1/4
FIR I st., II rok (st. stacjonarne)
Dr A. Nóżka
Rachunkowość zarządcza (15g)
POWTÓRZENIE
A. Przykładowy test (jedna odpowiedź jest prawidłowa):
1. Który z podanych podziałów kosztów jest istotny w rachunkowości zarządczej:
a) koszty stałe i zmienne,
b) koszty kontrolowane i niekontrolowane,
c) oba powyższe,
d) żaden z powyższych.
2. Które z poniższych twierdzeń jest prawdziwe:
a) całkowity koszt stały maleje wraz ze wzrostem wielkości produkcji,
b) całkowity koszt wyrobów wytworzonych rośnie wraz ze wzrostem sprzedaży,
c) całkowity koszt wyrobów sprzedanych rośnie wraz ze wzrostem sprzedaży,
d) całkowity koszt wyrobów sprzedanych rośnie wraz ze wzrostem wielkości produkcji.
3. W rachunku kosztów zmiennych produkty wycenia się według kosztów:
a) produkcyjnych,
b) nieprodukcyjnych,
c) zmiennych,
d) zmiennych produkcyjnych.
4. Metoda dwóch punktów (punktów ekstremalnych):
a) należy do metod statystycznych,
b) polega na podziale kosztów na stałe i zmienne przez eksperta (księgowego),
c) należy do metod z zakresu analizy regresji,
d) żadna z powyższych.
5. Jeżeli ilość sprzedaży, cena jednostkowa i wielkość kosztów stałych pozostanie bez zmian to obniżenie
jednostkowego kosztu zmiennego spowoduje:
a) zmniejszenie zysku operacyjnego,
b) zwiększenie wskaźnika kosztów
zmiennych,
c) zmniejszenie wskaźnika marży na pokrycie,
d) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa.
B. Teoria/Interpretacje
Obowiązują zagadnienia wg sylabusu wykładów oraz omawiane na ćwiczeniach
Pytania przykładowe:
1. Wymienić różnice pomiędzy rachunkowością finansową i zarządczą,
2. Od czego zależy wybór metody kalkulacji?
3. Jak przebiega kalkulacja kosztów wg rachunku kosztów działań?
4. Różnice pomiędzy RKZ a RKP.
5. Podać przykłady: a) kosztów stałych, b) kosztów istotnych dla decyzji dot. miejsca zamieszkania (Warszawa –
Lublin), c) kosztów kontrolowanych na Wydziale Ekonomicznym UMCS, itp.
6. Podać interpretację następujących wielkości:
a. Wartościowy próg rentowności = 34 000 zł,
b. Marża bezpieczeństwa = 450 szt
c. Wskaźnika marży brutto = 0,6
C.
Zadania
Umiejętności praktyczne
(zostaną sprawdzone w formie krótkich zadań zawierających elementy zadań robionych na
zajęciach ćwiczeniowych lub prezentowanych w formie przykładów na wykładach):
–
klasyfikacja kosztów według różnych kryteriów,
–
liczenie wyniku metodą kalkulacyjną i porównawczą,
–
kalkulacja kosztu różnymi metodami (1. podziałowa: prosta, współczynnikowa, fazowa, odjemna oraz 2. Doliczeniowa)
–
podział kosztów całkowitych na stałe i zmienne (metoda dwóch punktów, metoda regresji liniowej),
–
obliczenie wyniku operacyjnego wg rachunku kosztów pełnych i zmiennych + interpretacja,
–
kalkulacja kosztu wg metody ABC,
–
sporządzanie wielostopniowego i wieloblokowego rachunku kosztów i wyników,
–
wyliczenie progu rentowności (jedno – i wieloasortymentowego) + interpretacja,
–
wyznaczenie marginesów bezpieczeństwa (względnych i bezwzględnych),
2/4
Przykładowe zadania:
1. Przedsiębiorstwo „Delta” wyprodukowało w okresie 5 000 szt. jednorodnego wyroby, zaś sprzedało 4 500 szt. Koszt
bezpośredni na jednostkę produktu wynosi – 3 zł, cena – 12 zł. Firma poniosła w okresie także: koszty wydziałowe –
15 000 zł (z czego 1/3 to koszty zmienne) oraz koszty zarządu i sprzedaży – 25 000 zł (są to w całości koszty stałe).
Należy: a) skalkulować koszt 1 szt. wyrobu, b) policzyć wynik operacyjny, c) wycenić zapas końcowy, stosując:
I.
Rachunek kosztów pełnych,
II.
Rachunek kosztów zmiennych
.
2. Przedsiębiorstwo produkcyjne ASTRA produkuje jeden rodzaj wyrobów na koniec miesiąca na koncie Produkcja
podstawowa ( po rozliczeniu kosztów wydziałowych ) posiada następujące pozycje :
materiały
60 480 zł
wynagrodzenia 80 640 zł
koszty wydziałowe 40 320 zł
W bieżącym miesiącu wyprodukowano 6000 sztuk wyrobów gotowych i 2400 sztuk wyrobów nieskończonych przerobionych
w 30 %. Na podstawie powyższych danych obliczyć koszt wytworzenia sztuki wyrobu gotowego z podziałem na pozycje
kalkulacyjne
3. Przedsiębiorstwo produkcyjne MEWA produkuje jeden rodzaj wyrobów na koniec miesiąca na koncie Produkcja
podstawowa (po rozliczeniu kosztów wydziałowych ) posiada następujące pozycje:
materiały
120 000 zł
wynagrodzenia bezpośrednie 73 500 zł
koszty wydziałowe 63 000 zł (są w całości zaliczane do kosztu wytworzenia).
W bieżącym miesiącu wyprodukowano 9000 sztuk wyrobów gotowych i 3000 sztuk wyrobów nieskończonych przerobionych
w 50 % z punktu widzenia kosztów przerobu. Materiały zostały wydane na całość produkcji z chwilą jej rozpoczęcia. Na
podstawie powyższych danych proszę obliczyć koszt wytworzenia 1 sztuki wyrobu gotowego z podziałem na pozycje
kalkulacyjne.
4. Spółka z o.o. „Pajacyk” wytwarza masowo z masy plastycznej jednorodne komplety składane dla dzieci. W bm. Spółka
wyprodukowała i sprzedała 2 000 kompl. Ponadto stwierdzono, że 500 kompl. jest zaawansowanych w 80% a 200 kompl.
w 50%. Koszty poniesione w bm. (w zł): materiały bezpośrednie – 32 400, płace bezpośrednie – 22 500, koszty
wydziałowe – 15 000. Ustalić koszt wytworzenia kompletu oraz wycenić produkcję w toku w przekroju poszczególnych
pozycji kosztowych wiedząc, że materiały bezpośrednie zużywane są w całości w momencie rozpoczęcia produkcji,
pozostałe zaś pozycje zróżnicowane są w zależności od stopnia przerobu (produkcję w toku wycenić w kosztach
wytworzenia). Przy czym, przy rozliczaniu kosztów wydziałowych założyć, że:
I.
Koszty wydziałowe są w całości kosztami uzasadnionymi, gdyż wykorzystanie zdolności produkcyjnych
utrzymuje się na normalnym poziomie.
II.
Koszty wydziałowe nie są w całości kosztami uzasadnionymi, gdyż wykorzystanie zdolności produkcyjnych
utrzymuje się na poziomie 80% normalnego wykorzystania.
5. Przedsiębiorstwo ZEFIR produkuje 2 rodzaje wyrobów : wyrób A o wadze 300 g i wyrób B o wadze 500 g. Zużycie
materiałów oraz kosztów przerobu jest proporcjonalne do wagi wyrobów . W bieżącym miesiącu wyprodukowano 450 szt
wyrobów A i 380 szt wyrobów B. Poniesione koszty (materiały bezpośrednie + wynagrodzenia bezpośrednie + koszty
wydziałowe - uzasadnione) zarejestrowano na koncie Produkcji podstawowej łącznie w wysokości 26 000 zł Na
podstawie powyższych danych proszę obliczyć koszt jednostkowy wyrobu A i B.
6. Przedsiębiorstwo MOLIN produkuje dwa rodzaje pudełek o pojemności 180 ml i 420 ml . Zużycie materiałów oraz
kosztów przerobu jest proporcjonalne do objętości opakowań . W bieżącym miesiącu wyprodukowano :
- pudełek o poj. 180 ml – 200 szt i 150 szt zaawansowanych w 30 %
- pudełek o poj. 420 ml – 130 szt i 90 szt zaawansowanych w 60 %
Procent zaawansowania produkcji jest jednakowy dla wszystkich pozycji kosztów
Koszty zarejestrowane na koncie produkcja podstawowa kształtują się następująco :
Materiały bezpośrednie 6069 zł,
Wynagrodzenie bezpośrednie 4046 zł,
Koszty wydziałowe 2023 zł (przy założeniu normalnego poziomu wykorzystania mocy produkcyjnych).
Na podstawie powyższych danych proszę obliczyć koszt jednostkowy wytworzenia wyrobów o poj. 180 ml i 420 ml oraz
produkcji niezakończonej.
7. Wykonawca usług produkcyjno-montażowych realizował w bieżącym okresie 3 zlecenia: Z-1, Z-2 oraz Z-3 (z czego dwa
pierwsze zostały zakończone). W okresie sprawozdawczym poniesiono następujące koszty:
Koszty
Ogółem
Z-1
Z-2
Z-3
1. Koszty materiałów bezpośrednich
135 000
45 000
80 000
10 000
2. Koszty robocizny bezpośredniej
72 000
21 000
37 000
14 000
3. Koszty wydziałowe
57 600
3/4
Kluczem podziałowym kosztów wydziałowych są koszty robocizny bezpośredniej. Skalkulować koszt poszczególnych zleceń
stosując metodę kalkulacji doliczeniowej.
8. Przedsiębiorstwo wytwarza wyrób główny A i 2 wyroby uboczne (X,Y) o których informacje zestawiono w tabeli:
Wyrób
Liczba
Cena zbytu (zł)
Koszt dodatkowych operacji
(na 1 szt/zł)
X
100
39
9
Y
60
133
23
Dodatkowo w procesie łącznym powstaje 50 kg odpadu wymagającego utylizacji (koszt utylizacji to 3 zł/kg).
W okresie rozliczeniowym poniesiono następujące koszty produkcji (w zł):
Koszty bezpośrednie – 90 000,
Koszty wydziałowe (uzasadnione) – 36 000
Wiadomo, że:
na początek okresu stan produkcji gotowej i niezakończonej = 0,
produkcja uboczna partycypuje w kosztach bezpośrednich,
produkcja wyrobu głównego w okresie wyniosła: 120 szt. wyrobów gotowych oraz 50 szt. przerobionych w 40% z
punktu widzenia wszystkich kosztów.
9. Firma wytwarza dwie nowoczesne pralki X-1 i Y-2. W oparciu o niżej przedstawione dane ustal koszt jednostkowy pralki
X-1 i Y-2 stosując metodę ABC:
Wyrób
X-1
Y-2
Wielkość produkcji
1 000
800
Koszty bezpośrednie
160
130
Liczba dostaw materiałów
10
4
Liczba serii produkcyjnych
5
2
Liczba kontroli jakości
15
6
Koszty pośrednie wytworzenia wynoszą 68 600 zł
-
dostawy materiałów
4 900 zł
-
ustawienie maszyn
19 600 zł
-
kontrola jakości
44 100 zł
10. Firma produkcyjna transportuje wyroby do sieci swoich sklepów firmowych. Zarząd firmy zauważył zmienność w
łącznych kosztach wysyłki z miesiąca na miesiąc. Postanowiono przeprowadzić dogłębną analizę ponoszonych kosztów
wysyłki. W tym celu zebrano dane empiryczne za ostatnich osiem miesięcy na temat liczby wysłanych partii w ciągu
miesiąca (zmienna X
i
), oraz wysokości ponoszonych kosztów wysyłki (zmienna Y
i
). Otrzymano następujące informacje:
Miesiąc
Liczba wysłanych partii (X
i
)
Całkowity koszt wysyłki w zł (Y
i
)
Styczeń
6
480
Luty
4
320
Marzec
7
530
Kwiecień
5
420
Maj
8
600
Czerwiec
6
460
Lipiec
5
440
Sierpień
8
610
Dokonać podziału kosztów na stałe i zmienne stosując: a) metodę wartości ekstremalnych, b) analizę regresji liniowej.
11. Przedsiębiorstwo produkuje i sprzedaje jeden wyrób. Dane na temat kosztów i cen:
koszty stałe - 1 500 zł,
jednostkowy koszt zmienny – 5 zł,
jednostkowa cena – 10 zł.
Pol 1. Wyznaczyć graficznie i algebraicznie punkt krytyczny.
Pol. 2. Na podstawie obliczeń i wykresów proszę udzielić odpowiedzi na następujące pytania:
a)
jaki zysk osiągnie przedsiębiorstwo, jeśli sprzeda 450 szt. wyrobu?
b) ile jednostek musi sprzedać aby osiągnąć zysk równy 10 000 zł?
12. Przychody ze sprzedaży firmy zajmującej się produkcją jednego rodzaju wyrobu wyniosły 800 000 zł, koszty zmienne -
440 000 zł zaś koszty stałe - 270 000 zł.
Pol. 1. Obliczyć próg rentowności i wartość realizowanego zysku.
Pol. 2. Określić, o ile wzrośnie zysk, jeśli przychody wzrosną o 10% (należy wykorzystać wskaźnik marży brutto).
4/4
13. Firma „Zorza” wytwarza 3 rodzaje wyrobów. Znane są następujące informacje:
Wyszczególnienie
X
Y
Z
Jednostkowa cena sprzedaży (zł)
25
10
15
Jednostkowy koszt zmienny (zł)
15
5
7
Ilościowa struktura sprzedaży (%)
50
20
30
Koszty stałe wspólne wynoszą 168 000 zł. Obliczyć próg rentowności ilościowy i wartościowy.
14. Dysponując poniższymi danymi wyznaczyć ilościowe i wartościowe progi rentowności dla poszczególnych wyrobów:
Treść
Wyrób A
Wyrób B
Wyrób C
Koszt zmienny jednostkowy (zł)
4
6
7
Cena sprzedaży
6
8
9
Sprzedaż ilościowo (szt.)
1 000
500
500
Koszty stałe przedsiębiorstwa – 2 500 zł.
15. W przedsiębiorstwie są wytwarzane dwa asortymenty: A i B. Dane o wyrobach (w zł):
Określić progi rentowności dla poszczególnych asortymentów.
16. Przy przychodach ze sprzedaży na poziomie 70 000 firma realizuje zysk w kwocie 7 300. Wiadomo, że koszt zmienny na
jedną złotówkę sprzedaży wynosi 27 gr. Jaki jest poziom sprzedaży w progu rentowności? O ile % może spaść aktualna
sprzedaż, zanim firma zacznie osiągać starty?
17.
Poniżej przedstawiono dane z dwóch niezależnych rachunków wyników. Proszę uzupełnić puste miejsca zawierają brakujące
dane:
Pozycja
Firma A
Firma B
Sprzedaż (przychody)
50.000
40.000
Wyroby gotowe-stan początkowy
7.000
2.500
Produkcja w toku- stan początkowy
5.500
3.500
Zużycie materiałów
12.000
9.000
Koszty wynagrodzeń i świadczeń na rzecz
pracowników
.....................
11.000
Koszty wydziałowe
9.000
10.000
Produkcja w toku-stan końcowy
9.000
5.000
Koszt wyrobów wytworzonych
29.000
............
Wyroby gotowe-stan końcowy
.............
19.500
Koszty ogólnozakładowe i sprzedaży
14.500
12.000
Wynik finansowy
8.500
..............
18.
Jednostka gospodarcza produkuje i sprzedaje jeden z wyrobów w cenie jednostkowej 30 jp. Koszty zmienne produkcji składają
się z materiałów bezpośrednich (6zł/szt) oraz robocizny bezpośredniej (4 zł/szt). Koszty wydziałowe wynoszą w ciągu roku
10.000 zł i składają się w 60 % z kosztów stałych. Koszty stałe nieprodukcyjne w badanym okresie sprawozdawczym
wynosiły:
koszty sprzedaży 4 800,
koszty zarządu i administracji 3 200.
W tabeli poniżej przedstawiono (w podziale na kwartały) wielkość produkcji oraz sprzedaży analizowanego wyrobu:
Kwartał
I
II
III
IV
Produkcja
1 000
1 000
1 000
1 000
Sprzedaż
700
1 100
1 200
1 000
Proszę policzyć a) koszt jednostkowy, b) wynik operacyjny, c) wartość zapasów wyrobów (początkowych i końcowych)
stosując:
I.
Rachunek kosztów pełnych,
II.
II. Rachunek kosztów zmiennych.
Wyszczególnienie
Asortyment A
Asortyment B
jednostkowy koszt zmienny
32
48
cena sprzedaży
60
80
koszty stałe asortymentu
1 600
2 200
koszty stałe ogólne
4 600