9

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 1. Badania

komórek

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

1/2

Metody badania

komórek

– podzia∏ metod badawczych na

biofizyczne i biochemiczne

– techniki frakcjonowania organelli

komórkowych

– autoradiografia

– chromatografia

– hodowle

in vitro

komórek i tkanek

– barwienie komórek

– mikromanipulacje

– znaczenie biofizycznych

i biochemicznych metod badania

komórek w rozwoju nauk

biologicznych

– klasyfikuje metody badawcze na biofizyczne

i biochemiczne (P)

– wymienia i omawia podstawowe metody

badaƒ molekularnych komórek (P/PP)

– podaje przyk∏ady wykorzystania wybranych

metod badawczych (P)

– omawia sposób prowadzenia hodowli

komórek

in vitro

(PP)

– ocenia naukowe znaczenie hodowli

in vitro

(PP)

– wykonuje Êwie˝e preparaty barwione, na

przyk∏ad p∏ynem Lugola (P)

– analizuje obrazy mikroskopowe komórek

i tkanek (PP)

çwiczenia nr 1,

2, 3

do pod-

rozdz. 1.1

3/4

Chemiczna

budowa komórki

(organizmu)

– sk∏ad chemiczny komórki

– makro- i mikroelementy

– rodzaje i przyk∏ady wiàzaƒ

chemicznych

– budowa i w∏aÊciwoÊci fizyczne

i chemiczne wody

– znaczenie wody dla ˝ywych

organizmów

– wymienia pierwiastki i zwiàzki chemiczne

budujàce komórki (P)

– wymienia makro-, mikro- i ultraelementy (P)

– omawia biologicznà rol´ makro-, mikro-

i ultraelementów (PP)

– wymienia rodzaje wiàzaƒ chemicznych (P)

– omawia budow´ chemicznà i w∏aÊciwoÊci

wody (P)

– ocenia znaczenie wody dla ˝ywych

organizmów (PP)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

1.2

5

W

iàzania chemiczne – lekcja çwiczeniowa

polecenia

kontrolne

nr 1–15 do

podrozdz. 1.2

10

6/7

Budowa i funkcje

bia∏ek

– budowa chemiczna bia∏ek:

aminokwasy

, peptydy

, wiàzania

peptydowe

– aminokwasy endo- i egzogenne

– w∏aÊciwoÊci chemiczne bia∏ek

– budowa przestrzenna bia∏ek:

struktura I-, II-, III- i IV

-rz´dowa

– biologiczne funkcje bia∏ek

– omawia budow´ chemicznà aminokwasów

i bia∏ek (P)

– przedstawia mechanizm powstawania

wiàzania peptydowego (PP)

– klasyfikuje aminokwasy na endo-

i egzogenne (P)

– wymienia aminokwasy egzogenne dla

cz∏owieka (PP)

– wymienia w∏aÊciwoÊci chemiczne bia∏ek (P)

– porównuje budow´ bia∏ka o strukturze

α

-helisy z bia∏kiem o strukturze

β

(PP)

– omawia biologiczne funkcje bia∏ek (P)

– charakteryzuje struktur´ bia∏ek (PP)

çwiczenia

nr 2a i 2b do

podrozdz. 1.1

EZ – T

-5

8/9

Budowa i funkcje

cukrowców

i t∏uszczowców

– podzia∏ cukrowców: cukry proste,

dwucukry

, wielocukry

– budowa chemiczna cukrowców

,

wiàzania

α

- i

β

-glikozydowe

– biologiczne funkcje cukrowców

– podzia∏ t∏uszczowców: t∏uszcze

proste i z∏o˝one

– budowa chemiczna t∏uszczowców

,

wiàzania estrowe

– biologiczne funkcje t∏uszczowców

– klasyfikuje cukrowce na cukry proste,

dwucukry i wielocukry (P)

– przedstawia mechanizm powstawania wiàzaƒ

glikozydowych i estrowych (PP)

– wymienia chemiczne w∏aÊciwoÊci cukrowców

i t∏uszczowców (PP)

– omawia budow´ chemicznà cukrowców

i t∏uszczowców (P)

– podaje przyk∏ady funkcji cukrowców

i t∏uszczowców w komórce (P)

çwiczenia

nr 2c, 2d, 2e

do podrozdz.

1.2

EZ – T

-5

10/11

Budowa i funkcje

kwasów

nukleinowych

– rodzaje kwasów nukleinowych: DNA

,

RNA

– budowa chemiczna kwasów

nukleinowych: nukleozyd,

nukleotyd, polinukleotydy

– zasady azotowe i zasada

komplementacji

– omawia budow´ chemicznà kwasów

nukleinowych (P)

– przedstawia zasadnicze cechy kwasu DNA

i RNA (P)

– porównuje budow´ chemicznà i przestrzennà

kwasów DNA i RNA (PP)

çwiczenia

nr 3d i 3e do

podrozdz. 1.2

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 1. Badania

komórek

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

11

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 2. K

omórka jako podstawowa jednostka budulcowa organizmów

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– rodzaje, funkcje i lokalizacja RNA

– lokalizacja i funkcje DNA

– podaje lokalizacj´ DNA i RNA w komórce (P)

– okreÊla biologicznà rol´ kwasów

nukleinowych (P)

– wyjaÊnia zasad´ komplementarnoÊci zasad

azotowych (PP)

12

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 1–11. Utrwalenie wiadomoÊci dotyczàcych badania i sk∏adu chemicznego komórek

13

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏ 1. P

owtórzenie wiadomoÊci dotyczàcych badania i sk∏adu chemicznego komórek

14

Budowa komórki

prokariotycznej

– b∏ona komórkowa: budowa i funkcje

– cytoplazma: sk∏ad chemiczny

, ruchy

,

funkcje

– genofor

– rybosomy: budowa, funkcje

– wymienia elementy budowy komórki

prokariotycznej (P)

– rozró˝nia (rysuje, opisuje rysunek, wskazuje

na modelu) elementy budowy komórki

prokariotycznej (PP)

– omawia sk∏ad chemiczny cytoplazmy (P)

– omawia budow´ genoforu (P)

– omawia budow´ i lokalizacj´ rybosomów (P)

– okreÊla funkcj´ b∏ony komórkowej,

cytoplazmy

, genoforu, rybosomów (PP)

– analizuje zwiàzek pomi´dzy budowà

a funkcjà organelli komórkowych (PP)

çwiczenie nr 3

do podrozdz.

2.1–2.2

12

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 2. K

omórka jako podstawowa jednostka budulcowa organizmów

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

15/16/17

Budowa komórki

eukariotycznej

– b∏ony wewnàtrzkomórkowe: ER, AG,

lizosomy

– wakuole: sk∏ad chemiczny i funkcje

– mitochondria

– chloroplasty

– jàdro komórkowe

– Êciana komórkowa

– wymienia organelle komórki eukariotycznej (P)

– podaje sk∏ad chemiczny elementarnej b∏ony

biologicznej (P)

– analizuje model p∏ynnej mozaiki (PP)

– rozró˝nia (rysuje, opisuje rysunek, wskazuje

na modelu) – organelle komórki

eukariotycznej (PP)

– wymienia struktury b∏oniaste komórki

eukariotycznej (P)

– okreÊla biologicznà rol´ ER, AG, lizosomów (P)

– porównuje budow´ i funkcje b∏ony

komórkowej i b∏on wewnàtrzkomórkowych

(PP)

– omawia budow´ i funkcje wakuol,

chloroplastów

, mitochondriów

, jàdra

komórkowego, Êciany komórkowej (P)

– opisuje budow´ chemicznà Êciany

komórkowej (P)

– wyjaÊnia mechanizm powstawania Êcian

wtórnych, inkrustacji i adkrustacji (PP)

– porównuje budow´ komórki prokariotycznej

i eukariotycznej, roÊlinnej i zwierz´cej (PP)

çwiczenie nr 2

do podrozdz.

2.1–2.2

18/19

Budowa komórki eukariotycznej – çwiczenia makroskopowe

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

2.1–2.2

13

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 2. K

omórka jako podstawowa jednostka budulcowa organizmów

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

20/21

Mitotyczny podzia∏

jàdra

komórkowego

– cykl komórkowy

– przebieg mitozy

– efekt i znaczenie mitozy

– omawia cykl komórkowy (P)

– wymienia fazy mitozy (P)

– omawia przebieg poszczególnych faz mitozy

(P)

– podaje efekt mitozy (P)

– rozró˝nia (samodzielnie rysuje) komórki

w poszczególnych stadiach mitozy (PP)

– ocenia biologiczne znaczenie mitozy (PP)

çwiczenie nr 4

do podrozdz.

2.1–2.2

22/23

Mejotyczny podzia∏

jàdra

komórkowego

– przebieg mejozy

– efekt i znaczenie mejozy

– porównanie przebiegu i efektu obu

kariokinez

– cytokineza i powstawanie komórek

potomnych

– wymienia fazy mejozy (P)

– omawia przebieg poszczególnych faz mejozy

(P)

– podaje efekt mejozy (P)

– rozró˝nia (samodzielnie rysuje) komórki

w ró˝nych stadiach mejozy (PP)

– ocenia biologiczne znaczenie mejozy (PP)

– porównuje przebieg i efekt mitozy i mejozy

(PP)

– omawia przebieg cytokinezy (P)

polecenie

kontrolne

nr 25 do

podrozdz.

2.1–2.2

24

P

odzia∏y komórkowe – lekcja çwiczeniowa

polecenia

kontrolne nr 23,

24, 26, 27

do podrozdz.

2.1–2.2

25

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 14–24. Utrwalenie wiadomoÊci dotyczàcych budowy i funkcji sk∏adników komórek

26

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏ 2. P

owtórzenie wiadomoÊci dotyczàcych budowy i funkcji sk∏adników komórek

14

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 3. Metabolizm

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

27

Wspó∏zale˝noÊç

procesów

metabolicznych

– reakcje kataboliczne i anaboliczne,

egzo- i endoergiczne

– energia aktywacji

– budowa i rola A

T

P

– definiuje terminy: metabolizm, reakcje

anaboliczne, reakcje kataboliczne, A

T

P,

energia aktywacji (P)

– podaje przyk∏ady reakcji anabolicznych

i katabolicznych (P)

– omawia budow´ chemicznà A

TP (PP)

– zapisuje reakcj´ syntezy i rozpadu A

TP (PP)

– analizuje rol´ A

TP w metabolizmie komórki (PP)

çwiczenia nr 2,

3 do

podrozdz. 3.1

28

Mechanizm katalizy

enzymatycznej

– klasyfikacja i nazewnictwo enzymów

– budowa enzymów: holoenzym,

apoenzym, koenzym, grupa

prostetyczna, centrum aktywne

– model indukcyjnego dopasowania si´

– specyficznoÊç substratowa enzymów

– fizyczne i chemiczne czynniki

wp∏ywajàce na aktywnoÊç enzymów

– definiuje terminy: holoenzym, apoenzym,

koenzym, grupa prostetyczna, centrum

aktywne (P)

– omawia budow´ enzymu (P)

– zapisuje za pomocà symboli reakcj´ katalizy

enzymatycznej (P)

– wyjaÊnia mechanizm katalizy enzymatycznej

na podstawie modelu indukcyjnego

dopasowania si´ (PP)

– wyjaÊnia na czym polega specyficznoÊç

dzia∏ania enzymów (P)

– wymienia czynniki wp∏ywajàce na aktywnoÊç

enzymów (P)

– analizuje wp∏yw wybranych czynników na

aktywnoÊç enzymów (PP)

– wyjaÊnia, dlaczego tylko bia∏ka mogà byç

enzymami (PP)

– uzasadnia s∏usznoÊç stwierdzenia „jeden

enzym – jedna reakcja biochemiczna” (PP)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

3.1

15

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 3. Metabolizm

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

29/30

Autotroficzne

od˝ywianie

organizmów

– fotosynteza

– ogólne równanie i lokalizacja

procesu fotosyntezy

– barwniki fotosyntetyczne

– przebieg i efekt fazy jasnej:

fosforylacja fotosyntetyczna

– cykliczna i niecykliczna, si∏a

asymilacyjna

– przebieg i efekt fazy ciemnej

– znaczenie fotosyntezy dla

funkcjonowania biosfery

– wymienia i lokalizuje barwniki

fotosyntetyczne (P)

– zapisuje ogólne równanie fotosyntezy (P)

– omawia budow´ chloroplastów (P)

– definiuje terminy: fosforylacja fotosyntetyczna

cykliczna i niecykliczna, si∏a asymilacyjna (P)

– opisuje przebieg fazy jasnej i ciemnej

fotosyntezy (PP)

– podaje efekt fazy jasnej i ciemnej fotosyntezy

(P)

– oblicza bilans w´glowy i wydajnoÊç

energetycznà fotosyntezy (PP)

– ocenia znaczenie procesu fotosyntezy dla

istnienia ˝ycia na Ziemi (PP)

polecenia

kontrolne nr 4,

5, 6, 7 do

podrozdz. 3.2

EE – T

-1

31

Wp∏yw czynników

wewn´trznych

i zewn´trznych na

przebieg

i intensywnoÊç

fotosyntezy

– podzia∏ czynników wp∏ywajàcych na

intensywnoÊç fotosyntezy

– wp∏yw wybranych czynników na

intensywnoÊç fotosyntezy: Êwiat∏o,

temperatura, st´˝enie dwutlenku

w´gla, woda, sole mineralne

– wymienia czynniki wp∏ywajàce na

intensywnoÊç fotosyntezy (P)

– klasyfikuje czynniki wp∏ywajàce na

intensywnoÊç fotosyntezy na wewn´trzne

i zewn´trzne (P)

– omawia wp∏yw wybranych czynników na

przebieg i intensywnoÊç fotosyntezy (P)

– analizuje i interpretuje wykresy ilustrujàce

wp∏yw wybranych czynników na przebieg

i intensywnoÊç fotosyntezy (PP)

polecenia

kontrolne

nr 10, 11 do

podrozdz. 3.2

EE – T

-1

32

Wp∏yw czynników wewn´trznych i zewn´trznych na przebieg i intensywnoÊç fotosyntezy – lekcja

çwiczeniowa

çwiczenia

nr 1, 2 do

podrozdz. 3.2

EE – T

-1

16

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 3. Metabolizm

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

33

Autotroficzne

od˝ywianie

organizmów

– chemosynteza

– ogólne równanie chemosyntezy

– przebieg chemosyntezy

– przyk∏ady reakcji chemosyntezy

– znaczenie procesu chemosyntezy

– podaje przyk∏ady organizmów

chemoautotroficznych (P)

– zapisuje równania reakcji chemosyntezy (PP)

– omawia przebieg procesu chemosyntezy (P)

– porównuje przebieg i

efekt foto-

i

chemosyn-

tezy (PP)

– ocenia znaczenie chemosyntezy

w ekosystemie (PP)

polecenia

kontrolne

nr 17, 18 do

podrozdz. 3.2

35/36

Uzyskiwanie

energii u˝ytecznej

biologicznie

– oddychanie

beztlenowe

– lokalizacja procesu oddychania

komórkowego

– przebieg i efekt glikolizy

– bilans energetyczny glikolizy

– fermentacja mlekowa i alkoholowa

– znaczenie oddychania beztlenowego

– wymienia i lokalizuje etapy oddychania

komórkowego (P)

– podaje przyk∏ady fermentacji (P)

– analizuje przebieg oddychania beztlenowego

(PP)

– dokonuje bilansu energetycznego glikolizy (PP)

– ocenia rol´ procesów fermentacyjnych

w Êrodowisku (PP)

polecenia

kontrolne

nr 3, 4 do

podrozdz. 3.3

34

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 27–33. Utrwalenie wiadomoÊci z zakresu enzymologii i od˝ywiania si´ autotrofów

37/38

Uzyskiwanie

energii u˝ytecznej

biologicznie

– oddychanie

tlenowe

– lokalizacja etapów oddychania

tlenowego

– reakcja pomostowa

– cykl Krebsa

– ∏aƒcuch oddechowy

– bilans energetyczny oddychania

tlenowego

– wymienia i lokalizuje etapy oddychania

tlenowego (P)

– przedstawia istot´ oddychania tlenowego (P)

– zapisuje ogólne równanie oddychania

tlenowego (P)

– analizuje przebieg cyklu Krebsa (PP)

– analizuje transport wodorów i elektronów

w ∏aƒcuchu oddechowym (PP)

– dokonuje bilansu energetycznego

oddychania tlenowego (PP)

– porównuje wydajnoÊç energetycznà

oddychania tlenowego i beztlenowego (PP)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

3.3

17

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 3. Metabolizm

Rozdzia∏ 4. Od˝ywianie si´ – pobieranie i przetwarzanie surowców energetycznych oraz budulcowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

39

Metabolizm

t∏uszczowców

i aminokwasów

–

β

-oksydacja kwasów t∏uszczowych

– synteza kwasów t∏uszczowych

– cykl mocznikowy

– wspó∏zale˝noÊç procesów

metabolicznych: rola acetylo-CoA

– podaje przyk∏ady przemian t∏uszczowców (P)

– analizuje przebieg

β

-oksydacji kwasów

t∏uszczowych (PP)

– podaje przyk∏ady przemian zwiàzków

azotowych (P)

– omawia przebieg cyklu mocznikowego (P)

– analizuje wspó∏zale˝noÊç procesów

metabolicznych (PP)

– omawia rol´ acetylo-CoA w metabolizmie

komórki (PP)

çwiczenia nr 2,

3 do pod-

rozdz. 3.3

42

Od˝ywianie

heterotroficzne

organizmów

– klasyfikacja heterotrofów: makrofagi,

mikrofagi

– chemiczne sk∏adniki pokarmu

heterotrofów

– witaminy: klasyfikacja, êród∏a,

funkcje, awitaminozy

– klasyfikuje organizmy wed∏ug rodzaju

pobieranego pokarmu (P)

– wymienia g∏ówne grupy sk∏adników

chemicznych pokarmu (P)

– podaje êród∏a witamin (P)

– klasyfikuje i omawia rol´ witamin (P)

– omawia przyczyny i skutki awitaminoz (PP)

polecenia

kontrolne nr 8,

9, 10 do

podrozdz.

4.1–4.3

EZ – T

-5

40

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 35–39. Utrwalenie wiadomoÊci dotyczàcych oddychania komórkowego i znaczenia t∏uszczowców

41

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏ 3. P

owtórzenie wiadomoÊci dotyczàcych oddychania komórkowego i znaczenia t∏uszczowców

43/44

Budowa uk∏adu

pokarmowego

ssaków na

przyk∏adzie

cz∏owieka

– narzàdy uk∏adu pokarmowego:

lokalizacja i budowa

– przystosowania w budowie

anatomicznej uk∏adu pokarmowego

do pobierania i trawienia pokarmu

– gruczo∏y uk∏adu pokarmowego:

wàtroba i trzustka

– wymienia narzàdy uk∏adu pokarmowego

cz∏owieka (P)

– omawia funkcje odcinków uk∏adu

pokarmowego (P)

– wymienia przystosowania w budowie

poszczególnych odcinków przewodu

pokarmowego do funkcji, jakie pe∏ni (P)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

4.1–4.3

EZ – T

-5

18

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 4. Od˝ywianie si´ – pobieranie i przetwarzanie surowców energetycznych oraz budulcowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– analizuje zwiàzek pomi´dzy budowà

a funkcjà poszczególnych narzàdów uk∏adu

pokarmowego (PP)

– opisuje rol´ wàtroby i trzustki (P)

45/46

Fizjologia

procesów trawienia

i wch∏aniania

– enzymy uk∏adu pokarmowego

– trawienie cukrów

, bia∏ek i lipidów

– wch∏anianie

– kontrola procesów trawienia

i wch∏aniania

– definiuje terminy: enzym, hydroliza, trawienie

zewn´trzne i wewn´trzne (P)

– zapisuje przebieg reakcji hydrolizy (PP)

– wymienia grupy enzymów trawiennych (P)

– wskazuje miejsce syntezy i dzia∏ania

wybranych enzymów przewodu

pokarmowego (P)

– analizuje mechanizm reakcji hydrolizy (PP)

– analizuje mechanizm kontroli procesów

trawiennych (PP)

çwiczenie nr 2

do podrozdz.

4.1–4.3

EZ – T

-5

47

Od˝ywianie heterotroficzne organizmów – lekcja çwiczeniowa

çwiczenie nr 3

do podrozdz.

4.1–4.3

EZ – T

-5

48/49

Diety i

ich wymaga-

nia jakoÊciowe i

ilo-

Êciowe

– dietetyka jako nauka

– wartoÊç kaloryczna pokarmów

– ró˝ne rodzaje diet: dieta pe∏no-

i niepe∏nowartoÊciowa

– prawid∏owe i nieprawid∏owe nawyki

˝ywieniowe

– anoreksja i bulimia

– wp∏yw diety na zdrowie cz∏owieka

– higiena uk∏adu pokarmowego

– definiuje terminy: dietetyka, dieta, dieta

pe∏nowartoÊciowa, niepe∏nowartoÊciowa,

eliminacyjna (P)

– omawia zasady racjonalnego od˝ywiania (P)

– oblicza wartoÊç kalorycznà posi∏ków (P)

– przedstawia zasady higieny uk∏adu

pokarmowego (P)

–

analizuje wp∏yw diety na zdrowie cz∏owieka (P)

– wymienia podstawowe b∏´dy w ˝ywieniu

cz∏owieka (P)

– uzasadnia potrzeb´ indywidualnego doboru

sk∏adników diety w zale˝noÊci od wieku

i stanu zdrowia (PP)

çwiczenie nr 4

do podrozdz.

4.1–4.3

EZ – T

-2, 5, 6, 8

EM – T

-10

19

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 4. Od˝ywianie si´ – pobieranie i przetwarzanie surowców energetycznych oraz budulcowych

Rozdzia∏ 5. Wymiana gazowa – wentylacja warunkujàca oddychanie tlenowe

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

50

Od˝ywianie

mineralne

i gospodarka

wodna roÊlin

– rodzaje wody w glebie

– przystosowania morfologiczne,

anatomiczne i fizjologiczne roÊlin do

pobierania i transportu wody

z solami mineralnymi

– dyfuzja, osmoza, p´cznienie

– transport aktywny

– transport bliski i daleki wody i soli

mineralnych

– transpiracja

– bilans wodny roÊlin

– definiuje terminy: dyfuzja, osmoza,

p´cznienie (P)

– wymienia rodzaje wody w glebie (P)

– charakteryzuje przystosowania

morfologiczne, anatomiczne i fizjologiczne

do pobierania i transportu wody i soli

mineralnych (PP)

– omawia i porównuje zjawiska dyfuzji, osmozy

i p´cznienia (PP)

– analizuje mechanizm transportu bliskiego

i

dalekiego (PP)

– analizuje bilans wodny roÊlin (PP)

çwiczenie nr 3

do podrozdz.

4.4

EE – T

-5

51

Od˝ywianie mineralne i gospodarka wodna roÊlin – lekcja çwiczeniowa

çwiczenia nr 1,

2 do

podrozdz. 4.4

52

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 42–51. Utrwalenie wiadomoÊci zwiàzanych z od˝ywianiem si´ organizmów

53

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏ 4. P

owtórzenie wiadomoÊci zwiàzanych z od˝ywianiem si´ organizmów

54

Mechanizmy

wymiany gazowej

organizmów

– wymiana gazowa w wodzie i na

làdzie

– przeglàd uk∏adów oddechowych

zwierzàt

– wymiana gazowa roÊlin

– podaje przyk∏ady narzàdów wymiany

gazowej na làdzie i w wodzie (P)

– porównuje warunki wymiany gazowej na

làdzie i w wodzie (PP)

– omawia budow´ narzàdów wymiany gazowej

zwierzàt: skrzela, tchawki, p∏ucotchawki,

p∏uca (P)

– charakteryzuje narzàdy i mechanizm

wymiany gazowej roÊlin (P)

çwiczenie nr 5

do rozdz. 5

20

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 5. Wymiana gazowa – wentylacja warunkujàca oddychanie tlenowe

Rozdzia∏ 6. Daleki transport i odpornoÊç ustrojowa

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

55/56

Budowa uk∏adu od-

dechowego ssa-

ków na przyk∏adzie

cz∏owieka

– narzàdy uk∏adu oddechowego:

lokalizacja i budowa

– wdech i wydech

– pojemnoÊç p∏uc

– wymienia narzàdy uk∏adu oddechowego

cz∏owieka (P)

– wymienia przystosowania w budowie

narzàdów wymiany gazowej do pe∏nionych

funkcji (P)

– analizuje zale˝noÊç mi´dzy budowà

narzàdów wymiany gazowej a pe∏nionymi

funkcjami (PP)

– analizuje informacje przedstawione w postaci

schematów i wykresów (PP)

ç

wiczenia nr 1,

2 do rozdz. 5

EZ – T

-1

57/58

Fizjologia uk∏adu

oddechowego

cz∏owieka

– oddychanie zewn´trzne

– transport gazów oddechowych

– oddychanie wewn´trzne

– higiena uk∏adu oddechowego

– profilaktyka chorób uk∏adu

oddechowego

– wyjaÊnia istot´ oddychania zewn´trznego

i wewn´trznego (P)

– opisuje transport gazów oddechowych (P)

– omawia zasady higieny i profilaktyki uk∏adu

oddechowego (P)

– podaje przyk∏ady chorób uk∏adu

oddechowego (P)

– przedstawia propozycj´ çwiczeƒ usprawnia-

jàcych prac´ uk∏adu oddechowego (PP)

çwiczenie nr 3

do rozdz. 5

EZ – T

-1, 6;

EM – T

-5

59

W

ymiana gazowa – lekcja çwiczeniowa

çwiczenie nr 4

do rozdz. 5

60/61

Budowa uk∏adu

krà˝enia ssaków na

przyk∏adzie

cz∏owieka

– narzàdy uk∏adu krà˝enia: lokalizacja

i budowa

– automatyzm pracy serca

– ma∏y i du˝y krwioobieg

– elementy morfotyczne krwi i osocze

– wymienia narzàdy uk∏adu krà˝enia (P)

– wymienia i omawia funkcje uk∏adu krà˝enia (P)

– rozró˝nia rodzaje naczyƒ krwionoÊnych (P)

– opisuje ma∏y i du˝y krwiobieg (P)

– t∏umaczy

, na czym polega automatyzm serca

(PP)

polecenie

kontrolne nr 5

do pod-

rozdz. 6.1

EZ – T

-1

21

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 6. Daleki transport i odpornoÊç ustrojowa

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– wymienia elementy morfotyczne krwi (P)

– charakteryzuje budow´ i funkcje

poszczególnych rodzajów krwinek (PP)

– podaje sk∏ad chemiczny i funkcje osocza (P)

62/63

Fizjologia uk∏adu

krà˝enia

– cykl pracy serca

– transport gazów oddechowych

– funkcje krwi

– krzepni´cie krwi

– grupy krwi AB0 i Rh

– narzàdy uk∏adu limfatycznego:

lokalizacja, budowa i funkcja

– higiena uk∏adu krà˝enia

– profilaktyka chorób serca i uk∏adu

krà˝enia

– omawia budow´ anatomicznà serca (P)

– opisuje cykl pracy serca (P)

– wymienia i omawia funkcje krwi (P)

– wymienia grupy krwi (P)

– wyjaÊnia mechanizm konfliktu

serologicznego (PP)

– wymienia i lokalizuje narzàdy uk∏adu

limfatycznego (P)

– wyjaÊnia podstawowe zasady transfuzji krwi

(PP)

– analizuje mechanizm krzepni´cia krwi (PP)

– analizuje wyniki podstawowych badaƒ

morfologicznych i biochemicznych krwi (PP)

– podaje przyk∏ady chorób serca i uk∏adu

krà˝enia (P)

– omawia podstawowe zasady profilaktyki

chorób serca i uk∏adu krà˝enia (P)

çwiczenie nr 3

do podrozdz.

6.1

EZ – T

-1, 6

64/65

System

odpornoÊciowy

cz∏owieka

– odpornoÊç: swoista, nieswoista,

komórkowa, humoralna

– wytwarzanie przeciwcia∏

– odpowiedê i pami´ç immunologiczna

– szczepionki i surowice

– odpowiedê immunologiczna

a przeszczepy

– AIDS

– definiuje terminy: odpornoÊç swoista,

nieswoista, komórkowa, humoralna,

szczepionka, surowica (P)

– wymienia mechanizmy obronne organizmu

(P)

– omawia budow´ przeciwcia∏ (PP)

– analizuje przebieg reakcji

antygen–przeciwcia∏o (PP)

polecenia

kontrolne nr 3,

4, 8 do

podrozdz. 6.3

EZ – T

-1, 6

22

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 6. Daleki transport i odpornoÊç ustrojowa

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– porównuje mechanizm odpornoÊci

humoralnej i komórkowej oraz naturalnej

i sztucznej (PP)

– podaje przyk∏ady chorób autoagresyjnych

cz∏owieka (PP)

– wyjaÊnia mechanizm odrzucania

przeszczepu (PP)

– wyjaÊnia ró˝nic´ pomi´dzy szczepionkà

a surowicà (P)

– uzasadnia celowoÊç stosowania szczepieƒ

ochronnych (P)

– wymienia najwa˝niejsze szczepienia

ochronne dzieci i m∏odzie˝y (P)

– podaje przyk∏ady alergenów (P)

– analizuje mechanizm przebiegu reakcji

uczuleniowej (PP)

– omawia przebieg zaka˝enia wirusem HIV

i rozwój AIDS (PP)

66/67

Fizjologia

transportu roÊlin

– przystosowania anatomiczne do

transportu asymilatów

– transport bliski i daleki asymilatów

– odpornoÊç roÊlin: wrodzona, nabyta,

bierna, czynna

– klasyfikacja stresorów

– wybrane choroby roÊlin

– definiuje terminy: odpornoÊç roÊlin

wrodzona, nabyta, bierna, czynna (P)

– wymienia i omawia przystosowania

anatomiczne roÊlin do transportu asymilatów

(P)

– omawia transport bliski i daleki asymilatów

(PP)

– wymienia i klasyfikuje stresory roÊlin (P)

– podaje przyk∏ady chorób roÊlin (P)

– omawia przyczyny i przebieg wybranych

chorób roÊlin (PP)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

6.4

EE – T

-2

23

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 6. Daleki transport i odpornoÊç ustrojowa

Rozdzia∏ 7. Utrzymanie równowagi wodno-mineralnej i wydalanie

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

68

Fizjologia uk∏adów oddechowego i krà˝enia – lekcja çwiczeniowa

çwiczenia

n

r

1

i

2

do pod-

rozdz. 6.1

69

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 54–68. Utrwalenie wiadomoÊci dotyczàcych budowy i funkcji uk∏adów oddechowego i krà˝enia

70

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏y 5 i 6. P

owtórzenie wiadomoÊci dotyczàcych budowy i funkcji uk∏adów oddechowego i krà˝enia

71

Budowa uk∏adu wy-

dalniczego

ssaków

na przyk∏adzie cz∏o-

wieka

– zb´dne i szkodliwe azotowe

produkty przemiany materii:

amoniak, mocznik, kwas moczowy

– zwierz´ta amonioteliczne,

urikoteliczne i ureoteliczne

– narzàdy uk∏adu wydalniczego:

lokalizacja i budowa

– wymienia zb´dne i szkodliwe produkty

przemiany materii (P)

–

klasyfikuje zwierz´ta wed∏ug rodzaju

wydalanego produktu przemian azotowych (P)

– wykazuje zwiàzek pomi´dzy metabolizmem

a wydalaniem (PP)

– analizuje zwiàzek pomi´dzy Êrodowiskiem

˝ycia zwierzàt a rodzajem produktów

przemian azotowych (PP)

– omawia anatomi´ uk∏adu wydalniczego

cz∏owieka (P)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

7.1

EZ – T

-1

72/73

Fizjologia uk∏adu

wydalniczego

– powstawanie moczu: filtracja,

resorpcja, sekrecja

– mocz pierwotny i wtórny

– higiena uk∏adu wydalniczego

– profilaktyka chorób uk∏adu

wydalniczego, okresowe badania

moczu

– definiuje terminy: filtracja, resorpcja, sekrecja (P)

– omawia proces powstawania moczu

pierwotnego i wtórnego (P)

– porównuje sk∏ad chemiczny i iloÊç moczu

pierwotnego i wtórnego (PP)

– omawia zasady higieny uk∏adu wydalniczego

(P)

– podaje przyk∏ady chorób uk∏adu

wydalniczego (P)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

7.2

EZ – T

-1, 6

24

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 7. Utrzymanie równowagi wodno-mineralnej i wydalanie

Rozdzia∏ 8. Rozmna˝anie si´, rozwój i zwiàzane z nimi procesy

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– uzasadnia koniecznoÊç wykonywania

okresowych badaƒ moczu (P)

74/75

Sposoby

rozmna˝ania si´

organizmów

– rozmna˝anie bezp∏ciowe:

pàczkowanie, fragmentacja cia∏a,

wegetatywne

– rozmna˝anie p∏ciowe:

rozdzielnop∏ciowoÊç,

hermafrodytyzm, partenogeneza,

pedogeneza

– cykle ˝yciowe organizmów

– przemiana pokoleƒ

– definiuje terminy: rozmna˝anie p∏ciowe,

bezp∏ciowe, wegetatywne, przemiana

pokoleƒ (P)

– wymienia rodzaje rozmna˝ania p∏ciowego

i bezp∏ciowego (P)

– podaje przyk∏ady organizmów

rozmna˝ajàcych si´ p∏ciowo i bezp∏ciowo (P)

– omawia i analizuje cykle ˝yciowe wybranych

zwierzàt i roÊlin (PP)

çwiczenia nr 1,

2 do rozdz.

8

76

Budowa uk∏adu

rozrodczego ssa-

ków na przyk∏adzie

cz∏owieka

– narzàdy m´skiego i ˝eƒskiego

uk∏adu rozrodczego: lokalizacja

i budowa

– higiena uk∏adu rozrodczego

– profilaktyka chorób uk∏adu

rozrodczego, poradnia

K

– wymienia i lokalizuje narzàdy m´skiego

i ˝eƒskiego uk∏adu rozrodczego (P)

– omawia podstawowe zasady higieny uk∏adu

rozrodczego (P)

– podaje przyk∏ady chorób uk∏adu

rozrodczego (P)

– omawia zasady profilaktyki chorób uk∏adu

rozrodczego (P)

– uzasadnia koniecznoÊç okresowych badaƒ

kobiet w poradni K (P)

polecenie

kontrolne nr

10 do pod-

rozdz. 8.1

EZ – T

-1, 6

77/78

Fizjologia uk∏adu

rozrodczego

– spermatogeneza i oogeneza

– cykl menstruacyjny

– zap∏odnienie, cià˝a, poród, po∏óg

– higiena cià˝y

– profilaktyka wrodzonych i nabytych

wad p∏odu

– definiuje terminy: spermatogeneza,

spermiogeneza, oogeneza, cià˝a, poród,

po∏óg (P)

– omawia cykl miesiàczkowy (P)

– opisuje przebieg zap∏odnienia (PP)

– podaje czas trwania rozwoju zarodkowego

i p∏odowego cz∏owieka (PP)

dla dziewczàt

– çwiczenie nr

1 do pod-

rozdz. 8.1

EZ – T

-1

25

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 8. Rozmna˝anie si´, rozwój i zwiàzane z nimi procesy

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– wymienia fazy porodu (PP)

– omawia zasady higieny cià˝y (P)

– przedstawia zasady profilaktyki wrodzonych

i nabytych wad p∏odu (P)

79/80

Przebieg zarodko-

wego i

p∏odowego

rozwoju cz∏owieka

– rozwój zarodkowy: bruzdkowanie,

gastrulacja, listki zarodkowe,

organogeneza

– rozwój p∏odowy

– ∏o˝ysko: budowa i funkcje

– rozwój postnatalny

– definiuje terminy: bruzdkowanie, gastrulacja,

organogeneza (P)

– wymienia narzàdy rozwijajàce si´

z poszczególnych listków zarodkowych (PP)

– charakteryzuje rozwój zarodkowy i p∏odowy

cz∏owieka (PP)

– wymienia funkcje ∏o˝yska (P)

– omawia budow´ ∏o˝yska (PP)

– charakteryzuje rozwój postnatalny cz∏owieka (P)

polecenie

kontrolne nr 8

do podrozdz.

8.1

EZ – T

-1

81

Procesy wzrostu

i

rozwoju roÊlin

– cykl ˝yciowy roÊlin: stadium wegeta-

tywne i

generatywne

– spoczynek i

kie∏kowanie nasion

– okres juwenilny: podzia∏y mitotyczne,

wyd∏u˝anie si´ i

ró˝nicowanie komó-

rek

– organy rozmna˝ania generatywnego:

kwiaty

– wp∏yw czynników zewn´trznych na

kwitnienie: temperatura, Êwiat∏o

– owoce i

nasiona: powstawanie i

kla-

syfikacja

– sposoby rozprzestrzeniania si´ roÊlin

– omawia cykl ˝yciowy roÊliny nasiennej od

nasienia do nasienia (P)

– wyró˝nia w

cyklu ˝yciowym roÊlin stadium

wegetatywne i

generatywne (P)

– charakteryzuje zmiany zachodzàce w

okresie

juwenilnym (PP)

– omawia budow´ kwiatów (P)

– wymienia czynniki zewn´trzne wp∏ywajàce na

proces kwitnienia (P)

– omawia wp∏yw czynników zewn´trznych na

proces kwitnienia (PP)

– wyjaÊnia, na czym polega zjawisko fotoperio-

dyzmu roÊlin (PP)

– wymienia przyk∏ady roÊlin dnia d∏ugiego

i

dnia krótkiego (PP)

– klasyfikuje owoce i

nasiona (PP)

çwiczenia nr 1,

4

do pod-

rozdz. 8.3

26

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 8. Rozmna˝anie si´, rozwój i zwiàzane z nimi procesy

Rozdzia∏ 9. Ruch i jego pod∏o˝e

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– wyjaÊnia biologiczny sens spoczynku nasion

(PP)

– omawia proces kie∏kowania (P)

– przedstawia sposoby rozprzestrzeniania si´

roÊlin (PP)

82

Regulacja proce-

sów ˝yciowych ro-

Êlin

– regulatory wzrostu i rozwoju:

auksyny

, gibereliny

, cytokininy

,

etylen, ABA

– wymienia regulatory wzrostu i rozwoju roÊlin (P)

– analizuje wp∏yw auksyn, giberelin, cytokinin,

etylenu i ABA na wzrost i rozwój roÊlin (PP)

– ocenia znaczenie syntetycznych regulatorów

wzrostu (PP)

polecenie

kontrolne

nr 20 do

podrozdz. 8.3

EE – T

-5

83

Procesy wzrostu i rozwoju roÊlin – lekcja çwiczeniowa

çwiczenia nr 2,

3, 5 do

podrozdz. 8.3

84

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 71–83. Utrwalenie wiadomoÊci dotyczàcych rozmna˝ania i rozwoju organizmów

85

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏y 7 i 8. P

owtórzenie wiadomoÊci dotyczàcych rozmna˝ania i rozwoju organizmów

86/87

Budowa i

rola uk∏a-

du szkieletowego

cz∏owieka

– budowa histologiczna koÊci

– rodzaje koÊci, stawy

, wi´zad∏a

– szkielet osiowy i szkielet koƒczyn

– higiena uk∏adu szkieletowego

– profilaktyka schorzeƒ uk∏adu

szkieletowego: wady postawy

,

krzywica, p∏askostopie, osteoporoza

– wymienia elementy uk∏adu ruchu cz∏owieka (P)

– rozró˝nia elementy szkieletu cz∏owieka (P)

– klasyfikuje stawy

, podaje odpowiednie

przyk∏ady (P)

– omawia budow´ histologicznà koÊci (PP)

– wymienia funkcje uk∏adu szkieletowego (P)

– omawia podstawowe zasady higieny uk∏adu

szkieletowego (P)

– wymienia wady i schorzenia uk∏adu

szkieletowego (P)

çwiczenia nr 2,

3 do pod-

rozdz. 9.1

27

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 9. Ruch i jego pod∏o˝e

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– analizuje przyczyny wyst´powania wad

i schorzeƒ uk∏adu szkieletowego (PP)

– ustala zwiàzek pomi´dzy dietà i trybem ˝ycia

a wyst´powaniem wad i schorzeƒ uk∏adu

szkieletowego (PP)

– przedstawia podstawowe zasady profilaktyki

wad postawy

, krzywicy

, p∏askostopia

i osteoporozy (P)

88/89

Budowa i

fizjologia

mi´Êni szkiele-

towych

– budowa mi´Ênia szkieletowego

– g∏ówne grupy mi´Êni szkieletowych

– antagonizm pracy mi´Êni

szkieletowych: zginacze i prostowniki

– budowa sarkomeru

– Êlizgowa teoria skurczu mi´Ênia

– wp∏yw aktywnoÊci fizycznej na

zdrowie

– doping

– wymienia g∏ówne grupy mi´Êni (P)

– opisuje budow´ mi´Ênia (P)

– omawia budow´ tkanki mi´Êniowej (PP)

– t∏umaczy antagonizm pracy zginaczy

i prostowników (P)

– omawia budow´ sarkomeru (PP)

– wyjaÊnia na podstawie Êlizgowej teorii

skurczu mechanizm skurczu mi´Ênia (PP)

– analizuje wp∏yw aktywnoÊci fizycznej na

zdrowie cz∏owieka (P)

– przedstawia fizjologiczne pod∏o˝e zm´czenia

mi´Êni (PP)

– ocenia wp∏yw wysi∏ku fizycznego na

podniesienie ogólnej sprawnoÊci

i wydolnoÊci organizmu (PP)

– uzasadnia koniecznoÊç odpoczywania

w sposób czynny (P)

– dowodzi szkodliwoÊci stosowania dopingu (P)

çwiczenie nr 2

do podrozdz.

9.2

EZ – T

-1, 3

90

Ruchy roÊlin

– rodzaje ruchów: taksje, nastie,

tropizmy

– definiuje taksje, nastie, tropizmy (P)

– podaje przyk∏ady taksji, nastii, tropizmów (P)

– charakteryzuje taksje, nastie, tropizmy (P)

çwiczenia nr 2,

3, 4 do pod-

rozdz. 9.4

28

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 9. Ruch i jego pod∏o˝e

Rozdzia∏ 10. Reagowanie oraz koordynowanie funkcji ˝yciowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– porównuje taksje, nastie, tropizmy (PP)

– ocenia biologiczne znaczenie wymienionych

ruchów (PP)

91

Ruch organizmów – lekcja çwiczeniowa

çwiczenie nr 1

do rozdz. 9

çwiczenia nr 4,

5 do

podrozdz. 9.1

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

9.3

92

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 86–91. Utrwalenie wiadomoÊci zwiàzanych z ruchem i jego pod∏o˝em

93

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏ 9. P

owtórzenie wiadomoÊci zwiàzanych z ruchem i jego pod∏o˝em

94

¸àcznoÊç organi-

zmu z

otoczeniem

– komunikacja nerwowa i hormonalna

– klasyfikacja receptorów

– bodêce podprogowe i progowe

– przeglàd uk∏adów nerwowych

zwierzàt

– definiuje terminy: bodziec, receptor

, efektor (P)

– wymienia i klasyfikuje receptory (P)

– klasyfikuje bodêce (P)

– omawia i porównuje budow´ uk∏adów

nerwowych zwierzàt (PP)

çwiczenie nr 1

do rozdz. 10

polecenia

kontrolne nr 3,

4 do rozdz. 10

95/96

Budowa i

fizjologia

narzàdów zmys∏ów

cz∏owieka – oko

– budowa oka

– fotoreceptory: pr´ciki i czopki

– chemizm widzenia

– wady i choroby oczu

– higiena i profilaktyka chorób narzàdu

wzroku, badania kontrolne

– wymienia elementy narzàdu wzroku (P)

– omawia budow´ oka (P)

– omawia funkcje pr´cików i czopków (P)

– analizuje fizjologi´ widzenia (PP)

– omawia mechanizm akomodacji oka (PP)

– wymienia wady wzroku (P)

– wyjaÊnia zasad´ doboru szkie∏ korekcyjnych

polecenia

kontrolne nr 3,

4, 5, 6 do

podrozdz.

10.1

EZ – T

-1, 6

29

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 10. Reagowanie oraz koordynowanie funkcji ˝yciowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

przy dalekowzrocznoÊci, krótkowzrocznoÊci

i astygmatyzmie (PP)

– przedstawia podstawowe zasady higieny

wzroku (P)

– uzasadnia koniecznoÊç wykonywania

okresowych badaƒ wzroku (P)

97/98

Budowa i fizjologia

narzàdów zmys∏ów

cz∏owieka – ucho

– budowa ucha

– odbieranie i przenoszenie fali

akustycznej

– zmys∏ równowagi

– wp∏yw ha∏asu na zdrowie cz∏owieka

– higiena i profilaktyka chorób narzàdu

s∏uchu i równowagi

– wymienia elementy anatomiczne narzàdu

s∏uchu i równowagi (P)

– opisuje mechanizm odbioru i percepcji

bodêców dêwi´kowych (PP)

– omawia fizjologi´ zmys∏u równowagi (P)

– analizuje wp∏yw ha∏asu na stan narzàdu

s∏uchu (P)

– przedstawia podstawowe zasady higieny

narzàdu s∏uchu (P)

– wymienia wady i choroby narzàdu s∏uchu

i równowagi (P)

– uzasadnia koniecznoÊç wykonywania

okresowych badaƒ s∏uchu (P)

polecenie

kontrolne nr

8

do podrozdz.

10.1

EZ – T

-1, 6

99

P

ercepcja bodêców

w´chowych, sma-

kowych, dotyko-

wych i

bólowych

– budowa narzàdu w´chu

– budowa skóry

– budowa j´zyka: kubki smakowe

– fizjologia odczuwania smaku, dotyku,

temperatury

, bólu

– omawia budow´ narzàdu w´chu (P)

– omawia budow´ skóry (P)

– wymienia funkcje skóry (P)

– wymienia i

lokalizuje receptory dotyku, tem-

peratury

, bólu (P)

– omawia lokalizacj´ i

budow´ kubków smako-

wych (P)

– analizuje fizjologi´ percepcji bodêców

chemicznych, dotykowych, bólowych (PP)

– ocenia fizjologiczne znaczenie odczuwania

bólu (PP)

çwiczenia

nr 2, 3 do

rozdz. 11

30

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 10. Reagowanie oraz koordynowanie funkcji ˝yciowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

100

Fizjologia przewo-

dzenia impulsów

nerwowych

– budowa komórki nerwowej

– w∏ókna nerwowe i

nerwy

– teoria membranowa przewodzenia

impulsów nerwowych

– rodzaje synaps

– neuroprzekaêniki

– definiuje terminy: neuron, synapsa, neurome-

diator

, w∏ókno nerwowe, nerw (P)

– omawia budow´ komórki nerwowej (P)

– ustala kierunek przewodzenia impulsu w

k

o-

mórce nerwowej (P)

– porównuje stan komórki w

spoczynku i

p

o

pobudzeniu (PP)

– wymienia rodzaje synaps (P)

– t∏umaczy

, na czym polega sumowanie bodê-

ców w

czasie i

przestrzeni oraz wygaszanie

bodêców (PP)

– porównuje przewodzenie impulsu w

synap-

sie chemicznej i

elektrycznej (PP)

– wymienia substancje o

charakterze neuro-

przekaêników (PP)

– omawia teori´ membranowà przewodzenia

impulsów nerwowych (PP)

polecenia kon-

trolne nr 9, 10,

11 do pod-

rozdz. 10.1

101/102

Budowa uk∏adu

nerwowego ssa-

ków na przyk∏adzie

cz∏owieka

– elementy oÊrodkowego

i obwodowego uk∏adu nerwowego

– mózgowie

– autonomiczny uk∏ad nerwowy

wspó∏czulny i przywspó∏czulny

– ∏uk odruchowy

– odruchy bezwarunkowe i warunkowe

– wy˝sze czynnoÊci nerwowe: rodzaje

i lokalizacja poszczególnych

oÊrodków korowych

– wymienia elementy oÊrodkowego

i obwodowego uk∏adu nerwowego (P)

– omawia anatomi´ mózgu (P)

– okreÊla funkcje poszczególnych cz´Êci

mózgu (P)

– podaje przyk∏ady Êwiadczàce o nadrz´dnej

roli mózgu w pe∏nieniu funkcji kontrolno-

integracyjnej (PP)

– wymienia elementy autonomicznego uk∏adu

nerwowego (P)

– porównuje rol´ uk∏adu wspó∏czulnego

i przywspó∏czulnego (PP)

– wymienia elementy ∏uku odruchowego (P)

polecenia

kontrolne

nr 13, 15, 18

do podrozdz.

10.1

31

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 10. Reagowanie oraz koordynowanie funkcji ˝yciowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– klasyfikuje odruchy (P)

– opisuje doÊwiadczenia P

aw∏owa (P)

– omawia mechanizm warunkowania (PP)

– uzasadnia, ˝e odruch jest podstawà

funkcjonowania uk∏adu nerwowego (PP)

– podaje przyk∏ady odruchów

bezwarunkowych i warunkowych (P)

– ocenia biologiczne znaczenie czynnoÊci

odruchowych (PP)

– podaje przyk∏ady i lokalizacj´ oÊrodków

korowych (PP)

– opisuje wy˝sze czynnoÊci nerwowe

cz∏owieka (P)

– wyjaÊnia, na czym polega pierwszy i drugi

uk∏ad sygna∏ów (PP)

103

Higiena uk∏adu ner-

wowego cz∏owieka

– emocje i

uczucia

– sen, fazy snu

– stres i

czynniki stresogenne

– wp∏yw d∏ugotrwa∏ego stresu na zdro-

wie cz∏owieka

– definiuje terminy: stres, stresor (P)

– podaje przyk∏ady emocji pozytywnych i

n

e-

gatywnych (P)

– analizuje przebieg rozwoju emocjonalnego

cz∏owieka (PP)

– wymienia czynniki stresogenne (P)

– wymienia fazy reakcji cz∏owieka na stres (P)

– omawia przebieg reakcji na stres (P)

– analizuje wp∏yw d∏ugotrwa∏ego stresu na

funkcjonowanie i

zdrowie cz∏owieka (PP)

– proponuje sposoby ograniczania negatywne-

go wp∏ywu stresu na organizm (P)

– wymienia fazy snu (P)

çwiczenie

nr 1

do pod-

rozdz. 10.2

EZ – T

-1, 6, 8

32

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 10. Reagowanie oraz koordynowanie funkcji ˝yciowych

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– omawia fizjologi´ snu (P)

– porównuje przebieg fazy snu paradoksalne-

go i

wolnofalowego (PP)

– okreÊla biologiczny sens snu (PP)

– analizuje konsekwencje zdrowotne nieprawi-

d∏owoÊci snu (PP)

104

Uk∏ad nerwowy – lekcja çwiczeniowa

çwiczenia

nr 1,

2, 3 do

podrozdz. 10.1

105

Budowa uk∏adu do-

krewnego cz∏owie-

ka

– gruczo∏y uk∏adu dokrewnego:

budowa, lokalizacja, produkowane

hormony

– wymienia i lokalizuje elementy uk∏adu

dokrewnego (P)

– wymienia hormony produkowane przez

poszczególne gruczo∏y dokrewne (P)

– opisuje objawy nadczynnoÊci lub

niedoczynnoÊci gruczo∏ów dokrewnych (PP)

polecenie

kontrolne nr 2

do podrozdz.

10.3

EZ – T

-6

106/107

Fizjologia uk∏adu

dokrewnego

– hormony peptydowe i sterydowe

– zasada sprz´˝enia zwrotnego

– dzia∏anie wybranych hormonów

– wspó∏zale˝noÊç dzia∏ania uk∏adu

nerwowego i dokrewnego

– klasyfikuje hormony ze wzgl´du na ich

budow´ chemicznà (P)

– omawia i porównuje mechanizm dzia∏ania na

komórk´ docelowà hormonów peptydowych

i sterydowych (PP)

– opisuje dzia∏anie wybranych hormonów (P)

– wyjaÊnia zasad´ ujemnego sprz´˝enia

zwrotnego (P)

– przedstawia nadrz´dnà rol´ podwzgórza

i przysadki mózgowej (PP)

– analizuje mechanizmy utrzymania sta∏oÊci

Êrodowiska wewn´trznego (poziom cukru,

wapnia w krwi) (PP)

çwiczenie nr 1

do podrozdz.

10.3

33

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 10. Reagowanie oraz koordynowanie funkcji ˝yciowych

Rozdzia∏ 11. Zewn´trzne warstwy cia∏a organizmów i ich rola

Rozdzia∏ 12. Od stanu zdrowia do stanu choroby

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– wykazuje wspó∏zale˝noÊç dzia∏ania uk∏adu

hormonalnego i nerwowego w utrzymaniu

homeostazy organizmu (PP)

108

Lekcja utrwalajàca materia∏ z

lekcji 94–107. Utrwalenie wiadomoÊci zwiàzanych z

reagowaniem oraz koordynowaniem funkcji ˝yciowych

zwierzàt

i

cz∏owieka

109

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏ 10. P

owtórzenie wiadomoÊci zwiàzanych z

reagowaniem oraz koordynowaniem funkcji ˝yciowych zwierz

àt i

c

z∏owieka

110/111

Budowa i rola po-

w∏oki cia∏a organi-

zmów

– przeglàd budowy pow∏oki cia∏a

zwierzàt

– pow∏oka cia∏a roÊlin

– wytwory skóry

– funkcje skóry ssaków

– mechanizm termoregulacji

– higiena skóry i jej wytworów

– choroby skóry i ich profilaktyka

– wymienia wytwory skóry ssaków (P)

– wymienia funkcje skóry ssaków (P)

– omawia i porównuje budow´ pow∏oki cia∏a

wybranych grup zwierzàt (PP)

– analizuje udzia∏ skóry w termoregulacji (PP)

– podaje przyk∏ady chorób skóry (P)

– omawia zasady higieny skóry

, szczególnie

w okresie dojrzewania (P)

– omawia budow´ tkanki okrywajàcej roÊlin (P)

–

porównuje budow´ epidermy i ryzodermy (PP)

polecenie

kontrolne nr 7

do rozdz. 11

EZ – T

-2, 6

112/113

Stan zdrowia i

cho-

roby

– czynniki chorobotwórcze

– klasyfikacja chorób cz∏owieka:

cywilizacyjne, spo∏eczne,

dziedziczne, zakaêne, inwazyjne,

alergie, zawodowe, urazy

, zatrucia

– profilaktyka zdrowotna

– pierwsza pomoc przedmedyczna

– definiuje stan zdrowia i choroby (P)

– klasyfikuje czynniki chorobotwórcze (P)

– podaje przyk∏ady chorób cywilizacyjnych,

spo∏ecznych, dziedzicznych, zakaênych,

inwazyjnych, zawodowych (P)

– t∏umaczy mechanizm reakcji alergicznej

(PP)

– podaje przyk∏ady alergenów (P)

çwiczenie nr 2

do rozdz. 12

EZ – T

-1, 8

34

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 12. Od stanu zdrowia do stanu choroby

Rozdzia∏ 13. Choroby cz∏owieka

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– wymienia i omawia przyczyny chorób

cywilizacyjnych i spo∏ecznych (P)

– ocenia skutecznoÊç wybranych programów

i dzia∏aƒ profilaktycznych (PP)

– wyjaÊnia, na czym polega profilaktyka

zdrowotna (PP)

– omawia zasady udzielania pierwszej pomocy

przedmedycznej (P)

114

Choroby nowotwo-

rowe cz∏owieka

– proces nowotworowy

– czynniki kancerogenne: chemiczne,

fizyczne, biologiczne

– profilaktyka chorób nowotworowych

– definiuje terminy: nowotwór niez∏oÊliwy

,

z∏oÊliwy

, przerzuty (P)

– wymienia etapy rozwoju choroby

nowotworowej (P)

– omawia przebieg rozwoju nowotworu

niez∏oÊliwego i z∏oÊliwego (PP)

– porównuje przebieg rozwoju nowotworu

niez∏oÊliwego i z∏oÊliwego (PP)

– wymienia czynniki kancerogenne (P)

– omawia objawy

, które powinny sk∏aniaç do

wizyty u lekarza (P)

– omawia podstawowe zasady profilaktyki

chorób nowotworowych (P)

– uzasadnia, dlaczego kobiety powinny

dokonywaç samokontroli piersi (P)

– omawia sposoby leczenia chorób

nowotworowych (PP)

çwiczenia

nr 2,

3 do

podrozdz.

13.1

EZ – T

-1, 6, 8

115/116

Choroby zakaêne

cz∏owieka

– czynniki zakaêne: wirusy

, bakterie,

pierwotniaki, robaki, stawonogi

– cykle komórkowe wirusów: lizogenny

i lityczny

– definiuje termin: choroba zakaêna (P)

– podaje przyk∏ady chorób zakaênych (P)

çwiczenie nr 2

do podrozdz.

13.2

EZ – T

-1, 6, 8

35

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 13. Choroby cz∏owieka

Rozdzia∏ 14. Niektóre trucizny i Êrodki psychoaktywne oraz ich wp∏yw na cz∏owieka

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

– êród∏a i drogi zaka˝enia wirusem HIV

– objawy i profilaktyka wybranych

chorób zakaênych cz∏owieka

– wymienia czynniki zakaêne (P)

– omawia cykl komórkowy wirusa lizogennego

i litycznego (PP)

– wymienia êród∏a zaka˝enia wirusem HIV (P)

– omawia przebieg zaka˝enia wirusem HIV

(PP)

– omawia zasady profilaktyki chorób

zakaênych (P)

117/118

Wp∏yw trucizn

i

Ê

rodków psycho-

aktywnych na zdro-

wie cz∏owieka

– klasyfikacja trucizn: naturalne

i antropogeniczne

– przeglàd wybranych trucizn

naturalnych

– nawyki i na∏ogi

– mechanizm uzale˝niania si´

– skutki zdrowotne i spo∏eczne

alkoholizmu, nikotynizmu, lekomanii

i narkomanii

– edukacja zdrowotna, promocja

zdrowia, kultura zdrowotna

– definiuje termin: trucizna, nawyk, na∏óg (P)

– klasyfikuje trucizny (P)

– rozró˝nia gatunki trujàcych roÊlin i grzybów

(PP)

– opisuje objawy zatrucia (P)

– omawia zasady udzielania pomocy

przedmedycznej w przypadku zatrucia (P)

– wymienia przyczyny popadania w na∏óg (P)

– omawia mechanizm uzale˝nienia (P)

– omawia zasady profilaktyki uzale˝nieƒ (P)

– analizuje skutki zdrowotne i spo∏eczne

alkoholizmu, nikotynizmu, lekomanii

i narkomanii (PP)

– przewiduje konsekwencje u˝ywania Êrodków

psychoaktywnych (P)

– proponuje sposoby rozwiàzywania

problemów (nieu˝ywanie alkoholu, leków

i narkotyków) (P)

çwiczenie nr 3

do podrozdz.

14.2

polecenia

kontrolne nr 4,

5 do pod-

rozdz. 14.2

EZ – T

-1, 6, 7, 8

119

Lekcja utrwalajàca materia∏ z lekcji 110–119. Utrwalenie wiadomoÊci zwiàzanych z budowà i rolà skóry oraz stanem zdrowia i chor

oby cz∏owieka

P

roponujemy, by nauczyciel, ustalajàc ocen´ semestralnà lub koƒcowà (rocznà), pos∏u˝y∏ si´ nast´pujàcym przelicznikiem:

–

ocen´ dopuszczajàcà otrzymuje uczeƒ, który opanowa∏ 50% wiadomoÊci i

umiej´tnoÊci z

poziomu podstawowego (P);

–

ocen´ dostatecznà otrzymuje uczeƒ, który opanowa∏ 70% wiadomoÊci i

umiej´tnoÊci z

poziomu podstawowego (P);

–

ocen´ dobrà otrzymuje uczeƒ, który spe∏ni∏ wymagania na ocen´ dostatecznà oraz opanowa∏ 50% wiadomoÊci i

umiej´tnoÊci z

poziomu

ponadpod-

stawowego (PP);

–

ocen´ bardzo dobrà otrzymuje uczeƒ, który spe∏ni∏ wymagania na ocen´ dostatecznà oraz opanowa∏ 70% wiadomoÊci i

umiej´tnoÊci z

p

oziomu po-

nadpodstawowego (PP);

–

ocen´ celujàcà otrzymuje uczeƒ, który spe∏ni∏ wymagania na ocen´ dostatecznà, opanowa∏ ponad 90% wiadomoÊci i

umiej´tnoÊci z

poz

iomu ponad-

podstawowego (PP) oraz ma wiadomoÊci i

umiej´tnoÊci wykraczajàce poza realizowany program nauczania.

36

Numer

kolejnej

lekcji

Rozdzia∏ 14. Niektóre trucizny i Êrodki psychoaktywne oraz ich wp∏yw na cz∏owieka

Temat lekcji

Zakres materia∏u

Planowane osiàgni´cia uczniów (cele lekcji)

P

o

lekcji uczeƒ:

Proponowane

çwiczenia

K

orelacja z treÊciami

Êcie˝ek edukacyjnych

120

Lekcja powtórzeniowa – rozdzia∏y 11, 12, 13 i 14. P

owtórzenie wiadomoÊci zwiàzanych z budowà i rolà skóry oraz stanem zdrowia i

choroby cz∏owieka

121–126

Zaj´cia w terenie, wycieczki przedmiotowe

127–140

Godziny do dyspozycji nauczyciela