jest nadawanie do wszystkich abonentów

zestawu kodowanych programów, z których

mog¹ oni wybraæ, na okreœlony przez siebie

okres, dowolny z nich, przesy³aj¹c przez

kana³ zwrotny takie ¿¹danie z STB do ser-

wera. Upraszczaj¹c ca³¹ procedurê, pro-

ces realizacji zakupu us³ugi przebiega nastê-

puj¹co:

q

Warunki dostêpu do us³ugi s¹ umie-

szczane w odpowiednim komunikacie ECM

(Entitlement Control Message) i wysy³ane do

abonenta.

q

Karta abonenta przetwarza ECM i stwier-

dza, ¿e dany program jest dostêpny w ra-

mach PPV.

q

Karta abonenta inicjuje (za poœrednic-

twem aplikacji rezyduj¹cej w STB) ”dialog

z abonentem” informuj¹c go, ¿e dany pro-

gram jest dostêpny za okreœlon¹ cenê.

q

Je¿eli abonent decyduje siê na zakup,

wprowadza swój unikalny identyfikator (PIN)

jako potwierdzenie zamiaru zakupu. Karta

abonenta weryfikuje PIN i generuje za-

mówienie podaj¹c ID karty i identyfikator

zamówionego programu.

q

Po przyjêciu i autoryzacji zamówienia,

w stacji czo³owej generowany jest i wysy³a-

ny do karty abonenta specjalny komunikat

EMM umo¿liwiaj¹cy dostêp do danego pro-

gramu.

q

System bilingowy, za pomoc¹ systemu

zarz¹dzania SMS, fakturuje zakup.

W ramach us³ug PPV mog¹ byæ oferowane

dodatkowe mo¿liwoœci np.:

q

Multicamera Events _ przesy³anie obra-

zów z kilku kamer wykorzystuj¹c transmisjê

w jednym lub kilku kana³ach.

q

Pre-view, czyli obejrzenie fragmentu pro-

gramu interesuj¹cego abonenta przed do-

konaniem zakupu.

q

Pre-booking, czyli wczeœniejsze za-

mówienie programu, którego emisja bêdzie,

np. za kilka dni.

q

Czasowe ograniczenie sta³ego dostêpu

do programu, np. je¿eli abonent zalega

z op³atami.

q

Oferowanie ró¿nych okresów p³atnoœci.

q

Rozwi¹zania, w których programy z pakie-

tu PPV pojawiaj¹ siê na ekranie abonenta

w postaci rozkodowanej przez kilka chwil,

w trakcie których mo¿e on dokonaæ zakupu te-

go programu i ogl¹daæ dalej, lub nie _ i wów-

czas program zostanie zakodowany.

W pocz¹tkowym okresie mo¿liwe jest tak¿e

ograniczone œwiadczenie us³ug PPV _ bez

kana³u zwrotnego, przez telefoniczne zg³o-

szenie przez abonenta chêci odbioru dane-

go programu do operatora w stacji czo³owej,

który odblokowuje STB tego abonenta na

uzgodniony okres.

Na bazie PPV rozwija siê us³uga najbardziej

atrakcyjna dla abonenta: wideo na ¿yczenie

wej, umo¿liwiaj¹cej implementacjê rozbudo-

wanego systemu operacyjnego oraz uru-

chamianie zaawansowanych aplikacji gra-

ficznych i interaktywnych, czêsto w trybie

wielozadaniowym. Standardowym wypo-

sa¿eniem jest modem kablowy zapewniaj¹-

cy komunikacjê zwrotn¹. Terminal taki mo-

¿e byæ wyposa¿ony w dysk twardy oraz in-

ne urz¹dzenia, np. odtwarzacz CD b¹dŸ

DVD. Czêsto ma zdublowane banki pamiê-

ci przydatne podczas zdalnej wymiany opro-

gramowania. Bogactwo interfejsów

umo¿liwia wyprowadzanie sygna³ów w po-

staci cyfrowej oraz wspó³pracê z urz¹dzenia-

mi zewnêtrznymi na bazie szybkiej transmi-

sji danych. Zapewnia emisjê treœci w forma-

cie HDTV, przetwarzanie MPEG-2 w for-

macie 4:2:2 itp. W wyposa¿eniu standardo-

wym jest klawiatura na podczerwieñ.

Dodatkowo set top box mo¿e mieæ kilka tu-

nerów oraz kilka wejœæ, np. QPSK + QAM +

OFDM. W tej grupie terminali mo¿liwoœci

ograniczone s¹ jedynie przez technologiê.

Wszystko to powoduje jednak, ¿e cena ta-

kiego terminala przekracza zwykle mo¿liwo-

œci finansowe zarówno operatora jak i prze-

ciêtnego abonenta.

Powy¿szy podzia³ jest oczywiœcie umow-

ny, a granice miêdzy grupami s¹ p³ynne.

Wybór typu STB jest zazwyczaj kompro-

misem miêdzy mo¿liwoœciami, a cen¹. W ta-

blicy podano bardzo ogólne zestawienie

porównawcze parametrów STB wed³ug po-

wy¿szej klasyfikacji. Zestawienie to przy-

gotowano na podstawie analizy ofert ter-

minali dostêpnych na rynku.

Przyk³ady us³ug

multimedialnych w TV cyfrowej

Wiele us³ug interaktywnych mo¿e byæ rea-

lizowanych przez Internet, bêd¹cy jednym

z g³ównych mediów dostêpnych poprzez

sieci CATV. Jednak w miarê rozwoju ka-

blowej telewizji cyfrowej bêd¹ tworzone co-

raz to nowe us³ugi dostêpne dla abonentów

maj¹cych set top boxy, zainstalowane przy

swoich odbiornikach telewizyjnych.

Oferowanie abonentowi us³ug multimedial-

nych jest mo¿liwe dziêki aplikacjom uru-

chamianym b¹dŸ na serwerze w stacji czo-

³owej, b¹dŸ w STB. W ramach oferty opera-

tor mo¿e dostarczyæ abonentowi us³ugi jed-

nokierunkowe _ w trybie rozsiewczym (do

wszystkich abonentów lub do pewnej grupy

abonentów), b¹dŸ dedykowane dla kon-

kretnego abonenta. Mo¿e równie¿ dostar-

czyæ us³ugi interaktywne wymagaj¹ce kana-

³u zwrotnego, czyli przede wszystkim wypo-

sa¿enia STB w modem kablowy.

Jedn¹ z popularniejszych us³ug jest PPV

(Pay-per view). Zasad¹ systemów PPV

r

TECHNIKA

RTV

Rodzaje set top boxów

Kupuj¹c odbiornik TV jest konieczny kom-

promis miêdzy jego cen¹ a walorami u¿yt-

kowymi, równie¿ w przypadku set top

boxa trzeba dokonaæ podobnego wyboru.

Mo¿na wyró¿niæ 3 grupy terminali STB (set

top box):

Low-End _ do tej grupy nale¿¹ terminale

o mo¿liwoœciach ograniczonych w zasa-

dzie do odbioru programów TV w postaci cy-

frowej i uruchomienia us³ug PPV (Pay-Per

View) w najprostszym wariancie, czyli na za-

sadzie abonamentu lub telefonicznego za-

mawiania danej us³ugi. STB nie jest wypo-

sa¿ony w modem kablowy, zatem nie jest

mo¿liwa komunikacja zwrotna miêdzy abo-

nentem a stacj¹ czo³ow¹. Wydajnoœæ proce-

sowa i pojemnoœæ pamiêci s¹ zwykle niedu-

¿e. W wyniku tego, ograniczone s¹ mo¿liwo-

œci szybkiego przetwarzania danych. Taki

STB ma zwykle stosunkowo prosty interfejs

graficzny i nie jest mo¿liwe uruchamianie za-

awansowanych aplikacji wymagaj¹cych

sporych zasobów systemowych. Terminal te-

go rodzaju jest zwykle wyposa¿ony jedynie

w niezbêdne interfejsy zewnêtrzne umo¿li-

wiaj¹ce pod³¹czenie do telewizora, ale bez

mo¿liwoœci do³¹czenia urz¹dzeñ peryferyj-

nych. W wyposa¿eniu standardowym jest pi-

lot. STB jest wyposa¿ony w 1 slot na kartê

dekoduj¹c¹.

Middle-End _ grupa terminali o zwiêkszo-

nych zasobach systemowych, wiêkszej wy-

dajnoœci procesora oraz wiêkszej pamiêci.

Zapewnia wy¿sz¹ jakoœæ interfejsu graficz-

nego u¿ytkownika, umo¿liwia uruchamia-

nie aplikacji graficznych. Powinien byæ wy-

posa¿ony w modem umo¿liwiaj¹cy komuni-

kacjê zwrotn¹ ze stacj¹ czo³ow¹. Mo¿liwa

jest implementacja przegl¹darki www oraz

uruchomienie us³ug PPV w wersji umo¿liwia-

j¹cej wysy³anie do stacji czo³owej HE ¿¹da-

nia zakupu us³ugi za pomoc¹ kana³u zwrot-

nego oraz VoD.

Mo¿e byæ wyposa¿ony w klawiaturê na pod-

czerwieñ oraz nieco bogatszy zestaw in-

terfejsów zewnêtrznych.

High-End _ do grupy tej zalicza siê termi-

nale o bardzo wysokiej wydajnoœci sprzêto-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2002

MULTIMEDIA W SIECIACH TELEWIZJI KABLOWEJ

TELEWIZJA

CYFROWA

W SIECIACH

CATV

(3)

26

Parametr

Low-End

Mid-End

High-End

WydajnoϾ procesora 50

÷

100 MIPS

100

÷

300 MIPS

300

÷

500 MIPS

Flash ROM

2

÷

4 MB

4

÷

8 MB

16 MB

DRAM

4

÷

8 MB

16 MB

32 MB

Dysk twardy

_

_

Zwykle >20 GB

Interfejsy

Low-End +

Mid-End +

WY Scart TV: CVBS
WE Scart VCR: CVBS

WY audio:

Dane: IEEE 1394

WY audio: analogowe

S/PDIF

Dane: RS-232, IEEE1284

Dane: USB, Ethernet

Smart Card: ISO-1816

2 x Smart Card

Pilot

Klawiatura

Kana³ zwrotny

Brak lub modem

Modem V.22-V.90

model DOCSIS/

V.22-V.90

lub modem DOCSIS/

EURODOCSIS

EURODOCSIS

lub

lub modem DVB-RC

modem DVB-RC

Grafika

2D

2D

3D

Tuner

1

1

2

÷

3

Inne

_

_

CD/DVD przystawka
telefoniczna TDMA
przystawka VoIP

Cena [USD]

<200

200

÷

300

>300

27

_ Video on Demand (VoD). Istnieje klasyfi-

kacja zak³adaj¹ca trzy rodzaje tej us³ugi:

Near Video on Demand (NVoD), True Video

on Demand (TVoD) oraz Interactive Video

on Demand (IVoD). W przypadku NVoD

mamy do czynienia z sytuacj¹, gdy zainsta-

lowany w stacji czo³owej Serwer Wideo

emituje równolegle zestaw programów,

z których ka¿dy startuje o okreœlonej go-

dzinie, np. w odstêpach piêtnastominuto-

wych. Abonent chc¹cy obejrzeæ wybrany

program musi wówczas zaczekaæ do 15

minut na najbli¿sz¹ emisjê. Tak wiêc ten

sam strumieñ danych stanowi¹cych treœæ

programu odbiera grupa abonentów decy-

duj¹cych siê na ten program w tym samym

przedziale czasowym. W systemie TVoD

abonent zamawiaj¹cy okreœlony program

otrzymuje go w trybie natychmiastowym.

Strumieñ danych przesy³any jest wiêc do

jednego lub kilku widzów, którzy za¿¹dali te-

go samego programu w tym samym mo-

mencie, co w du¿ych sieciach jest staty-

stycznie prawdopodobne. Natomiast jeœli

po chwili zechce obejrzeæ ten sam program

inny abonent, serwer wideo musi mu go

wys³aæ ju¿ jako nowy strumieñ danych.

W przypadku IVoD odbiór programu jest

równie¿ natychmiastowy, ale dodatkowo

abonent ma pe³n¹ kontrolê nad emisj¹ za-

mówionego programu. Jest to mo¿liwe dziê-

ki opracowanemu, w ramach specyfikacji

MPEG-2 standardowi, tzw. DSM-CC (Digi-

tal Storage Media _ Command and Controll),

który definiuje protoko³y pozwalaj¹ce na

sterowanie transmitowanym strumieniem

danych. Abonent mo¿e go wiêc w dowolnym

momencie zatrzymaæ, cofn¹æ, przewin¹æ

itp., zachowuj¹c wszystkie funkcje domowe-

go magnetowidu. Tak wiêc okreœlony stru-

mieñ danych mo¿e byæ przesy³any wy³¹cz-

nie do tego jednego widza.

Nietrudno wyci¹gn¹æ wnioski dotycz¹ce

wielkoœci strumienia danych transmitowa-

nych w sieci dostarczaj¹cej poszczególne

rodzaje us³ug VoD. Zró¿nicowane s¹ rów-

nie¿ wymagania co do szybkoœci i pojemno-

œci pamiêci serwerów wideo. Jest oczywiste,

¿e wymagane przep³ywnoœci sieci _ szcze-

gólnie w wy¿szych jej segmentach _ w przy-

padku NVoD bêd¹ najmniejsze, zaœ w IVoD

_ najwiêksze.

Kolejnymi atrakcyjnymi us³ugami s¹ szybki

dostêp do Internetu (tzw. Internet-on-TV)

oraz e-mail. Oczywiœcie, niezbêdnym mo-

du³em w STB jest, w tym przypadku modem

kablowy, który zapewnia komunikacjê zwrot-

n¹. Istniej¹ dwa rozwi¹zania umo¿liwiaj¹ce

dostêp do Internetu. Jednym z nich jest do-

stêp jedynie do wybranych portali, gdzie

wszystkie informacje s¹ umieszczane w for-

mie umo¿liwiaj¹cej ich wyœwietlenie na ekra-

nie telewizora. Drugim, jest pe³ny dostêp do

Internetu, który wymaga jednak konwerto-

wania formatu stron www przed wyœwietle-

niem na ekranie. Istniej¹ ju¿ pewne rozwi¹-

zania systemowe realizuj¹ce tê konwersjê.

Funkcje te mog¹ byæ realizowane przez de-

dykowane oprogramowanie znajduj¹ce siê

np. na serwerze w stacji czo³owej lub czêœæ

funkcji mo¿e byæ realizowana w samym STB.

Przewidywany jest szybki rozwój portali tele-

wizyjnych oferuj¹cych dostêp do specjalnie

przygotowywanych stron WWW dostosowa-

nych do ekranów telewizorów. Bêd¹ one

stanowiæ bramê do szeregu dodatkowych

us³ug, jak gry sieciowe i hazardowe, teleedu-

kacja, reklama po³¹czona ze sprzeda¿¹,

us³ugi finansowo-bankowe, informacje lokal-

ne i wiele wiele innych, których powstania

mo¿na siê na razie tylko domyœlaæ.

Kolejn¹ opcj¹ s¹ gry. Abonent mo¿e korzy-

staæ z tej us³ugi w ró¿nej formie. W najpro-

stszej postaci nie jest wymagany kana³

zwrotny. Gry mog¹ byæ wgrane do pamiêci

STB z poziomu stacji czo³owej i abonent mo-

¿e mieæ do nich dostêp bez koniecznoœci ko-

munikacji ze stacj¹ czo³ow¹ (HE). W przy-

padku gier sieciowych, wymagany jest jed-

nak kana³ zwrotny. Abonenci maj¹ interak-

tywny dostêp do aplikacji rezyduj¹cych na

serwerze w stacji czo³owej.

Interesuj¹c¹ us³ug¹ s¹ reklamy multime-

dialne. Mog¹ one byæ transmitowane do

abonenta, np. przed emisj¹ filmu w ramach

VoD, b¹dŸ te¿ w ramach oddzielnego stru-

mienia, do którego abonent mo¿e mieæ do-

stêp np. z poziomu EPG, b¹dŸ te¿ innego

rodzaju nawigatora, u³atwiaj¹cego porusza-

nie siê miêdzy aplikacjami rezyduj¹cymi

w STB. Reklama taka mo¿e na przyk³ad

zawieraæ krótki film po³¹czony z komenta-

rzem oraz informacjami wyœwietlanymi na

ekranie. W zaawansowanym rozwi¹zaniu

abonent mo¿e mieæ mo¿liwoœæ, za poœre-

dnictwem menu, samemu wybieraæ intere-

suj¹ce dla niego informacje.

Z reklamami mo¿e byæ zwi¹zana realizacja

zakupów przez TV za poœrednictwem STB

(T-Commerce). Abonent mo¿e zamówiæ to-

war oferowany w reklamie pos³uguj¹c siê je-

dynie pilotem lub klawiatur¹ swojego ter-

minala. Kwesti¹ do ustalenia pozostaje spo-

sób p³atnoœci. Mo¿e to byæ rozwi¹zane np.

przez za³o¿enie abonentowi pewnego ro-

dzaju konta, z którego bêd¹ odprowadzane

koszty zakupu po autoryzacji abonenta,

drugim rozwi¹zaniem jest wbudowanie

w STB drugiego slotu na kartê kredytow¹.

W tym przypadku niezbêdne jest zapew-

nienie bezpiecznego po³¹czenia miêdzy

bankiem abonentem i operatorem.

Dodanie slotu na kartê kredytow¹ umo¿liwia

wprowadzenie kolejnej us³ugi pozwalaj¹cej

abonentowi dokonywaæ operacji bankowych

(tzw. Home-Banking).

Mo¿liwoœci wzbogacania oferty s¹ bardzo

szerokie. Ka¿da nowa us³uga to kolejna no-

wa aplikacja pracuj¹ca w STB. Nale¿y pa-

miêtaæ o tym, ¿e ka¿da aplikacja wymaga

odpowiednio wydajnej platformy systemowej

i sprzêtowej w STB, szczególnie wysokiej

wydajnoœci procesora oraz du¿ej pojemno-

œci pamiêci. Dlatego mo¿liwoœæ uruchomie-

nia wielu us³ug wi¹¿e siê z koniecznoœci¹ po-

siadania zaawansowanego technicznie,

a zatem drogiego terminala. Je¿eli dodatko-

wo STB wyposa¿ymy w dysk twardy czy

te¿ np. odtwarzacz CD lub DVD, ³atwo sobie

wyobraziæ, ¿e cena takiego terminala wzro-

œnie kilkakrotnie. Oczywiœcie uruchomienie

us³ugi wi¹¿e siê równie¿ z rozbudow¹ stacji

czo³owej o dodatkowe dedykowane serwe-

ry oraz oprogramowanie.

n

Andrzej Janczewski

Krzysztof Zaborowski

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2002

Klasyfikacja STB _ zestawienie podstawowych parametrów oraz szacunkowych cen