betoniarz zbrojarz 712[01] z2 05 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Rozborski

Wykonywanie elementów monolitycznych 712[01].Z2.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Halina Darecka
mgr inż. Marcin Klimkiewicz

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Rozborska

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[01].Z2.05
,,Wykonywanie elementów monolitycznych’’ zawartej w modułowym programie nauczania
dla zawodu betoniarz - zbrojarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Betonowanie fundamentów

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Betonowanie słupów i ścian

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Betonowanie belek, płyt, stropów i stropodachów

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Betonowanie schodów oraz wsporników

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Betonowanie konstrukcji ramowych oraz inżynierskich

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Dylatacje

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Izolacje przeciwwilgociowe

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania

elementów monolitycznych.

Poradnik zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,, Wykonywanie elementów
monolitycznych’’.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie

powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: ,, Wykonywanie elementów monolitycznych’’, której treść teraz

poznasz jest konieczna do zapoznania się z procesem wykonywania elementów żelbetowych
zarówno monolitycznych jak i prefabrykowanych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

712[01].Z2.01

Organizacja stanowiska pracy

712[01].Z2

Technologia robót betoniarskich

712[01].Z2.05

Wykonywanie elementów monolitycznych

712[01].Z2.04

Układanie i zagęszczanie mieszanki betonowej, pielęgnacja

świeżego betonu

712[01].Z2.07

Wykonywanie remontów i napraw konstrukcji betonowych

712[01].Z2.06

Wykonywanie elementów prefabrykowanych

712[01].Z2.03

Wykonywanie mieszanki betonowej i zapraw budowlanych

712[01].Z2.02

Wykonywanie deskowań i form

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować terminologię budowlaną,

−

odróżniać technologie wykonania budynku,

−

przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy,

−

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

−

odczytywać i interpretować rysunek budowlany,

−

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

−

wykonywać przedmiary i obmiary robót,

−

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

−

organizować stanowisko składowania i magazynowania,

−

transportować materiały budowlane,

−

organizować, użytkować i likwidować stanowiska prac betoniarskich, zgodnie z zasadami
organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bhp, zasadami ergonomii
i ochrony środowiska,

−

przygotować miejsca składowania materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

dobierać i przygotować do pracy maszyny, urządzenia i sprzęt, posłużyć się narzędziami,

−

przeprowadzać bieżącą konserwację narzędzi i sprzętu,

−

dobierać materiały do robót betoniarskich,

−

przygotować ręcznie

mechanicznie

mieszanki

betonowe według receptur

i przybliżonych metod ustalania składu betonu,

−

przygotować ręcznie i mechanicznie zaprawy budowlane,

−

określać konsystencję betonów i zapraw,

−

stosować domieszki do betonów i zapraw,

−

dobierać materiały pomocnicze,

−

dobierać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej do realizacji zadań,

−

dobierać i stosować materiały pomiarowe,

−

wykonywać i demontować proste indywidualne deskowania elementów,

−

wykonywać i demontować deskowania przestawne,

−

wykonywać i demontować stemplowania deskowań,

−

stosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej,

−

układać mieszankę betonową w deskowaniu i formie, z uwzględnieniem koniecznych

przerw roboczych,

−

zagęszczać mieszankę betonową różnymi metodami,

−

przyspieszać dojrzewanie betonu różnymi metodami,

−

wykonywać pielęgnowanie świeżego betonu w różnych porach roku,

−

gospodarować odpadami,

−

porozumiewać się z przełożonymi i współpracownikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowiska prac betoniarskich, zgodnie
z zasadami organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bhp, zasadami
ergonomii i ochrony środowiska,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do realizacji zadań,

−

przeprowadzić bieżącą konserwację narzędzi i sprzętu,

−

wykonać

betonowanie

elementów,

konstrukcji

betonowych

żelbetowych,

z uwzględnieniem przerw roboczych,

−

wykonać dylatację,

−

wykonać proste izolacje przeciwwilgociowe,

−

wykonać obmiar i przedmiar robót,

−

ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć usterki,

−

dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej,

−

dobrać i zastosować narzędzia pomiarowe,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej,

−

zagospodarować odpady,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,

−

wykorzystać dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Betonowanie fundamentów

4.1.1. Materiał nauczania

Betonowanie fundamentów płytkich wykonuje się w deskowaniu, tylko w gruntach

spoistych fundamenty mogą być betonowane bezpośrednio w wykopie bez deskowania.
W celu zabezpieczenia prętów zbrojenia przed zniszczeniem, a także aby uniknąć mieszania
się dolnej warstwy mieszanki betonowej z gruntem, na dnie wykopu układa się warstwę
ochronną grubości 5÷10cm. Warstwę tę wykonuje się najczęściej z betonu chudego. Na
wyrównanej warstwie ustawia się podkładki i układa na nich pręty zbrojenia. Przed
przystąpieniem do betonowania fundamentów należy sprawdzić zbrojenie. Zależnie od
zakresu robót wytwarzanie mieszanki betonowej może odbywać się w wykopie
fundamentowym lub poza nim.

Układanie mieszanki betonowej wykonuje się za pomocą pojemników przenoszonych

żurawiem wzdłuż ławy lub za pomocą rynien. Fundamenty oddalone od ścian wykopu
betonuje się z wykonanych w poziomie terenu pomostów na rusztowaniu, o które opiera się
rynny. Przy wykonywaniu fundamentów w głębokich wykopach oraz w przypadku małej
odległości wierzchu skarpy od fundamentu rynny mogą być oparte na skarpie wykopu (rys.1).

Rys. 1. Schemat rynny [ 1 s.192]

Mieszanka betonowa jest dostarczana w pojemnikach lub przewożona w wózkach po

pomostach i zsypywana do rynien. Pod wpływem własnego ciężaru zsuwa się ona na dno
wykopu, gdzie betoniarze rozkładają ją łopatami. Kąt pochylenia rynny zsypowej do poziomu
powinien się zmieniać w granicach od 20

do 35° i być tak dobrany, aby mieszanka betonowa

spływała, a nie spadała. Jeśli mieszanka betonowa z koryta zsypowego dostaje się
bezpośrednio do deskowania, to na końcu koryta trzeba umieścić pionowy lej o długości co
najmniej 60cm. (rys.2) Zamiast rynien należy wówczas stosować specjalne rury ustawione
pionowo.

Lej taki może być odciągany za pomocą linki od swojego położenia pionowego.

Umożliwia to opuszczenie mieszanki betonowej przez lej w promieniu ok. 1,2 do 3,0m.
(rys.2). Dolny wylotowy człon leja zsypowego jest zaopatrzony u spodu w zawór odcinkowy.
Zamyka się go w czasie napełniania leja. Po otwarciu zaworu mieszanka betonowa wypływa
pełnym przekrojem leja. Jeżeli mieszanka jest opuszczona na głębokość ok.8÷10 m, należy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

co drugi lub piąty człon leja zasypowego wyposażyć w wibrator. Człony leja o długości
1,0÷1,5m, łączone są ze sobą na kołnierze. Obecnie coraz częściej betonowanie
fundamentów, w szczególnie o dużej objętości betonu, wykonuje się za pomocą pomp (rys.3).

Mieszanka betonowa może być podawana również za pomocą przenośników taśmowych.

Sposób ten stosuje się w przypadkach, gdy węzeł betoniarski znajduje się w odległości
100÷300m od betonowanego fundamentu. Mieszanka betonowa powinna spływać na taśmę
przenośnika w postaci strumienia ciągłego i w tym celu stosuje się zasobniki zaopatrzone
w zawory odcinkowe, co umożliwia regulację szerokości wypływającego strumienia
mieszanki betonowej. W przypadku podawania mieszanki betonowej za pomocą pojemnika
przenoszonego żurawiem największa odległość otworu wylotowego pojemnika od
powierzchni, na którą spada mieszanka nie powinna przekraczać 1,5m. Ponadto mieszanka
betonowa powinna być układana pionowo. Ułożoną mieszankę betonową należy zagęścić,
przy fundamentach bezpośrednich wykonuje się to najczęściej wibratorami wgłębnymi.

Rys. 2. Lej zasypowy [ 1 s.194]

1 – lej załadowczy, 2 – człony leja

zasypowego, 3 – haki złączowe

Rys. 3. Widok betonowania fundamentu za

pomocą pompy [ 1 s.195]

Fundamenty betonujemy w wykopach osuszonych. Gdy jest to niemożliwe, fundament

położony poniżej poziomu wody betonuje się pod wodą. Tego rodzaju betonowanie
występuje przy wykonywaniu pierwszego dna, tzw. dna wstępnego w studniach, osadnikach,
przepompowniach i obiektach wykonywanych metodą zapuszczania gotowych ścian
zewnętrznych. Metoda ta polega na betonowaniu ścian studni lub zbiornika na powierzchni
terenu i stopniowym ich zagłębianiu w nawodniony grunt wybierany ze środka studni koparką
chwytakową. Dno betonuje się pod wodą, aby można było wypompować wodę ze zbiornika.

Fundamenty pośrednie takie jak pale monolityczne wykonuje się w otworach wbijanych

lub wierconych w gruncie. Do pierwszej grupy zalicza się między innymi: pale Compressol
gdzie otwór wybity w gruncie ciężkim ubijakiem wypełnia się betonem, pale Simplex

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w których wbitą rurę w grunt wypełnia się betonem z jednoczesnym jej usuwaniem, pale
Franki o podobnej zasadzie wykonania jak pale Simplex. Wykonanie pali Franki polega na
wbiciu w grunt stalowej rury z korkiem betonowym. Po zagłębieniu rury na odpowiednią
głębokość wybija się korek i wyciągając powoli rurę wykonuje się podstawę pala i jego trzon.
Beton układa się warstwami i ubija się go za pomocą tarana(rys.4).

Rys. 4. Pale Franki – kolejność wykonania [ 9 s. 122 ]

Druga grupa obejmuje:

−

pale Straussa gdzie po wywierceniu otworu przy pomocy rury ø 20

45cm, całość

wypełnia się betonem z jednoczesnym zagęszczaniem,

−

pale Wolfscholza zwane pneumatycznymi w których zagęszczanie betonu następuje za
pomocą sprężonego powietrza. (rys.5)

Rys. 5. Pale Wolfscholza – kolejność wykonania [ 9 s. 120 ]

Podczas wykonywania robót fundamentowych należy zwrócić szczególną uwagę na:

−

właściwe zabezpieczenie ścian wykopów,

−

wykopy pod fundamenty powinny być wykonywane tak, aby oprócz miejsca na
fundamenty znajdowała się przestrzeń na swobodną pracę ludzi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zabezpieczenie pracujących w wykopie przed urazami od materiałów i narzędzi, które
mogą spaść do wykopu,

−

zapewnienie właściwych dróg komunikacyjnych do wykopu dla transportu ludzi
i materiałów.
Podczas wykonywania fundamentów głębokich należy:

−

przestrzegać warunków bezpieczeństwa związanych z praca maszyn i urządzeń takich jak
kafary i wibromłoty,

−

zapewnić pracującym w studniach na głębokości większej niż 1,6m środki umożliwiające
natychmiastowe wydostanie się z wykopu.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. Jakie prace należy wykonać przed przystąpieniem do betonowania?
2. Jakie czynności należy podjąć przed wykonaniem betonowania?
3. Kiedy stosujemy rynny do opuszczania mieszanki betonowej?
4. W jaki sposób wykonuje się betonowanie ław fundamentowych?
5. W jaki sposób wykonuje się betonowanie stóp fundamentowych?
6. W jaki sposób wykonuje się zagęszczanie mieszanki betonowej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj betonowanie ławy fundamentowej przy zastosowaniu rynny spustowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) zamontować rynnę,
4) sprawdzić stateczność rynny oraz deskowania,
5) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
6) wykonać betonowanie fundamentu,
7) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj betonowanie stopy fundamentowej stosując zagęszczanie mechaniczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sprawdzić stabilność konstrukcji deskowania,
4) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
5) wykonać betonowanie fundamentu z jednoczesnym zagęszczaniem,
6) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj betonowanie ławy fundamentowej stosując zagęszczanie ręczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zachować ostrożność podczas wykonywania betonowania?



2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania betonowania?



3) wykonać prawidłowo układanie mieszanki betonowej w warunkach

typowych?



4) wykonać prawidłowo układanie mieszanki betonowej za pomocą rynny

spustowej?



5) wykonać prawidłowo betonowanie ławy fundamentowej?



6) wykonać prawidłowo betonowanie stopy fundamentowej?



7) wykonać prawidłowo zagęszczanie ręczne mieszanki betonowej?



8) wykonać prawidłowo zagęszczanie mechaniczne mieszanki

betonowej?



9) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Betonowanie słupów i ścian

4.2.1. Materiał nauczania

Przed rozpoczęciem układania mieszanki betonowej należy sprawdzić, czy deskowanie

słupa jest pionowe i czy jest właściwie umocowane, aby w czasie betonowania nie ulegało
przesunięciu. Dopuszczalne odchylenie krawędzi słupa od pionu nie może przekraczać 5mm
na 1m wysokości oraz 15 mm na całej wysokości słupa.

Sposoby układania mieszanki betonowej w słupach zależą od wielkości powierzchni,

przekroju i wysokości słupa oraz układu strzemion. W słupach o wysokości nie
przekraczającej 5m i o przekroju 0,4x0,4m, lecz nie większym niż 0,80x0,80m oraz
w strzemionach obwodowych mieszanka betonowa może być podawana z góry w osi słupów.
Podczas betonowania słupów należy mieszankę układać pionowo. W przeciwnym wypadku
na skutek odbić mieszanki betonowej od ścian deskowania nastąpi jej rozsegregowanie.
Powoduje to niejednorodność betonu.

Słupy o przekroju poprzecznym przekraczającym 0,09m

oraz słupy o dowolnym

przekroju z krzyżującym się zbrojeniem betonuje się z boku poprzez pozostawione
w deskowaniu otwory. Odcinki betonowania nie powinny być większe niż 2,8m. Po
zabetonowaniu odcinka słupa zasłania się otwór w deskowaniu i betonuje następny odcinek.

Do betonowania słupów można również zastosować lej zasypowy, podobnie jak

w przypadku układania mieszanki betonowej w fundamentach. W miarę układania mieszanki
betonowej lej podciąga się do góry. Konsystencja mieszanki betonowej w słupach nie
powinna przekraczać opadu stożka 7÷8cm przy zagęszczaniu wibratorem i 14÷15cm przy
zagęszczaniu ręcznym za pomocą stalowych prętów. Jeżeli stosowana jest mieszanka
betonowa o konsystencji plastycznej lub ciekłej betonowanie słupów od góry może się
odbywać z wysokości nie przekraczającej 3,5m. Do zagęszczania mieszanki betonowej
w słupach stosuje się wibratory wgłębne lub przyczepne. (rys.6).

Rys. 6. Zagęszczanie mieszanki betonowej w słupie za pomocą wibratorów przyczepnych [1 s.199]

1, 2, 3, 4 – wibratory

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku gdy nie stosuje się wibrowania, należy opukiwać deskowanie. Opukiwanie

wykonuje się w miarę wypełniania deskowania, na poziomie górnej powierzchni betonu.
Słupy wolno stojące oraz słupy ram betonuje się bez przerw roboczych, odcinkami
o wysokości nie przekraczającej 5m przy zagęszczaniu mieszanki betonowej wibratorami
wgłębnymi.

Ściany betonuje się od góry, zazwyczaj z poziomu stropu wyższej kondygnacji lub

stołów o wysokości deskowania, ustawianych na niższym stropie. Przed wykonaniem ścian
zbrojonych najpierw ustawia się deskowanie jednostronne i montuje zbrojenie. W celu
zapewnienia odpowiedniego otulenia prętów zbrojenia betonem stosuje się specjalne
przekładki dystansowe. (rys.7). Mogą one być wykonane z podkładek betonowych lub jako
wkładki z tworzywa sztucznego.

Rys. 7. Wkładka dystansowa z tworzywa sztucznego [1 s.201]

1 – nasadka, 2 – pręt zbrojenia, 3 – mieszanka betonowa, 4 – deskowanie

Po zamontowaniu zbrojenia oraz skrzynek i szablonów do wykonania otworów zestawia

się drugą ścianę deskowania na małą wysokość lub tylko na część, zależnie od sposobu
betonowania ściany i rodzaju deskowania. Betonowanie powinno odbywać się bez przerw
roboczych, odcinkami o wysokości nie przekraczającej wysokości kondygnacji lub 3m.
Mieszanka betonowa jest dostarczana w pojemnikach za pomocą żurawia lub pompy. Między
ścianki deskowania wskazane jest wstawienie leja zsypowego, ułatwiającego układanie
mieszanki betonowej. Mieszankę betonową układa się warstwami o grubości ok. 30cm, przy
czym następna warstwa powinna być ułożona przed zakończeniem wiązania betonu
w warstwie poprzedniej. Jeśli zajdzie konieczność przerwania betonowania, to przerwa
powinna być pionowa lub pozioma. W celu uzyskania przerwy pionowej pomiędzy tarcze
deskowania wstawia się pionowo deskę lub tarczę.

W przypadku niezbyt sztywnego deskowania należy zwrócić uwagę na szybkość

układania mieszanki betonowej, gdyż nie związana mieszanka betonowa wywiera silne parcie
na tarcze deskowania. Parcie jest tym większe, im bardziej jest ciekła mieszanka betonowa i
im większa jest wysokość ułożonej warstwy betonu. Zbyt szybkie napełnienie deskowania
może spowodować odkształcenie a nawet pęknięcie deskowania.

Szczególną uwagę podczas betonowania ścian należy zwrócić na obszar podokienny.

Aby nie pozostały tam puste przestrzenie należy wykonać w deskowaniu małe otwory
pozwalające na kontrolę układania mieszanki betonowej. Wydostanie się mleczka
cementowego z otworów jest wskazówką, że obszar ten został wypełniony mieszanką
betonową.

Przy wysokościach ścian większych niż 3,0m deskowanie z jednej strony ustawia się od

razu na całą wysokość, a z drugiej strony tylko na wysokość jednego pasma betonowania. Po
zabetonowaniu pierwszego pasma ustawia się deskowanie pasma następnego i betonuje je aż
do wykonania całej wysokości ściany. Zagęszczanie mieszanki betonowej w ścianach niskich
i grubych wykonuje się za pomocą wibratorów wgłębnych. W ścianach cienkich mieszankę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zagęszcza się stosując wibratory przyczepne. Wibratory mocuje się do żeber deskowania
ściany, a w miarę zagęszczania betonu przestawia się je w kierunku pionowym. Można
również zagęszczać mieszankę betonową za pomocą sztychowania.

Do podstawowych zasad bhp podczas betonowania ścian i słupów należą:

−

dokładne sprawdzenie stanu deskowań oraz rusztowań roboczych przed przystąpieniem
do betonowania,

−

ciągła obserwacja stanu deskowań i rusztowań w czasie betonowania,

−

utrzymanie w czystości stanowisk roboczych i dróg transportu mieszanki betonowej,

−

niedopuszczenie do gromadzenia dużych ilości mieszanki betonowej w jednym miejscu,

−

właściwa obsługa wibratorów stosowanych do zagęszczenia mieszanki.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. Jakie są warunki betonowania słupów?
2. W jaki sposób wielkość przekroju słupa wpływa na sposób betonowania?
3. W jaki sposób kształt przekroju słupa wpływa na sposób betonowania?
4. Jakie czynności należy podjąć przed wykonaniem betonowania?
5. Kiedy stosujemy rynny do opuszczania mieszanki betonowej?
6. Kiedy stosujemy rury teleskopowe?
7. Jakie są warunki betonowania ścian?
8. W jakim czasie należy wykonać betonowanie ścian?
9. Kiedy można wykonać przerwę roboczą przy betonowaniu słupa?
10. Kiedy można wykonać przerwę roboczą przy betonowaniu ścian?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj betonowanie fragmentu ściany fundamentowej wysokości 1m z jednoczesnym

zagęszczaniem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) sprawdzić deskowanie,
4) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
5) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
6) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z ustawionym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj betonowanie fragmentu ściany zbrojonej w ustawionym deskowaniu

z jednoczesnym zagęszczaniem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) sprawdzić ustawienie zbrojenia w deskowaniu,
4) sprawdzić deskowanie,
5) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
6) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
7) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z ustawionym deskowaniem i wykonanym w nim zbrojeniu,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj betonowanie słupa żelbetowego o przekroju 0,5x0,5m i wysokości 2,5m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 4

Wykonaj betonowanie słupa żelbetowego o przekroju krzyżowym i wysokości 2,0m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zachować ostrożność podczas wykonywania betonowania?



2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania betonowania?



3) wykonać prawidłowo układanie mieszanki betonowej za pomocą

rynny?



4) wykonać prawidłowo betonowanie ściany?



5) wykonać prawidłowo betonowanie słupa?



6) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac?



7) stosować przepisy bhp podczas betonowania ścian i słupów?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Betonowanie belek, płyt, stropów i stropodachów

4.3.1. Materiał nauczania

Stropy monolityczne żelbetowe wykonuje się w miejscu wbudowania w odpowiednio

przygotowanych deskowaniach. Belki, podciągi i płyty związane monolitycznie ze słupami
należy betonować bezpośrednio po zabetonowaniu słupów, ale nie wcześniej niż po upływie
1÷2 godzin. Czas ten może być nieco krótszy w przypadku zagęszczania mechanicznego
betonu w słupach.

Układanie mieszanki betonowej w belkach wykonuje się warstwami biegnącymi przez

całą długość belki. Mieszankę betonową zagęszcza się najczęściej przez rydlowanie,
sztychowanie lub za pomocą wibratorów wgłębnych (rys.8).

Rys. 8. Zagęszczanie podciągów za pomocą wibratorów wgłębnych [1 s.204]

W celu zapewnienia dobrego zagęszczania betonu i otulenia zbrojenia na dolne warstwy

stosuje się czasami mieszankę betonową z kruszywem o drobniejszych uziarnieniu.
W miejscach, w których występuje duże zagęszczenie zbrojenia, takich jak skrzyżowania
belek ze słupem lub podciągów z żebrami, można stosować mieszankę betonową bardziej
ciekłą. Mieszanka betonowa o drobniejszym uziarnieniu oraz bardziej ciekła musi być
przygotowana w betoniarce. Niedopuszczalne jest rozrzedzenie mieszanki betonowej przez
polewanie jej wodą. Płytę stropową betonuje się jednocześnie z belkami stropowymi.
Mieszankę betonową w płytach zagęszcza się wibratorami powierzchniowymi lub
wgłębnymi, rzadziej ręcznie. Stosując sztychowanie betonu dobrze jest do tego celu użyć
drążków z płytką dystansową, zamocowaną na wysokości odpowiedniej do grubości płyty.

Po zakończeniu zagęszczania wibratorem wgłębnym wyrównania powierzchni stropu za

pomocą listew wibracyjnych, a następnie poddając beton próżniowemu odwodnieniu. Dzięki
temu, że listwy wibracyjne przesuwane są po specjalnych prowadnicach, uzyskuje się
jednakową grubość płyty.

Ważne jest zapewnienie właściwej grubości otulenia prętów zbrojenia zarówno w płytach

jak i belkach. Uzyskuje się to przez oparcie zbrojenia na specjalnych wkładkach
dystansowych

tworzywa

sztucznego

lub

zastosowanie

kostek

betonowych

przywiązywanych drutem wiązałkowym do zbrojenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy betonowaniu płyt stropowych należy zwrócić uwagę na zabezpieczenie zbrojenia

przed przesunięciem lub pogięciem. W przypadku przewożenia mieszanki betonowej
japonkami lub taczkami należy ułożyć odpowiednie pomosty(rys.9).

Rys. 9. Pomost do przewożenia mieszanki betonowej [1 s.204]

a)pod taczki b) pod japonki

Mieszanka betonowa może być również dostarczana bezpośrednio pojemnikami

przenoszonymi żurawiem lub za pomocą pompy do betonu(rys.10).

Rys. 10. Podawanie mieszanki betonowej specjalną rurą i za pomocą pompy samochodowej [1 s.204]

Przed rozpoczęciem układania mieszanki betonowej deskowanie należy oczyścić ze

śmieci i brudu. Mieszankę betonową wysypaną z pojemnika lub skrzyni wózka rozściela się
łopatami. Przy betonowaniu bezpośrednio z pojemników należy pamiętać, aby opadanie
mieszanki betonowej na deskowanie odbywało się powoli i nie powodowało wykrzywienia
i przemieszczenia zbrojenia. Grubość płyty wyznacza się przez ustawienie na deskowaniu
klocków drewnianych o wysokości równej grubości płyty. Klocki ustawia się w szachownicę
co 3÷4m. Grubość płyty pomiędzy nimi sprawdza się za pomocą łat kierunkowych. W klocki
wbija się od góry gwoździe, aby ułatwić wyjęcie klocka po zakończeniu betonowania.
Bezpośrednio po zabetonowaniu płyty klocki oraz podkładki pod pomosty usuwa się,
a miejsca po nich betonuje. Dopuszczalne odchylenie płaszczyzny od poziomu nie powinno
przekraczać 5mm na 1m oraz 15mm na całej płaszczyźnie. Warunek ten dotyczy górnej
i dolnej płaszczyzny stropu. Betonowanie stropodachów wykonuje się w ten sam sposób co
betonowanie płyt stropowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Układanie mieszanki betonowej w podciągach, żebrach i płytach stropowych,

stropodachach i płytach dachowych powinno odbywać się bez przerw w betonowaniu.
Podciągi o wysokości przekraczającej 80cm można betonować niezależnie od płyt. Przerwy
robocze w żebrach i podciągach wykonuje się w środku ich rozpiętości a w płytach w linii
prostopadłej do żeber. W środku rozpiętości płyty można wykonać przerwę roboczą podczas
betonowania płyty w kierunku równoległym do podciągu.

Otwory w stropie wykonuje się poprzez ustawienie na deskowaniu specjalnych

szablonów.

Odrębną grupę stropów stanowią stropy gęstożebrowe z wypełnieniem z pustaków

ceramicznych lub betonowych. Strop Akermana betonuje się po wykonaniu następujących
robót:

−

ustawieniu deskowania stropu na stemplach,

−

ułożeniu pustaków na deskowaniu,

−

ułożeniu zbrojenia żeber nośnych, rozdzielczych i wieńców.

Pustaki od strony wieńców i żeber rozdzielczych zabezpiecza się przeponami z zaprawy
cementowej przed dostawaniem się mieszanki betonowej do ich wnętrza. W celu wykonania
przepony ustawia się pionowo pustak na równym podłożu i zalewa dno zaprawą cementową
grubości około 3cm. Do betonowania stropu Akermana stosuje się beton zwykły klasy co
najmniej B15. Pustaki i deskowanie polewa się wodą przed przystąpieniem do betonowania.
Mieszankę betonową w tym stropie układa się i zagęszcza zgodnie z zasadami
obowiązującymi przy stropach monolitycznych.

Stropy gęstożebrowe na belkach stalowo ceramicznych takie jak strop Fert oraz na

belkach prefabrykowanych np. DZ, Teriva betonuje się po ułożeniu belek i pustaków oraz
zmontowaniu zbrojenia wieńców i żeber. Należy sprawdzić poprawność wykonania
poprzednich czynności.

Bezpośrednio przed betonowaniem należy ze stropu usunąć wszelkie zanieczyszczenia,

a wszystkie elementy polać obficie wodą. Betonowanie należy wykonać na całej rozpiętości,
przesuwając się stopniowo w kierunku prostopadłym do belek. W czasie betonowania należy
zwracać uwagę na dokładne wypełnianie mieszanką betonową wszystkich przestrzeni,
prawidłowe zagęszczenie betonu i należytą jego pielęgnację, zwłaszcza w okresie
podwyższonej lub obniżonej temperatury powietrza. Klasa betonu powinna być zgodna
z dokumentacją, jednak nie niższa niż B15. Jeżeli beton jest podawany na strop w sposób
obciążający konstrukcję, to poziomy transport po stropie może odbywać się taczkami
o pojemności najwyżej 0,075 m

systemem wahadłowym, po sztywnych pomostach. Pomosty

powinny być ułożone prostopadle do belek stropowych i powinny być wykonane z desek
o grubości co najmniej 38 mm i szerokości minimum 20 cm. Pomosty na krawędziach
bocznych powinny być obite listwami zabezpieczającymi przed stoczeniem się taczek
z pomostu.

Podczas prowadzenia robót przy wykonywaniu stropów należy zwrócić szczególną

uwagę na:

−

dokładne sprawdzenie deskowań i rusztowań przed rozpoczęciem betonowania,

−

sposób przenoszenia szkieletów zbrojeniowych, których masa przekracza 50kg lub
długość 4m (powinny być przenoszone dźwigiem lub przez zespół ludzi),

−

zakrycie lub odpowiednie oznakowanie wszelkich otworów w ścianach, stropach
i dachach,

−

właściwe zabezpieczenie pomostów roboczych (bariery ochronne na wysokości 1,10m
oraz deski krawężnikowe do wysokości 0,15m; pole między barierą a deską
krawężnikową powinno być wypełnione siatką lub dodatkową deską poziomą),

−

zabezpieczenie materiałów, sprzętu lub narzędzi na wyższych kondygnacjach oraz
rusztowaniach i pomostach roboczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. W jaki sposób transportujemy mieszankę betonową po deskowaniu?
2. Jakie są warunki betonowania belek?
3. Jakie czynności należy podjąć przed wykonaniem betonowania?
4. W jakim czasie należy wykonać betonowanie belki?
5. Jakie są warunki betonowania płyt?
6. Jakie są warunki betonowania stropów gęstożebrowych?
7. W jakim czasie należy wykonać betonowanie płyt?
8. Kiedy można wykonać przerwę roboczą przy betonowaniu płyt i stropów?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1
Ułóż elementy umożliwiające transport mieszanki betonowej za pomocą taczki na

deskowaniu przeznaczonym do betonowania stropu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z miejscem przeznaczonym do wykonania betonowania,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
4) sprawdzić deskowanie,
5) wykonać pomosty,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie wykonując jazdę próbną,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

deski, tarcze deskowania,

−

rusztowanie stojakowe,

−

wyciągarka,

−

materiały pomocnicze,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj betonowanie płyty w przygotowanym deskowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) sprawdzić ułożenie zbrojenia w deskowaniu,
4) sprawdzić deskowanie,
5) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
6) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
7) wyrównywać mieszankę betonową w trakcie betonowania,
8) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj betonowanie belki w ustawionym deskowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) sprawdzić ułożenie zbrojenia w deskowaniu,
4) sprawdzić deskowanie,
5) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
6) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
7) wyrównać wierzchnią warstwę betonu,
8) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zachować ostrożność podczas wykonywania betonowania?



2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania betonowania?



3) wykonać prawidłowo układanie mieszanki betonowej w warunkach

typowych?



4) wykonać pomosty do transportu mieszanki po deskowaniu?



5) wykonać prawidłowo betonowanie belki?



6) wykonać prawidłowo betonowanie płyty?



7) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac?



8) stosować przepisy bhp podczas betonowania belek i płyt?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Betonowanie schodów oraz wsporników

4.4.1. Materiał nauczania

Schody monolityczne mogą mieć konstrukcję płytową, wspornikową, płytowo-belkową.

Do wykonania schodów stosuje się beton klasy ustalonej w projekcie budynku najczęściej
klasy B15 lub B20 o konsystencji plastycznej. Betonowanie zaczyna się od dołu kolejnymi
stopniami, nakładając na każdy świeżo zabetonowany stopień pionową podpórkę, którą
przytwierdza się do niżej położonej podpórki. Zarys stopni powinien być wyznaczony na
deskach ograniczających deskowanie z boku.

Rys. 11. Przykład deskowania schodów [2. s..305]

W czasie wykonywania schodów należy na czas ich zbrojenia i betonowania założyć

balustrady zabezpieczające pracowników przed upadkiem. Mogą to być balustrady stałe lub
barierki prowizoryczne. Podczas betonowania schodów nie zaleca się przerw roboczych.
Ułożoną mieszankę betonową zagęszcza się przez rydlowanie, sztychowanie lub za pomocą
wibratorów wgłębnych.

Konstrukcje monolityczne balkonów zależnie od wysięgu mogą być:

−

płytą gładką wspornikową wystającą ze ściany maksymalnie 1,5m,

−

płytą żebrowaną mającą większy wysięg. (rys.12)

Rys. 12. Przykład płyty balkonowej wspartej na żebrach [2.s..305]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Gzyms jest elementem poziomym lub pochyłym, odpowiednio wyprofilowanym

wystającym poza lico zewnętrzne(rys.13).

Rys. 13. Przykład gzymsu żelbetowego monolitycznego [10. S 47]

Podczas betonowania balkonów należy zwracać szczególną uwagę na właściwe położenie

zbrojenia. W balkonach wspornikowych zbrojenie główne rozmieszcza się w górnej części
przekroju płyty. Ułożenie zbrojenia w dolnej części przekroju płyty może spowodować nawet
zawalenie się konstrukcji po jej rozdeskowaniu.

W czasie betonowania płyty balkonowej należy pamiętać o pozostawieniu gniazd na

osadzenie słupków balustrady. W tym celu podczas betonowania umieszcza się w płycie
klocki drewniane, które usuwa się po stwardnieniu betonu. W uzyskane zagłębienia wstawia
się słupki balustrady i betonuje się je.

Jeżeli płytę balkonu pozostawia się w stanie surowym bez posadzki, to na powierzchni

górnej płyty wykonuje się spadek l÷2% zapewniający odpływ wody od ściany. Na dolnej
powierzchni płyty, przy jej krawędzi zewnętrznej, wykonuje się kapinos zapewniający
właściwy odpływ wody i chroni przed zaciekaniem dolną powierzchnię płyty.

W czasie betonowania górnych powierzchniach daszków i gzymsów osadza się na stałe

klocki drewniane służące do umocowania obróbek blacharskich a na powierzchni dolnej
wykonuje się kapinos.

Podczas betonowania balkonów, gzymsów, daszków i innych wsporników należy unikać

wjeżdżania wózkami lub taczkami z mieszanką betonową na część wysuniętą konstrukcji. Ma
to na celu zapewnienie właściwego położenia górnego zbrojenia nośnego oraz uniknięcie
dodatkowego obciążenia deskowania. Do betonowania tego typu elementów stosuje się
pompy. Przy innym sposobie betonowania mieszankę betonową należy wyładowywać ze
środków transportowych przy wsporniku, a następnie układać ją i rozgarniać łopatami.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. Jakie są warunki betonowania schodów?
2. Jakie czynności należy podjąć przed wykonaniem betonowania schodów?
3. W jaki sposób wykonujemy betonowanie schodów?
4. Jakie są warunki betonowania balkonów i gzymsów?
5. W jaki sposób wykonuje się betonowanie balkonów i gzymsów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj betonowanie schodów płytowych w ustawionym deskowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) sprawdzić ułożenie zbrojenia na deskowaniu,
4) sprawdzić deskowanie,
5) wykonać mieszankę betonową zgodnie z zadaną recepturą,
6) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
7) wyrównać wierzchnią warstwę betonu,
8) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj betonowanie płyty balkonowej w ustawionym deskowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj betonowanie gzymsu w ustawionym deskowaniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanym deskowaniem,

−

zestaw materiałów do wykonania mieszanki betonowej,

−

zestaw podstawowych narzędzi i sprzętu do robót betoniarskich,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zachować ostrożność podczas wykonywania betonowania?



2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania betonowania?



3) wykonać prawidłowo betonowanie schodów?



4) wykonać prawidłowo betonowanie gzymsu?



5) wykonać prawidłowo betonowanie balkonu?



6) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac?



7) stosować przepisy bhp podczas betonowania belek i płyt?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Betonowanie konstrukcji ramowych oraz inżynierskich

4.5.1. Materiał nauczania

Betonowanie konstrukcji ramowych wykonuje się bez przerw technologicznych.

W przypadku konieczności przerwy roboczej należy ją wykonać w słupie. Zabrania się
wykonywania przerw w betonowaniu naroży. Klasa betonu stosowana do betonowania
konstrukcji ramowych nie może być mniejsza niż B15. Zasady układania mieszanki
betonowej w ramach są podobne jak w słupach i belkach.

Do konstrukcji inżynierskich zalicza się min: ściany oporowe, zbiorniki oraz silosy

(rys.14).

Rys. 14. Przykłady żelbetowych konstrukcji inżynierskich [3,2 s.2777,295,319]

a) ściany oporowe, b) zbiorniki, c) silos

Do ścian oporowych monolitycznych zaleca się stosowanie betonu klasy B10.

Betonowanie ścian oporowych wykonuje się zgodnie z zasadami betonowania ścian budynku.
Części budowli które do siebie statycznie należą powinny być betonowane razem bez przerw.

Przy wykonywaniu zbiorników podziemnych należy od strony gruntu wykonać izolację

przeciwwilgociową. Również powierzchnia wewnętrzna zbiornika powinna mieć
odpowiednią powłokę zabezpieczającą szczelność zbiornika.

Mieszankę betonową w deskowaniu ślizgowym należy układać warstwami grubości

20÷30cm.Układanie nowej warstwy należy zaczynać dopiero po ukończeniu układania
warstwy poprzedniej na całym obwodzie deskowania ślizgowego.

Szybkość układania mieszanki betonowej powinna być taka, aby zapewniała wypełnienie

deskowań na wysokość ok. 60÷70cm w ciągu 3÷3,5godz. oraz aby uniemożliwiała
przywarcie ułożonej mieszanki do deskowania. Na powierzchni betonu wychodzącego
z deskowania mogą być tylko takie ślady deskowania, które dają się łatwo zatrzeć packą.

Podnoszenie deskowania należy wykonywać dopiero po zapełnieniu form do wysokości

60÷70 cm na całym obwodzie. Do czasu zapełnienia deskowania na podaną wyżej wysokość
deskowanie może być podnoszone z szybkością nie większą niż 60cm na godzinę. Górny
poziom układania mieszanki powinien się znajdować 10cm poniżej poziomu podłogi
roboczej.

W przypadku gdy przerwa robocza w konstrukcji wykonywanej w deskowaniu

ślizgowym ma trwać dłużej niż 2,5 godziny, deskowanie należy zabezpieczyć przed
przywarciem do betonu. W budowlach masywnych przerwy robocze powinny być poziome
i przebiegać w odstępach co 1,2÷4,0m.

W przypadku wykonywania przerwy w betonie zagęszczonym przez wibrowanie

wznowienie betonowania powinno nastąpić nie później niż po 3 godzinach lub po
2 godzinach, gdy temperatura powietrza wynosi nie więcej niż 20°C, albo też po
odpowiednim stwardnieniu betonu. Po wznowieniu betonowania należy unikać dotykania
wibratorem wgłębnym deskowania, zbrojenia i uprzednio ułożonego betonu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. Co zaliczamy do konstrukcji inżynierskich?
2. Jakie są zasady betonowania konstrukcji ramowych?
3. Jakie są zasady betonowania konstrukcji inżynierskich?
4. Jakie są zasady betonowania w deskowaniach ślizgowych?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ zasady betonowania konstrukcji ramowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować materiał nauczania( rozdz.4.5.1poradnika dla ucznia),
2) określić zasady betonowania konstrukcji ramowych,
3) sporządzić notatki dotyczące tematu ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

długopis, ołówek,

−

arkusz papieru A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj konstrukcje inżynierskie stosowane w budownictwie i sposoby ich

betonowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować materiał nauczania (rozdz.4.5.1 poradnika dla ucznia),
2) określić sposoby betonowania konstrukcji inżynierskich,
3) sporządzić notatki dotyczące tematu ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

długopis, ołówek,

−

arkusz papieru A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Opisz zasady betonowania przy użyciu deskowań ślizgowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeanalizować materiał nauczania (rozdz.4.5.1) poradnika dla ucznia),
2) określić zasady betonowania konstrukcji w deskowaniach ślizgowych,
3) sporządzić notatki dotyczące tematu ćwiczenia,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

długopis, ołówek,

−

arkusz papieru A4,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować konstrukcje inżynierskie?



2) określić zasady betonowania konstrukcji inżynierskich?



3) scharakteryzować konstrukcje ramowe?



4) omówić zasady betonowania konstrukcji ramowych?



5) przedstawić zasady betonowania w deskowaniach ślizgowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Dylatacje

4.6.1. Materiał nauczania

Budynki i poszczególne ich elementy są narażone na działanie różnych czynników

powodujących powstawanie rys i pęknięć. W celu uniknięcia tych pęknięć wykonuje się
szczeliny dylatacyjne, które umożliwiają ruch elementów budynku(rys.15). W zależności
od rodzaju konstrukcji i działających na nią czynników można rozróżnić następujące grupy
dylatacji:
a) termiczne i skurczowe.
b) konstrukcyjne.
c) wywołane nierównomiernym osiadaniem części budynku.
d) wywołane wpływami dynamicznymi i akustycznymi.
e) na terenach górniczych.

Rys. 15. Dylatacja zapobiegająca skutkom skurczu termicznego [9 s. 107]

Przy wiązaniu cementu w konstrukcji żelbetowej powstają ruchy termiczne i skurczowe,

które powodują zwiększanie lub zmniejszanie szerokości szczelin dylatacyjnych, działając
w ten sposób na inne elementy. Ruchy powstające przy nierównomiernym osiadaniu części
budowli, mogą powodować nie tylko zmiany szerokości szczelin, ale i przesunięcia jednych
elementów względem drugich. Brak szczelin dylatacyjnych powoduje tworzenie się rys lub
pęknięć w konstrukcji. W budynku można wyróżnić dwie grupy dylatacji: główne i pośrednie.

W żelbetowych płytach dachowych, stropach i podłożach szczelinę formuje się za

pomocą desek o grubości 20 – 30 mm ustawionych „na kant" i dzielących elementy na części.
Przekrój szczeliny jest prostoliniowy. Formowanie szczeliny dylatacyjnej w płycie żelbetowej
przedstawia rysunek 16.

Rys. 16. Formowanie szczeliny dylatacyjnej w płycie żelbetowej [5 s.427] 1 – deska formująca szczelinę

dylatacyjną, 2 – płyta żelbetowa, 3 – deskowanie

W słupach i ścianach betonowych lub żelbetowych szczelinę formuje się za pomocą

desek, o grubości 22—28 mm, umieszczanych prostopadle do deskowania słupów lub ścian
i zakładanych pojedynczo „na kant" tak, aby końce ich wystawały poza boczne deskowania
słupów i ścian 3 – 5 cm z każdej strony(rys.17). Po częściowym związaniu betonu deski te
powinny być lekko wybite . Przyczepność betonu do desek może być zmniejszona przez
zastosowanie powłoki antyadhezyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 17. Formowanie szczeliny dylatacyjnej w słupie żelbetowym [5 s.427] 1 – deskowanie, 2 – jarzmo,

3 – deski formująca szczelinę dylatacyjną

Szczeliny dylatacyjne w ścianach powinny być wypełnione od zewnątrz kitem

uszczelniającym na głębokość 4cm. Po stronie wewnętrznej szczeliny mogą być również
wypełnione kitem lub przykryte listwami zamocowanymi po jednej stronie szczeliny.
Wewnątrz ścian , szczeliny mogą pozostać puste lub wypełnione materiałem izolacyjnym
( np. styropianem).

Szczeliny dylatacyjne w płytach dachowych i stropodachach powinny być wypełnione

miękkim materiałem termoizolacyjnym i osłonięte od spodu listwą zamocowaną do stropu
z jednej strony szczeliny (rys.18).

Rys. 18. Dylatacja w stropodachu [5 s.429] 1 – strop, 2 – termoizolacja(np. styropian), 3 – gładź cementowa,

4 –papa asfaltowa izolacyjna,5 – styropian, 6pas blachy ocynkowanej wygięty w kształcie litery U, 7 – papa

asfaltowa ze zminarelizowaną powłoką, 8 – listwa przykrywająca szczelinę od spodu

Obok rzadko już stosowanych metod i materiałów tradycyjnych takich jak: izolacje

papowe, sznury smołowcowe, taśmy ołowiane stosuje się obecnie wiele gotowych systemów
rozwiązywania dylatacji. W przypadku gdy wymagana jest wodoszczelność szczeliny
dylatacyjnej wypełnia się ją wkładkami PVC (rys.19) lub taśmami z blachy miedzianej,
ołowianej, aluminiowej lub stalowej. Stosowanie taśm z blachy jest jednak ograniczone
głównie do dylatacji poziomych, gdyż przy pionowych dylatacjach taśmy te są narażone na
odkształcenia podłużne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Uszczelnienie dylatacji taśmą PVC[5 s.431] a) zabetonowanie taśmy, b) dylatacja uszczelniona

1 – beton, 2 – płyta pilśniowa porowata nasączona środkiem grzybobójczym, 3 – deskowanie, 4 – taśma PVC,

5 – kit asfaltowy

Taśma dylatacyjna PVC może być bezotworowa lub z kanałem (rys. 20). Dla

zapewnienia szczelności taśmy dylatacyjne powinny być łączone ze sobą za pomocą
zgrzewania lub klejenia. Taśmy PVC znajdują zastosowanie przy wykonywaniu uszczelnień
przerw roboczych i dylatacyjnych w konstrukcjach betonowych i żelbetowych.

Rys. 20. Taśma PVC dylatacyjna z kanałem

Obecnie stosuje się również taśmy z kauczuku, z elastycznych mas plastycznych oraz

z tworzyw o złożonym składzie na bazie kauczuku. Taśmom tym można nadać wymagany
kształt, a ich zaletą jest to, że starzeją się one znacznie wolniej niż inne materiały. Materiał
ten jest odporny również na liczne czynniki chemiczne. Taśmy łączy się w żądane kształty za
pomocą spawania na gorąco, zależnie od rodzaju taśm w temperaturze 150+350°C. Nadają się
one do konstruowania pionowych szczelin dylatacyjnych, gdyż mają rurową część środkową,
która umożliwia odkształcenia w kierunku pionowym, jak i poziomym. Przed betonowaniem
należy sprawdzać właściwe ułożenie i zamocowanie taśm oraz ich stan powierzchni (nie
może być zabrudzeń po środkach antyadhezyjnych z montażu deskowania, resztek starego
betonu). Taśmy, które pozostają dłużej przed betonowaniem następnej części należy
zabezpieczać osłoną ochronną przed zanieczyszczeniem lub przypadkowym uszkodzeniem.
Końce taśm przed dalszym betonowaniem należy starannie oczyścić. Ważne jest też właściwe
ukształtowanie zbrojenia w miejscu występowania taśmy, a także odpowiedni, staranny
sposób zagęszczenia mieszanki w pobliżu taśmy dylatacyjnej. Taśmy dylatacyjne służą
również do zabezpieczania przerw roboczych betonowanych konstrukcji, które choć nie mają
żadnej rozwartości, stają się również przyczyną przenikania do obiektu wody gruntowej.

Innym sposobem uszczelniania szczelin dylatacyjnych jest stosowanie węży

iniekcyjnych, które mocuje się do pierwszej wykonanej już części elementu żelbetowego
przed zabetonowaniem części drugiej. Służą do ciśnieniowego wprowadzania pęczniejącego
preparatu iniekcyjnego uszczelniającego wykonany styk.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. Co nazywamy dylatacją budynku?
2. Kiedy wykonujemy dylatację w budynku?
3. Jakie zasady obowiązują przy wykonywaniu dylatacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szczelinę dylatacyjną o szerokości 2cm w płycie żelbetowej. Szczelinę

dylatacyjną należy wypełnić styropianem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) sprawdzić elementy deskowania,
3) zmontować deskowanie, z jednoczesnym umieszczeniem deski formującej dylatację,
4) ułożyć zbrojenie,
5) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
6) usunąć deski po częściowym związaniu betonu,
7) wypełnić szczelinę styropianem,
8) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

stanowisko z przygotowanymi elementami deskowania,

−

przygotowane zbrojenie płyty,

−

przygotowana mieszanka betonowa,

−

styropian o grubości 2cm,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj formowanie szczeliny dylatacyjnej w słupie betonowym o wysokości 1,5 m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) sprawdzić elementy deskowania,
3) zmontować deskowanie, z jednoczesnym umieszczeniem desek formujących dylatację,
4) wykonać betonowanie z jednoczesnym zagęszczaniem,
5) wybić deski po częściowym związaniu betonu,
6) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odzież ochronna i środki ochrony osobistej,

−

elementy deskowania,

−

przygotowana mieszanka betonowa,

−

zestaw narzędzi pomiarowych,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

narzędzia i sprzęt do zagęszczania betonu,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wykonać dylatację w płycie żelbetowej?



2) wykonać dylatację w słupie betonowym?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Izolacje przeciwwilgociowe

4.7.1. Materiał nauczania

Chroniąc elementy budynku przed działaniem wilgoci stosuje się izolacje przeciwwodne.

Rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje izolacji: izolacje typu lekkiego, izolacje typu średniego
oraz izolacje typu ciężkiego. Ze względu na położenie warstw izolacyjnych, izolacje dzielimy
na poziome i pionowe (rys.21).

Izolacje typu lekkiego to przeważnie izolacje pionowe, chroniące ściany budynku przed

poziomym przemieszczaniem się wilgoci z gruntu. Mogą to być powłoki bitumiczne z asfaltu,
tworzyw sztucznych lub też powłoki z różnych mas uszczelniających. Izolacje takie nie są
odporne na uszkodzenia mechaniczne (rys.21).

Rys. 21. Stosowanie izolacji typu lekkiego do ochrony fundamentów budynku przed wilgocią [10 s.325]

Izolacje typu średniego stosuje się w celu zabezpieczenia budynku przed bezpośrednim

działaniem wody opadowej. Stosowana jest ścianach fundamentowych, jako ochronę przed
działaniem wody gruntowej.

Rys. 22. Izolacja ciężka przy różnym poziomie wody gruntowej [10 s.328]

Izolacje typu ciężkiego są to przeważnie izolacje bitumiczne z wkładkami z papy, tkanin

impregnowanych, folii lub laminatów z tworzyw sztucznych lub cienkich blach metalowych.
Izolacje typu ciężkiego składają się z dwóch do czterech warstw wkładek, przy czym wkładki
chronią powłoki bitumiczne przed ich rozerwaniem, a jednocześnie zapobiegają spływaniu
powłok z pionowych powierzchni, w przypadku izolacji pionowych. Izolacje z trzema
wkładkami z papy stosuje się do ochrony ścian fundamentowych przed wodą naporową,
znajdującą się pod ciśnieniem.

W niektórych przypadkach pionową warstwę izolacyjną należy zabezpieczyć przed

uszkodzeniem mechanicznym, wykonując murek ceglany o grubości ½cegły (rys.22). Murek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ten pozostaje na stałe po zasypaniu wykopu fundamentowego. Często konstrukcja murku
zostaje wyprowadzona ponad poziom terenu, tworząc wysunięty cokół budynku.

Najbardziej powszechnym materiałem stosowanym do izolacji przeciwwilgociowych są

papy. Składają się z osnowy oraz z bitumicznej masy impregnującej. Osnowę papy zwykle
stanowią: tektura, juta, tkanina z włókna szklanego, siatka poliestrowa lub folia
polietylenowa. Istnieją również osnowy z folii aluminiowej lub z innych metali. Obecnie
stosowane osnowy to z reguły tkaniny z włókna szklanego lub siatki poliestrowe, te ostatnie
mają tą przewagę nad włóknem szklanym, że na zgięciach izolacji nie ulegają załamaniu.
Jako masę powłokową stosuje się przeważnie asfalty modyfikowane polimerami różnych
typów.

Papy izolacyjne służą do izolacji ścian i fundamentów; wykonuje się je nasycając osnowę

masą asfaltową. Ze względu na konieczność częstego zginania ich pod kątem prostym –
stosuje się zwykle papy na siatkach poliestrowych.

Obecnie stosuje się papy zgrzewalne, mogące też być wykorzystywane jako izolacje

ścian i fundamentów. Stosowane są także papy wykonane z plastomerycznej wodoszczelnej
membrany, połączonej ze związkami bitumicznymi.

Izolacje z folii z tworzyw sztucznych produkuje się przede wszystkim z polichlorku

winylu, a także z polietylenu, mają one grubość 1÷3mm. Mogą stanowić izolacje
jednowarstwowe, bądź też mogą być traktowane jako przekładki izolacji papowych,
w miejscach, w których konieczne jest wzmocnienie tych izolacji. Folie można kleić
i spawać.

wykonywania

izolacji

przeciwwilgociowych

można

używać

folii

polietylenowych, wykonywanych w formie tłoczonych membran (rys.23).

Rys. 23. Zastosowanie membrany jako izolacji pionowej fundamentu [10 s328]

Istnieją również produkty kompozytowe, składające się z folii polimerowej i warstwy

specjalnie spreparowanego bentonitu – tworzywa o konsystencji plastycznej podczas
nakładania, a pęczniejącego pod wpływem nawilgocenia, tworzącego w ten sposób szczelną
barierę dla wilgoci. Materiały te są stosowane do izolacji przeciwwodnych i są produkowane
w grubościach l÷4mm. Membrany takie przydatne są również przy dużym ciśnieniu
hydrostatycznym wody. Folia stanowi tu osłonę warstwy bentonitowej, a bentonit pęczniejąc
zapobiega penetracji wody do wnętrza przegrody.

Materiały powłokowe są izolacjami z mas asfaltowych zwykłych lub modyfikowanych

polimerami. Można stosować je do zabezpieczania ścian i fundamentów wyłącznie przed
penetracją wilgoci, jako izolacje typu lekkiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do zapraw wodoszczelnych można zaliczyć materiały, wykonywane na bazie cementu

piasku i dyspersji z tworzyw sztucznych. Takie masy elastyczne służą do uszczelniania
powierzchni betonowych, murowych, tynków i są nakładane na istniejące podłoże.

Generalna

zasada

układania

izolacji,

zarówno

przeciwwilgociowych,

jak

i przeciwwodnych, polega na umieszczeniu tych izolacji od strony bezpośredniego zagrożenia
wodą, czyli przeważnie od strony zewnętrznej. W przypadku izolacji podłogi piwnic –
warstwy izolacyjne powinny znaleźć się na warstwie podłoża betonowego i jednocześnie
w górnej płaszczyźnie ławy fundamentowej. Kolejność wykonywania prac związanych z tym
fragmentem budynku jest bowiem taka, że najpierw wykonuje się ławy fundamentowe
i podłoże betonowe, tworząc w ten sposób płaszczyznę, na której można układać warstwy
izolacyjne. Papę należy przyklejać z zapasem, aby po wykonaniu ściany zewnętrznej piwnicy
można ją było zagiąć i przykleić lepikiem do tej ściany, przy wykonaniu izolacji tradycyjnej,
bądź też przymocować do tej ściany poprzez zgrzewanie jeśli są to materiały
termozgrzewalne. W obu przypadkach warstwy papy należy wykładać kolejno na ścianę
w taki sposób, aby układane później warstwy izolacji pionowej można było na te warstwy
nałożyć i przykleić lepikiem, (rys.24) lub połączyć przez zgrzewanie.

Rys. 24. Połączenie izolacji poziomej fundamentu

z pionową ściany bez ścianki pomocniczej [10 s.332]

Rys. 25. Połączenie izolacji poziomej fundamentu

z pionową ściany z zastosowaniem ścianki

pomocniczej [10 s.332]

Całość izolacji pionowej powinna zostać zabezpieczona murkiem ceglanym o grubości

½ cegły na całej swojej wysokości przeważnie do około 30cm ponad istniejącym poziomem
wody gruntowej. Ściankę tą wykonuje się w dolnej części na zaprawie cementowej,
a w górnej części na wapiennej , jeszcze przed wymurowaniem ściany zewnętrznej. Na tej
ściance wykonuje się połączenie izolacji poziomej z pionową i dolny fragment izolacji
pionowej. Po wykonaniu właściwej ściany zewnętrznej usuwa się górną część ścianki
pomocniczej, tym łatwiej, że wykonano ją na zaprawie wapiennej. (rys.25). Wykonuje się
teraz izolację pionową do pełnej wysokości, łącząc ją z wykonanym wcześniej jej dolnym
fragmentem. Po wykonaniu tej izolacji należy ponownie obmurować ją ścianką ochronną,
tym razem w całości na zaprawie cementowej.

Zarówno przy wykonywaniu izolacji poziomej, jak i pionowej, przestrzega się

następujących zasad klejenia warstw papy. Najpierw przeznaczone pod izolację suche
podłoże gruntuje się dwukrotnie roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową przeznaczoną
do gruntowania. Następnie smaruje się je lepikiem asfaltowym, tym samym lepikiem smaruje
się arkusz papy i przykleja się ten arkusz do podłoża. Następny arkusz papy przykleja się
w ten sam sposób, ale na zakład z uprzednio przyklejoną papą. Kolejne warstwy izolacji klei
się według tej samej zasady, jak w przypadku klejenia do podłoża, z tym, że połączenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

arkuszy papy drugiej warstwy powinny być przesunięte w stosunku do takich połączeń
warstwy dolnej. Papy asfaltowe klei się lepikami wyłącznie asfaltowymi, zwykle systemem
„na gorąco".

Izolację pomieszczeń takich jak łazienki, natryski wykonuje się również od strony naporu

wody. Izolacje takie wykonuje się z dwóch lub z trzech warstw papy na lepiku, na izolacji
układa się warstwę zaprawy cementowej, jako podkład pod glazurę lub pod płytki z terakoty
(rys.26).

Rys. 26. Izolacji pozioma i pionowa w pomieszczeniu mokrym [10 s.332]

Prace związane z wykonywaniem izolacji przeciwwilgociowych są bardzo zróżnicowane

i często niebezpieczne. Może je wykonywać osoba odpowiednio przeszkolona oraz odporna
na choroby dróg oddechowych, skóry, przewodu pokarmowego lub oczu.

Przystępujący do robót izolacyjnych powinno się posiadać odzież ochronną, obuwie,

rękawice, okulary i maski.

Kotły do podgrzewania materiałów izolacyjnych muszą mieć pokrywy. Kocioł wolno

napełniać tylko do 2/3 objętości. Stanowisko do podgrzewania materiałów izolacyjnych
powinno być oddalone co najmniej o 50m od zabudowań drewnianych i magazynów.
W pobliżu takiego stanowiska konieczny jest sprzęt przeciwpożarowy przede wszystkim
gaśnice pianowe, piasek i łopaty.

Podgrzewaną masę bitumiczną należy stale mieszać, bo inaczej może być wyrzucana

z kotła. Nie wolno dopuścić, aby do kotła przedostawała się woda ponieważ może to
spowodować rozpryskiwanie się masy. Gorącą masę z kotła można czerpać i przelewać do
kubła tylko specjalnym czerpakiem z długą rączką.

Podgrzewanie mas bitumicznych wewnątrz pomieszczeń jest dopuszczalne tylko przy

użyciu kubłów ogrzewanych elektrycznie, pod warunkiem dobrej wentylacji tych
pomieszczeń.

Robotnicy podgrzewający i transportujący gorące masy bitumiczne muszą być pouczeni

o sposobie napełniania i opróżniania kotłów do podgrzewania mas bitumicznych, sposobie
podgrzewania i transportu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania

ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje izolacji przeciwwilgociowej?
2. Jakie są różnice między poszczególnymi typami izolacji?
3. Gdzie stosujemy poszczególne typy izolacji?
4. W jaki sposób wykonuje się izolację przeciwwilgociową poszczególnych typów?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj izolację przeciwwilgociową poziomą typu średniego na ławie fundamentowej

metodą ,,na zimno’’.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) oczyścić suche podłoże,
4) przygotować roztwór do gruntowania,
5) zagruntować dwukrotnie ławę roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową,
6) przeprowadzić klejenie papy do ławy fundamentowej,
7) pokryć emulsją położoną warstwę papy,
8) wykonać drugą warstwę,
9) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
10) posprzątać stanowisko pracy
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

roztwór lepikowy,

−

arkusze papy,

−

pojemniki na lepik,

−

szczotki, pędzle,

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiały pomocnicze,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wykonaj izolację przeciwwilgociową poziomą w podłodze suszarni.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) oczyścić suche podłoże,
4) przygotować roztwór do gruntowania,
5) zagruntować podłoże dwukrotnie roztworem asfaltowym lub emulsją asfaltową,
6) przeprowadzić klejenie papy do podłoża,
7) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

roztwór lepikowy,

−

arkusze papy,

−

pojemniki na lepik,

−

szczotki,

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiały pomocnicze,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3
Wykonaj izolację przeciwwilgociową pionową typu lekkiego na części ściany

fundamentowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) oczyścić suche podłoże,
4) przygotować roztwór emulsji,
5) zagruntować oczyszczoną ścianę,
6) wyczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

roztwór lepikowy,

−

pojemniki na lepik,

−

szczotki,

−

odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,

−

materiały pomocnicze,

−

zestaw narzędzi pomocniczych,

−

stalowy kubeł na odpady,

−

apteczka,

−

literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować izolacje przeciwwilgociowe?



2) wykonać prawidłowo izolację typu lekkiego?



3) wykonać prawidłowo izolację typu średniego?



4) scharakteryzować izolację typu ciężkiego?



5) zachować bezpieczeństwo podczas wykonywania robót izolacyjnych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania elementów monolitycznych.

Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania
wielokrotnego wyboru( jedna odpowiedź jest prawidłowa).

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz znakiem X (w przypadku pomyłki należy
błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W celu zabezpieczenia prętów zbrojenia przed zniszczeniem na dnie wykopu układa się

warstwę ochronną o grubości:
a) 2 - 5cm.
b) 5 - 10cm.
c) 10 - 15cm.
d) 1 - 2cm.

2. Kąt pochylenia rynny zsypowej podczas betonowania powinien mieścić się w granicach:

a) od 20

do 35°.

b) od 20

do 25

c) od 12

do 20

d) od 35°do50°.

3. Przy betonowaniu pali fundamentowych w otworach wybijanych w gruncie mieszankę

zagęszcza się za pomocą:

a) wibratora przyczepnego.
b) wibratora wgłębnego.
c) tarana.
d) wibratora powierzchniowego.

4. Dopuszczalne odchylenie krawędzi deskowania słupa od pionu na całej wysokości słupa

nie może przekraczać:

a) 20mm.
b) 25mm.
c) 30mm.
d) 15mm.

5. Na skutek odbijania mieszanki betonowej od ścian deskowania podczas betonowania

słupów może nastąpić:

a) rozsegregowanie mieszanki betonowej.
b) uszkodzenie deskowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) wypływanie mieszanki z deskowania.
d) nierównomierne zagęszczanie mieszanki.

6. Słupy betonuje się z boku poprzez pozostawione w deskowaniu otwory jeżeli:

a) występuje w nich krzyżujące się zbrojenie.
b) przekrój poprzeczny nie przekracza 0,09m

c) mają przekrój okrągły.
d) przekrój poprzeczny nie przekracza 0,04m

7. Przy wykonaniu ścian zbrojonych najpierw:

a) montuje zbrojenie i ustawia deskowanie.
b) ustawia się deskowanie obustronnie i montuje zbrojenie.
c) ustawia się deskowanie jednostronne i montuje zbrojenie.
d) montuje się zbrojenie odcinkami o długości 1m.

8. Betonowanie ścian powinno odbywać się bez przerw roboczych odcinkami o wysokości

nie przekraczającej:

a) wysokości kondygnacji lub 2m.
b) wysokości kondygnacji lub 3m.
c) wysokości kondygnacji lub 3,5m.
d) wysokości kondygnacji lub 4m.

9. Układanie mieszanki betonowej w belkach wykonuje się warstwami:

a) poprzecznymi przez belkę.
b) biegnącymi przez całą długość belki.
c) długości 1m.
d) długości 2m.

10. W miejscach, w których występuje duże zagęszczenie zbrojenia można stosować

mieszankę betonową:

a) bardziej zagęszczoną.
b) bardziej gęstą.
c) bardziej ciekłą.
d) mniej zagęszczoną.

11. Grubość płyty przed betonowaniem wyznacza się:

a) przez ustawienie na deskowaniu klocków drewnianych o wysokości równej grubości

płyty.

b) przez zaznaczenie kredą na deskowaniu grubości płyty.
c) przez ustawienie na deskowaniu palików drewnianych o wysokości równej grubości

płyty.

d) wylanie pasów kierunkowych o grubości płyty.

12. Podczas betonowania stropów gęstożebrowych pustaki od strony wieńców i żeber

rozdzielczych zabezpiecza się przeponami wykonanymi z:
a) zaprawy gipsowej.
b) folii.
c) zaprawy cementowej.
d) papy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Podczas transportu mieszanki betonowej w trakcie betonowania stropów gęstożebrowych

pomosty powinny być ułożone:
a) równolegle do belek stropowych.
b) prostopadle do belek stropowych.
c) pod kątem 45

do belek stropowych.

d) na pustakach.

14. Do podawania mieszanki podczas betonowania gzymsów i balkonów najlepiej jest

stosować:
a) taśmociąg.
b) taczki.
c) łopaty.
d) pompy.

15. Podczas betonowania schodów:

a) nie zaleca się przerw roboczych.
b) można stosować przerwy po każdym stopniu.
c) można stosować przerwy po dwóch stopniach.
d) można stosować przerwy w połowie biegu.

16. Zasady układania mieszanki betonowej w ramach są takie jak:

a) w stropach płytowych.
b) w stropach gęstożebrowych.
c) w słupach i belkach.
d) w płytach.

17. Przed wykonaniem izolacji z papy należy przeznaczone pod izolację podłoże

zagruntować:
a) dwukrotnie roztworem asfaltowym.
b) jednokrotnie roztworem asfaltowym.
c) trzykrotnie roztworem asfaltowym.
d) czterokrotnie roztworem asfaltowym.

18. Materiały powłokowe stanowią izolację typu:

a) półlekkiego.
b) średniego.
c) ciężkiego.
d) lekkiego.

19. Najbardziej powszechnym materiałem stosowanym do izolacji przeciwwilgociowych są:

a) papy.
b) folie.
c) pianki.
d) emulsje.

20. W przypadku gdy wymagana jest wodoszczelność szczeliny dylatacyjnej wypełnia się ją:

a) wkładkami z PVC.
b) styropianem.
c) płytami pilśniowymi.
d) mieszanką betonową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie elementów monolitycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Abramowicz M.: Roboty betoniarskie na placu budowy – poradnik. Arkady,

Warszawa1992

2. Adamiec B., Adamiec M.: Technologia- Roboty betoniarskie i zbrojarskie. WSiP,

Warszawa 1996

3. Martyniak W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa 4 WSiP, Warszawa 1995
4. Martyniak W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa 5 WSiP, Warszawa 1997
5. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004
6. Paprocki A., Szewczyk S.: Prefabrykacja budowlana cz. I WSiP, Warszawa 1976
7. Słowiński Z.: Technologia budownictwa 2 WSiP, Warszawa 1996
8. Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane WSiP, Warszawa 1992
9. Tauszyński K. : Budownictwo z technologią. cz. I . WSiP, Warszawa 1997
10. Tauszyński K. : Budownictwo z technologią. cz. II . WSiP, Warszawa 1998
11. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano- montażowych ITB

Warszawa 1997r. z nowymi specyfikacjami uwzględniającymi nowe technologie
wykonywania robót w budownictwie

12. Wasilewski Z.: Bhp na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989
13. PN-B-03264 grudzień 2002 ,,Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone”