Fotograf_313[05]_Z1.07

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Ewa Kutyła

Wykonywanie zdjęć architektonicznych
313[05].Z1.07

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Dobór sprzętu i materiałów do fotografowania architektury

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady wykorzystania oświetlenia naturalnego w zależności od pory dnia,

roku i pogody

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zasady kompozycji, estetyki i aranżacji planu fotograficznego w zdjęciach

architektonicznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zasady doboru stanowiska zdjęciowego

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Zasady wykonywania zdjęć architektonicznych we mgle i w warunkach

nocnych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Jesteś w posiadaniu „Poradnia dla ucznia”, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu

wiedzy i podstawowych umiejętności dotyczących zasad fotografowania architektury,
używania odpowiedniego sprzętu, wyposażenia i materiałów dla realizacji zdjęć architektury
z wykorzystaniem technik klasycznych oraz cyfrowych.

Fotografia architektoniczna może mieć wiele odmian. Mogą to być zdjęcia wykonywane

podczas wycieczki, zdjęcia zamieszczone w pocztówkach i folderach reklamujących np. firmę,
miasto lub gminę.

Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi Ci to

skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki
modułowej „Wykonywanie zdjęć architektonicznych” dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz
pozycja 13 w załączonej tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05]
Lp
.

Kod

Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu

313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych

313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową

313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych

313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych

313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych

10.

313[05].Z1.04

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami cyfrowymi

11.

313[05].Z1.05

Wykonywanie zdjęć portretowych

12.

313[05].Z1.06

Wykonywanie zdjęć plenerowych

13.

313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych

14.

313[05].Z1.08

Wykonywanie zdjęć reportażowych

15.

313[05].Z1.09

Wykonywanie zdjęć reklamowych

16.

313[05].Z1.10

Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał

nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.

W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które

powinieneś  posiadać  przed  przystąpieniem  do  realizacji  niniejszej  jednostki  modułowej.  Jeśli  po
analizie  uznasz,  że  któreś  z  umiejętności  nie  są  dostatecznie  przez  Ciebie  opanowane,  wówczas
powinieneś  ponownie  przestudiować  materiał  nauczania  zawarty  w  poradnikach  z poprzednich
jednostek modułowych. W dotarciu do właściwego poradnika pomoże Ci załączona powyżej lista
jednostek  modułowych,  która  obejmuje  swym  zakresem  cały  program  nauczania  dla  zawodu.
W przypadku trudności skonsultuj się z nauczycielem w celu trafnego wyboru poradnika.

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, jakie będziesz posiadał po

zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy
rzeczywiście takie umiejętności opanowałaś, pomogą Ci załączone w poradniku sprawdziany
postępów oraz sprawdzian osiągnięć.

Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium

informacji, które powinieneś starannie przyswoić, aby przystąpić do wykonania zaplanowanych
ćwiczeń oraz zaliczenia sprawdzianu osiągnięć. Przykład takiego sprawdzianu jest zawarty na
końcu poradnika. Ponadto materiał nauczania zawiera Pytania sprawdzające stan Twojej wiedzy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

która  jest  wymagana  do  realizacji  danego  ćwiczenia.  Każde  z  Ćwiczeń  zawartych  w  poradniku
opisane jest w formie polecenia co należ wykonać. Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia
jest  lista  działań  (czynności)  określająca  Sposób  wykonania  ćwiczenia.  Ćwiczenia  będziesz
realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.

Przy realizacji ćwiczeń polegających na wykonaniu zdjęć musisz pamiętać, o dokonaniu

pomiaru światła i ustawieniu w aparacie fotograficznym parametrów naświetlania w trybie
ręcznego sterowania czasem i przysłoną (tzw. manual oznaczony symbolem M).

Składnikiem

opisu

każdego

ćwiczeń jest również Lista wyposażenia

stanowiska pracy.  Lista  ta  umożliwia  sprawdzenie  czy  stanowisko  ćwiczeniowe  jest
wyposażone w środki dydaktyczne  niezbędne do prawidłowego wykonania ćwiczenia. W celu
dokonania  samooceny,  (określenia  jaki  jest  efekt  nabycia  wiedzy  i  umiejętności  z danego
zakresu  materiału  nauczania)  możesz  posłużyć się narzędziem,  które  nazywa się Sprawdzian
postępów.  Jest  to  lista  kontrolna,  którą  powinieneś  wypełnić  odpowiadając  na  pytanie  „tak”
lub  „nie”,  co  jest  równoznaczne  z  oceną, że  potrafisz  wykonać daną  czynność  lub  jeszcze  jej
nie  potrafisz.  W  tym  drugim  przypadku  powinieneś  powtórzyć  trening  wykonując  ponownie
odpowiednie  ćwiczenie.  Zasadne  jest  również  to,  abyś  wówczas  jeszcze  raz  przestudiował
zakres  materiału  nauczania  potrzebny  do  realizacji  tych  ćwiczeń.  Pomoże  Ci  w  tym  Twój
nauczyciel, do którego powinieneś zwracać się z pytaniami i wątpliwościami.

Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie

poziomu  Twoich  wiadomości  i  umiejętności  po  zakończeniu  realizacji  programu  jednostki
modułowej. Pozytywnie rozwiązany przez Ciebie sprawdzian osiągnięć oraz załączy do oceny
w formie „portfolio” efekt realizacji ćwiczeń (wykonane fotografie) stanowił będzie dowód, że
potrafisz  zrealizować  zdanie  zawodowe  polegające  na  prawidłowym  wykonywaniu  zdjęć
architektury.  W przypadku  sprawdzianu  osiągnięć  powinieneś  również  wiedzieć,  że  ma  on
formę testu podobnego do tych, jakie występują w części teoretycznej egzaminu zewnętrznego
dla  potwierdzenia  kwalifikacji  w  zawodzie.  Dlatego  też  istotne  jest  to,  żebyś  nabrał  wprawy
jak  takie  testy  się  rozwiązuje,  co  z  pełnością  będzie  procentować  w  przypadku  Twojego
egzaminu zewnętrznego.

W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej

możesz również skorzystać z listy materiałów źródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej Literatura. Jednakże to wymaga od Ciebie inicjatywy aby dotrzeć do
rekomendowanego zastawu literatury. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki
szkolnej lub innych bibliotek publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możesz
również uzyskać korzystając z zasobów internetowych.

Jeśli będziesz miał jakiekolwiek trudności ze zrozumieniem treści materiału nauczania lub

ćwiczeń to poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc.
Bezpieczeństwo i higiena pracy

W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa  i  higieny  pracy  oraz  instrukcji  przeciwpożarowych  wynikających
z prowadzonych  prac.  Przepisy  te  już  wcześniej  poznałeś  lub  poznasz  w trakcie  nauki.
W czasie  pracy  poza  terenem  szkoły  koniecznie  musisz  stosować  się  do  przepisów  ruchu
drogowego oraz dbać o ochronę środowiska naturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

313[05].Z1

Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.04

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.05

Wykonywanie

zdjęć

portretowych

313[05].Z1.06

Wykonywanie

zdjęć

plenerowych

313[05].Z1.07

Wykonywanie

zdjęć

architektonicznych

313[05].Z1.08

Wykonywanie

zdjęć

reportażowych

313[05].Z1.09

Wykonywanie

zdjęć

reklamowych

313[05].Z1.10

Wykonywanie

zdjęć

technicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,

−

dobierać czułość matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczość i kompresję zapisu
obrazu wytworzonego przez aparat,

−

posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW,

−

wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych,

−

organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i ergonomii pracy,

−

posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,

−

dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych,

−

wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:

•

korzystać z różnych źródeł informacji,

•

posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową,

lustrzanką

cyfrową,

cyfrowym

aparatem

kompaktowym

z możliwością ręcznych ustawień parametrów,

•

stosować obiektywy wymienne,

•

posługiwać się elektroniczną lampą błyskową,

•

posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego,

•

dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem,

−

wykonywać prace fotograficzne metodami tradycyjnymi i cyfrowymi,

−

magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie
z obowiązującymi przepisami i standardami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

dobrać odpowiedni sprzęt i materiały (rodzaj aparatu, zestawu filtrów i obiektywów,
lampa

błyskowa,

statyw)

wykonania

zdjęć

obiektów

architektonicznych

z uwzględnieniem warunków (pogoda, oświetlenie, pora dnia itp.) w jakich będą one
realizowane,

−

wykonać  zdjęcie  obiektu  architektonicznego  w  różnych  warunkach  oświetleniowych
i w różnych porach roku a w szczególności
§  przy bezpośrednim oświetleniu słonecznym o każdej porze dnia,
§  przy świetle dziennym rozproszonym (w dzień pochmurny),
§  pod światło,
§  po zachodzie słońca i w nocy,
§  z wykorzystaniem lampy błyskowej (błysk wielokrotny),

−

dobrać odpowiednie warunki oświetlenia danego obiektu do ukazania jego bryłowatości

−

określić efekty stosowania kompozycji frontalnej i skośnej przy wykonywaniu zdjęć
obiektów architektonicznych,

−

dobrać właściwy kadr (poziomy lub pionowy) do wykonania zdjęcia danego obiektu
architektonicznego,

−

wykonać zdjęcie obiektu architektonicznego techniką panoramy przy użyciu cyfrowej
techniki zdjęciowej i obróbki komputerowej,

−

wykonać zdjęcie obiektów architektonicznych z elementem sztafażu w celu ukazania skali
wielkości obiektu,

−

dokonać wyboru takiego stanowiska zdjęciowego przy fotografowaniu obiektu
architektonicznego aby uniknąć zniekształceń perspektywicznych (w postaci efektu
walących się ścian),

−

dokonać korekty zniekształceń perspektywicznych powstałych przy fotografowaniu
obiektu architektonicznego stosując komputerową obróbkę obrazu,

−

ukazać charakter całego obiektu architektonicznego wykonując zdjęcie jego fragmentu,

−

zaplanować wykonanie zdjęcia sufitów, sklepień lub kopuł,

−

zaplanować wykonanie zdjęć tablic pamiątkowych, detali architektonicznych i płaskorzeźb
w odpowiednim dla ich charakteru oświetleniu,

−

wykonać zdjęcie przedstawiające witraż,

−

przewidzieć jak zmienia się oświetlenie obiektów architektonicznych i ich otoczenia po
zachodzie słońca,

−

zaplanować i wykonać sesję zdjęć architektury po zachodzie słońca i w nocy,

−

zaplanować wykonanie zdjęcia rozległego wnętrza lub skąpo oświetlonego obiektu przy
użyciu techniki błysku wielokrotnego,

−

zaplanować podział planów przy fotografowaniu obiektów architektonicznych we mgle,

−

przewidzieć w jaki sposób warunki pogodowe mogą wpływać na atrakcyjność zdjęć
obiektów architektonicznych,

−

ocenić jakość wykonanych zdjęć obiektów architektonicznych oraz sporządzić „portfolio”
prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Dobór sprzętu i materiałów do fotografowania architektury

4.1.1. Materiał nauczania

Wybór aparatu
Obiekty architektoniczne, jako obiekty trójwymiarowe o dużych rozmiarach, nie zawsze

można sfotografować bez deformacji

Wymiana obiektywu na inny, szerokokątny lub

długoogniskowy  nie  zawsze  jest  wystarczająca.  Jeszcze  niedawno  do  fotografii  architektury
używano  aparatów  wielkoformatowych  o  specjalnej  budowie  pozwalającej  na  korygowanie
tych  zniekształceń  przez  pochylanie  ścianek  z  obiektywem  lub  z  materiałem  zdjęciowym.
Można  spotkać  też  obiektywy  o  ruchomych  elementach  służących  korygowaniu  perspektywy
podczas  fotografowania.  W  pewnym  stopniu  perspektywę  można  korygować  podczas
kopiowania

pozytywów

powiększalniku.

Obecnie,

korekcji

zniekształceń

perspektywicznych dokonujemy najczęściej poprzez obróbkę komputerową zdjęcia
wykonanego aparatem cyfrowym.

Obiektywy
Aparat należy wyposażyć w kilka obiektywów o różnych ogniskowych lub w soczewki

nasadkowe  czy  konwertery  (w  przypadku  kompaktowych  aparatów  cyfrowych),  zmieniające
ogniskową  obiektywu.  Obiektyw  szerokokątny  stasowany  jest  na  ogół  przy  zdjęciach  dużych
i wysokich budynków, gdyż pozwala na objęcie całości obiektu lecz na zdjęciach ze zbyt małej
odległości  obiektyw  szerokokątny  daje  przykrą dla  oka,  fałszywą perspektywę. Bliższe części
budynku sprawiają wrażenie nieproporcjonalnie większych od części dalszych, a linie poziome
trójwymiarowego  przedmiotu  zbiegają  się  w  perspektywie  obrazu  tym  silniej,  im  bliżej  od
przedmiotu  znajduje  się  aparat.  Poza  tym  tego  rodzaju  ujęcie  nie  ukazuje  kształtu  dachu,
a więc i całości budowli.

Fot. 1 i 2. Ten sam obiekt sfotografowany obiektywem szerokokątnym i długoogniskowym.

Źródło: Materiały autorskie.

Unikniemy tego błędu wykonując zdjęcie przy zastosowaniu obiektywu o ogniskowej

standardowej,  z większej  odległości,  jeżeli  oczywiście  istnieje  możliwość  takiego  ujęcia.
Obiektywu  szerokokątnego  można  użyć  również  wówczas,  gdy  obiektyw  o  ogniskowej
standardowej  obejmuje  całość  budowli,  lecz  bez  otoczenia,  które  chcemy  pokazać.  Należy
wówczas  na  tyle  odsunąć  się  od  obiektu,  by  uniknąć  efektu  przerysowania  na    obrazie.
Stosowanie obiektywu o dłuższej ogniskowej umożliwia zbliżenie i podkreślenie odpowiednich
części  obrazu,  dając  zarazem  poprawną  i  malowniczą  kompozycję,  toteż  przy  zdjęciach
architektury  znajduje  on  szerokie  zastosowanie.  Obiektywy  o  długiej  ogniskowej  również
mogą  pewnych  sytuacjach  deformować  perspektywę.  Deformacja  ta  polega  na  wizualnym
skróceniu  głębi  obrazu  np.  kościół  fotografowany  w  ujęciu  skośnym  może  wyglądać  na
relatywnie krótszy niż jest w rzeczywistości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Filtry
Do zdjęć architektury bardzo przydają się filtry, pozwalają bowiem nie tylko na właściwe

odtworzenie  perspektywy  powietrznej,  na  odpowiednie  stonowanie  nieba,  ale  również  na
poprawne, a często malownicze skomponowanie całości budowli, wtopionej w krajobraz, z niebem
pokrytym  obłokami.  Najjaśniejszą  partią  obrazu  powinna być oświetlona architektura,  a nie  puste
niebo.  Aby  to  osiągnąć  w  fotografii  czarno-białej,  wystarcza  przeważnie  filtr  żółty;  gdy  chcemy
jednak  uzyskać  silniejsze  stonowanie  jasnego  nieba  —  stosujemy  wtedy  filtr  pomarańczowy  lub
czerwony. Budynki wystąpią wówczas jasno na ciemnym tle, a filtr czerwony rozjaśni nawet bardzo
ciemną  czerwień  budowli,  gdyby  zachodziła  obawa  zlania  się  ich  z  ciemnym  otoczeniem.
Zastosowanie  czerwonego  filtra  w  połączeniu  z  materiałem  panchromatycznym  powoduje,  że
odległe plany stają się wyraziste, co ma znaczenie zwłaszcza przy zdjęciach, które obejmują daleki
horyzont,  jak  zdjęcia  z wież  i lotnicze.  Jeżeli  zachodzi  potrzeba  zróżnicowania  kilku  rodzajów
czerwonych  kamieni  lub  cegły,  występujących  w  strukturze  budowli,  można  zastosować  filtr
czerwony i materiał negatywowy uczulony na podczerwień. Do zdjęć architektury techniką barwną
nie  stosuje  się  raczej  ani  filtrów  efektowych  ani  barwnych,  a  tylko  polaryzacyjny  i  UV.  Filtr
polaryzacyjny  częściowo  usuwa  niektóre zbędne  refleksy  na  wodzie,  na chodnikach i dachach, na
listowiu,  na  szkle  —  refleksy,  które  mogą  być  nawet  malownicze,  ale  nie  są  potrzebne,  a  raczej
przeszkadzają w czytelnym oddaniu architektury na zdjęciu.

Inny sprzęt
Ważne jest również posiadanie zewnętrznego światłomierza ręcznego z możliwością

pomiaru światła padającego, ponieważ przy zdjęciach architektury możemy mieć do czynienia
z  dużymi  jasnymi  lub  ciemnymi  płaszczyznami  fałszującymi  pomiar  światła  odbitego.
W trudnych  warunkach  oświetleniowych  przyda  się  na  pewno  statyw  i  urządzenia  do
wyzwalania  migawki  bez  dotykania  aparatu.  Fotografując  pod  ostrym  kątem  w  stosunku  do
słońca  przyda  się  osłona  przeciwsłoneczna,  ale  nie  zaszkodzi  użyć  jej  nawet  w  dzień
pochmurny.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakich aparatów używamy do fotografii architektonicznej?
2.  Jakie efekty uzyskujemy fotografując architekturę obiektywem szerokokątnym?
3.  Jaki efekt daje użycie filtra czerwonego w fotografowaniu techniką czarno-białą?
4.  Jakie trudności najczęściej napotyka fotograf przy wykonywaniu zdjęć architektury?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj wyboru sprzętu do fotografowania wiejskiego kościoła, położonego w otwartej

przestrzeni, na skraju wsi, w lekko mglisty dzień, przy użyciu czarno białej techniki zdjęciowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) udać się na stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

5) dobrać z zestawu wyposażenia sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii

krajobrazu, dla wcześniej rozpoznanych warunków,

6) zamontować do aparatu odpowiedni obiektyw o stałej ogniskowej lub ustawić

odpowiednią wartość ogniskowej w obiektywie o zmiennej ogniskowej,

7) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania

fotografii obiektu architektonicznego dla wcześniej założonych warunków,

8) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór

sprzętu i materiałów przewidzianych do wykonywania fotografii, dla warunków
występujących w terenie,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer PC z dostępem Internetu i standardowym oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół ),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt na grupę),

−

wężyk spustowy do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne) lub piloty do zdalnego sterowania aparatami jeśli takie są na wyposażeniu
(po 1 szt. na zespół),

−

zestawy filtrów zdjęciowych do fotografii czarno–białej oraz korekcyjnych do fotografii
barwnej, (po 1 kompl. na zespół),

−

osłona przeciwsłoneczne (po 1 szt do każdego dostępnego obiektywu),

−

zestaw do czyszczenia obiektywów (1 zestaw na zespół),

−

materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach (typ 120 i 135 – komplet na zespół).

Ćwiczenie 2

Wyszukaj w Internecie trzy różne zdjęcia ukazujące ten sam obiekt architektoniczny.

Wykonaj prezentację komputerową przedstawiającą poszczególne zdjęcia określając, jakich
ogniskowych obiektywu użyto do ich wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym w pracowni oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zaplanować podział pracy w zespole,
4)  przystąpić do wyszukiwania zdjęć, wyszukane zdjęcia zapisać w pamięci komputera,
5)  wykonać prezentację komputerową,
6)  dokonać publicznej prezentacji efektów pracy (każdy uczeń osobno),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć pracę z opisem do portfolio.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer PC z dostępem do Internetu, (1 szt. na zespół),

−

płyta CD (po 1 szt na każdego ucznia).

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wybrać filtry zdjęciowe w zależności od sytuacji i techniki zdjęciowej?



2) określić jakim sprzętem posłużysz się do zrealizowania pomiaru ekspozycji

podczas fotografowania bardzo ciemnego budynku?



3) dobrać odpowiedni aparat do określonego rodzaju fotografii architektury?



4) dobrać ogniskową obiektywu do określonej fotografii architektury?



5) dobrać sprzęt dodatkowy do wykonania zdjęcia architektury w określonych

warunkach (przestrzennych, oświetleniowych itp)?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.

Zasady wykorzystania oświetlenia naturalnego w zależności
od pory dnia, roku i pogody

4.2.1. Materiał nauczania

Oświetlenie

Architekturę fotografujemy najczęściej w oświetleniu dziennym. Fotografując obiekty

architektoniczne  związane  z  krajobrazem,  należy  dostosować  się  do  naturalnych  warunków
oświetleniowych,  gdyż  o  każdej  porze  dnia  obiekty  te  są  oświetlone  inaczej.  Wskazane  jest
przed  rozpoczęciem  dokumentacji  fotograficznej  — szczegółowe  jej opracowanie, polegające
na obserwowaniu obiektu nie tylko z różnych stron, ale i w różnych porach dnia, a nawet roku.
[Poz  5, s. 52]

Obiekty architektoniczne „żyją” dopiero wtedy, gdy są w pełni oświetlone i gdy tworzą się

na  nich  cienie  w  różnych  tonacjach  oraz  oświetlone  miejsca  mienią  się  różną  jasnością
i odcieniem.  Charakter  powierzchni:  gzymsy,  kolumny,  wnęki  to  wszystko  ma  stanowić
powierzchnię, na której światło „rozegrało harmonię kształtów”. Niestety, światło jest zmienne
i  budynek  nie  we  wszystkich  jego  układach  wygląda  najkorzystniej.  Wynika  z  tego,  że  nasze
możliwości wykorzystania dobrego oświetlania budynków są ograniczone i sprowadzają się do
paru  zaledwie  wariantów  oświetlenia  danego  budynku  -  czasem  nawet  do  jednego  (np.  dany
obiekt prezentuje się najlepiej tylko w połowie marca w godzinach przedpołudniowych).

Do celów dokumentacyjnych prawie zawsze fotografujemy budowle w pełnym słońcu lub

w słońcu zamglonym. Zdjęcia architektury w dzień pochmurny z zasady są płaskie, nie
uwypuklają się na nich elementy architektoniczne.

Oświetlenie budowli zależne jest od tego, czy na zdjęciu pokazujemy jedną jej ścianę (na

przykład  front),  czy  też  dwie  ściany  (np.    front  i  bok).  W  pierwszym  przypadku  mamy  do
czynienia  z  układem  płaskim,  a  oświetlenie  podkreśla  powierzchnię  wypukłości  i  wklęsłości
fotografowanej  ściany,  w  drugim  oświetlamy  wyraźną  bryłę  przestrzenną,  zatem  oświetlenie
powinno uwypuklić bryłowatość całej budowli.

W celu podkreślenia bryłowatości budynku fotografowanego skosem, staramy się, aby

jedna z widocznych ścian była jaśniejsza, a druga ciemniejsza.

Rys. 1. Różne kierunki oświetlenia obiektów architektonicznych promieniami słońca

Źródło: Dederko W., Oświetlenie w fotografii, WAiF, Warszawa 1972, s. 98

Jeżeli zależy nam na tym, aby obie fotografowane ściany były oświetlone bezpośrednimi

promieniami słońca, musimy wybrać moment, gdy kąt padania promieni nie będzie jednakowy
dla obu ścian (rysunek nr 1, kierunki oznaczone jako „M” lub „N”). Ściana na którą światło
pada pod kątem bardziej zbliżonym do prostego, będzie jaśniej oświetlona od drugiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oczywiście, wydobywając bryłowatość budowli nie możemy zapomnieć o fakturze jej
powierzchni i drobnych elementach przestrzennych.

Przy fotografowaniu architektury zdarza się dość często, że gdy jedna ściana budynku

(rysunek  nr  1,  AB)  jest  oświetlona  bezpośrednimi  promieniami  słońca,  druga  znajduje  się
w cieniu (rysunek nr 1, BC) i oświetlona jest jedynie promieniami rozproszonymi przez kopułę
nieba.  Wówczas  szczegóły  znajdujące  się  na  tej  ścianie  mają  małe  zróżnicowanie  tonalne, nie
są  silnie  uwypuklone  i  są  ciemne.  W  przypadku  takiego  układu  światłocieniowego
najistotniejsze  elementy  budynku  powinny  raczej  znajdować  się  na  stronie  oświetlonej.
W fotografii  dokumentalnej  na  zacienienie  jednej  z  widocznych  ścian  decydujemy  się  rzadko,
jedynie wtedy, gdy inne oświetlenie jest niemożliwe do zrealizowania. Oczywiście tego rodzaju
zastrzeżenia dotyczą jedynie fotografii ściśle dokumentalnej. [Poz. 2  s. 98]

Ciemne niebo przed deszczem też dodaje uroku. Stanowi kontrastujące tło dla jeszcze

bezpośrednio oświetlonych przez słońce budynków.

Fot. 3. Ciemne niebo przed deszczem. Źródło: Materiały autorskie.

Fotografowanie pod światło.
Kształty budowli będą czasem lepiej wyeksponowane przy fotografowaniu pod światło.

Nabiorą wówczas innego, tajemniczego wyglądu. Pamiętaj jednak, aby ze względów
bezpieczeństwa nie umieszczać tarczy słońca w kadrze, a ustalając warunki ekspozycji należy
niedoświetlać przynajmniej o jedną przysłonę

Fot. 4 i 5. Architektura fotografowana pod światło. Źródło: Materiały autorskie.

Światło we wnętrzu
Aby otrzymać prawidłowy obraz wnętrza, nie stosujemy żadnego oświetlenia sztucznego.

Korzystamy wyłącznie ze światła wpadającego przez okna czy drzwi, względnie ze światła
naturalnego żarowego zainstalowanego dla codziennego oświetlenia wnętrza.

Architekt, komponując zewnętrzne kształty budowli zależnie od oświetlenia, projektuje

również i układ oświetleniowy wnętrza. Jeżeli w pięknym wnętrzu jakiś jego fragment jest
ciemny, dowodzi to, że takie było założenie architekta. Obowiązkiem fotografa dokumentalisty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jest zachowanie atmosfery wnętrza, co rzadko jest możliwe przy zastosowaniu oświetlenia
sztucznego ustawionego przez fotografa.

W zdjęciach wnętrz bardzo ciekawe efekty uzyskujemy fotografując smugi bezpośrednich

promieni słonecznych, wpadających do wnętrza przez otwory okienne. Gdy powietrze wnętrza
jest czyste, smugi te są niewidoczne. Dostrzegamy wówczas jedynie plamy słoneczne, rysujące
na podłodze lub ścianach kształt okna. Gdy powietrze jest choć trochę zakurzone lub
zadymione, powstają w nim jasne, bogate tonalnie zróżnicowane smugi - „promienie”,
nadające obrazowi pogodny nastrój. [Poz. 2 , s. 103-104]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaki rodzaj światła daje najlepsze efekty przy fotografowaniu architektury?
2. Jakie działania należy podjąć przed przystąpieniem do fotografowania obiektów

architektonicznych?

3.  Jak fotografujemy budynek, aby podkreślić jego bryłowatość?
4.  O czym należy pamiętać fotografując pod słońce?
5.  Dlaczego stosując we wnętrzu oświetlenie sztuczne, ustawione przez fotografa ciężko jest

oddać atmosferę i naturalny charakter wnętrza?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj zdjęcie tego samego obiektu architektonicznego, z tego samego miejsca przy

bezpośrednim świetle słonecznym i przy zachmurzeniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) ustalić z nauczycielem technikę wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

4) wybrać sprzęt do wykonania zdjęć w istniejących (przy wykonywaniu ćwiczenia)

warunkach atmosferycznych,

5)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
6)  wyjść w teren i dokonać wyboru obiektu,
7)  uzyskać zgodę na fotografowanie od administratora obiektu,
8)  dokonać pomiaru światła,
9)  ustawić warunki ekspozycji,
10)  wykonać zdjęcia odpowiadające tematowi ćwiczenia,
11)  wrócić do pracowni,
12)  wykonać  kopie  pozytywowe  poprzez  wydruk  lub  kopiowanie  (odpowiednio  do  użytej

techniki zdjęciowej),

13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) wykonane zdjęcia nakleić na kartkę A4, dołączyć do portfolio wraz z opisem wykonania

ćwiczenia oraz wnioskami,

15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

materiały zdjęciowe (typ i czułość) do używanego sprzętu i panujących warunków
oświetleniowych,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych oraz przybory i materiały do
wykonania załącznika do portfolio (karton arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma

klejąca, nożyczki, nożyk itp.).

Ćwiczenie 2

Wykonaj trzy zdjęcia na materiale diapozytywowym barwnym: pierwsze rano, drugie

w południe i trzecie późnym popołudniem, ale przed zachodem słońca. Fotografuj dokładnie
ten sam budynek starając się każde zdjęcie kadrować tak samo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
4) uzgodnić wybór fotografowanego obiektu oraz miejsca z którego będziesz fotografował

(najlepiej od strony południowej),

5)  dobrać sprzęt i materiały fotograficzne do założeń ćwiczenia,
6)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
7)  udać  się  na  stanowisko  pracy  co  najmniej  trzy  razy  w  odpowiednich  porach  przy

słonecznej pogodzie,

8)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,
9)  wykonać zdjęcia,
10)  wrócić do pracowni,
11)  dokonać obróbki laboratoryjnej materiału zdjęciowego,
12)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
13)  wykonać  opis  na  arkuszu  A4  zawierający  analizę  rozkładu  jasności  i  barwy  światła  na

obiekcie w zależności od pory dnia, (każdy uczeń samodzielnie),

14) do opisu dołączyć wywołany materiał zdjęciowy (każdy uczeń osobno),
15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych na tradycyjne materiały zdjęciowe: lustrzanka
średnioformatowa, lustrzanka małoobrazkowa,

−

diapozytywowy materiał zdjęciowy różnego typu i czułości,

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (1 szt. na zespół),

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (1 szt. do każdego obiektywu),

−

procesor i materiały eksploatacyjne do obróbki materiału zdjęciowego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, folia ochronna lub koperta na wywołany materiał

zdjęciowy, taśma klejąca, nożyczki, nożyk itp..

Ćwiczenie 3

Wykonaj co najmniej dwa zdjęcia dowolnej budowli nowoczesnej w takim oświetleniu,

które najlepiej uwidoczni jej bryłowatość.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  uzgodnić z nauczycielem technikę zdjęciową,
4)  dokonać wyboru sprzętu i materiałów zdjęciowych,
5)  udać się w teren,
6)  wybrać obiekt,
7)  uzyskać pozwolenie od zarządcy budynku na fotografowanie,
8)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,
9)  wykonać zdjęcia,
10)  wrócić do pracowni i jeśli trzeba - dokonać obróbki laboratoryjnej,
11)  wykonać  kopie  pozytywowe  poprzez  wydruk  lub  kopiowanie  (odpowiednio  do  użytej

techniki zdjęciowej),

12) zdjęcia nakleić na karton A4 opatrzywszy opisem w jaki sposób postanowiłeś uwidocznić

bryłowatość obiektu i czy się to udało,

13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) wykonaną pracę przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

materiały zdjęciowe (typ i czułość) adekwatne do używanego sprzętu i panujących
warunków oświetleniowych,

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego,

−

osłona przeciwsłoneczna do używanego obiektywu,

−

komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć (przy cyfrowej technice zdjęciowej)

−

sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych (przy technice cyfrowej np.
drukarka z materiałami eksploatacyjnymi),

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp.

Ćwiczenie 4

Wykonaj zdjęcie wybranego przez siebie obiektu architektonicznego w słoneczny dzień,

pod światło, przy użyciu tradycyjnej techniki czarno-białej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać odpowiedni aparat oraz adekwatny do niego typem czarno-biały negatyw

o odpowiedniej czułości przystosowany do istniejących (przy wykonywaniu ćwiczenia)
warunków atmosferycznych do wykonania zdjęć,

4)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
5)  udać się w teren i wybrać obiekt,
6)  uzyskać pozwolenie od zarządcy budynku na fotografowanie,
7)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,
8)  wykonać  3  zdjęcia:  prześwietlając  o  jedną  działkę  przysłony,  naświetlając  wg  wskazania

i niedoświetlając jedną działkę przysłony,

9) wrócić do pracowni, wywołać negatyw i wykonać kopie pozytywowe,
10) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać jakie efekty uzyskuje się przy takiej metodzie

fotografowania,

11)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,.
12)  dołączyć wykonaną pracę do portfolio wraz z opisem,
13)  przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych z wbudowanym światłomierzem: lustrzanka
średnioformatowa, lustrzanka małoobrazkowa,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

czarno-białe materiały zdjęciowe różnych typów i czułości,

−

sprzęt i materiały do obróbki negatywu i wykonania kopii pozytywowych,

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp.

4.2.3. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać zdjęcia architektury wykonywane przy zachmurzeniu i przy

bezpośrednim oświetleniu słonecznym?



2) przewidzieć zmiany kolorystyki w oświetleniu obiektu architektonicznego

w zależności od pory dnia?



3) przewidzieć w jakim oświetleniu najlepiej oddana zostanie bryłowatość

budynku?



4) wybrać obiekt który będzie malowniczo prezentował się na zdjęciu pod

słońce?



5) przewidzieć jakie oświetlenie będzie najkorzystniejsze do wykonania zdjęcia

konkretnego obiektu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Zasady kompozycji, estetyki i aranżacji planu
fotograficznego w zdjęciach architektonicznych

4.3.1. Materiał nauczania

Kompozycja frontalna i skośna
W fotografii architektonicznej stosujemy głównie kompozycję frontalną i skośną.

Decydując się na którąś z nich musisz zdać sobie sprawę z konsekwencji ich użycia.

Fotografując obiekt od frontu (kompozycja frontalna) uzyskujemy niepełny i dość płaski

jego  wizerunek.  Taki  rodzaj  kompozycji  uwydatnia  front,  ale  nie  pokazuje  przestrzenności
budowli.  Robiąc  takie  zdjęcie  ustawiamy  się  na  wprost  obiektu.  Pamiętaj,  aby  wówczas  oś
obiektywu  Twojego  aparatu  była  prostopadła  do  frontu  budynku  gdyż  tylko  wtedy
zniekształcenia  perspektywiczne  będą  stosunkowo  niewielkie.  Idealnie  by  było  abyś  mógł
sfotografować taki obiekt z połowy jego wysokości.

Fot. 6. Kompozycja frontalna. Źródło: Materiały autorskie.

Fotografując cały budynek w ujęciu skośnym możesz pełniej oddać jego bryłowatość lecz

przy nieumiejętnym stosowaniu takiej perspektywy patrzenia możesz zdeformować obiekt tak,
że  będzie  on  nierozpoznawalny.  Aby  wydobyć  przestrzenność  budynku  musisz    ustawić  się
skosem  do  jego  frontu.  Wówczas  w  ujęciu  skośnym  widzisz  front  budynku  i  jego  boczną
ścianę. Ilość szczegółów na frontowej ścianie jest mniejsza, ale w zamian za to widok bocznej
ściany  pokazuje nam bryłowatość obiektu i jego usytuowanie w przestrzeni. [Poz. 1, s. 10-12]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fot. 7. Kompozycja skośna. Źródło: Materiały autorskie.

Przy fotografowaniu we wnętrzach mamy do czynienia z podobnymi zasadami. Musimy

wybrać pomiędzy perspektywą widzenia frontalnego i skośnego w zależności od obiektu,
warunków przestrzennych we wnętrzu i oświetlenia. Zazwyczaj wnętrza fotografowane
z perspektywy skośnej sprawiają wrażenie bardziej przestronnych. [Poz. 1, s. 13]

Fot. 8 i 9. Kompozycja frontalna i skośna w tym samym wnętrzu. Źródło: Materiały autorskie.

Pion czy poziom?
Przy fotografowaniu architektury często mamy dylemat, jakiej orientacji kadru użyć.

Najprościej można sobie to wytłumaczyć w ten sposób: jeśli obiekt jest wyższy niż szerszy to
fotografujemy go w kadrze pionowym, jeśli natomiast obiekt jest szerszy niż wyższy to
fotografujemy go w poziomie. Zwróć jednak uwagę, że nawet ten sam obiekt można
fotografować raz w pionie a raz w poziomie w zależności od punktu patrzenia. [Poz. 1, s. 63]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fot. 10 i 11. Ten sam obiekt fotografowany z różnych stron w kadrach pionowym i poziomym.

Źródło: Materiały autorskie.

Wykorzystanie sztafażu w fotografii architektonicznej
W fotografii architektonicznej w zasadzie unikamy umieszczania postaci ludzi, zwierząt

a nawet  samochodów  i  innych  obcych ruchomych obiektów,  gdyż  w  swej  istocie architektura
jest statyczna a człowiek dynamiczny. Niestety czasami ruch uliczny uniemożliwia ograniczenie
liczby elementów, którymi są ludzie i samochody. Należy wówczas poczekać na wykonywanie
zdjęć  do  czasu  jego  najmniejszego  nasilenia,  czyli  poczekać  kilka  minut  czy  godzin  lub
wykonać  zdjęcia  np.  w  sobotę  czy  niedzielę.  Co  prawda  aby  usunąć  niepożądane  elementy
zawsze  możemy  posłużyć  się  retuszem  komputerowym.  W  każdym  razie  lepiej  wykorzystać
moment, gdy niepożądane ruchome elementy kompozycyjne, jak samochody, autobusy i ludzie
nie  występują  w  nadmiarze  na  planie  zdjęciowym  niż  je  potem  komputerowo  usuwać  ze
zdjęcia.  Niekiedy  jednak  dopuszczalne  jest  na  zdjęciu  architektury  postaci  ludzi  –  przez  to
oglądający  zdjęcie  jest  w stanie  ocenić  wielkość  budowli  lub  wnętrza.  Mamy  wówczas  do
czynienia ze sztafażem w architekturze.

Fot. 12. Sztafaż w fotografii obiektu architektonicznego. Źródło: Materiały autorskie.

Fotografie panoramiczne
Rozróżniamy „nieprawdziwą” fotografię panoramiczną, którą uzyskujemy kadrując wąsko

normalny negatyw, albo „prawdziwą” fotografię panoramiczną, którą możemy wykonać dzięki
fotograficznym technikom specjalnym.

Fotografia panoramiczna w zasadzie nie nadaje się do fotografowania architektury (chyba,

że w celach artystycznych) ale gdy nie ma możliwości wykonania zdjęcia całego budynku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

z powodu braku miejsca możesz posłużyć się komputerową metodą „sklejania” zdjęć czyli
techniką identyczną jak w klasycznej fotografii panoramicznej.

Współcześnie do wykonania takiej fotografii panoramicznej potrzebny nam będzie aparat

cyfrowy oraz solidny statyw.

Zdjęcia takie należy wykonywać w stałych warunkach świetlnych, stosując obiektyw

o ogniskowej standardowej lub nieco dłuższej i stosując się do zleceń zawartych w instrukcji
aparatu (niektóre aparaty mają wbudowaną funkcję łączenia zdjęć w panoramę) lub programu,
w którym będziemy łączyć wykonane zdjęcia w komputerze. Najczęściej obowiązuje zasada,
że kolejne klatki muszą się wzajemnie nakładać obszarem 1/4-1/3 powierzchni.

Stosując taką technikę musisz mieć na uwadze, że mogą się pojawić zniekształcenia

optyczne fotografowanego obiektu. Po dokonaniu łączenia zniekształcenia te musisz usunąć
komputerowo. Poniżej przykład zdjęcia obiektu metodą panoramy pionowej z komputerowym
usunięciem zniekształceń polegającym na wyprostowaniu perspektywy.

Fot. 13. Zdjęcie obiektu wykonane metodą panoramowania pionowego:

a i b – zdjęcia wyjściowe, c – zdjęcie po połączeniu, d – zdjęcie poprzednie po komputerowej korekcji

perspektywy, e – gotowe zdjęcie po obcięciu zbędnych fragmentów.

Źródło: Materiały autorskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Na czym polega kompozycja frontalna?
2.  Jak należy ustawić aparat względem obiektu przy stosowaniu kompozycji skośnej?
3.  Czego nie ukazuje zdjęcie przy kompozycji frontalnej?
4.  Jakie rodzaje kompozycji stosujemy we wnętrzach budowli?
5.  Kiedy używamy kadru pionowego przy fotografowaniu obiektów architektonicznych?
6.  W jakim celu stosujemy sztafaż przy fotografowaniu obiektów architektonicznych?
7.  Czy  w  fotografowaniu  obiektów  architektonicznych  stosujemy  technikę  zdjęć

panoramicznych?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj techniką cyfrową, co najmniej dwa zdjęcia budowli sakralnej. Pierwsze zdjęcie

wykonaj używając kompozycji frontalnej a drugie skośnej. Na podstawie wykonanych zdjęć
dokonaj analizy wpływu tych dwóch kompozycji na podkreślenie bryłowatości budowli.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  wybrać lustrzany lub kompaktowy aparat cyfrowy,
4)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
5)  wyjść w plener,
6)  wybrać obiekt,
7)  dokonać wyboru stanowisk zdjęciowych,
8)  dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
9)  wykonać  zdjęcia  z  2  różnych  miejsc  z  zachowaniem  treści  umieszczonych  w  tematyce

ćwiczenia,

10) wrócić do pracowni, przenieść zdjęcia do komputera,
11) dokonać wyboru najlepszych ujęć odpowiadających tematyce ćwiczenia i wykonać kopie

pozytywowe,

12) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
13) zdjęcia nakleić na kartkę A4 i opisać w jaki sposób kompozycja frontalna i skośna oddaje

bryłowatość budowli,

14) przedstawić wykonaną pracę nauczycielowi do oceny,
15) dołączyć pracę do portfolio.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych: lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,

−

osłona przeciwsłoneczna - 1 szt do każdego obiektywu,

−

komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć,

−

sprzęt i materiały do wykonania wydruku barwnego,

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma klejąca, nożyczki, nożyk itp..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj dwa zdjęcia dwóch różnych obiektów architektonicznych techniką cyfrową,

kadrując raz w pionie a drugi raz w poziomie. Uzasadnij celowość danego kadrowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  wybrać lustrzany lub kompaktowy aparat cyfrowy,
4)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
5)  wyjść w plener,
6)  wybrać obiekt,
7)  uzyskać pozwolenie od zarządcy budynku na fotografowanie,
8)  dokonać wyboru stanowisk zdjęciowych,
9)  dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
10)  wykonać zdjęcia z 2 różnych miejsc zgodnie z założeniami ćwiczenia,
11)  wrócić do pracowni, przenieść zdjęcia do pamięci komputera,
12)  dokonać  wyboru  najlepszych  ujęć  odpowiadających  tematyce  ćwiczenia  i  wykonać  kopie

pozytywowe,

13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) nakleić zdjęcia na kartkę A4 i pisemnie uzasadnić dobór kadru zastosowanego na zdjęciu

budowli,

15) przedstawić wykonaną pracę nauczycielowi do oceny,
16) pracę dołączyć do portfolio.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych: lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,

−

osłona przeciwsłoneczna - 1 szt do każdego obiektywu,

−

komputer PC z oprogramowaniem do edycji zdjęć,

−

sprzęt i materiały do wykonania wydruków,

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma klejąca, nożyczki, nożyk itp..

Ćwiczenie 3

Wykonaj panoramę pionową obiektu w celu pokazania go w całości. Użyj cyfrowej

techniki zdjęciowej i oprogramowania do łączenia zdjęć w panoramę.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać lustrzany lub kompaktowy aparat cyfrowy,
4) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5)  wyjść w plener,
6)  wybrać obiekt,
7)  uzyskać pozwolenie od zarządcy budynku na fotografowanie (jeśli jest taka konieczność),
8)  dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
9)  wykonać  zdjęcia  z  zachowaniem  zaleceń  zawartych  w  tematyce  ćwiczenia  oraz

z zachowaniem warunków technicznych umożliwiających późniejsze połączenie zdjęć
w panoramę (patrz instrukcja obsługi aparatu i oprogramowania do łączenia zdjęć),

10)  wrócić do pracowni i przenieść zdjęcia do pamięci komputera PC,
11)  dokonać montażu zdjęć w programie graficznym,
12)  wykonać (jeśli jest taka konieczność) komputerowe prostowanie perspektywy,
13)  wykonać wydruk uzyskanego zdjęcia w jakości fotograficznej,
14)  nakleić  zdjęcia  na  kartkę  A4  i  opisać czynności podejmowane w celu realizacji ćwiczenia

oraz ocenić efekty pracy,

15)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
16)  wykonaną pracę przedstawić nauczycielowi do oceny,
17)  dołączyć pracę do portfolio wraz z opisem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych: lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów

−

osłona przeciwsłoneczna do każdego używanego obiektywu

−

komputer PC z oprogramowaniem do edycji i łączenia zdjęć w panoramę
i komputerowego prostowania perspektywy.

−

sprzęt i materiały do wykonania wydruku barwnego (np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi)

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp..

Ćwiczenie 4

Wykonaj zdjęcie wybranego przez siebie obiektu architektonicznego z wykorzystaniem

sztafażu ukazujące w ten sposób skalę wielkości obiektu. Zdjęcie wykonaj tradycyjną techniką
czarno-białą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać aparat oraz czarno-biały materiał negatywowy o czułości odpowiedniej do

wykonania zdjęć w danych warunkach atmosferycznych,

4)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
5)  udać się w teren i wybrać obiekt,
6)  uzyskać pozwolenie od zarządcy budynku (i ewentualnie modela) na fotografowanie,
7)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,
8)  wykonać zdjęcia komponując je wg zaleceń zawartych w temacie ćwiczenia,
9)  wrócić do pracowni, wywołać materiał negatywowy i wykonać kopie pozytywowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10) nakleić zdjęcie na kartkę A4 opatrzywszy opisem precyzującym jakie efekty wizualne

uzyskuje się przy takim sposobie komponowania zdjęcia,

11)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12)  dołączyć do portfolio wraz z opisem wykonania ćwiczenia,
13)  przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych z wbudowanym światłomierzem: lustrzanka
średnioformatowa, lustrzanka małoobrazkowa,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

czarno-białe materiały zdjęciowe różnych typów i czułości,

−

sprzęt i materiały do obróbki materiału negatywowego i wykonania kopii pozytywowych,

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp..

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznać zdjęcia obiektu architektonicznego wykonane z wykorzystaniem

kompozycji frontalnej i skośnej?



2) zaplanować pionowe lub poziome ustawienie kadru w zależności od wielkości

i usytuowania obiektu architektonicznego?



3) wyjaśnić w jakim celu w fotografii architektury stosuje się sztafaż?



4) opisać wykonanie zdjęcia budowli nie mieszczącej się na pojedynczej klatce?



5) wykonać panoramę pionową budowli nie mieszczącej się na pojedynczej

klatce?



6) zaplanować perspektywę fotografowania rozległego wnętrza?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady doboru stanowiska zdjęciowego

4.4.1. Materiał nauczania

Fotografowanie na zewnątrz
Zanim zabierzesz się do fotografowania architektury przyjrzyj się budowli i jej otoczeniu.

Jeżeli  budowla  jest  niezbyt  wysoka,  a  warunki  przestrzenne  pozwalają  stanąć  w  odległości,
która  umożliwi  zmieszczenie  jej  całej  w  kadrze  wtedy  sprawa  wyboru  aparatu  nie  jest
problemem.  Czasami,  aby  uniknąć  zbiegających  się  ku  górze  linii  (efektu  zbieżności
perspektywy),  wystarczy  podnieść  aparat  nieco  do  góry  (np.  stając  na  ławce),  lub  znaleźć
miejsce  fotografowania  w  połowie  wysokości  obiektu  (np.  wejść  do  sąsiedniego  budynku
i fotografować  z  okna)  czyli  jak  gdyby  „wyprostować”  obraz  poprzez  fotografowanie
z odpowiedniego  miejsca. Jeżeli zdjęcie architektury o zbiegających się ku górze liniach może
służyć  do  celów  artystycznych,  to  jednak  na  ogół  nie  jest  ono  dopuszczalne  da  celów
dokumentacyjnych.  Mimo  że  zdajemy  sobie  sprawę  ze  skrótów  perspektywicznych,  jakie
powstają  przy  oglądaniu  bardzo  wysokich  budynków,  oka  ludzkie  „nie  widzi”  tych  skrótów,
ponieważ koryguje je nasza świadomość. Wiemy, że budynki są pionowe. Ukazanie na zdjęciu
zbiegających  się  linii  jest  koniecznością  w  przypadkach,  w których  nie  da  się  tego  uniknąć.
Ponieważ  otaczająca  zabudowa  nie  pozwolą  stanąć  w odległości,  z  której  można  by  objąć
całość budowli obiektywem o standardowej ogniskowej.

Obserwując przez dłuższy czas budowlę, którą zamierzamy sfotografować, wybieramy nie

tylko pogodę i kierunek padania promieni świetlnych, ale decydujemy się również na wybór
kierunku widzenia, z którego wykonamy zdjęcie, a czasem na wybór fragmentu, wyłowionego
z całości. Tylko takie przygotowanie prowadzi w efekcie do pięknego zdjęcia. Wszelka
przypadkowość poczynań daje przypadkowe wyniki.

Budynek położony nad rzeką albo na wzgórzu warto czasem objąć w całości z większej

odległości. W takich przypadkach używamy obiektywu długoogniskowego, który daje wizualny
efekt zbliżenia budowli. W rezultacie budowla ta wypełnia kompozycyjnie całość obrazu, przez co
wyraźnie na tym zyskuje odwzorowanie perspektywy. [Poz. 2. s. 101]

Obecnie technika cyfrowa bardzo ułatwia nam pozbywanie się efektu zbieżności

perspektywy. Jeśli na zdjęciu występuje takie zjawisko to można się go pozbyć poprzez
zastosowanie specjalnego narzędzia dostępnego w każdym lepszym programie do obróbki
zdjęć.

Fot. 14. Komputerowa korekcja perspektywy:

a) zdjęcie bez korekty; b) zdjęcie skorygowane nieprawidłowo; c) zdjęcie skorygowane prawidłowo.

Źródło: Materiały autorskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Pamiętaj jednak, że prostując perspektywę w ten sposób należy jednocześnie nieco

„wydłużyć” zdjęcie do góry bo jeśli tego nie zrobisz to budynek straci proporcje i będzie na
zdjęciu wyglądał na bardziej przysadzisty niż jest w rzeczywistości.

Fragment
W fotografii architektonicznej często fragment może być ciekawszy od całości i lepiej

oddaje  charakter  budowli  niż  widok  ogólny.  Decydując  się  na  fotografowanie  fragmentu
weźmy  pod  uwagę  chęć  uniknięcia  banalności lub niemożność  objęcia całego  budynku  wśród
ciasnej  zabudowy.  Wybór  fragmentu  zależy  głównie  od  gustu  i  wyczucia  artystycznego
fotografa,  zawsze  jednak  powinien  to  być  fragment  charakterystyczny,  ciekawy  plastycznie.
Przy  fotografowaniu  fragmentów  nie  musimy  obawiać  się  „walących  się  ścian”  gdyż  w  tym
wypadku nie są one rażące.

Fot. 15. Fragment budynku. Źródło: Materiały autorskie.

Fotografowanie detali architektonicznych
Jeśli fotografujemy detale architektoniczne chcąc wyłącznie ukazać ich piękno,

powinniśmy dokonać ich skrupulatnego wyboru - tak aby mogły zaistnieć jako
samodzielne motywy i nie musiały odwoływać się do wiedzy oglądającego na temat całego
obiektu. Budynek może być przez cały czas ten sam, jednak koncentrujemy się kolejno na
różnych jego szczegółach. Najbardziej godnymi uwagi będą drzwi i okna, ale nie
przeoczmy też abstrakcyjnych wzorów, kształtów i dysonansów kolorystycznych.

Fot. 16-19. Różne detale architektoniczne tego samego budynku w oświetleniu naturalnym.

Źródło: Materiały autorskie.

Rodzaj

zalecanego

obiektywu

zależy

całkowicie

wielkości

detali

architektonicznych. Naturalnie drobne szczegóły wymagają zastosowania obiektywu
długoogniskowego, aby uzyskać optymalne wypełnienie kadru. Powinniśmy jednak

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

postarać się wykonać szereg poprawnych technicznie ujęć, stosując wyłącznie obiektyw
o ogniskowej standardowej i, jeżeli tylko to możliwe, przybliżając się do motywu na tyle,
by go wyodrębnić z otoczenia i wypełnić nim kadr.

Stosując obiektyw szerokokątny o stałej ogniskowej (np. 35 mm), wykorzystujemy

jego charakterystyczną, krótką ogniskową i maksymalnie zbliżamy się do fotografowanego
detalu.

Wybór sposobu fotografowania w dużej mierze narzucają nam okoliczności - jeżeli

poziom  światła  zastanego  jest  satysfakcjonujący,  nie  ma  potrzeby,  by  je  uzupełniać.
Pamiętajmy  jednak,  że  światło  wpadające  drzwiami  i  oknami  (zwłaszcza,  kiedy  ich
rozmiary  są  skromne  w  stosunku  do  wielkości  pomieszczenia)  jest  ukierunkowane  i  ma
tendencje  do  wywoływania  dużych  kontrastów,  rozświetlając  jedynie  niektóre  fragmenty
pomieszczenia, podczas gdy inne pogrążone są w głębokim, jednolitym cieniu.

Zdjęcia płaskorzeźb, wymagają oświetlenia możliwie najbardziej bocznego,

ślizgającego się po powierzchni przedmiotu. Bocznym światłem można, podobnie jak przy
medalach i pieczęciach, nie tylko wydobyć rysunek słabo wypukłych elementów lub detali,
ale nawet przesadnie go pogłębić. W celu bardziej równomiernego oświetlenia całości
można zastosować po przeciwnej stronie źródła światła ekrany odbijające światło boczne,
ale tylko na tyle, by nie utracić wrażenia wypukłości przedmiotu.

Fot. 20-22. Epitafium J. Kochanowskiego jako detal architektoniczny

w różnym oświetleniu naturalnym.

Źródło: Materiały autorskie.

Płaskorzeźbami są również drzwi portali kościołów zabytkowych, wykonane z metalu lub

z  drewna  i  zdobione  bogato  scenami  figuralnymi  albo  ornamentem  roślinnym.  Naturalne  ich
oświetlenie  zależne  jest  od  warunków  atmosferycznych.  W  bardzo  trudnej  sytuacji
oświetleniowej  można  pomóc  sobie  oświetleniem  sztucznym  np.  halogenowym  lub  światłem
lampy  błyskowej  odbitym  od  płaszczyzn  odbijających  lub  zwykłej,  białej  kartki  papieru.
Podobne  zabiegi  można  stosować  przy  fotografowaniu  tablic  pamiątkowych,  które  są
umieszczone w takich miejscach gdzie prawie nigdy nie dochodzi światło naturalne.

Fotografowanie wnętrz
Podobnie jak przed fotografowaniem architektury z zewnątrz, należy dokładnie zapoznać

się  z  obiektem,  aby  jak  najwierniej  uwydatnić  znamiona  epoki,  w  której  powstał.  Zdjęcia
powinny  zatem  oddać  to,  co  jest  typowe  dla  danego  stylu  i  okresu,  a więc  np.  lekkość
i smukłość  gotyku  albo  bogactwo  form  baroku.  Należy  również  odtworzyć  na  zdjęciu
właściwy, zamierzony przez budowniczego stosunek wysokości do szerokości oraz wzajemne
proporcje  architektonicznych  podziałów.  Pamiętaj  zatem  o odpowiednim  ustawieniu  aparatu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

oświetleniu i zachowaniu proporcji — to czynniki prawidłowego odtworzenia przestrzenności
wnętrza. Często ukazanie wnętrza poprzez część łuku nawy bocznej lub głównej lepiej
unaoczni charakter budowli niż ujęcie frontalne. Przy opracowaniu szczegółowym architektury
dobrym uzupełnieniem zdjęcia wykonanego frontalnie na osi jest ujęcie zdecydowanie boczne,
oddające głębię wnętrza. Odnosi się to zarówno do ujęć całości, jak i poszczególnych partii,
takich jak nawy boczne, poprzeczne i chóry.

Kompozycja zdjęć wnętrz architektonicznych wiąże się ściśle ze stroną techniczną.

Zasadniczą, bowiem trudność stanowi ściśle określona przestrzeń trójwymiarowa, którą należy
przedstawić  na  dwuwymiarowej  płaszczyźnie  i  przeważnie  niewystarczające  do  czytelnego
skomponowania  obrazu  warunki  oświetlenia. Zależnie od warunków, można wykonać zdjęcia
albo  obiektywem  mniej  lub  bardziej  szerokokątnym,  albo  też  wykonać  szereg  zdjęć
poszczególnych  partii  wnętrza,  z  różnych  kierunków  —  zdjęć,  które  się  wzajemnie
uzupełniają.  Do  fotografowania  wnętrz  kościołów  gotyckich  i  romańskich  wystarcza  często
obiektyw  standardowy  lub  krótkoogniskowy  natomiast  w  przypadku  wnętrz  budowli
świeckich z tego okresu a także współczesnych niezbędny jest obiektyw szerokokątny.

Wykonując zdjęcia stropów, łuków i kopuł można zwrócić aparat ku górze, pod kątem,

który  pozwoli  uzyskać  wrażenie  przestrzenności  i  odpowiednią  perspektywę,    ale  w  tym
przypadku  trzeba  unikać  zamieszczania  na  obrazie  również  i  podłogi,  co  może  mieć  miejsce
przy  zastosowaniu  obiektywu  szerokokątnego.  [Poz.  5,  s.  54-55].  Fotografując  wyłącznie
sklepienie  lub  kopułę  można  położyć  aparat  na  podłodze  obiektywem  do  góry.  Uzyskujemy
wtedy kilkanaście cennych centymetrów odległości przedmiotowej co czasami pozwala nam na
sfotografowanie  danego  sklepienia  w  całości  i bez  zniekształceń  wywołanych  obiektywem
szerokokątnym.

Fot. 23. Kopuła kaplicy fotografowana przy świetle dziennym, aparatem leżącym na podłodze obiektywem do góry.

Źródło: Materiały autorskie.

Witraże

Przy fotografowaniu witraży położenie aparatu w stosunku do obiektu powinno być

równoległe.  Często  jednak  niekorzystne  warunki  lokalne  powodują  trudności.  Witraże,
umieszczone  wysoko  w starych  wnętrzach  kościelnych  lub  budowlach  świeckich,  wymagają  dla
uzyskania  całości  przedmiotu  na  negatywie  tych  samych sposobów  fotografowania, co rzeźby we
wnętrzach lub fragmenty architektury.  Przy fotografowaniu witraży pamiętaj aby fotografować je
wyłącznie  przy  świetle  naturalnym  i  od  środka  budynku.  Nigdy  nie  używaj  do  tego  celu  lampy
błyskowej ani innego, dodatkowego źródła światła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Fot. 24. Witraż fotografowany od wewnątrz budynku przy świetle dziennym. Źródło: Materiały autorskie.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak fotografować budynek, aby uniknąć zniekształceń perspektywy?
2.  W jakim celu, czasami na zdjęciu jest lepiej przedstawić fragment budowli?
3.  Na co należy zwrócić uwagę fotografując wnętrze budynku?
4.  Jakich obiektywów używamy fotografując wnętrza?
5.  Jak wykonać zdjęcie sufitu lub kopuły?
6.  W jaki sposób sfotografować witraż?
7.  W jakim celu fotografujemy detale architektoniczne?
8.  Jakiego sprzętu używamy do fotografowania detali architektonicznych?
9.  Jakie elementy budowli są detalami architektonicznymi?
10.  Jaką rolę spełnia oświetlenie przy fotografowaniu płaskorzeźb we wnętrzach?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj tradycyjną techniką czarno-białą, co najmniej dwa zdjęcia kościoła z dwiema

frontowymi wieżami tak dobierając stanowisko zdjęciowe aby uniknąć efektów zniekształceń
perspektywicznych polegających na zbiegu linii perspektywy ku górze kadru (tzw. „walących
się wież”). Pierwsze zdjęcie wykonaj używając kompozycji frontalnej a drugie skośnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać aparat oraz czarno-biały materiał negatywowy o czułości odpowiedniej do

wykonania zdjęć w danych warunkach atmosferycznych,

4)  wybrać obiektyw do realizacji ćwiczenia,
5)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
6)  udać się w teren i wybrać obiekt,
7)  wybrać  stanowisko zdjęciowe właściwe do tematyki ćwiczenia,
8)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9)  wykonać zdjęcia komponując je wg zaleceń zawartych w temacie ćwiczenia,
10)  wrócić do pracowni, wywołać materiał negatywowy i wykonać kopie pozytywowe,
11)  nakleić  zdjęcia  na  kartkę  A4  opatrzywszy  opisem:  jakie  sposoby  doboru  stanowiska

zdjęciowego zastosowałeś aby zminimalizować zniekształcenia perspektywiczne,

14)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12)  przedstawić pracę nauczycielowi do oceny,
13)  dołączyć pracę do portfolio.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych z wbudowanym światłomierzem: lustrzanka
średnioformatowa, lustrzanka małoobrazkowa,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

czarno-białe materiały zdjęciowe różnych typów i czułości,

−

sprzęt i materiały do obróbki negatywu i wykonania kopii pozytywowych,

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp..

Ćwiczenie 2

Wykonaj techniką cyfrową zdjęcie kościoła z dwiema frontowymi wieżami tak wybierając

stanowisko zdjęciowe i sprzęt, aby widoczne było zniekształcenie perspektywiczne polegające
na zbiegu linii perspektywy ku górze kadru. Dokonaj poprawnej komputerowej korekcji
zniekształceń perspektywicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać lustrzany lub kompaktowy aparat cyfrowy z odpowiednim do tematyki ćwiczenia

obiektywem,

4)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
5)  wyjść w plener,
6)  wybrać obiekt,
7)  wybrać  stanowisko zdjęciowe właściwe do tematyki ćwiczenia,
8)  dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
9)  wykonać zdjęcia z zachowaniem zaleceń zawartych w tematyce ćwiczenia,
10)  wrócić do pracowni, przenieść zdjęcia do pamięci komputera PC,
11)  wykonać  korektę  perspektywy  przy  użyciu  komputera  PC  z  odpowiednim

oprogramowaniem

12) wykonać wydruki zdjęcia przed i po zabiegu korekty perspektywy,
13) nakleić zdjęcia na kartkę A4 i opisać czynności podejmowane w celu realizacji ćwiczenia

oraz ocenić efekty pracy,

14)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15)  przedstawić wykonaną pracę nauczycielowi do oceny,
16)  dołączyć pracę do portfolio.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych: lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat
kompaktowy,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

komputer PC z oprogramowaniem umożliwiającym korygowanie perspektywy,

−

sprzęt i materiały do wykonania wydruków (np. drukarka z materiałami
eksploatacyjnymi),

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp..

Ćwiczenie 3

Wykonaj zdjęcia fragmentów budowli tak, aby w tym wycinku przedstawić charakter

całego obiektu. Uzasadnij wybór fragmentów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) ustalić z nauczycielem technikę zdjęciową w celu wykonania ćwiczenia
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

4) wybrać sprzęt i materiały do wykonania zdjęć w istniejących (przy wykonywaniu

ćwiczenia) warunkach oświetleniowych,

5)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
6)  wyjść w plener,
7)  wybrać obiekt,
8)  dokonać pomiaru światła,
9)  ustawić warunki ekspozycji,
10)  wykonać zdjęcia odpowiadające tematowi ćwiczenia,
11)  wrócić do pracowni,
12)  wykonać kopie pozytywowe techniką odpowiednią do techniki zdjęciowej np. wydruk lub

kopiowanie,

13) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
14) nakleić dwa (najlepiej Twoim zdaniem odpowiadające tematyce ćwiczenia) zdjęcia na

kartkę A4, dołączyć do portfolio wraz z opisem ćwiczenia i z uzasadnieniem wyboru
sfotografowanych fragmentów,

15) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

materiały zdjęciowe różnych typów i czułości,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowych,

−

arkusz A4 o gramaturze min. 160 g/m

, taśma dwustronnie klejąca, nożyczki, nożyk itp..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wykonaj tradycyjną negatywową techniką barwną serię zdjęć w zabytkowym kościele

i przedstaw trzy fotogramy ukazujące kolejno: sufit (sklepienie, strop), wnętrze kopuły
i witraż.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,
które powinno być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
4)  dobrać sprzęt zdjęciowy do tematu ćwiczenia,
5)  przygotować  barwny  materiał  negatywowy  odpowiedni  w  typie  do  wybranego  sprzętu

i właściwy czułością do warunków oświetlenia,

6) wyjść w plener, dokonać wyboru obiektu do fotografowania i uzyskać zgodę na

fotografowanie,

7)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,
8)  wykonać szereg zdjęć zgodnie z tematem ćwiczenia,
9)  wrócić do pracowni,
10)  wywołać materiał negatywowy i wykonać kopie pozytywowe zdjęć,
11)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12)  wykonane zdjęcia nakleić na kartkę A4 dołączyć do portfolio wraz z opisem ćwiczenia,
13)  przedstawić pracę do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych tradycyjnych np: lustrzanka średnioformatowa,
lustrzanka małoobrazkowa, (po 1 szt. dla każdego ucznia)

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu)

−

materiały zdjęciowe negatywowe barwne,

−

sprzęt umożliwiający wywołanie materiału negatywowego i wykonanie kopii
pozytywowych oraz przybory i materiały do wykonania załącznika do portfolio (karton
o formacie A4, taśma klejąca, nożyczki, nożyk itp.).

Ćwiczenie 5

Wykonaj serię zdjęć (co najmniej trzech) detali architektonicznych obiektu zabytkowego

w taki sposób, aby jak najlepiej ukazać charakter i przeznaczenie budowli. Użyj tradycyjnej,
barwnej techniki zdjęciowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

4)  dobrać sprzęt zdjęciowy,
5)  przygotować barwny materiał negatywowy do wybranego sprzętu,
6)  wyjść w plener, wybrać obiekt i uzyskać zgodę na fotografowanie,
7)  dokonać pomiaru warunków ekspozycji,
8)  wykonać szereg zdjęć zgodnie z tematem ćwiczenia,
9)  wrócić do pracowni, wywołać materiał negatywowy i wykonać pozytywowe kopie zdjęć,
10)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
11)  wykonane  zdjęcia  nakleić  na  kartkę  A4  dołączyć  do  portfolio  wraz  z  opisem  wykonania

ćwiczenia,

12) przedstawić pracę do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych tradycyjnych np: lustrzanka średnioformatowa,
lustrzanka małoobrazkowa, (po 1 szt. dla każdego ucznia),

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

materiały zdjęciowe negatywowe barwne,

−

sprzęt dodatkowy (na 1 zespół) : statyw, wężyk lub pilot do aparatu,

−

sprzęt umożliwiający sprzęt umożliwiający wywołanie materiału negatywowego
i wykonanie kopii pozytywowych oraz przybory i materiały do wykonania załącznika do
portfolio (karton o formacie A4, taśma klejąca, nożyczki, nożyk itp.).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wykonać zdjęcia obiektu architektonicznego tak, aby przy fotografowaniu

zminimalizować efekty zniekształceń perspektywicznych?



2) dokonać komputerowej korekcji zniekształceń perspektywicznych?



3) wybrać fragment budowli w taki sposób aby po sfotografowaniu oddawał

charakter całości?



4) wyjaśnić jak fotografuje się sufity i sklepienia?



5) opisać jak wykonać zdjęcie witrażu?



6) określić co nazywamy detalem architektonicznym?



7) wybrać najkorzystniejsze oświetlenie dla fotografowania danego detalu?



8) wykonać zdjęcie detalu architektonicznego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Zasady wykonywania zdjęć architektonicznych we mgle

i w warunkach nocnych

4.5.1. Materiał nauczania

Mgła stanowi często przeszkodę w dokładnym oddaniu kształtów budynków. Dotyczy to

zdjęć  dokumentacyjnych,  technicznych  i  czasami  reklamowych.  Mgła  jednak  może  dodać
uroku  i  tajemniczości  lub  zatuszować  pewne  defekty  wizualne  fotografowanych  budynków
albo  budowli  (mostów,  wiaduktów  estakad  itp.)  Odpowiednio  zastosowane  w  takim
przypadku zmiękczenie  optyczne  może dać  fantastyczne, prawie  baśniowe  efekty. Zasadniczą
rolę  odgrywa  tu  często  tonalna  perspektywa  powietrza,  podkreślona  ciemnym  elementem
pierwszoplanowym.

Fot. 25. Zdjęcie architektury we mgle z ciemnym elementem na pierwszym planie. Źródło: Materiały

autorskie.

Lekka mgła, przepuszczając część bezpośrednich promieni, pozwala im tworzyć widoczne

cienie.  Światło  oświetla  materię samej mgły rzutując na nią obrazy przedmiotów napotkanych
na  swej  drodze.  Mgła  rozprasza  promienie  przechodzące  i  odbite,  przy  czym  promienie
przechodzące  ulegają  większemu  rozproszeniu  niż  odbite.  Na  skutek  tego  mgła  jest  lepiej
widoczna pod światło niż zgodnie z kierunkiem światła.

Przy zamgleniu niewielkim, szczególnie przy zdjęciach pod światło, przedzierające się

przez nią promienie tworzą jaśniejsze i ciemniejsze smugi. Z takim zjawiskiem mamy do
czynienia np. gdy we wnętrzu w którym fotografujemy unosi się kurz podświetlony smugą
światła wpadającego przez okno.

Ekspozycja zmienia się znacznie w zależności od gęstości mgły. Jeśli dokonuje się

pomiaru światła odbitego, należy przysłonę otworzyć o pół, a nawet o całą działkę więcej niż
wskazuje światłomierz.

Pamiętaj, że w przypadku fotografii czarno-białej można wzmocnić efekt zamglenia

poprzez użycie filtra niebieskiego a osłabić za pomocą filtra ciemnożółtego.

Fotografowanie w nocy i o zmierzchu.
Do wykonywania zdjęć architektonicznych noc jest równie dobrą porą jak dzień. Nocne

oświetlenie  budowli  jest  bardzo  nierównomierne  i  zdjęcia  architektoniczne  robione  nocą
rzadko  miewają  wartość  dokumentalną,  ale  odgrywają  dużą  rolę  w  fotografii  artystycznej.
Liczne  efekty  świetlne,  niedostrzegalne  bezpośrednio,  występują  często  dopiero  na  zdjęciu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

urozmaicając

fotografowany

obiekt

niespodziewanym

światłocieniem, wydobywają

niespotykane  wartości  nastrojowe.    Fotografując  nocą  korzystamy  z  naturalnego  oświetlenia
ulicznego  żarowego  czy  świetlówkowego  oraz  ze  światła  padającego  z  oświetlonych  okien.
Zwracajmy  również  uwagę  na  różne  zjawiska  przyrodnicze  np.  niski  pułap  chmur  w  nocy.
Chmury wtedy odbijają światło latarni ulicznych. Efekt ten wzmaga się gdy leży śnieg.

Fot. 26. Nocne zdjęcie obiektu architektonicznego z wykorzystaniem niskiego pułapu chmur odbijających

światło latarni. Źródło: Materiały autorskie.

Ciekawe efekty uzyskujemy robiąc zdjęcia nocne wkrótce po zachodzie słońca, gdy niebo

jeszcze nie jest zupełnie czarne, a palą się już lampy uliczne. W takich warunkach uzyskujemy
dużo większe bogactwo tonalne.

Fot. 27. Zdjęcie obiektu architektonicznego wykonane o zmierzchu. Źródło: Materiały autorskie.

Wykonując zdjęcia architektoniczne w nocy i o zmierzchu pamiętaj o tym aby:

−

wybrać się na stanowisko zdjęciowe o odpowiedniej porze (jeśli chcesz

fotografować o zmierzchu musisz przybyć na wybrane miejsce o zachodzie
słońca),

−

zaopatrzyć się w aparat o długich czasach naświetlania (najlepiej z czasem „B”),

−

zabrać statyw i urządzenie do wyzwalania migawki bez dotykania aparatu (wężyk,

pilot),

−

dokonać dokładnego pomiaru ekspozycji i uwzględnić efekt Schwarzschilda,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Niektóre budynki oświetlane są dodatkowo reflektorami podkreślającymi charakter

budowli. Z konieczności reflektory ustawione są nisko i świecą do góry. Fotografując tak
oświetlony budynek najczęściej otrzymujemy zdjęcie nieciekawe, płaskie, gdyż wszystkie
sąsiadujące ze sobą ściany są w przybliżeniu oświetlone jednakowo.

Metoda błysku wielokrotnego
Do fotografowania architektury w nocy w zasadzie nie używamy lampy błyskowej,

z wyjątkiem  stosowania  metody  błysku  wielokrotnego.  Stosujemy  ją  przy  fotografowaniu
dużej powierzchni ściany budowli, której jeden błysk nie jest w stanie oświetlić równomiernie.
Postępujemy  wówczas  w  sposób  następujący:  po  umocowaniu  aparatu  fotograficznego  na
statywie  dokonujemy  kadrowania  i  ustawienia  ostrości,  wyzwalamy  migawkę  aparatu  przy
ustawionym  czasie  „B”,  a  wybrany  obiekt  oświetlamy  szeregiem  kolejnych  błysków  (1,  2,  3
itd).  Osoba  która  trzyma  lampę  błyskową  powinna  znajdować  się  pomiędzy  aparatem
i budynkiem,  pozostawać  w  cieniu  na  nieoświetlonym  tle  (wtedy  nie  będzie  widoczna  na
zdjęciu).  Aby  w  czasie  wykonywania  błysków  osoba  trzymająca  lampę  pozostawała
niewidoczna, reflektor lampy skierowuje się skośnie, jak pokazują strzałki na rysunku.

Rys. 3. Metoda błysku wielokrotnego w fotografii architektury. Źródło: Materiały autorskie.

Ten skośny sposób oświetlania ma jeszcze i tę zaletę, że lepiej modeluje fakturę i relief

budynku. Należy przy tym oczywiście uważać, aby światło reflektora nie świeciło pod żadnym
pozorem w stronę obiektywu aparatu fotograficznego. Jeżeli budynek jest wysoki,
powtarzamy serię błysków, stopniowo kierując reflektor coraz wyżej.

Metoda ta również sprawdza się przy fotografowaniu dużych, ciemnych wnętrz

np. kościelnych.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Z jakich źródeł światła najczęściej korzystamy wykonując architektoniczne zdjęcia nocne?
2. O czym należy pamiętać zabierając się do wykonywania zdjęć obiektów

architektonicznych o zmierzchu i w nocy?

3.  W jaki sposób wykonuje się zdjęcia architektury metodą błysku wielokrotnego?
4.  Jakie efekty uzyskujemy fotografując obiekty architektoniczne o zmroku?
5.  Kiedy mgła nie przeszkadza w fotografowaniu obiektów architektonicznych?
6.  Jak zmienia się ekspozycja w zależności od gęstości mgły?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj dziesięć zdjęć w odstępach 6 minutowych tego samego obiektu

architektonicznego z tego samego stanowiska zdjęciowego i w tym samym kadrze. Rozpocznij
sesję zdjęciową równo o zachodzie słońca. Do wykonania ćwiczenia użyj tradycyjnej techniki
zdjęć barwnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
4) dobrać sprzęt zdjęciowy do tematu ćwiczenia (np. lustrzanka małoobrazkowa lub

średnioformatowa), jeśli potrzeba - statyw, wężyk itp. (po 1 szt na zespół) obiektywy
wymienne do poszczególnych typów aparatów,

5)  przygotować barwny materiał negatywowy,
6)  wyjść w plener i wybrać stanowisko zdjęciowe,
7)  dokonać pomiaru i ustawienia  warunków ekspozycji,
8)  wykonać  szereg  zdjęć  zgodnie  z  tematem  ćwiczenia  wykonując  pomiaru  i ustawienia

warunków ekspozycji przed wykonaniem kolejnych zdjęć,

9) wrócić do pracowni,
10) wywołać materiał negatywowy i wykonać pozytywowe kopie zdjęć, jeśli to możliwe,

w digilabie z blokadą korekcji barwy ustaloną dla pierwszego zdjęcia (w powiększalniku –
przy użyciu tej samej korekcji barw)

11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.
12) wykonane zdjęcia nakleić na kartkę A4 i dołączyć do portfolio wraz z dokładnym opisem

każdego zdjęcia będącego częścią ćwiczenia,

13) napisać wnioski jak zmienia się tonalność i kolorystyka zdjęć w zależności od czasu po

zachodzie słońca,

14) przedstawić pracę do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych tradycyjnych np: lustrzanka średnioformatowa,
lustrzanka małoobrazkowa, (po 1 szt. dla każdego ucznia),

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

osłona przeciwsłoneczna (po 1 do każdego typu obiektywu),

−

materiały zdjęciowe negatywowe barwne typem odpowiednie do używanego sprzętu
i panujących warunków oświetleniowych,

−

sprzęt umożliwiający wykonanie kopii pozytywowych oraz przybory i materiały do
wykonania załącznika do portfolio (karton, taśma klejąca, nożyczki, nożyk itp.).

Ćwiczenie 2

Wykonaj zdjęcie rozległego wnętrza (hali sportowej, kościoła) po zmroku, przy

wyłączonym świetle, posługując się metodą błysku wielokrotnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście w plener,
4)  dokonać uzgodnienia techniki zdjęciowej z nauczycielem,
5)  wybrać sprzęt i materiały zdjęciowe,
6)  wyjść w teren i znaleźć odpowiedni obiekt - stosunkowo skąpo oświetlony,
7)  uzyskać zgodę na fotografowanie,
8)  ustawić aparat na statywie, dokonać kadrowania i ustawienia ostrości, wyzwolić migawkę

aparatu na czasie „B” a wybrany obiekt oświetlić szeregiem kolejnych błysków,

9) wrócić do pracowni
10) wykonać kopie pozytywowe lub wydruki techniką odpowiednią do użytej techniki

zdjęciowej,

11)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
12)  umieścić zdjęcia na jednym arkuszu oraz dokładnie opisać metodę wykonania ćwiczenia,
13)  dołączyć zdjęcia do portfolio wraz z opisem wykonania ćwiczenia i wnioskami,
14)  przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, obiektywy wymienne,

−

materiały zdjęciowe odpowiednie typem do używanego sprzętu,

−

światłomierz ręczny – po 1 szt. na zespół,

−

sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowej lub wydruku zdjęć(w zależności od
użytej techniki zdjęciowej),

−

osłony przeciwsłoneczne – po 1 szt. do każdego obiektywu,

−

sprzęt oraz przybory i materiały do wykonania załącznika do portfolio (karton, taśma
klejąca, nożyczki, nożyk itp.).

Ćwiczenie 3

Wykonaj zdjęcie obiektu architektonicznego we mgle posługując się tradycyjną czarno-

białą techniką zdjęciową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym zorganizowanym poza szkołą oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem wyjście teren,
4)  wybrać materiał zdjęciowy,
5)  wybrać odpowiedni obiekt architektoniczny, uzyskać zgodę na fotografowanie,
6)  dokonać  pomiaru  warunków  ekspozycji  i  z  uwzględnieniem  odpowiedniej  poprawki

ustawić je w aparacie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7)  skadrować i wykonać zdjęcie,
8)  wrócić do pracowni, wywołać materiał negatywowy i wykonać kopie pozytywowe,
9)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) wybrać  (Twoim  zdaniem)  najatrakcyjniejsze  zdjęcie,  nakleić  na  arkusz  A4    i  uzasadnić

pisemnie (krótko) dlaczego wybrałeś akurat to zdjęcie,

11) przedstawić pracę nauczycielowi do oceny,
12) umieścić pracę jako załącznik do portfolio.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–  aparat fotograficzny tradycyjny
–  obiektywy wymienne,
–  filtry zdjęciowe barwne do fotografii czarno-białej
–  statyw (1 szt. na zespół)
–  wężyk z blokadą lub pilot  (1 szt. na zespół)
–  sprzęt  i  materiały  umożliwiające  wywołanie  materiału  negatywowego  i  wykonanie  kopii

pozytywowych,

– przybory i materiały do wykonania załącznika do portfolio (karton, taśma klejąca,

nożyczki, nożyk itp.).

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić w jaki sposób niski pułap chmur w nocy może uatrakcyjnić nocne

zdjęcie architektury ?



2) wyliczyć zasady postępowania przy fotografowaniu architektury nocą?



3) wybrać odpowiednią metodę do sfotografowania rozległego wnętrza

w warunkach nocnych?



4) określić na co należy zwrócić uwagę przy długich czasach naświetlania

tradycyjnych materiałów zdjęciowych?



5) Przewidzieć jak tonalnie zmienia się oświetlenie architektury wraz

z zapadającym zmrokiem?



6) ocenić atrakcyjność zdjęć obiektu architektonicznego wykonywanych

o zmierzchu?



7) zaplanować odpowiedni podział planów przy fotografowaniu obiektów

architektonicznych we mgle?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj  się  z  zestawem  zadań  testowych,  który  zawiera  15  pytań  o  różnym  stopniu

trudności.

4. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi zakreślając prawidłową

odpowiedź znakiem „X” lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki
należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową.

5. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy W sumie możesz uzyskać 15 punktów
jeśli prawidłowo odpowiesz na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową
odpowiedz otrzymujesz „1” punkt. Natomiast za złą odpowiedź lub jej brak otrzymujesz
„0” punktów.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi Ci trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązani testu masz 30 min.

Powodzenia.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

I Część – poziom podstawowy

1. Do fotografowania wysokiej budowli z bliska użyjesz obiektywu:

a)  standardowego.
b)  długoogniskowego.
c)  krótkoogniskowego.
d)  standardowego z nasadką zmiękczającą.

2. Jaki filtr może być szczególnie przydatny do fotografowania architektury barwną techniką

zdjęciową?
a)  polaryzacyjny.
b)  barwny połówkowy.
c)  żółty.
d)  czerwony.

3. Przy fotografowaniu pod światło najlepiej wyeksponowane są:

a)  bryłowatość budynku.
b)  elementy fasady.
c)  ogólne, zewnętrzne kształty budowli.
d)  kolorystyka obiektu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Przy jakim oświetleniu najlepiej fotografować obiekty architektoniczne do celów

dokumentacyjnych?
a)  przy świetle lamp błyskowych.
b)  przy pochmurnym niebie.
c)  korzystając z lamp ulicznych.
d)  w pełnym słońcu.

5. Z jakiego oświetlenia korzystamy, aby otrzymać prawidłowy obraz wnętrza obiektu

architektonicznego?
a)  korzystamy ze światła zastanego.
b)  korzystamy ze bezpośredniego światła lampy błyskowej dużej mocy.
c)  korzystamy ze światła świec woskowych.
d)  korzystamy ze światła lamp stroboskopowych.

6. Na czym polega kompozycja frontalna w fotografowaniu architektury?

a)  na fotografowaniu obiektu o wschodzie słońca.
b)  na fotografowaniu obiektu z góry.
c)  na fotografowaniu obiektu z perspektywy horyzontalnej.
d)  na fotografowaniu obiektu od jej przedniej strony, czyli od frontu.

7. W jakim celu stosujemy technikę zdjęć panoramicznych w fotografii architektury?

a)  w celu pokazania jak największej przestrzeni wokół obiektu.
b)  w celu uatrakcyjnienia kompozycji.
c)  nie stosujemy.
d)  w  celu  zmieszczenia  na  zdjęciu  obiektu,  którego  w  inny  sposób  nie  można

sfotografować w całości.

8. Zdjęcia wykonane zaraz po zachodzie słońca mają duże bogactwo tonalne, ponieważ:

a)  na zdjęciu nie widać słońca.
b)  niebo nie jest całkiem czarne a świecą się już lampy uliczne.
c)  widać na zdjęciu zapalone reflektory samochodów.
d)  świecą się światła w oknach budynków.

9. Kiedy w fotografii architektury może być stosowana metoda błysku wielokrotnego?

a)  przy fotografowaniu dużych, ciemnych wnętrz.
b)  przy fotografowaniu nocnym wysokich wież kościelnych.
c)  do doświetlania pozostających w cieniu elementów budowli.
d)  do wypełniania światłem ciemnych miejsc w fotografowanych wnętrzach.

10. Zadaniem sztafażu w fotografii architektury jest:

a)  podkreślenie kolorystyki obiektu.
b)  ożywienie kompozycji i ukazania skali wielkości obiektu.
c)  zwrócenie uwagi na fotografowany obiekt.
d)  odwrócenie uwagi od zniekształceń perspektywicznych.

II Część – poziom ponadpodstawowy

11. Perspektywę skośną stosujemy w celu:

a)  pokazania bryłowatości budynku.
b)  celowego zasłonięcia zniszczonych fragmentów elewacji.
c)  uniknięcia zniekształceń.
d)  zmieszczenia całego obiektu w kadrze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Jak w prosty sposób zminimalizować efekt zbiegających się do góry linii w fotografii

architektury?
a)  fotografując z perspektywy żabiej.
b)  fotografując obiekt w kadrze poziomym.
c)  używając obiektywu szerokokątnego.
d)  fotografując obiektu z oddalenia lub wzniesienia.

13. Najlepszym sposobem na sfotografowanie kopuły lub sufitu będzie:

a)  położenie aparatu na podłodze obiektywem skierowanym ku górze.
b)  zastosowanie filtra szarego.
c)  ustawienie aparatu na statywie i zastosowanie lustra odbijającego obraz.
d)  zastosowanie obiektywu długoogniskowego.

14. Jakiego oświetlenia najlepiej używać do fotografowania tablic pamiątkowych?

a)  lampy błyskowej wbudowanej w aparat.
b)  bocznego, uwypuklającego wklęsłości.
c)  padającego z dwóch stron, równomiernego, rozproszonego.
d)  bezpośredniego słonecznego.

15. Napisz, w jakim celu fotografujemy fragment obiektu architektonicznego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie zdjęć architektonicznych

Zakreśl znakiem X poprawną odpowiedź lub udziel odpowiedzi pisemnej

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

Razem: