„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Przygodzki

Charakteryzowanie środowiska leśnego 833[02].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

1

Recenzenci:
dr inż. Marek Krzemiński
mgr inż. Gabriel Zasada



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Jan Przygodzki



Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk






Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 833[02].O1.03
Charakteryzowanie środowiska leśnego, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zwodu operator maszyn leśnych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

11

5.1.

Las i jego ogólna charakterystyka

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2.

Siedlisko leśne i wymagania siedliskowe drzew leśnych

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3.

Drzewostan i jego cechy

18

5.3.1. Ćwiczenia

18

5.4.

Ochrona przyrody

21

5.4.1. Ćwiczenia

21

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

24

7.

Literatura

36

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn leśnych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu ze
zrozumieniem.

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną
propozycję ćwiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia,
uwzględniając różne możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia, potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

4

W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną "ciekawość wiedzy” Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia i ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (O lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

tekstu przewodniego,

−

ć

wiczeń praktycznych i innych.

Schemat układu jednostek modułowych w module

833[02].O1

Podstawy zawodu

833[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

833[02].O1.02

Stosowanie przepisów

prawa w działalności

gospodarczej

833[02].O1.04

Rozpoznawanie roślin

i zwierząt leśnych

833[02].O1.03

Charakteryzowanie

środowiska leśnego

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się terminologią dotyczącą środowiska przyrodniczego,

−

rozpoznawać gatunki drzew leśnych,

−

wykorzystywać wiadomości i umiejętności opanowane podczas realizacji programów
nauczania innych jednostek modułowych,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

czytać rysunki,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

posługiwać się kalkulatorem,

−

oceniać jakość wykonanej pracy,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przeciwpożarowe przy pracach
leśnych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować las i drzewostan,

−

scharakteryzować rodzaje lasu,

−

określić funkcje lasu,

−

scharakteryzować budowę lasu,

−

określić elementy środowiska leśnego,

−

scharakteryzować współzależności miedzy organizmami żyjącymi w środowisku leśnym,

−

scharakteryzować formy ochrony przyrody: rezerwat, park narodowy, park krajobrazowy,
obszar chronionego krajobrazu,

−

określić czynności związane z ochroną gatunkową roślin i zwierząt,

−

określić cechy drzewostanu - skład gatunkowy, budowę pionową, zwarcie, pochodzenie,
wiek,

−

określić wymagania drzew dotyczące światła, wody, żyzności gleby,

−

scharakteryzować proces tworzenia się gleby,

−

określić mineralne i organiczne składniki gleb,

−

określić odczyn gleby oraz jego wpływ na roślinność,

−

określić skład powietrza w glebie i lesie,

−

wyjaśnić wpływ promieniowania słonecznego na drzewa,

−

scharakteryzować stosunki termiczne w drzewostanie,

−

określić cechy drzewostanu wpływające na ilość opadów atmosferycznych docierających
do dna lasu,

−

określić znaczenie wiatru dla kompleksów leśnych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Operator maszyn leśnych 833[02]
Moduł:

Podstawy zawodu 833[02]O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie środowiska leśnego 833[02].O1.03

Temat: Pomiar odczynu gleby pehametrem Helliga.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania czynników glebowych siedliska leśnego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

pobrać próbkę gleby do badania odczynu,

−

umieścić próbkę gleby w pehametrze i zalać ją wskaźnikiem /płynem Helliga/,

−

wprowadzić w odpowiednim momencie wskaźnik /płyn Helliga/ do rowka pehametru,

−

porównywać zabarwienie wskaźnika z barwą skali pehametru,

−

dokonać odczytu odczynu gleby.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna.

Czas: 45 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych.

Środki dydaktyczne:

−

pehametr Helliga ze wskaźnikiem /płynem Helliga/,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla ucznia.

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

2.

Sprawy organizacyjne.

3.

Nawiązanie do tematu zajęć /wkład informacyjny/, omówienie celów zajęć i pokaz
z objaśnieniem ćwiczenia .

4.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonywania ćwiczenia.

5.

Przypomnienie zasad bhp obowiązujących podczas wykonywania prac.

6.

Realizacja tematu:

−

uczeń pobiera próbkę gleby do badania

odczynu,

−

uczeń umieszcza próbkę gleby w pehametrze i zalewa ją wskaźnikiem,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

8

−

uczeń po około 3 min. wprowadza wskaźnik /płyn Helliga/ do rowka pehametru,

−

uczeń

porównuje zabarwienie wskaźnika z barwą skali pehametru,

−

uczeń

dokonuje odczytu odczynu gleby,

−

uczniowie sporządzają notatki,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

7.

Po wykonaniu poleceń uczeń dokonuje analizy wykonanego pomiaru.

8.

Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.

9.

Uczniowie w formie pisemnej prezentują wyniki swoich prac oraz prowadzą na ich temat
dyskusję.

10.

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy opanował zagadnienie, ocenia jego
aktywność oraz poprawność wykonywania poleceń.

11.

Podsumowanie zajęć, podziękowanie za aktywny udział w zajęciach.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Scharakteryzuj wymagania, względem odczynu gleby, dla kilku najczęściej występujących
w naszych lasach, gatunków drzew.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Operator maszyn leśnych 833[02]
Moduł:

Podstawy zawodu 833[02]O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie środowiska leśnego 833[02].O1.03

Temat: Ustalanie wieku drzew.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania niektórych cech drzewostanu.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

ustalić wiek drzew na podstawie liczby przyrostów rocznych,

–

zidentyfikować drzewa, których wiek można ustalić na podstawie liczby przyrostów
rocznych,

–

ustalić wiek drzew na podstawie przeliczenia słojów rocznych na ściętym pniu,

–

ustalić wiek drzew na podstawie opisów taksacyjnych drzewostanów znajdujących się

w planie urządzenia lasu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład informacyjny,

–

dyskusja dydaktyczna,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach 2–3 osobowych.

Czas: 1 godzina 30 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych.

Środki dydaktyczne:

−

drzewo lub drzewostan iglasty do około 40 lat,

−

pniaki po ściętych drzewach,

−

plan urządzenia lasu,

−

lupa,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla ucznia.

Przebieg zajęć:
1.

Powitanie uczniów.

2.

Sprawy organizacyjne.

3.

Nawiązanie do tematu zajęć /wykład informacyjny/, omówienie celu zajęć.

4.

Realizacja tematu:

−

uczniowie pracują w grupach przemiennie, na tych samych obiektach (drzewa,
pniaki, opisy taksacyjne wydzieleń z operatu urządzenia lasu),

−

uczniowie identyfikują drzewa, których wiek można ustalić na podstawie liczby
przyrostów rocznych,

−

uczniowie określają wiek drzew, kolejno poznanymi sposobami,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

10

−

uczniowie opracowują wyniki w formie pisemnej,

−

uczniowie porównują uzyskane wyniki między grupami,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

5.

Po wykonaniu poleceń uczniowie dokonują analizy uzyskanych wyników.

6.

Uczniowie prowadzą dyskusję dydaktyczną dotyczącą uzyskanych wyników.

7.

Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.

8.

Uczniowie w formie pisemnej prezentują wyniki swoich prac.

9.

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni postępy, ocenia jego aktywność
oraz poprawność wykonywania poleceń.

10.

Podsumowanie zajęć, podziękowanie za aktywny udział w zajęciach.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Ustal na podstawie liczby przyrostów rocznych, wiek kilku drzew w pobliżu twego miejsca
zamieszkania.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Las i jego ogólna charakterystyka

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ elementy budowy warstwowej wybranego fragmentu lasu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

obejrzeć tematyczny film edukacyjny,

2)

wybrać drzewostan lub planszę z warstwową budową lasu,

3)

opisać występujące warstwy lasu,

4)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansza z warstwową budową lasu,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj model lasu wielofunkcyjnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

obejrzeć tematyczny film edukacyjny,

2)

odszukać i przeczytać literaturę na ten temat,

3)

opisać podstawowe zasady funkcjonowania lasu wielofunkcyjnego,

4)

scharakteryzować model lasu wielofunkcyjnego,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

12

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj funkcje lasu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

zdefiniować pojęcie funkcje lasu,

3)

wymienić funkcje lasu,

4)

scharakteryzować funkcje lasu,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ zależności między organizmami w środowisku leśnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

określić elementy środowiska leśnego,

3)

określić zależności między organizmami w środowisku leśnym,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny,

−

plansze obrazujące współzależności między organizmami w środowisku leśnym,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

14

5.2. Siedlisko leśne i wymagania siedliskowe drzew leśnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pomierz temperaturę w różnych miejscach w drzewostanie i na powierzchni otwartej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan do pomiaru temperatury – uprawę, młodnik i drzewostan dojrzały,

3)

pomierzyć temperaturę w drzewostanie i na powierzchni otwartej,

4)

zanotować wyniki pomiarów,

5)

dokonać ich porównania,

6)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

termometr,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Pomierz prędkość wiatru w drzewostanie i na powierzchni otwartej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan i powierzchnię otwartą do pomiaru prędkości wiatru,

3)

ustawić wiatromierz Wilda na wybranych powierzchniach,

4)

obserwować przez około dwie minuty wychylenia płyty prędkościowej,

5)

określić średnie wychylenie płyty prędkościowej,

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

15

6)

odczytać z tabeli prędkość wiatru,

7)

zanotować wyniki pomiarów,

8)

dokonać ich porównania,

9)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wiatromierz Wilda,

−

tabela do określania prędkości wiatru za pomocą wiatromierza Wilda,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ typy próchnicy w różnych warunkach siedliskowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostany o różnym składzie gatunkowym – iglaste, mieszane i liściaste,

3)

wykonać szpadlem przekrój pionowy warstwy próchnicy,

4)

określić podpoziomy próchnicy,

5)

określić typy próchnicy,

6)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

szpadel,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

16

Ćwiczenie 4

Opracuj opis profilu glebowego na podstawie odkrywki glebowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan do wykonania odkrywki glebowej,

3)

wykonać za pomocą szpadla odkrywkę glebową,

4)

opisać typ próchnicy, poziomy genetyczne gleby, ich miąższość i głębokość
występowania, barwę i wilgotność,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

szpadel,

−

taśma miernicza,

−

atlas barw gleby,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Wykonaj pomiar odczynu gleby pehametrem Helliga.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan do wykonania pomiaru odczynu gleby,

3)

pobrać próbkę gleby,

4)

wsypać próbkę gleby do pehametru Helliga, lekko ją ugnieść i dodać kilka kropli
wskaźnika /płynu Helliga/,

5)

przechylić po około trzech minutach, pehametr aby wprowadzić wskaźnik /płyn Helliga/
do rowka,

6)

porównać zabarwienie wskaźnika z barwą skali,

7)

dokonać odczytu odczynu gleby,

8)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

17

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

pehametrem Helliga ze wskaźnikiem /płynem Helliga/,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 6

Określ wymagania siedliskowe drzew.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć tematyczny film edukacyjny,

3)

opisać czynniki środowiska mają wpływ na wymagania siedliskowe drzew leśnych,

4)

określić wymagania siedliskowe dla najważniejszych gatunków leśnych,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

18

5.3. Drzewostan i jego cechy

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zwarcie drzewostanu na wybranej powierzchni leśnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan do określenia zwarcia,

3)

dokonać szacunkowej oceny odstępu między koronami drzew w drzewostanie,

4)

ustalić, na podstawie dokonanej oceny, rodzaj zwarcia drzewostanu,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ wiek drzewostanu na podstawie przyrostów rocznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan iglasty z wyraźnymi okółkami na drzewach,

3)

przeliczyć ilość przyrostów rocznych lub okółków na drzewach,

4)

dodać, w zależności od gatunku, liczbę lat do wytworzenia pierwszego okółka,

5)

ustalić na podstawie otrzymanych danych wiek drzewostanu,

6)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

19

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ skład gatunkowy wybranego fragmentu drzewostanu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać fragment drzewostanu składający się z dwu lub większej ilości gatunków
i oznaczyć jego granice,

3)

przeliczyć ilość wszystkich drzew na wybranym fragmencie drzewostan,

4)

ustalić ilość drzew gatunkami na wybranym fragmencie drzewostan,

5)

wykonać potrzebne obliczenia,

6)

ustalić skład gatunkowy drzewostanu,

7)

opisać skład gatunkowy drzewostanu zgodnie z przyjętym zasadami,

8)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

kalkulator,

−

farba lub kreda,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Określ budowę pionową drzewostanu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wybrać drzewostan do określenia jego budowy pionowej,

3)

określić ilość pięter w drzewostanie,

4)

określić rodzaj budowy pionowej drzewostanu,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

21

5.4. Ochrona przyrody

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień i opisz etapy (kierunki) rozwoju idei ochrony przyrody.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

wymienić i opisać etapy (kierunki) rozwoju idei ochrony przyrody,

3)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Opisz następujące formy ochrony przyrody: park narodowy, rezerwat przyrody, park

krajobrazowy i obszar chronionego krajobrazu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć film edukacyjny,

3)

opisać park narodowy, rezerwat przyrody, park krajobrazowy i obszar chronionego
krajobrazu,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

22

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Opisz cel wprowadzenia ochrony gatunkowej roślin i zwierząt.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć film edukacyjny,

3)

opisać cel wprowadzenia ochrony gatunkowej roślin i zwierząt,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Opisz skutki wymierania roślin i zwierząt, jeżeli w przyszłości dotychczasowe tempo

wyniszczania i degradacji zasobów przyrody nie zostanie powstrzymane.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć film edukacyjny,

3)

opisać skutki wymierania roślin i zwierząt, jeżeli w przyszłości dotychczasowe tempo
wyniszczania i degradacji zasobów przyrody nie zostanie powstrzymane,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

23

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Wymień cele gospodarki leśnej i ich hierarchię.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

korzystania z materiałów źródłowych, określić zakres i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać informacje, które będą pomocne przy wykonywaniu ćwiczenia,

2)

obejrzeć film edukacyjny,

3)

wymienić cele gospodarki leśnej zgodnie z ich hierarchią,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

wykład informacyjny,

–

przewodniego tekstu,

–

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

film edukacyjny,

−

notatnik,

−

ołówek/długopis,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

24

6.

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie
środowiska leśnego”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania są 1, 2, 3, 5, 6, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 4, 7, 8, 9, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie, co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie, co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym, co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. a, 5. b, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. c, 11. a,

12. a, 13. b, 14. d, 15. b, 16. b, 17. c, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać ustawową definicję pojęcia las

A

P

b

2

Wymienić cechy budowy lasu

A

P

c

3

Zidentyfikować warstwy lasu

A

P

a

4

Wyjaśnić cele lasu wielofunkcyjnego

C

PP

a

5

Wymienić czynniki przyrody ożywionej

A

P

b

6

Opisać skład powietrza w lesie

B

P

d

7

Ustalić zależność między dostępem drzew do
ś

wiatła a ich pokrojem

C

PP

d

8

Zastosować skalę Beauforta do pomiaru prędkości
wiatru

C

PP

b

9

Ustalić zależność między próchnicą typu mull
a składem gatunkowym drzewostanu

C

PP

c

10 Wymienić cechy gleby świeżej

A

P

c

11 Zidentyfikować żyzność gleby

A

P

a

12 Nazwać wymagania sosny w stosunku do światła

A

P

a

13 Określić skład gatunkowy drzewostanu

B

P

b

14 Wymienić cechy upraw i młodników z sadzenia

A

P

d

15

Zinterpretować zależność między przyrostami
rocznymi a wiekiem drzew

B

P

b

16 Zidentyfikować zwarcie drzewostanu

A

P

b

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

25

17

Streścić przesłanie „Konwencji o różnorodności
biologicznej”

B

P

c

18

Określić minimalny obszar, który może być
zajmowany przez park narodowy

A

P

c

19

Wymienić zasadniczą treść opracowania
„Czerwona lista zwierząt”

A

P

a

20 Wyjaśnić cele gospodarki leśnej

C

PP

b

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia
1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

26

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Ustawa o lasach nazywa lasem
a)

drzewostany iglaste, liściaste lub mieszane.

b)

grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną
(uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej
pozbawiony (przeznaczony do produkcji leśnej lub stanowiący rezerwat przyrody lub
wchodzący w skład parku narodowego albo wpisany do rejestru zabytków).

c)

lasy naturalne i pierwotne.

d)

tylko lasy liściaste.

2.

Dominująca cecha budowy lasu to
a)

drzewa rosnące pojedynczo.

b)

drzewa liściaste.

c)

zwarcie rosnące drzewa.

d)

drzewa niskie o rozbudowanych koronach.

3.

Runo leśne jest
a)

najniższą warstwą lasu.

b)

najwyższą warstwą lasu.

c)

ś

rodkową warstwą lasu.

d)

jednym z pięter drzewostanu.

4. Głównym celem lasu wielofunkcyjnego jest

a)

trwałe i zrównoważone spełnienie wszystkich naturalnych funkcji lasu.

b)

produkcja drewna.

c)

produkcja drewna i użytków bocznych.

d)

zapewnienie społeczeństwu możliwości wypoczynku i rekreacji w lesie.

5.

Do czynników przyrody ożywionej (biotycznych) zaliczamy
a)

ś

wiatło, opady atmosferyczne, wiatr i temperaturę.

b)

rośliny, zwierzęta i grzyby.

c)

atmosferę, rośliny, zwierzęta i grzyby.

d)

rośliny, zwierzęta, grzyby, światło, opady atmosferyczne, wiatr i temperaturę.

6

Koncentracja dwutlenku węgla w przyziemnej warstwie drzewostanu, w porównaniu do
powierzchni otwartej jest
a)

mniejsza.

b)

taka sama jak na powierzchni otwartej.

c)

nie ulega zmianie.

d)

większa.

7.

Drzewa wyrosłe przy pełnym dostępie światła są
a)

wysokie i smukłe, mają wysoko osadzone i nieduże korony.

b)

wysokie, grube i mają bardzo rozbudowaną koronę.

c)

niższe, cieńsze i mają nieduże korony.

d)

niższe, grubsze i mają bardzo rozbudowaną koronę.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

27

8.

Prędkość wiatru w skali Beauforta określana jest na podstawie
a)

wychylenia płytki prędkościowej.

b)

oznak działania wiatru na lądzie.

c)

ilości obrotów czaszy w określonym czasie.

d)

wychylenia płytki prędkościowej lub ilości obrotów czaszy w określonym czasie.

9.

Próchnica typu mull wykształca się
a)

pod wpływem roślinności borowej.

b)

pod wpływem gatunków iglastych.

c)

w wielogatunkowych lasach liściastych w glebach o dużej aktywności biologicznej.

d)

na glebach o małej aktywności biologicznej.

10.

Gleba określona jako gleba świeża
a)

w dotyku nie sprawia wrażenia chłodu.

b)

w dotyku wydaje się wyraźnie wilgotna.

c)

w dotyku sprawia wrażenie chłodnej.

d)

ś

ciśnięta w dłoni wydziela wodę.

11.

Praktycznie żyzność gleby możemy określić na podstawie
a)

liczby gatunków roślin jakie występują na danej powierzchni.

b)

odczynu gleby.

c)

barwy gleby.

d)

wilgotności gleby.

12.

Sosna zwyczajna jest gatunkiem
a)

ś

wiatłożądnym.

b)

cienioznośnym.

c)

cieniolubnym.

d)

w wieku dojrzałym cieniolubnym.

13.

Skład gatunkowy drzewostanu określa się
a)

podając w ha powierzchnię danego gatunku w drzewostanie.

b)

podając udziału powierzchniowy (powierzchnia zajmowana przez dany gatunek
w stosunku do całej powierzchni drzewostanu) lub ilościowy (udział w liczbie
drzew) w drzewostanie.

c)

podając w stukach szacunkową ilość drzew danego gatunku.

d)

podając wszystkie gatunki drzew występujące w drzewostanie.

14.

Uprawy i młodniki pochodzące z sadzenia cechują się
a)

nieregularnymi odstępami między drzewkami.

b)

silnym zagęszczeniem drzewek.

c)

bardzo szybkim wzrostem i niską zdrowotnością.

d)

regularnymi odstępami miedzy rzędami i drzewkami.

15.

Na podstawie liczby przyrostów rocznych możemy określić wiek
a)

drzew iglastych w każdym wieku,

b)

drzew iglastych, które wytwarzają wyraźne roczne okółki, a ich wiek na ogół nie
przekracza 40 lat.

c)

wszystkich gatunków drzew w każdym wieku.

d)

drzew liściastych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

28

16.

Zwarcie luźne drzewostanu występuje gdy
a)

korony drzew częściowo zachodzą na siebie lub stykają się brzegami.

b)

odstępy miedzy koronami drzew są tak duże, że drzewa utraciły wzajemny wpływ na
siebie.

c)

między koronami drzew występują wąskie wolne przestrzenie, w tym takie gdzie
może się zmieścić jedno drzewo.

d)

między koronami drzew występują szerokie przerwy, w których łatwo może się
zmieścić jedno, a niekiedy dwa drzewa.

17.

Zasadniczym przesłaniem „Konwencji o różnorodności biologicznej” jest
a)

ochrona całych zbiorowisk roślinnych na określonych terenach, głównie w formie
parków narodowych i rezerwatów przyrody.

b)

łączenie problematyki ochrony przyrody z zagadnieniami gospodarczymi.

c)

zachowanie pełnej różnorodności form życia w biosferze poprzez ich ochronę
i rozsądne, oszczędne użytkowanie.

d)

ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków.

18.

Minimalny obszar, jaki może zajmować park narodowy to
a)

0,1 ha.

b)

100 ha.

c)

1000 ha.

d)

5000 ha.

19.

Opracowanie „Czerwona lista zwierząt” zawiera
a)

opis gatunków zwierząt wymarłych i zagrożonych wymarciem na skutek działalności
człowieka.

b)

opis gatunków roślin i zwierząt wymarłych i zagrożonych wymarciem na skutek
działalności człowieka.

c)

opis gatunków zwierząt, które z punktu widzenia człowieka są szkodliwe.

d)

opis gatunków zwierząt mających czerwone ubarwienie.

20.

Celem gospodarki leśnej w pierwszej kolejności jest
a)

produkcja drewna.

b)

zachowanie lasów i ich korzystnego wpływu na środowisko oraz ich ochrona.

c)

gospodarowanie zwierzyną łowną.

d)

osiągnięcie zysku.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Charakteryzowanie środowiska leśnego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

30

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Charakteryzowanie środowiska
leśnego”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania są 1, 2, 3, 5, 6, 8, 9-12, 14, 16, 18-20 są z poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 4, 7, 13, 15, 17 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie, co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie, co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym, co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. b, 4. a, 5. b, 6. a, 7. a, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b,

12. a, 13. d, 14. d, 15. a, 16. a, 17. d, 18. a, 19. d, 20. c.

Plan testu

Nr

zad

.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Wymienić składniki podszytu

A

P

b

2

Nazwać obszary leśne nienaruszone działalnością
człowieka

A

P

d

3 Wymienić funkcje produkcyjne lasu

A

P

b

4

Wyjaśnić zależności pokarmowe zachodzące
między organizmami w środowisku leśnym

C

PP

a

5 Wymienić główne składniki powietrza

A

P

b

6

Wytłumaczyć zależności między temperaturą
w lesie i na otwartej przestrzeni

B

P

a

7

Wyjaśnić wpływ budowy lasu na ilość opadów
docierających do jego dna

C

PP

a

8 Zdefiniować pojęcie gleby

A

P

c

9 Opisać podpoziomy próchnicy

B

P

d

10 Wymienić przeciętne rozmiary odkrywki glebowej

A

P

c

11 Opisać wymagania wilgotnościowe drzew leśnych

B

P

b

12 Wymienić formy zmieszania drzew w drzewostanie

A

P

a

13 Porównać drzewostany o różnej budowie pionowej

C

PP

d

14 Rozróżniać drzewostany pochodzące z odrośli

B

P

d

15 Porównać etapy rozwoju idei ochrony przyrody

C

PP

a

16 Określić pojęcie ochrony przyrody /ustawowe/

A

P

c

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

31

17

Wyjaśnić konsekwencje nie powstrzymania
dotychczasowego tempa wyniszczania i degradacji
zasobów przyrody

C

PP

c

18 Wymień formy ochrony przyrody

A

P

a

19 Zdefiniować pojęcie park krajobrazowy

A

P

d

20

Rozróżniać kategorie zagrożenia zwierząt
w oparciu o „Polską Czerwoną Księgę Zwierząt”

B

P

b

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

32

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Podszyt to warstwa lasu w skład, której wchodzą
a)

krzewy i rośliny zielne.

b)

krzewy.

c)

drzewa o prawidłowym rozwoju.

d)

zioła i mchy.

2.

Obszary leśne nienaruszone działalnością człowieka, podlegające tylko prawom przyrody
nazywamy
a)

lasami krajobrazowymi.

b)

lasami ochronnymi.

c)

lasami gospodarczymi.

d)

lasami pierwotnymi.

3.

Do funkcji produkcyjnych lasu zaliczamy między innymi funkcje
a)

rekreacyjne i krajobrazowe.

b)

majątkowe, dochodowe i surowcowe.

c)

glebochronne i wodochronne.

d)

obronne.

4.

Obieg materii i energii w przyrodzie jest uzależniony
a)

od istnienia łańcucha pokarmowego złożonego z producentów, konsumentów
i destruentów.

b)

tylko od producentów.

c)

tylko od konsumentów.

d)

tylko od destruentów.

5.

Powietrze jest mieszaniną gazów, z których trzy najważniejsze składniki mają w nim
następujący udział

a)

azot przeszło 78%, tlen około 21 %, dwutlenek węgla prawie 1%.

b)

azot przeszło 78%, tlen około 21 %, argon prawie 1%.

c)

azot przeszło 78%, dwutlenek węgla prawie 21%, tlen około 1%.

d)

tlen przeszło 78%, azot około 21%, argon prawie 1%.

6.

Temperatura w lesie, latem w dzień, w porównaniu do powierzchni otwartej jest z reguły
a)

mniejsza.

b)

taka sama jak na powierzchni otwartej.

c)

nie ulega zmianie.

d)

większa.

7.

Opady atmosferyczne, w drzewostanach iglastych, wielowarstwowych
a)

docierają do dna lasu w około 60– 90 %.

b)

docierają do dna lasu w całości.

c)

zatrzymywane są w koronach drzew w 90%.

d)

zatrzymywane są w koronach drzew w 60%.

8.

Gleba jest to
a)

obszar ziemi przeznaczony do hodowli roślin.

b)

zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, wraz z szatą roślinną.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

33

c)

zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, w skład której, wchodzą luźne szczątki
mineralne i organiczne, woda i powietrze.

d)

zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, w skład której, wchodzi próchnica i runo
leśne.

9.

Warstwa próchnicy zbudowana z mało zmienionego, luźno złożonego i ciągle
odnawianego opadu roślinnego tworzy podpoziom
a)

butwinowy.

b)

detrytusowy.

c)

epihumusowy.

d)

surowinowy.

10.

Odkrywka glebowa ma przeciętnie następujące rozmiary
a)

długość 300–400 cm, szerokość 150–200 cm, głębokość 250–300 cm.

b)

długość 30–40 cm, szerokość 15–20 cm, głębokość 25–30 cm.

c)

długość 180–200 cm, szerokość 80-100 cm, głębokość 150–200 cm.

d)

długość 50–80 cm, szerokość 40–60 cm, głębokość 100–120 cm.

11.

Gleby o dużym uwilgotnieniu z wodą przepływową są odpowiednie dla
a)

dębu bezszypułkowego.

b)

olszy czarnej.

c)

modrzewia europejskiego.

d)

buka zwyczajnego.

12.

Gatunki drzew występujące w drzewostanie w grupach liczących od kilku do kilkunastu
sztuk tworzą formę zmieszania
a)

grupową.

b)

jednostkową.

c)

kępową.

d)

smugową.

13.

Drzewostany dwupiętrowe różnią się od drzewostanów przerębowych
a)

tylko składem gatunkowym drzew.

b)

wielkością powierzchni poszczególnych pięter.

c)

ilością upraw w drzewostanie.

d)

ilością faz rozwojowych drzew.

14.

Drzewostany pochodzące z odrośli
a)

rosną tylko na wilgotnych glebach porolnych.

b)

cechują się bardzo wolnym wzrostem.

c)

cechują się dużą zdrowotnością.

d)

wyrastają z pniaków po ściętych drzewach.

15.

Etapy rozwoju idei ochrony przyrody różnią się
a)

skalą i podejściem do chronionej przyrody.

b)

podejściem do parków narodowych.

c)

podejściem do ochrony gatunkowej roślin i zwierząt.

d)

podejściem do parków krajobrazowych.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

34

16.

Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawowym, polega na
a)

tworzeniu parków narodowych i rezerwatów.

b)

prowadzeniu prawidłowej gospodarki leśnej.

c)

zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów
i składników przyrody.

d)

ochronie gatunkowej roślin i zwierząt.

17.

Dotychczasowe tempo wyniszczania i degradacji zasobów przyrody może spowodować,
ż

e na koniec bieżącego stulecia

a)

wyginą wszystkie dziko żyjące zwierzęta.

b)

zwiększy się na ziemi ilość gatunków roślin i zwierząt.

c)

wyginie na ziemi od 500 tysięcy do miliona gatunków roślin i zwierząt.

d)

wyginie około 100 gatunków roślin i zwierząt.

18.

Formy ochrony przyrody to
a)

parki narodowe i lasy ochronne.

b)

lasy gospodarcze i lasy ochronne.

c)

parki krajobrazowe i obszary Natura 2000.

d)

stanowiska dokumentacyjne i skanseny.

19.

Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na
a)

walory krajobrazowe i zróżnicowane środowisko przyrodnicze.

b)

walory przyrodnicze, społeczne i naukowe.

c)

walory krajobrazowe i rekreacyjne.

d)

wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe.

20.

Gatunki, których występowania w Polsce nie potwierdzono mniej więcej od półwiecza,
przestawione są w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt” jako gatunki
a)

niższego ryzyka.

b)

gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe.

c)

gatunki skrajnie zagrożone.

d)

wysokiego ryzyka.

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

35

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................

Charakteryzowanie środowiska leśnego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

”

36

7.

LITERATURA

1.

Brożek S., Zwydak M.: Atlas gleb leśnych Polski. Centrum Informatyczne Lasów
Państwowych, Warszawa 2003

2.

Bruchwald A. i inni: Urządzanie lasu. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa 2003

3.

Instrukcja Urządzania Lasu. Część I. Centrum Informatyczne Lasów Państwowych,
Warszawa 2003

4.

Instrukcja Urządzania Lasu. Część II. Centrum Informatyczne Lasów Państwowych,
Warszawa 2003

5.

Kapuściński R.: Ochrona przyrody w lasach. PWRiL, Warszawa 2007

6.

Kossowska-Cezak U. i inni: Meteorologia i klimatologia. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa - Łódź 2000

7.

Leśnictwo 2006. Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2006

8.

Łęski O. (red.): Poradnik ochrony lasu. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”,
Warszawa 2005

9.

Murat E.: Hodowla lasu. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”, Warszawa 1995

10.

Murat E.: Poradnik hodowcy lasu. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”, Warszawa
1999

11.

Obmiński Z.: Ekologia lasu. PWN, Warszawa 1997

12.

Poradnik leśniczego. Wydawnictwo Świat, Warszawa, 1991

13.

Puchalski T., Prusinkiewicz Z.: Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego.
PWRiL Warszawa 1990

14.

Ważyński B. (red.): Poradnik urządzania lasu. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat”,
Warszawa 2005

15.

Więcko E. (red.): Słownik encyklopedyczny leśnictwa, drzewnictwa, ochrony
ś

rodowiska, łowiectwa oraz dziedzin pokrewnych. Wydawnictwo SGGW Warszawa

1996

16.

Zając S., Gołos P.: Funkcje publiczne lasu i gospodarstwa leśnego. Wydawnictwo Świat,
Warszawa 2001

17.

Załącznik do Zasad hodowli lasu: Siedliskowe podstawy hodowli lasu. ORWL
w Bedoniu, Warszawa 2004

18.

Zasady hodowli lasu. Ośrodek Rozwojowo – Wdrożeniowy Lasów Państwowych
w Bedoniu, Warszawa 2003

19.

www.katowice.lasy.gov.pl

20.

www.katowice.lasy.gov.pl/herby/

21.

www.katowice.lasy.gov.pl/wisła/

Czasopisma:

−

Echa Leśne

−

Głos Lasu

−

Las Polski

Literatura metodyczna
1.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

3.

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Wyższa Szkoła
Inżynierska, Radom 1998