,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Piotr Korsak
Rozpoznawanie podstawowych materiałów stosowanych
w złotnictwie i jubilerstwie
731[06].O1.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
Jerzy Laskowski
Mirosław Muraszkowski
Opracowanie redakcyjne:
Antoni Korsak
Konsultacja:
Zenon W. Pietkiewicz
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej ,,Rozpoznawanie
podstawowych materiałów stosowanych w złotnictwie i jubilerstwie” 731[06].O1.03
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu złotnik–jubiler.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Przykładowe scenariusze zajęć
7
5. Ćwiczenia
11
5.1. Metale szlachetne, metale nieżelazne. Właściwości chemiczne, mechaniczne
i technologiczne metali i stopów
11
5.1.1. Ćwiczenia
11
5.2.
Sporządzanie stopów metali szlachetnych. Polskie ustawodawstwo probiercze
13
5.2.1. Ćwiczenia
13
5.3.
Rafinacja metali szlachetnych. Związki chemiczne stosowane w złotnictwie
16
5.3.1. Ćwiczenia
16
5.4.
Kamienie jubilerskie
18
5.4.1. Ćwiczenia
18
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów
20
7. Literatura
35
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie złotnik–jubiler 731[06] .
W poradniku zamieszczono:
−
wymagania wstępne,
−
wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
−
przykładowe scenariusze zajęć,
−
propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
−
wykaz literatury, z jakiej uczniowie powinni korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze
szczególnym uwzględnieniem:
−
pokazu z objaśnieniem,
−
tekstu przewodniego,
−
metod projektowania,
−
ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów, do pracy zespołowej. W celu przeprowadzenia sprawdzianu
wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w punkcie 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju zadania.
W rozdziale tym zamieszczono również:
−
plan testu w formie tabelarycznej,
−
punktacje zadań,
−
propozycje norm wymagań,
−
kartę odpowiedzi,
−
zestaw zadań testowych.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych w module 731[06].O1
„Podstawy złotnictwa i jubilerstwa”.
731[06].O1
Podstawy złotnictwa i jubilerstwa.
731[06].O1.01
Rozpoznawanie wyrobów złotniczych
pochodzących z różnych okresów historycznych.
731[06].O1.02
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.
731 [06].O1.04
Posługiwanie się
dokumentacją techniczną
.
731[06].O1.03
Rozpoznawanie podstawowych
materiałów stosowanych
w złotnictwie i jubilerstwie.
731[06].O1.05
Projektowanie wyrobów
złotniczo–jubilerskich.
731[06].O1.06
Rozróżnianie maszyn
i urządzeń stosowanych
w złotnictwie i jubilerstwie.
731[06].O1.07
Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:
−
rozpoznawać wyroby złotnicze pochodzące z różnych okresów historycznych,
−
stosować się do przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:
−
zastosować zasady bezpieczeństwa, higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas prac
z materiałami złotniczymi,
−
określić właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologiczne metali
i stopów stosowanych w złotnictwie,
−
obliczyć próby stopu,
−
zbadać stopy metali szlachetnych metodami przybliżonymi,
−
objaśnić przepisy ustawodawstwa probierczego,
−
określić zastosowanie poszczególnych związków chemicznych wykorzystanych
w złotnictwie,
−
sklasyfikować kamienie jubilerskie,
−
określić zasady racjonalnej gospodarki materiałami złotniczymi,
−
rozróżnić materiały złotniczo- jubilerskie,
−
posłużyć się normami.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Podstawy złotnictwa i jubilerstwa 731[06].O1
Jednostka modułowa: Rozpoznawanie podstawowych materiałów stosowanych
w złotnictwie i jubilerstwie 731[06].O1.03
Temat: Rozpoznaj próbki stopów złota na kamieniu probierczym i oblicz średnią ich
próbę wiedząc, że są to próbki 3gram próby 0,750; 2 gram próby 0,585 i 7 gram próby 0,500.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności obliczania składu i próby stopów oraz
przeprowadzania badania na kamieniu probierczym.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
−
wykonać badanie na kamieniu probierczym,
−
obliczyć skład stopu,
−
obliczyć próbę stopu.
Metody nauczania – uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniami,
−
ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−
indywidualna.
Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:
−
kamień probierczy,
−
ciecze probiercze,
−
brulion,
−
przybory do pisania,
−
kalkulator.
Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie uczniów z instrukcja ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:
−
uczeń wykonuje narysy na kamieniu probierczym badanymi próbkami,
−
nanosi na nie ciecz probierczą,
−
rozpoznaje próbki po intensywności trawienia cieczy probierczej,
−
nauczyciel sprawdza poprawność wykonania ćwiczenia,
−
uczeń układa równanie,
−
oblicza równanie,
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
−
sprawdza prawidłowość obliczeń.
6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny wykonania ćwiczenia.
Zakończenie zajęć
−
wnioski,
−
podsumowanie ćwiczenia.
Praca domowa
Na podstawie literatury przygotuj informacje na temat innych metali dodawanych do
złota i barw stopów jakie wskutek tego otrzymujemy.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
−
przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych
umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca ...................................................................
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Podstawy złotnictwa i jubilerstwa 731[06].O1
Jednostka modułowa: Rozpoznawanie podstawowych materiałów stosowanych w złotnictwie
i jubilerstwie 731[06].O1.03
Temat: Identyfikacja przedstawionych kamieni na podstawie cech zewnętrznych,
określanie rodzaju szlifu i grupy kamieni z której pochodzą.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności klasyfikacji kamieni jubilerskich i znajomość
podstawowych szlifów kamieni.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
−
sklasyfikować kamienie jubilerskie,
−
określić podstawowe rodzaje szlifu,
−
określić grupy kamieni jubilerskich.
Metody nauczania – uczenia się:
−
ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów
−
indywidualna.
Czas: 90 minut
Środki dydaktyczne:
−
kamienie do identyfikacji,
−
lupa jubilerska,
−
literatura z punktu 7.
Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie uczniów z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:
−
uczeń ogląda przedstawione kamienie,
−
identyfikuje kamienie,
−
nauczyciel sprawdza prawidłowość identyfikacji,
−
uczeń selekcjonuje według grup, do których należą.
6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny wykonania ćwiczenia.
Zakończenie zajęć
−
wnioski,
−
podsumowanie ćwiczenia.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Praca domowa
Na podstawie literatury przygotuj informacje dotyczące innych niż zastosowana
w ćwiczeniach metod identyfikacji kamieni jubilerskich.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
−
przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych
umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Metale szlachetne, metale nieżelazne. Właściwości chemiczne,
mechaniczne i technologiczne metali i stopów
5. 1. 1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj za pomocą gięcia i na podstawie barwy próbę w trzech kawałkach drutu
wykonanego z różnych stopów złota: 0,960; 0,585 i 0,333.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać próby gięcia drutu,
2) określić barwę badanych próbek,
3) wyciągnąć wnioski z przeprowadzonych obserwacji,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania – uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
próbki metali.
Ćwiczenie 2
Określ próbę trzech próbek stopów platyny na podstawie barwy (biała, srebrno biała,
żółta).
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) porównać próbki ze sobą, ustalić ich barwy,
2) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
3) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
próbki metali,
−
tabela składu i właściwości stopów platyny.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
5.2. Sporządzanie stopów metali szlachetnych. Polskie
ustawodawstwo probiercze
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz, ile miedzi trzeba dodać do 10 gram złota próby 0,999, żeby otrzymać stop próby
0,585.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ułożyć równanie,
2) wykonać obliczenia,
3) sprawdzić ich poprawność,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania – uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
notatnik i przybory do pisania,
−
kalkulator.
Ćwiczenie 2
Oblicz próbę stopu wykonanego z trzech próbek srebra – 2 gram próby 0,750, 4 gram
próby 0,925 i 3 gram próby 0,800.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ułożyć równanie,
2) wykonać obliczenia,
3) wyznaczyć próbę otrzymanego stopu,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Środki dydaktyczne:
−
notatnik i przybory do pisania,
−
kalkulator.
Ćwiczenie 3
Zbadaj na kamieniu probierczym próbę wyrobu złotego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować kamień probierczy do badania,
2) przygotować próbkę do badania,
3) wykonać narysy badaną próbką,
4) wykonać narysy wybraną igłą probierczą,
5) nałożyć ciecz probierczą dla złota,
6) po odpowiednim czasie porównać intensywność trawienia narysów,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) opisać wnioski wyciągnięte z wykonanego ćwiczenia i dokonać jego oceny.
Zalecane metody nauczania – uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
przedmiot do zbadania,
−
kamień probierczy,
−
iglice probiercze,
−
ciecze probiercze.
Ćwiczenie 4
Zbadaj próbkę stopu platyny metodą kroplową.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować próbkę do badania,
2) przygotować odpowiednią ciecz probierczą,
3) nałożyć kroplę cieczy na oczyszczoną powierzchnię próbki,
4) obserwować zachodzącą na powierzchni próbki reakcję,
5) wyciągnąć wnioski z obserwacji,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
badana próbka,
−
ciecze probiercze,
−
notatnik i przybory do pisania.
Ćwiczenie 5
Na podstawie znaków probierczych zidentyfikuj stop i próbę kilku wyrobów jubilerskich
i opisz cechy.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odnaleźć miejsce umieszczenia cech na wyrobach,
2) dokładnie obejrzeć cechy,
3) określić stopy i próby,
4) opisać cechy,
5) sprawdzić zgodność notatek z tabelą znaków i cech.
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
lupa,
−
ocechowane wyroby,
−
notatnik i przybory do pisania,
−
tabela cech i znaków probierczych.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
5.3. Rafinacja metali szlachetnych. Związki chemiczne stosowane
w złotnictwie
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządź roztwór wodny kwasu siarkowego (bejcę).
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przygotować stanowisko do przeprowadzenia ćwiczenia,
2) odmierzyć odpowiednie ilości wody destylowanej i kwasu siarkowego,
3) wlać kwas do wody intensywnie mieszając,
4) sprawdzić skuteczność wytrawiania uzyskanego roztworu.
Zalecane metody nauczania – uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
wyciąg z wentylacją,
−
naczynie szklane,
−
niezbędne ciecze: woda, kwas siarkowy,
−
naczynie na bejcę oraz szklana pałeczka do mieszania cieczy.
Ćwiczenie 2
Sporządź ciecz do barwienia srebra na czarno i sprawdź jej działanie.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) ustalić proporcje wagowe odczynników chemicznych,
2) wykonać płyn do czernienia,
3) poczernić wyrób,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Środki dydaktyczne:
−
odczynniki chemiczne (wielosiarczek potasu i węglan amonu),
−
woda destylowana,
−
naczynie do przechowywania cieczy
−
szklana pałeczka do mieszania cieczy,
−
waga jubilerska,
−
wyrób do poczernienia,
−
literatura z punktu 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
5.4. Kamienie jubilerskie
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Za pomocą pilnika dokonaj klasyfikacji przedłożonych kamieni według skali twardości do
5 i powyżej 5 w skali Mohsa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) uszeregować kamienie według skali Mohsa,
2) zaprezentować efekty swojej pracy.
Zalecane metody nauczania – uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
kamienie jubilerskie o różnej twardości,
−
pilnik,
−
lupa jubilerska,
−
literatura z punktu 7.
Ćwiczenie 2
Zidentyfikuj przedstawione kamienie na podstawie cech zewnętrznych, określ rodzaj
szlifu i grupę kamieni, z której pochodzą.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) posegregować kamienie według grup, do których należą,
2) określić rodzaj szlifu,
3) umotywować dokonane rozpoznanie,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
Środki dydaktyczne:
−
kamienie do identyfikacji,
−
lupa jubilerska,
−
literatura z punktu 7.
Ćwiczenie 3
Spośród zaprezentowanych kamieni wskaż kamienie pochodzenia organicznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć kamienie,
2) wybrać spośród przedłożonych kamieni te pochodzenia organicznego,
3) zaprezentować efekt swojej pracy,
4) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania – uczenia się:
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
kamienie do identyfikacji,
−
lupa jubilerska,
−
literatura z punktu 7.
Ćwiczenie 4
Określ rodzaj szlifów w przedstawionych do ćwiczenia kamieniach jubilerskich.
Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć przedstawione kamienie,
2) porównać szlify z wzorami,
3) określić szlify przedstawionych kamieni,
4) dokonać oceny ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania
–
uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
−
kamienie o różnych szlifach,
−
lupa jubilerska,
−
literatura z punktu 7.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test
dwustopniowy
do
jednostki
modułowej
„Rozpoznawanie
podstawowych materiałów stosowanych w złotnictwie i jubilerstwie”
Test składa się z 20 zadań:
−
zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego
−
zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań
–
uczeń otrzyma
następujące oceny szkolne:
−
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
−
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
−
dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
−
bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan Testu
Klucz odpowiedzi
Nr
zad.
Cel operacyjny
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna odpowiedź
1
Wymienić metale
nie
pochodzące
z
grupy
platynowców
A
P
c
2
Wymienić nazwy
kamieni,
którym
nadajemy
szlif
fasetowy
A
P
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli wymienił
4 kamienie (diament, rubin, szafir,
szmaragd, cytryn, topaz).
3
Zdefiniować
pojęcie
temperatury
krzepnięcia
A
P
..ciekłego…stały…
4
Wskazać
metal
niebędący
składnikiem
stopów srebra
B
P
b
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
5
Wskazać
grupę
kamieni do której
należy rubin
A
P
d
6
Określić
skład
stopu alpaki
A
P
c
7
Określić
rodzaj
obróbki cieplnej
B
P
c
8
Określić
funkcję
lutówki
B
P
…przed utlenianiem się…
9
Określić
masę
wyrobów ze stopu
srebra
niewymagających
cechowania
w
urzędzie
probierczym
A
P
c
10
Podać
definicje
kamienia
syntetycznego
A
P
c
11
Wymienić
właściwości
fizyczne metali
B
P
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli wymienił
4
właściwości
(barwa,
połysk,
temperatura
topnienia
i krzepnięcia, gęstość)
12
Wyjaśnić pojęcie
plastyczności
metali
B
P
Zdolność do zmiany kształtu na skutek
użycia siły bez oznak zniszczenia.
13
Wyjaśnić pojęcie
dublet
B
P
Kamień składający się z dwóch warstw
sklejonych ze sobą różnych minerałów.
14
Podać
definicję
zasad
B
P
…wodorotlenową…kwasami…sole…
15
Opisać
metodę
kroplową badania
stopów
C
PP
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:
−
wymienił
potrzebne
narzędzia
i materiały,
−
podał
prawidłową
kolejność
czynności.
16
Opisać
proces
sporządzania stopu
złota
C
PP
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:
−
wymienił
potrzebne
narzędzia
i materiały,
−
podał
prawidłową
kolejność
czynności.
17
Obliczyć
skład
stopu
C
PP
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:
−
wykonał prawidłowo obliczenia,
−
podał kolejność czynności.
18
Podać chemiczną
definicję
soli.
Wymienić i opisać
zastosowanie soli
w złotnictwie
C
PP
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli podał
chemiczną definicję, wymienił 4 sole
(azotan
sodowy,
węglan
sodowy,
boraks, chlorek
srebra, cyjanek
potasowy) i opisał ich zastosowanie w
złotnictwie.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
19
Opisać
proces
rafinacji złota
C
PP
Uczeń wykonał zadanie, jeżeli:
−
wymienił
potrzebne
narzędzia
i materiały,
−
podał
prawidłową
kolejność
czynności.
20
Opisać
sposób
sporządzania
roztworu
do
barwienia srebra
C
PP
Uczeń wykonał zadanie jeżeli:
−
wymienił
potrzebne
narzędzia
i materiały,
−
podał
prawidłową
kolejność
czynności.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych, niskie wyniki testu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących rozpoznawania podstawowych materiałów i wyrobów
stosowanych w złotnictwie.
5. Zadania: 1, 4, 5, 7, 8, 12 są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa; zadania 2, 3, 6, 11 są to zadania z luką, w zadaniach 9, 10, 13, 14, 15, 16, 17,
18 należy udzielić krótkiej odpowiedzi. Zadania 19 i 20 to zadania matematyczne –
otwarte rozszerzonej odpowiedzi.
6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
−
w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),
−
w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,
−
w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:
−
I część – poziom podstawowy – (pytania 1 – 14),
−
II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).
9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego
rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.
Powodzenia
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Materiały dla ucznia:
−
instrukcja,
−
zestaw zadań testowych,
−
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Z grupy platynowców nie pochodzi:
a) pallad,
b) ruten,
c) złoto,
d) rod.
2. Wymień nazwy kamieni, którym nadajemy szlif fasetowy.
3. Temperatura przejścia metalu ze stanu ……………….… w stan …………………… to
temperatura krzepnięcia.
4. Składnikiem stopów srebra nie jest:
a) miedź,
b) cyna,
c) nikiel,
d) mangan.
5. Rubin należy do grupy:
a) diamentu,
b) berylu,
c) kwarcu,
d) korundu.
6. Alpaka to stop:
a) miedzi z cynkiem,
b) miedzi z cyną,
c) niklu z miedzią i cynkiem,
d) miedzi z aluminium.
7. Obróbka cieplna to:
a) walcowanie,
b) kucie,
c) wyżarzanie,
d) tłoczenie.
8. Funkcją lutówki jest zabezpieczenie przed …………………………….powierzchni
metalu.
9. Cechowania w urzędzie probierczym nie wymagają wyroby wykonane ze stopu srebra
o masie do:
a) 1 grama,
b) 3 gram,
c) 5 gram,
d) 10 gram.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
10. Kamień jubilerski syntetyczny to:
a) diament,
b) rubin,
c) cyrkonia,
d) bursztyn.
11. Wymień właściwości fizyczne metali.
12. Wyjaśnij, co to jest plastyczność metalu.
13. Wyjaśnij, co to są dublety.
14. Związki chemiczne, które posiadają w swym składzie grupę ………………… reagują
z ……………… tworząc …………….. nazywamy zasadami.
15. Wyjaśnij, na czym polega badanie stopów metodą kroplową.
16. Opisz proces sporządzania stopu złota próby 0,585 ze złota próby 0,999.
17. Oblicz skład 30 gram stopu srebra próby 0,800.
18. Określ definicję chemiczną soli, wymień sole stosowane w złotnictwie i podaj ich
zastosowanie.
19. Opisz proces rafinacji złota.
20. Opisz sposób sporządzania roztworów do barwienia srebra.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
„Rozpoznawanie podstawowych materiałów stosowanych w złotnictwie
i jubilerstwie”
Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania, a w zadaniach 16 i 17
wykonaj potrzebne obliczenia i podaj wynik
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
3
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
12
13
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
14
15
16
17
18
19
20
Razem:
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
TEST 2
Test
dwustopniowy
do
jednostki
modułowej
„Rozpoznawanie
podstawowych materiałów stosowanych w złotnictwie i jubilerstwie”
Test składa się z 20 zadań:
−
zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego
−
zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań
–
uczeń otrzyma
następujące oceny szkolne:
−
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,
−
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,
−
dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
−
bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Plan Testu
Klucz odpowiedzi
Nr
zad.
Cel operacyjny
Kategoria
celu
Poziom
wymagań
Poprawna odpowiedź
1
Wymienić metal pochodzący z
grupy platynowców
A
P
b
2
Wyjaśnić pojęcie gęstości
B
P
…masy … objętości…
3
Wyjaśnić pojęcie temperatury
topnienia
B
P
…stałego … ciekły.
4
Określić
metal
niebędący
składnikiem stopów złota
A
P
d
5
Określić skład stopu brązu
A
P
b
6
Określić funkcje lutów
B
P
…stopy ….szlachetnych
….łączenia …
7
Określić masę wyrobów ze
stopu złota nie wymagających
cechowania
w
Urzędzie
Probierczym
A
P
b
8
Wskazać kamienie organiczne
A
P
b
9
Wymienić
właściwości
chemiczne metali
B
P
Uczeń wykonał zadanie,
jeżeli
wymienił
dwie
właściwości.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
10
Wyjaśnić pojęcie wytrzymałości
metalu
B
P
Uczeń
prawidłowo
wykonał zadanie jeżeli
użył
formułowania
„zdolność do odkształceń
bez uszkodzenia metalu”.
11
Określić skład wody królewskiej B
P
…trzech…kwasu solnego
…jednej…
12
Określić grupę kamieni, do
której należy szmaragd
B
P
b
13
Wyjaśnić pojęcie trypletu
B
P
Uczeń wykonał zadanie,
jeżeli wyjaśnił, że jest to
kamień
składający
się
z trzech warstw sklejonych
ze
sobą
różnych
minerałów.
14
Wymienić
nazwy
kamieni
którym
nadajemy
szlif
kaboszonu
A
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli
wymienił
3
kamienie
(bursztyn,
malachit, jaspis, krzem,
lazuryt, onyks).
15
Opisz
sposób
sporządzania
roztworu do bejcowania srebra
C
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli wymienił potrzebne
narzędzia
i
materiały,
podał
prawidłową
kolejność czynności.
16
Określić chemiczną definicję
kwasów,
wymienić
kwasy
stosowane w złotnictwie, podać
ich zastosowanie
C
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli
podał
definicję
kwasów,
wymienił
przynajmniej
3
kwasy
(azotowy, siarkowy, solny,
fluorowodorowy)
i podał ich zastosowanie.
17
Opisać proces rafinacji srebra
C
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli
wymienił
potrzebne
narzędzia
i
materiały,
podał
prawidłową
kolejność czynności.
18
Opisać metodę badania stopów
na kamieniu probierczym
C
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli: wymienił potrzebne
narzędzia i materiały,
podał kolejność czynności.
19
Obliczyć skład stopu
C
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli wykonał obliczenia,
podał prawidłowy wynik.
20
Obliczyć skład stopu
D
PP
Uczeń wykonał zadanie
jeżeli wykonał obliczenia,
podał prawidłowy wynik.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych, niskie wyniki testu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących rozpoznawania podstawowych materiałów i wyrobów
stosowanych w złotnictwie.
5. Zadania: 1, 4, 5, 7, 8, 12 są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna odpowiedź
jest prawidłowa; zadania 2, 3, 6, 11 są to zadania z luką, w zadaniach 9, 10, 13, 14, 15,
16, 17, 18 należy udzielić krótkiej odpowiedzi. Zadania 19 i 20 to zadania matematyczne
– otwarte rozszerzonej odpowiedzi.
6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
−
w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),
−
w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,
−
w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:
−
I część – poziom podstawowy – (pytania 1 – 14),
−
II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).
9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego
rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.
Powodzenia
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
Materiały dla ucznia:
−
instrukcja,
−
zestaw zadań testowych,
−
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Metal pochodzący z grupy platynowców to:
a) złoto,
b) srebro,
c) pallad,
d) miedź.
2. Stosunek …………….… do .........……….. jest to gęstość.
3. Temperatura
przejścia
metalu
ze
stanu
…………………………
w
stan
……………………….. to temperatura topnienia.
4. Składnikiem stopu złota nie jest:
a) miedź,
b) srebro,
c) pallad,
d) ołów.
5. Brąz to stop:
a) miedzi z cynkiem,
b) miedzi z cyną,
c) niklu z miedzią i cynkiem,
d) miedzi z aluminium.
6. Luty są to ………… metali………………… służące do……..……..metali.
7. Cechowania w urzędzie probierczym nie wymagają wyroby ze stop złota o masie do:
a) 5 gram,
b) 1 grama,
c) 0,5 grama,
d) 10 gram.
8. Kamień jubilerski pochodzenia organicznego to:
a) rubin,
b) bursztyn,
c) malachit,
d) kryształ górski.
9. Wymień właściwości chemiczne metali.
10. Określ, co to jest wytrzymałość metalu.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
11. Woda królewska składa się w ……… częściach z ……………… i w ……… części
z kwasu azotowego.
12. Szmaragd należy do grupy:
a) diamentu,
b) berylu,
c) kwarcu,
d) korundu.
13. Wyjaśnij, co to są tryplety.
14. Wymień nazwy kamieni jubilerskich, którym nadajemy szlif kaboszonowy.
15. Opisz sposób sporządzania roztworu do barwienia srebra.
16. Określ chemiczną definicję kwasu, wymień kwasy stosowane w złotnictwie i opisz ich
przeznaczenie.
17. Opisz proces rafinacji srebra.
18. Wyjaśnij, na czym polega badanie stopów na kamieniu probierczym.
19. Oblicz, ile czystej miedzi należy dodać do 10 gram srebra próby 0,999 żeby otrzymać
próbę 0,925.
20. Oblicz, skład 25 gram stopu złota próby 0,750.
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
„Rozpoznawanie podstawowych materiałów stosowanych w złotnictwie
i jubilerstwie”
Zakreśl poprawną odpowiedź
,
wpisz brakujące części zdania
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1
a
b
c
d
2
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
6
7
8
9
a
b
c
d
10
11
12
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
13
14
a
b
c
d
15
16
17
18
19
20
Razem:
,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
7. LITERATURA
1. Florow A.W.: Artystyczna obróbka metali. PWN, Warszawa 1989
2. Fyson N.:Klejnoty świata. Świat książki, Warszawa 1996
3. Knobloch M.: Polska biżuteria, Ossolineum 1980
4. Knobloch M.: Złotnictwo. WNT, Warszawa 1977
5. Pallai S.: Metaloplastyka użytkowa. WNT, Warszawa 1976
6. Praca zbiorowa.: Wydawnictwo naukowo-techniczne, Warszawa 1974
7. Praca zbiorowa (red.Dubinina M.P).: Technologia metali. PWN, 1956
8. Sobczak N.: Mała encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych. „Alfa”, Warszawa
1986
9. Zastawniak F.: Złotnictwo i probiernictwo. WPLiS, Warszawa 1957
Internet
Strona aktualna na dzień 30 maja 2006:
−