Patofizjologia czucia

Nerwy czaszkowe

Pawe

á Szermer

Wojciech Turaj

2006

Rodzaje czucia

Zmys

áowe

Trzewne

Somatyczne

eksterocepcja

propriocepcja

Ogólna organizacja
uk

áadu czuciowego

I Neuron

II Neuron

III Neuron

Uk

áad czuciowy – organizacja

Specyficzne modalno

Ğci czucia:

w

Ċch, wzrok, smak, sáuch, równowaga

(odbierane za po

Ğrednictwem nn. czaszkowych)

Czucie trzewne: Przewodzenie bólu trzewnego i
naczyniowego, rozci

ągania i ucisku narządów

wewn

Ċtrznych

(zako

Ĕczenia czuciowe znajdujące siĊ w

narz

ądach wewnĊtrznych i naczyniach)

Uk

áad czuciowy – organizacja

Czucie somatyczne

Eksterorecepcja: informuje o

Ğrodowisku

zewn

Ċtrznym, umoĪliwia odbieranie dotyku,

bólu powierzchniowego, temperatury

(receptory w skórze)

Propriocepcja: informuje o po

áoĪeniu czĊĞci

cia

áa i ruchu (kinestezja)

(receptory w stawach,

ĞciĊgnach, wiĊzadáach i

mi

ĊĞniach)

Uk

áad czuciowy – organizacja

Receptory: ma

áo lub wysoce specyficzne zakoĔczenia w

skórze lub innych tkankach

Pierwszorz

Ċdowe neurony czuciowe: komórki

dwubiegunowe w zwojach rdzeniowych - dendryty

áączą

si

Ċ z receptorami, aksony wchodzą do rdzenia krĊgowego

przez korze

Ĕ tylny

Drugorz

Ċdowe neurony czuciowe: przewodzą bodziec

przez rdze

Ĕ krĊgowy i pieĔ mózgu do wzgórza

Trzeciorz

Ċdowe neurony czuciowe: przewodzą bodziec ze

wzgórza do kory czuciowej

Receptory – klasyfikacja

Eksteroreceptory: zlokalizowane w skórze,
informacje o

Ğrodowisku zewnĊtrznym

Proprioceptory: zlokalizowane w mi

ĊĞniach,

ĞciĊgnach, stawach i trzewiach, informacje o
po

áoĪeniu ciaáa i stanie narządów wewnĊtrznych

Receptory – klasyfikacja

Podzia

á pod wzglĊdem rodzaju odbieranego bodĨca

Mechanoreceptory (wra

Īliwe na odksztaácenie)

Wi

ĊkszoĞü jest poáączona z duĪymi zmielinizowanymi

aksonami, cz

ĊĞü (C-mechanoreceptory) jest

zaopatrywana przez niezmielinizowane w

áókna C.

Wra

Īliwe na bodĨce mechaniczne są takĪe wrzeciona

mi

ĊĞniowe i narządy Golgiego (napiĊcie miĊĞni,

odruchy g

áĊbokie)

Receptory – klasyfikacja

Termoreceptory

Wra

Īliwe na ciepáo: wáókna niezmielinizowane

Wra

Īliwe na zimno: wáókna zmielinizowane

Nocyceptory (receptory bólowe)

S

ą pobudzane przez bodĨce uszkadzające,

zaopatrywane przez:

• Ma

áe zmielinizowane wáókna A-delta

• Niezmielinizowane w

áókna C

Rodzaje
czuciowych
zako

ĔczeĔ

nerwowych

Uk

áad czuciowy – organizacja

patofizjologiczna

Uk

áad epikrytyczny

Odczuwanie dotyku z dok

áadną lokalizacją, czucie poáoĪenia

i wibracji

• Du

Īe zmielinizowane wáókna

• Sznury tylne
• Pierwotna kora czuciowa

Uk

áad protopatyczny

Odczuwanie dotyku ze s

áabym umiejscawianiem, czucie bólu

i temperatury

• Ma

áe niezmielinizowane wáókna

• Drogi rdzeniowo-wzgórzowe
• Uk

áad siatkowaty pnia mózgu i wzgórze

Podstawowe drogi czuciowe

Sznury tylne (droga rdzeniowo-opuszkowa)

Drogi rdzeniowo-wzgórzowe

boczna

przednia

Drogi rdzeniowo-mó

ĪdĪkowe

Droga rdzeniowo-opuszkowa
sznurów tylnych

Przewodzenie czucia epikrytycznego
Neurony pierwszorz

Ċdowe: komórki dwubiegunowe w

zwojach rdzeniowych, których aksony wchodz

ą do rdzenia

kr

Ċgowego przez korzenie tylne, a nastĊpnie biegną do

j

ąder smukáego i klinowatego (z koĔczyn dolnych –

p

Ċczek smukáy, z koĔczyn górnych – pĊczek klinowaty)

Neurony drugorz

Ċdowe: leĪą w jądrach Golla i Burdacha,

ich aksony jako w

áókna áukowate wewnĊtrzne krzyĪują

si

Ċ, a nastĊpnie tworzą wstĊgĊ przyĞrodkową, która

dochodzi do j

ądra brzusznego tylno-bocznego wzgórza

(VPL)
Neurony trzeciorz

Ċdowe: leĪą we wzgórzu, wypustki

do

Ğrodkowe biegną do kory czuciowej

Droga
rdzeniowo-
opuszkowa
sznurów tylnych

Drogi rdzeniowo-wzgórzowe

Przewodzenie czucia protopatycznego
Neurony pierwszorz

Ċdowe: komórki dwubiegunowe w

zwojach rdzeniowych, których aksony wchodz

ą do rdzenia

kr

Ċgowego przez korzenie tylne, a nastĊpnie biegną przez

kilka segmentów w bocznej cz

ĊĞci sznurów tylnych i

dochodz

ą do istoty szarej w rogu tylnym

Neurony drugorz

Ċdowe: leĪą w istocie szarej rogów

tylnych, aksony krzy

Īują siĊ (spoidáo biaáe) i nastĊpnie

tworz

ą:

Drog

Ċ rdzeniowo-wzgórzową przednią (wolne przewodzenie bólu,

przewodzenie dotyku)
Drog

Ċ rdzeniowo-wzgórzową boczną (szybkie przewodzenie bólu,

przewodzenie temperatury)

Drogi rdzeniowo-wzgórzowe

W

áókna w tych drogach biegną (dla koĔczyn dolnych

tylno-bocznie, dla ko

Ĕczyn górnych przednio-

przy

Ğrodkowo) przez pieĔ mózgu i dochodzą do wzgórza

(g

áównie VPL)

Cz

ĊĞü wáókien drogi rdzeniowo-wzgórzowej przedniej

(wolne przewodzenie bólu) tworzy drog

Ċ rdzeniowo-

siatkowat

ą dochodzącą do ukáadu siatkowatego pnia

mózgu, a nast

Ċpnie do jądra Ğrodkowo-poĞrodkowego

wzgórza (CM)

Neurony trzeciorz

Ċdowe: leĪą we wzgórzu, wypustki

do

Ğrodkowe biegną do kory czuciowej

Drogi
rdzeniowo-
wzgórzowe

Kora czuciowa

Pierwotna kora czuciowa:
zakr

Ċt zaĞrodkowy, páacik

oko

áoĞrodkowy

Organizacja
somatotropowa:
„homunculus czuciowy”

Zaburzenia czucia
poj

Ċcia podstawowe

Anestezja – zniesienie czucia

Hipestezja – obni

Īenie czucia

Hiperstezja (przeczulica) – nadmierne odczuwanie bod

Ĩca

Analgezja – zniesienie czucia bólu

Hipalgezja – obni

Īenie czucia bólu

Hiperalgezja – przeczulica na bod

Ĩce bólowe

Allodynia – odczuwanie bólu w reakcji na bod

Ĩce

nieuszkadzaj

ące (np. dotyk)

Parestezje – samoistne i spaczone wra

Īenia czuciowe,

opisywane jako mrowienie, dr

Ċtwienie, káucie

Dyzestezje – nieprzyjemne i nieprawid

áowe wraĪenia

czuciowe, zwykle w reakcji na bod

Ĩce niebólowe (np. dotyk)

Uszkodzenia dróg czuciowych (1)

Uszkodzenie pojedynczego nerwu

Zniesienie wszystkich rodzajów czucia w odpowiadaj

ące

obszarowi unerwienia przez dany nerw Przyczyny: neuropatia
cukrzycowa, reumatoidalne zapalenie stawów, hipotyreoza, urazy,
uszkodzenie naczyniowe

Uszkodzenia dróg czuciowych (2)

Uszkodzenie wielu nerwów
obwodowych (polineuropatia)

Zaburzenia czucia typu „r

Ċkawiczki i

skarpetki”

Przyczyny: neuropatia cukrzycowa, neuropatia

mocznicowa, neuropatia w

stanach

niedoborowych,

paraproteinemiach,
nowotworach z

áoĞliwych, kolagenozach,

wywo

áana czynnikami

toksycznymi, zapalnymi, neuropatia wrodzona

Uszkodzenia dróg czuciowych (3)

Uszkodzenie korzenia lub korzeni

Objawy podra

Īnieniowe (w czasie rozciągania lub ucisku

korzeni)

• Parestezje, dyzestezje w obszarze skóry zaopatrywanym

przez dany korze

Ĕ

• Bóle korzeniowe odpowiadaj

ące zakresowi unerwienia

danych korzeni, których cech

ą charakterystyczną jest

nasilanie w czasie zwi

Ċkszania siĊ ciĞnienia páynu

mózgowo-rdzeniowego (kaszel, kichanie, defekacja)

Objawy ubytkowe nast

Ċpują gdy dojdzie do anatomicznego

lub przerwania ci

ągáoĞci korzenia lub zaburzenia jego

czynno

Ğci - nastĊpstwem jest zniesienie wszystkich

rodzajów czucia w odpowiednim obszarze unerwienia
Przyczyny: ucisk przez j

ądro miaĪdĪyste, rzadziej przez guz

Unerwienie korzeniowe

Uszkodzenia dróg czuciowych (4)

Ca

ákowite

poprzeczne
uszkodzenie rdzenia

Zniesienie
wszystkich
rodzajów czucia
poni

Īej poziomu

uszkodzenia

Przyczyny: uraz,
zapalenie, SM,
guzy

Uszkodzenia dróg czuciowych (5)

Po

áowicze uszkodzenie

rdzenia

(z. Brown-Sequarda)

Zniesienie czucia g

áĊbokiego

poni

Īej poziomu uszkodzenia po

stronie uszkodzenia oraz czucia
bólu i temperatury poni

Īej

poziomu uszkodzenia po stronie
przeciwnej
Przyczyny: uraz, zapalenie, SM,
guz wewn

ątrzrdzeniowy

Uszkodzenia dróg czuciowych (6)

Uszkodzenie istoty szarej w okolicy kana

áu Ğrodkowego

rdzenia kr

Ċgowego

Rozszczepienne zaburzenia czucia tzn. zniesienie czucia bólu i
temperatury z zachowaniem czucia g

áĊbokiego i dotyku

Ognisko chorobowe zlokalizowane w okolicy kana

áu Ğrodkowego

niszczy krzy

Īujące siĊ tu wáókna dróg rdzeniowo-wzgórzowych,

natomiast w

áókna sznurów tylnych pozostają nieuszkodzone

Przyczyny: syringomielia, uraz prowadz

ący do hematomielii

Uszkodzenia dróg czuciowych (7)

Uszkodzenie sznurów tylnych

Zaburzenia czucia u

áoĪenia i wibracji po stronie

uszkodzenia z zachowaniem czucia bólu i
temperatury

Przyczyny: niedobór witaminy B12

Uszkodzenia dróg czuciowych (8)

Zespó

á rdzeniowy

przedni

Zaburzenia czucia bólu i
temperatury poni

Īej

poziomu uszkodzenia z
zachowaniem czucia
g

áĊbokiego

Przyczyny: zakrzep lub
zator t. korzeniowej
przedniej wielkiej
(Adamkiewicza)

Uszkodzenia dróg czuciowych (9)

Uszkodzenie dróg
czuciowych w pniu
mózgu

Zaburzenia czucia po
stronie przeciwleg

áej do

ogniska
chorobowego na tu

áowiu

i ko

Ĕczynach oraz po tej

samej stronie na twarzy
Przyczyny: udar,
demielinizacja, guz pnia

Uszkodzenia dróg czuciowych (10)

Uszkodzenie dróg czuciowych we
wzgórzu

Po

áowicze zaburzenia wszystkich rodzajów

czucia na przeciwleg

áej poáowie ciaáa

Uszkodzenie dróg czuciowych w
torebce wewn

Ċtrznej

Po

áowicze zaburzenia wszystkich rodzajów

czucia na przeciwleg

áej poáowie ciaáa

Uszkodzenie pól czuciowych kory
mózgowej

Brak zaburze

Ĕ czucia powierzchniowego,

ale chory nie mo

Īe zlokalizowaü bodĨca,

zaburzona jest dyskryminacja i dermoleksja,
astereognozja

Badanie czucia

Badanie czucia powierzchniowego

dotyk

ból

temperatura

Badanie czucia g

áĊbokiego

wibracja

u

áoĪenie

Badanie czucia wibracji

Badanie czucia u

áoĪenia

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe

I. Nerw (uk

áad) wĊchowy

I neuron – komórki w

Ċchowe w báonie Ğluzowej

nosa
Nerw w

Ċchowy (aksony komórek wĊchowych)

II neuron – opuszka w

Ċchowa

Droga w

Ċchowa

Droga w

Ċchowa boczna

Zakr

Ċt wĊchowy boczny, istota dziurkowana przednia,

j

ądra migdaáowate

Objawy uszkodzenia: anosmia/hiposmia

Narz

ąd wĊchu

Droga w

Ċchowa

II. Nerw (uk

áad) wzrokowy

Siatkówka

Czopki
Pr

Ċciki

Komórki dwubiegunowe
Komórki amakrynowe
komórki zwojowe – I neuron

Nerw wzrokowy
Skrzy

Īowanie wzrokowe

Pasmo wzrokowe
Cia

áo kolankowate boczne – II neuron

Promienisto

Ğü wzrokowa

Kora wzrokowa – III neuron

Nerw (uk

áad) wzrokowy

Pasmo wzrokowe

• Droga siatkowokolankowata do cia

áa

kolankowatego bocznego (wzgórze) – II neuron
Widzenie

• Droga siatkowoprzedpokrywowa do pola

przedpokrywowego

Odruch

Ĩrenic na Ğwiatáo

Droga kolankowato-ostrogowa (promienisto

Ğü

wzrokowa)
Kora wokó

á bruzdy ostrogowej w páacie

potylicznym (kora wzrokowa) – III neuron

Nerw (uk

áad) wzrokowy

Objawy uszkodzenia

Zmniejszenie ostro

Ğci widzenia

Zmiany na dnie oczu

• Zatracie granic tarczy nerwu wzrokowego

• Pierwotny zanik tarczy nerwu wzrokowego

Zaburzenia pola widzenia

Niedowidzenie po

áowicze (kwadrantowe)

przeciwstronne

Pasmo wzrokowe

Niedowidzenie po

áowicze przeciwstronne

(

Ğlepota korowa przy uszk. obustronnym)

Kora wzrokowa

Niedowidzenie po

áowicze dwuskroniowe

Skrzy

Īowanie wzrokowe

Ca

ákowita Ğlepota jednostronna

Nerw wzrokowy

ZABURZENIE POLA WIDZENIA

USZKODZENIE

Ubytek w polach widzenia w zale

ĪnoĞci

od umiejscowienia uszkodzenia

Kliniczna ocena czynno

Ğci nerwu wzrokowego:

1. ostro

Ğü wzroku 2. pole widzenia 3. dno oka

III. Nerw okoruchowy

Unerwia ruchowo mi

ĊĞnie zewnĊtrzne gaáki

ocznej i d

Ĩwigacz powieki (jądro nerwu

okoruchowego w

Ğródmózgowiu)

Unerwia przywspó

áczulnie m. zwieracz Ĩrenicy

i mi

ĊĞnie rzĊskowe (jądro Westphala i Edingera

w

Ğródmózgowiu)

Nerw okoruchowy

Wyj

Ğcie – dóá miĊdzykonarowy

Przebiega obok t

Ċtnicy mózgu áączącej tylnej!

Zatoka jamista

Szczelina oczodo

áowa górna

Unerwienie mi

ĊĞni prostych: górnego, przyĞrodkowego i

dolnego, mi

ĊĞnia skoĞnego dolnego oraz dĨwigacza

powieki

Unerwienie zwoju rz

Ċskowego

Nerwu rz

Ċskowe krótkie do zwieracza Ĩrenicy i miĊĞni

rz

Ċskowych

Schemat przebiegu

nerwu okoruchowego

àuk odruchowy Ĩrenic na Ğwiatáo

Siatkówka
Nerw wzrokowy –

áuk doĞrodkowy

Droga siatkowoprzedpokrywowa
Pole przedpokrywowe

Spoid

áo tylne przeciwstronne jądro W-E

J

ądro W-E po tej samej stronie

Nerw okoruchowy (GVE) –

áuk odĞrodkowy

Zwieracz

Ĩrenicy

Droga odruchu na akomodacj

Ċ

Pola kory potylicznej i czo

áowej (17,19)

Pole przedpokrywowe

J

ądro Perli

J

ądro W-E

zwieracz

Ĩrenicy, miĊĞnie

rz

Ċskowe

J

ądro nerwu okoruchowego miĊsieĔ prosty

przy

Ğrodkowy

Nerw okoruchowy

Objawy uszkodzenia n. III

Ga

áka oczna skierowana ku doáowi i na

zewn

ątrz

Podwójne widzenie

Rozszerzenie

Ĩrenicy (sztywna)

Opadanie powieki

Pora

Īenie akomodacji

Objawy uszkodzenia n. III

Ga

áka oczna skierowana ku doáowi i na zewnątrz

Podwójne widzenie

ħrenica szeroka i bez reakcji na Ğwiatáo
Opadanie powieki

Pora

Īenie akomodacji

Zespó

á Hornera

Uszkodzenie
pobudzaj

ących wáókien

wspó

áczulnych

Objawy

Zw

ĊĪenie Ĩrenicy

Opadanie powieki
cz

ĊĞciowe

(korygowane przez
d

Ĩwigacz powieki)

Zmniejszenie wydzielania
potu na po

áowie twarzy

Rozszerzenie naczy

Ĕ na

po

áowie twarzy

Zapadni

Ċcie gaáki ocznej

ħrenica Argyll-Robertsona

Objawy

W

ąskie Ĩrenice o nieregularnych granicach

Zniesienie odruchu na

Ğwiatáo

Zachowane zw

ĊĪenie Ĩrenicy podczas

akomodacji

Spowodowana przez ki

áĊ lub cukrzycĊ

ħrenica Marcusa-Gunna

Objawy

Zw

ĊĪenie Ĩrenicy w zajĊtym oku jest wiĊksze

podczas o

Ğwietlania drugiego oka (odruch

konsensualny jest silniejszy ni

Ī bezpoĞredni)

Uszkodzenie

áuku doĞrodkowego odruchu

na

Ğwiatáo (np. uszkodzenie nerwu

wzrokowego w SM)

IV. Nerw bloczkowy

Przebieg

J

ądro nerwu bloczkowego w pĊczku podáuĪnym

przy

Ğrodkowym

Wychodzi grzbietowo, do ty

áu od wzgórka dolnego

Okr

Ċca siĊ wokóá Ğródmózgowia

Przechodzi mi

Ċdzy tĊtnicą áączącą tylną i tĊtnicą

mó

ĪdĪkową górną

Szczelina oczodo

áowa górna

Mi

ĊsieĔ skoĞny górny

IV. Nerw bloczkowy

Unikalne cechy

Ca

ákowite

wewn

Ċtrzne

skrzy

Īowanie

Wyj

Ğcie na

powierzchni
grzbietowej
Ğródmózgowia
Najmniejsza
Ğrednica

Nerw bloczkowy

Objawy uszkodzenia

Niemo

ĪnoĞü obrotu

ga

áki ocznej na zewnątrz

i spojrzenia w dó

á

Pionowy zez rozbie

Īny

nasilaj

ący siĊ przy

spojrzeniu ku do

áowi

Pochylenie g

áowy w

przeciwnym kierunku w
celu wyrównania obrotu
ga

áek ocznych na

zewn

ątrz

VI. Nerw odwodz

ący

Przebieg

J

ądro nerwu

odwodz

ącego w

mo

Ğcie

Dolna bruzda mostu

Zatoka jamista

Szczelina oczodo

áowa

górna

Mi

ĊsieĔ prosty boczny

Objawy uszkodzenia

Zez zbie

Īny z

niemo

ĪnoĞcią

odwiedzenia oka

Podwójne widzenie

VI. Nerw odwodz

ący

Unerwienie mi

ĊĞni zewnĊtrznych

ga

áki ocznej

Ocena ruchomo

Ğci gaáek ocznych

Pora

Īenie miĊdzyjądrowe

(uszkodzenie p

Ċczka podáuĪnego

przy

Ğrodkowego)

V. Nerw trójdzielny

Komponenty

Unerwia ruchowo mi

ĊĞnie Īwacze, miĊsieĔ

skroniowy,

Īuchwowo-gnykowy, napinacz

b

áony bĊbenkowej i dĨwigacz podniebienia

Przewodzi czucie powierzchniowe z twarzy,
b

áony Ğluzowej nosa, zatok, jĊzyka i opony

twardej oraz czucie g

áĊbokie z miĊĞni gáowy

V. Nerw trójdzielny

J

ądra i przebieg

J

ądro ruchowe w moĞcie

• Korzenie ruchowe

• Otwór owalny (V3)

• Unerwienie mi

ĊĞni Īwaczy, miĊĞnia skroniowego,

mi

ĊĞnia Īuchwowo-gnykowego, miĊĞnia napinacza

b

áony bĊbenkowej i dĨwigacza podniebienia

Zwój obwodowy (trójdzielny, Gassera)

Nerw trójdzielny

Ga

áĊzie obwodowe zwoju trójdzielnego

V1 – oczna
V2 – szcz

Ċkowa

V3 -

Īuchwowa

J

ądra czuciowe w pniu mózgowym

ĝródmózgowiowe
G

áówne czuciowe

Rdzeniowe

Nerw trójdzielny

Odruchy wa

Īne klinicznie

Odruch

Īuchwowy [V-V]

Odruch rogówkowy [V-VII]
àzawienie [V-VII]
Kichanie [V-TS]

Objawy uszkodzenia

Ból lub niedoczulica w obr

Ċbie obszaru unerwianego

przez jedn

ą lub wiĊcej gaáĊzi czuciowych

Zniesienie odruchu rogówkowego (V1)
Pora

Īenie miĊĞni Īwaczy, miĊĞnia napinacza báony

b

Ċbenkowej i dĨwigacza podniebienia

Ocena czynno

Ğci nerwu trójdzielnego

VII. Nerw twarzowy

Unerwia:

Mi

ĊĞnie mimiczne

Gruczo

áy ázowe oraz Ğlinianki

(podj

Ċzykową i podĪuchwową)

Mi

ĊsieĔ strzemiączkowy (ucho)

Czucie smaku z 2/3 przednich j

Ċzyka

VII. Nerw twarzowy

Zwoje obwodowe

Zwój kolanka
(czuciowy)

Zwój klinowo-
podniebienny
(przywspó

áczulny)

Zwój pod

Īuchwowy

(przywspó

áczulny)

J

ądra

J

ądro czuciowe – jądro

pasma samotnego

J

ądra ruchowe

• J

ądro twarzowe – czĊĞü

górna jest unerwiona
przez obie pó

ákule,

cz

ĊĞü dolna tylko przez

przeciwstronn

ą

• J

ądro Ğlinowe

VII. Nerw twarzowy

Pie

Ĕ nerwu twarzowego tworzą dwa nerwy

Nerw twarzowy w

áaĞciwy – miĊĞnie mimiczne, miĊsieĔ

strzemi

ączkowy

Nerw po

Ğredni – czynnoĞü wydzielnicza, smak

Przebieg

Nerw twarzowy w

áaĞciwy

• K

ąt mostowo-móĪdĪkowy

• Przewód s

áuchowy wewnĊtrzny

• Ucho

Ğrodkowe – miĊsieĔ strzemiączkowy

• Kana

á nerwu twarzowego

• Otwór rylcowo-sutkowy
• Mi

ĊĞnie mimiczne

VII. Nerw twarzowy

Nerw po

Ğredni

K

ąt mostowo-móĪdĪkowy

Przewód s

áuchowy wewnĊtrzny

W obr

Ċbie zwoju kolanka oddziela siĊ struna

b

Ċbenkowa

• Nerw skalisty wi

Ċkszy do zwoju klinowo-podniebiennego –

gruczo

áy ázowe i gruczoáy báony Ğluzowej

• Struna b

Ċbenkowa do zwoju podĪuchwowego – Ğlinianka

podj

Ċzykowa i podĪuchwowa oraz gruczoáy báony Ğluzowej

jamy ustnej

VII. Nerw twarzowy

Objawy uszkodzenia

Uszkodzenie obwodowe proksymalne

• Pora

Īenie miĊĞnie twarzy po stronie uszkodzenia

• Nadwra

ĪliwoĞü na dĨwiĊki

• Wysychanie oka
• Sucho

Ğü w ustach

• Utrata smaku na dwóch trzecich przednich j

Ċzyka po stronie

uszkodzenia, bez zniesienia czucia dotyku. Je

Īeli uszkodzenie

jest dystalne w stosunku do struny b

Ċbenkowej (kanaá nerwu

twarzowego) smak zostaje zachowany

Uszkodzenie o

Ğrodkowe (nadjądrowe) powoduje

pora

Īenie miĊĞni dolnej poáowy twarzy po stronie

przeciwnej do uszkodzenia

VII. Nerw twarzowy

Nerw twarzowy – unerwienie gruczo

áów

ázowych i Ğlinowych oraz receptorów smaku

Ocena czynno

Ğci miĊĞni mimicznych

Porównanie

o

Ğrodkowego i obwodowego

niedow

áadu miĊĞni twarzy (1)

Niedow

áad oĞrodkowy

Niedow

áad obwodowy

Porównanie

o

Ğrodkowego i obwodowego

niedow

áadu miĊĞni twarzy (2)

Niedow

áad oĞrodkowy

Niedow

áad obwodowy

Droga

smakowa

VIII. Nerw przedsionkowo-

Ğlimakowy

Zaopatruje dwa uk

áadu w uchu wewnĊtrznym

Przedsionkowy
ĝlimakowy

Zwoje

Zwój przedsionkowy (Scarpy) w przewodzie
s

áuchowym wewnĊtrznym

Zwój

Ğlimaka w Ğlimaku

J

ądra

J

ądra Ğlimakowe i przedsionkowe rozciągające siĊ od

rdzenia do bruzdy dolnej mostu

VIII. Nerw przedsionkowo-

Ğlimakowy

Receptory

Przedsionkowe – grzebienie w kana

áach póákolistych,

plamki

áagiewki i woreczka

ĝlimakowe – narząd Cortiego

Przebieg

Przewód s

áuchowy wewnĊtrzny

K

ąt mostowo-móĪdĪkowy

W

áókna rozdzielają siĊ wokóá konarów mózgu

• Przedsionkowe brzusznie – j

ądro ĞródmiąĪszowe, jądra

przedsionkowe, mó

ĪdĪek, twór siatkowaty

•

ĝlimakowe grzbietowo – grzbietowe i brzuszne jądra
Ğlimakowe

VIII. Nerw przedsionkowo-

Ğlimakowy

Objawy uszkodzenia nerwu przedsionkowego

Zawroty g

áowy z tendencją do upadania w stronĊ

uszkodzenia

Niemo

ĪnoĞü utrzymania wyprostowanej pozycji

Oczopl

ąs i zamazane widzenie

Nudno

Ğci i wymioty

Objawy uszkodzenia nerwu

Ğlimakowego

Os

áabienie sáuchu lub gáuchota

Szum w uszach

Droga
s

áuchowa

N. VIII
Próby stroikowe

Narz

ąd

przedsionkowy

Ocena czynno

Ğci przedsionków

Manewr Dixa-Hallpike’a

IX. Nerw j

Ċzykowo-gardáowy

Unerwienie:

Ğlinianka przyuszna, zwieracze gardáa
skóra ucha

smak na tylnej jednej trzeciej powierzchni
j

Ċzyka

mi

ĊsieĔ rylcowo-gardáowy

dotyk na jednej trzeciej tylnej powierzchni
j

Ċzyka

IX. Nerw j

Ċzykowo-gardáowy

Zwoje obwodowe

Zwój szyjny (czuciowy) – skóra ucha
Zwój skalisty (czuciowy) – podniebienie, smak
Zwój uszny (przywspó

áczulny) – Ğlinianka przyuszna

J

ądra

Czuciowe

• J

ądro pasma samotnego – smak

• G

áówne jądro czuciowe nerwu trójdzielnego

Ruchowe

• J

ądro dwuznaczne i jądro Ğlinowe dolne

IX. Nerw j

Ċzykowo-gardáowy

Objawy uszkodzenia

Pora

Īenie podniebienia

Dysfagia

Zniesienie odruchów z zatoki szyjnej i k

áĊbków

szyjnych

Zniesienie smaku na jednej trzeciej tylnej
powierzchni j

Ċzyka

X. Nerw b

áĊdny

Unerwienie:

mi

ĊĞnie prąĪkowane podniebienia, krtani, zwieracze

gard

áa oraz górne dwie trzecie przeáyku

zwoje i sploty przywspó

áczulne klatki piersiowej i

brzucha

kubki smakowe nag

áoĞni

ucho

b

áona Ğluzowa gardáa, krtani, przeáyku i tchawicy,

narz

ądy klatki piersiowej i brzucha

X. Nerw b

áĊdny

Zwoje obwodowe

Czuciowe

• Zwój górny
• Zwój dolny

Przywspó

áczulne – wszystkie zwoje i sploty

przywspó

áczulne narządów klatki piersiowej i brzucha

J

ądra

Czuciowe

• J

ądro pasma samotnego

• G

áówne jądro czuciowe nerwu trójdzielnego

Ruchowe

• J

ądro dwuznaczne

• J

ądro grzbietowe ruchowe

X. Nerw b

áĊdny

Objawy uszkodzenia

Dysfagia
Pora

Īenie podniebienia i mowa nosowa

Chrypka
Zniesienie odruchów zwi

ązanych z nerwem

b

áĊdnym w zakresie ukáadu krąĪenia,

oddechowego i pokarmowego
Zniesienie odruchów hamuj

ących z zatoki

szyjnej

Nieprawid

áowoĞci ruchów podniebienia w

uszkodzeniach nerwów IX i X

XI. Nerw dodatkowy

Unerwienie:

mi

ĊsieĔ mostkowo-obojczykowo-sutkowy, miĊsieĔ czworoboczny

czucie g

áĊbokie z tych miĊĞni

J

ądra ruchowe

Dolne neurony j

ądra dwuznacznego (czĊĞü dodatkowa)

Rogi brzuszne segmentów szyjnych (cz

ĊĞü rdzeniowa)

Cz

ĊĞü rdzeniowa – miĊsieĔ mostkowo-obojczykowo-

sutkowy, mi

ĊsieĔ czworoboczny

Cz

ĊĞü dodatkowa – wáókna nerwu báĊdnego do krtani za

po

Ğrednictwem nerwu krtaniowego wstecznego

XI. Nerw dodatkowy

Objawy uszkodzenia

Os

áabienie skrĊcania gáowy

Os

áabione unoszenie barków

Pora

Īenie strun gáosowych i chrypka

Ocena kliniczna nerwu XI

XII. Nerw podj

Ċzykowy

Komponenty

GSE – mi

ĊĞnie jĊzyka

GSA – czucie g

áĊbokie

J

ądro

J

ądro nerwu podjĊzykowego w rdzeniu przedáuĪonym

Objawy uszkodzenia

Pora

Īenie i zanik miĊĞni jĊzyka po stronie uszkodzenia

Dyzartria
Dysfagia

Cechy uszkodzenia nerwu XII

J

ądra nerwów czaszkowych w pniu

mózgu

Zespó

á opuszkowy i rzekomoopuszkowy

Zespó

á opuszkowy

Uszkodzenie j

ąder nn. V,

IX, X, XII
Objawy

Dyzartria
Dysfagia
Os

áabienie (zniesienie)

odruchu

Īuchwowego

Niedow

áad podniebienia i

zniesienie odruchów
podniebiennych i
gard

áowych

Pora

Īenie, zanik i

fascykulacje mm. j

Ċzyka

Zespó

á rzekomoopuszkowy

Uszkodzenie obustronne
dróg korowo-j

ądrowych

Objawy

Dyzartria

Dysfagia

Wygórowanie odruchu
Īuchwowego
B.

Īywe odruchy gardáowe

P

áacz (Ğmiech) przymusowy

Objawy deliberacyjne