prof. dr hab. Roman Sobiecki 

 

 

Teoria wyboru konsumenta 

 

1.

Cele konsumenta 

2.

Użyteczność całkowita i krańcowa 

3.

Preferencje konsumenta, krzywa obojętności 

4.

Krańcowa stopa substytucji 

5.

Ograniczenia budżetowe, linia budżetowa 

6.

Równowaga konsumenta 

7.

Wpływ wzrostu dochodów na punkt równowagi 

konsumenta 

8.

Wpływ zmian cen na punkt równowagi 

konsumenta 

9.

Efekt substytucyjny i efekt dochodowy zmian cen 

10.

Kluczowe pytania 



Użyteczność całkowita – miara zadowolenia ze spożycia 
określonej ilości jednostek danego dobra/usługi, 
oznaczamy: TU albo U (total utility) 



Użyteczność krańcowa - miarą zadowolenia, wywołana 
konsumpcją dodatkowej jednostki dobra (przyrost 
satysfakcji związany z konsumowaniem jednej jednostki 
dobra więcej), oznaczamy: MU (marginal utility) 

 

Wraz ze wzrostem konsumpcji dobra o kolejne jednostki, 

przyrosty użyteczności są coraz mniejsze” wraz ze 
zwiększaniem konsumpcji dobra, potrzeba jest coraz 
bardziej zaspokajana; większy poziom zaspokojenia 
potrzeby sprawia, że kolejne jednostki dobra, które 
mogłyby ją jeszcze bardziej zaspokoić przedstawiają 
mniejszą wartość dla konsumenta niż te, które 
konsumował na początku 

Nie jest to w rzeczywistości prawo, bo nie występuje zawsze, 

raczej pewna zależność występująca w określonych 
okolicznościach 

 

W ramach klasycznego modelu homo oeconomicus: 

 

1)

konsument dąży do zaspokajania swych potrzeb 

2)

wykorzystuje do tego konsumpcję dóbr 

3)

dąży do jak najlepszego, najpełniejszego zaspokajania potrzeb, 
zatem dąży też do kupna takiej ilości dóbr, która najlepiej 
zaspokoi te potrzeby i sprawi – da mu najwyższą użyteczność. 
Optymalna (efektywna) konsumpcja uwzględnia koszty zakupu 
dobra. 

Dla uproszczenia analizy Konsument bierze cenę z rynku (nie 

wpływa na cenę, nawet jeśli kupuje dużo) 

 
 

Suwerenność decyzji –konsument dokonuje decyzji o własnej 

konsumpcji wyłącznie w oparciu o swoje preferencje w ramach 
ograniczenia jakie stwarza wysokość dochodu, którym dysponuje oraz 
cen rynkowych nabywanych dóbr 

Racjonalność decyzji (Homo Oeconomicus) – konsument dokonuje 

wyboru takich kombinacji dóbr, które maksymalizują jego korzyści 
(użyteczność), czyli subiektywną satysfakcję, jaką czerpie on z 
konsumpcji; działa we własnym interesie i na swój rachunek. 
Podejmuje decyzje racjonalne, optymalne, świadome, nie popełnia 
błędów. 

Nieograniczone potrzeby – potrzeby konsumenta nie mogą nigdy być 

do końca zaspokojone, konsument zawsze dąży do tego by osiągać 
coraz wyższe poziomy użyteczności; większa ilość dóbr jest zawsze 
preferowana nad mniejszą ilością dóbr 

 



Pełna informacja - konsument dysponuje pełną informacją dotyczącą 
dostępnych na rynku dóbr, a także dokładnie wie, które są dla niego 
bardziej, a które mniej użyteczne (nie myli się) 



Jednoznaczność preferencji - dla każdej pary koszyków dóbr: A i B, 
konsument umie ustalić jednoznaczną relację preferencji:  

-

konsument preferuje koszyk A nad koszykiem B 

-

konsument preferuje koszyk B nad koszykiem A 

-

oba koszyki posiadają taką samą użyteczność dla konsumenta, są więc 
dla niego wzajemnie obojętne 



Przechodniość - jeżeli konsument preferuje koszyk A nad koszykiem 
B oraz preferuje koszyk B nad koszykiem C, wówczas zawsze preferuje 
koszyk A nad koszykiem C 



Krzywa obojętności (ang. indifference curve) – to zbiór takich 
kombinacji dóbr i usług, które sprawiają konsumentowi jednakowe 
zadowolenie, czyli dostarczają mu takiej samej użyteczności 
całkowitej. 

Użyteczność całkowita jest tu miarą wyłącznie porządkową, ponadto 

zależy wyłącznie od ilości spożywanych dóbr. 



Graficznie: to linia ~ „poziomica” na wykresie z ilościami dwóch dóbr 
(koszyków dóbr), która wskazuje na takie same ilości dóbr, które dają 
tą samą użyteczność. Wszystkie linie razem to nic innego, jak krzywa 
użyteczności dla dwóch dóbr… („górka”) 



Jest ich nieskończenie wiele (dla różnych poziomów użyteczności 
całkowitej) 



Krzywe obojętności reprezentujące wyróżnione poziomy preferencji 
nie mogą się przecinać (przecinające się krzywe oznaczają niespójnośc 
preferencji) 
 

 

 

Teoria wyboru konsumenta 

1.

Jaka jest rola konsumenta na rynku? 

2.

Co    to    znaczy,     że     celem    konsumenta    jest    maksymalizacja 

użyteczności całkowitej? 

3.

O czym informuje użyteczność krańcowa? 

4.

W   jaki    sposób    są    prezentowane    preferencje    konsumenta    (co 

przedstawia krzywa obojętności)? 

5.

Jakie    czynniki    wpływają    na    przebieg    i    nachylenie    krzywej 

obojętności? 

6.

Jaka jest interpretacja wskaźnika krańcowej stopy substytucji? 

7.

Co przedstawia linia budżetowa? 

8.

Od czego zależy nachylenie linii budżetowej? 

9.

Na czym polega i jak wyznacza się równowagę konsumenta? 

10.

Jaki jest wpływ zmiany dochodów na punkt równowagi konsumenta (jak 

określić ten wpływ)? 

11.

Jaki jest wpływ zmiany cen na punkt równowagi konsumenta (jak określić ten 

wpływ)? 

12.

Na czym polega efekt substytucyjny zmiany  cen  (jak określić  ten efekt) ? 

13.

Na czym polega efekt dochodowy zmiany cen (jak określić ten efekt)? 

•