1

Ć

w. 8. POLOWANIE

1. „tropienie, ściganie, strzelanie oraz łowienie sposobami dozwolonymi zwierzyny żywej, zmierzające do wejścia w

jej posiadanie".

2. „łowienie zwierzyny przy pomocy ptaków łowczych, za zezwoleniem Ministra Środowiska”
W języku potocznym polowaniem nazywamy wszelkie czynności mające na celu zabicie zwierzyny przy użyciu

broni palnej.

Do wykonywania polowania uprawnia posiadanie:

1) członkostwa Polskiego Związku Łowieckiego (legitymacja PZŁ) potwierdzającego posiadanie odpowiednich

uprawnień;

2) pozwolenia na posiadanie broni myśliwskiej;
3) przez cudzoziemca - dowodu wykupienia polowania lub zgody Ministerstwa Środowiska.
Ponadto myśliwy zamierzający polować indywidualnie winien:
4) posiadać upoważnienie (zezwolenie) na odstrzał, wydane przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego.

rodzaje uprawnień do polowania

1)

podstawowe - uprawniające do odstrzału zwierząt łownych z wyjątkiem samców zwierzyny płowej;

2)

selekcjonerskie - uprawniające do odstrzału wszystkich zwierząt łownych, tzn. także samców zwierzyny

płowej.

Kiedy rozpoczyna się i kończy okres polowań

•

Okres polowań trwa tak, jak to przewiduje rozporządzenie o okresach polowań.

•

Obecnie terminy polowań początkowy i końcowy są określone w sposób opisowy, podobnie jak niektóre święta
kościelne, a więc np. polowanie na zające trwa „od pierwszej soboty przed 15 października do pierwszej niedzieli
po 31 stycznia".

rodzaje polowań

W zależności od sposobu wykonywania polowania, rozróżnia się:
1) polowanie indywidualne (aktywne i bierne)
2) polowanie zbiorowe,
3) polowanie z ułożonymi dziennymi ptakami drapieżnymi, zwanymi łowczymi (sokolnictwo).

A) Polowanie indywidualne

Polowanie indywidualne jest polowaniem jednoosobowym myśliwego bez współdziałania z innymi myśliwymi i bez
udziału nagonki, myśliwy polujący indywidualnie może przybrać sobie pomocnika.

Rodzaje polowań indywidualnych

Polowanie indywidualne w zależności od rodzaju zwierzyny, na jaką jest organizowane, może mieć rozmaity
przebieg. Może ono mieć charakter:

–

bierny

–

czynny

Typowymi polowaniami indywidualnymi są polowania:

•

na zasiadkę, (czaty, z ambony) (bierne)

•

na podchód na grubą zwierzynę (czynne)

•

na deptaka na kuropatwy (czynne)

•

na brodzonego na kaczki. (czynne)

BIERNE

oczekiwanie, zasiadka na ambonie, czaty

jest to polowanie polegające na zasadzaniu się (czatowaniu) na zwierzynę w wybranych miejscach, bądź na ziemi,
bądź na ambonach.

•

W ten sposób poluje się indywidualnie na jelenie, daniele, sarny, dziki, wilki, lisy i inne drapieżniki oraz ptactwo
wodno-błotne, cietrzewie i słonki.

•

Najbardziej zalecane jest polowanie z ambon (bezpieczny strzał). Ambony mogą być przenośne (2-2,5 m) i stałe
do 6-7 m wysokości. Ambony ustawia się w miejscach gdzie należy się spodziewać wychodzenia zwierzyny na
otwarte powierzchnie (na granicy lasu i pól, na brzegach zrębów i upraw leśnych, przy łąkach śródleśnych. Na
czaty zasiada się o świcie i zmierzchu, albo w księżycową noc (na dziki lub drapieżniki). Polowanie z ambony
nie wprowadza niepokoju w łowisku i zwierzynie trudniej zwietrzyć obecność myśliwego, on z kolei ma lepszą
możliwość obserwacji i spokojnego strzału do wybranej sztuki. Strzał jest pod dużym kątem, myśliwy ma

2

możliwość oceny zwierzyny przez dłuższy czas.

Czaty na dzikie kaczki i gęsi

Pod wieczór gdy odbywają przeloty na żerowiska, lub rankiem gdy mają miejsce powroty. Po ustaleniu szlaku
przelotów lub też miejsca siadania, myśliwy ustawia się w dobrze ukrytym miejscu i strzela do przelatujących
ptaków.

AKTYWNE

Gdy myśliwy przemieszcza się w terenie (z podchodu, z podjazdu, z łodzi, polowanie na wabia). Są to polowania
bardzo atrakcyjne dla myśliwego, nie wprowadzają tyle niepokoju w łowisku.

Podchód, na deptaka

Indywidualnie lub z przewodnikiem obeznanym w terenie, myśliwy odnajduje zwierzynę i podchodzi do niej na
odległość strzału. Wymaga dużej sprawności, ostrożności i znajomości zwyczajów zwierzyny, trzeba zwracać uwagę
na kierunek wiatru.

podjazd

Myśliwy i woźnica objeżdżają łowisko pojazdem konnym, po dostrzeżeniu zwierzyny, podjeżdżają na odległość
strzału, po czym myśliwy ukrywa się a pojazd odjeżdża i dopiero wtedy wolno jest oddać strzał.

polowanie na wab

na byki jelenie

•

naśladując głos ryczącego byka na rykowisku,

na kozły

•

naśladuje się popiskiwanie kozy

na lisy

•

kniazienie zająca lub popiskiwanie myszy

Głos musi być podobny do naśladowanego, stosuje się różne wabiki, fabryczne, bądź własne, liczą się umiejętności

ludzkie.

B) Polowanie zbiorowe

Polowanie z udziałem co najmniej dwóch współdziałających ze sobą myśliwych jest polowaniem zbiorowym, które
organizuje dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego i on wyznacza prowadzącego polowanie. Prowadzący
polowanie jest odpowiedzialny za jego przeprowadzenie zgodnie z przepisami oraz w warunkach zapewniających
bezpieczeństwo uczestnikom i otoczeniu, i w sposób nie powodujący szkód w uprawach. Podczas polowania
uczestnicy polowania powinni podporządkować się poleceniom prowadzącego polowanie. Polowanie zbiorowe nie
może trwać dłużej niż od wschodu do zachodu słońca. Polowanie zbiorowe może odbywać się z udziałem zarówno
nagonki jak i psów.

Wybrane przykłady polowań zbiorowych

Wybrane przykłady polowań zbiorowych

Wybrane przykłady polowań zbiorowych

Wybrane przykłady polowań zbiorowych

polowanie na zające

Na zające poluje się tylko zbiorowo przy udziale co najmniej 6 myśliwych, w pędzeniu zwierzyny bierze udział
nagonka. Myśliwi rozstawieni są na linii i na flankach a nagonka rozstawiona jest równolegle, naprzeciwko linii
myśliwych.

polowanie zbiorowe na grubą zwierzynę

Prowadzący polowanie może obsadzić myśliwymi stałe miejsce przechodzenia zwierzyny (przesmyki) z
uwzględnieniem warunków bezpieczeństwa. Może również wyznaczyć myśliwemu stanowisko ruchome z boku lub
z tyłu pędzenia.

polowanie pędzeniami w lesie

Pędzenia leśne powinny być prowadzone w kierunku gęstwin leśnych, zagajników, a nigdy w kierunku pól. Pędzenie
powinno mieć głębokość 600-1000 m. Nagonkę rozstawia się podobnie jak w pędzeniu polnym, natomiast
myśliwych wokół miotu. Myśliwi stoją nieco bliżej siebie, tj. w odległości 60-80 m

Wybrane rodzaje polowań na niektóre gatunki zwierząt

na jelenie

•

polowanie z ambony, polega na oczekiwaniu zwierzyny na skraju polany, przy nęcisku lub przejściu.

•

na zasiadce, zasiadkę (czaty) urządza się w miejscu przejść zwierzyny i aktualnych żerowisk

•

polowanie z podchodu, które stosuje się najczęściej w okresie rykowiska. W tym wypadku miejsce
poszukiwania zwierzyny wyznacza głos ryczącego byka.

3

•

podjazd pojazdem z którego schodzi się w dogodnych okolicznościach, bez zatrzymania.

•

polowanie na wab w okresie rykowiska. Wymaga to dużego doświadczenia, umiejętności wabienia. Chodzi o
spowodowanie wyjścia byka z ukrycia na spotkanie z domniemanym rywalem. Naśladowanie głosu byka jest
wielką sztuką.

na sarny

1. Polowanie na podchód lub zasiadkę
W maju poluje się na podchód lub na zasiadkę przede wszystkim na łąkach i polanach, gdzie sarny wychodzą na żer.

Przed wieczorem, zaczynają wychodzić na żerowisko najpierw najmłodsze, potem coraz starsze, a o zmroku stare
kozły.

2. Polowanie na wab
Ten sposób polowania stosuje się jedynie w okresie rui. Polega on na naśladowaniu głosu kozy którym rujna koza

wabi kozła.

3. Polowanie z podjazdu
Polega na objeżdżaniu terenu w pojeździe konnym lub otwartym pojeździe mechanicznym, z którego można

niezauważenie zeskoczyć - w odpowiednim miejscu i czasie - bez jego zatrzymywania.

na dziki

•

Polowanie z psami polega na tym, że po otropieniu miotu podkładacz wpuszcza na tropy psy (tzw. dzikarze),
które idąc za śladami dzików ruszają je z barłogu. Myśliwi natomiast obstawiają miot na przesmykach.

•

Podchód polega na szukaniu spotkania z dzikiem na żerowisku polnym lub leśnym, pod dębami lub bukami albo
na śródleśnych, podmokłych łąkach. Często można podejść dziki w kąpielisku. Podchód stosuje się najczęściej w
jesieni lub w zimie, na białej stopie przy puszystym śniegu

•

Polowanie na zasiadkę polega na czatowaniu na poziomie gruntu lub w ambonie wieczorem albo o świcie przy
przesmykach leśnych, którymi dziki przechodzą na żerowisko wieczorem, a wracają o świcie. Zasiadkę urządza
się także na żerowisku polnym (np. kartoflisku)

•

Ciche pędzenia to polowania jednego, dwóch myśliwych z udziałem jednego - dwóch naganiaczy. Myśliwi stają
w pobliżu wejść lub wyjść dzików, a naganiacze idą z wiatrem i od czasu do czasu uderzają kijem o pień drzewa.

•

Polowanie z nagonką, ewentualnie z psami, odbywa się w ten sposób, że myśliwi obstawiają cały miot, nagonka
zaś zachodzi od jednej strony i przechodzi przez miot, najlepiej z wiatrem. Wpuszczone w miot psy-dzikarze
przeszukują zarośla i gęstwiny leśne i ruszają zalegające tam dziki.

na lisa

•

Polowanie z psami-norowcami polega na tym, że do lisiej nory wpuszcza się psa (foksteriera lub jamnika),
który wypłasza lisa. Ten sposób polowania najlepiej udaje się w styczniu i lutym, w okresie cieczki, kiedy lisy
siedzą w norach.

•

Polowanie na zasiadkę polega na czatowaniu na lisa wychodzącego na żer, który się specjalnie wykłada jako
przynętę (padlinę, odpady ryb itp.). Robi się to w ten sposób, że padlinę przeciąga się po lesie, gdzie lis ma
ostoję, a następnie w najbardziej dogodnym do strzału miejscu koło ambony lub innego stanowiska pozostawia
się ją. Zasiadkę urządza się wieczorem lub rano.

•

Polowanie na wab polega na tym, że myśliwy naśladuje kniazienie zająca lub pisk myszy, zwabiając w ten
sposób lisa do siebie. Po strzeleniu lisa nie należy go podnosić, ale odczekać, bo może przyjść następny.

•

Polowanie z nagonką. Mioty, w których jest spodziewany lis, należy brać najpierw, ażeby strzałami w
sąsiedztwie nie spłoszyć lisów. Nagonka i myśliwi powinni podejść do takiego miotu po cichu, gdyż czujny lis
wyjdzie z miotu. Lis ruszony przez nagonkę daje się pędzić w określonym kierunku, idąc przez największy
gąszcz i unikając szczególnie przestrzeni otwartych.

•

Polowanie z fladrami polega na otoczeniu terenu na którym przebywa lis sznurkiem z zawieszonymi skrawkami
jaskrawo-czerwonego materiału w ten sposób, aby prawie dotykały ziemi lub śniegu. Jeżeli sznury są dobrze
założone, lis nie przejdzie pod nimi i będzie nawet kilkakrotnie obchodził miot wokoło.

polowania na bażanty

•

Na bażanty poluje się z psem, z nagonką lub na deptaka. Do polowania z psem używa się psa legawego lub
płochacza.

•

Polowanie z nagonką polega na użyciu nagonki do pędzenia bażantów na linię myśliwych. Myśliwi powinni stać
w odległości 40-60 kroków od siebie (odległość ta zależy od długości linii i liczby myśliwych). Na skrzydłach
myśliwych ustawia się w większych odstępach. Nagonka idzie bez krzyku, uderzając kijami o pnie drzew

4

Sokolnictwo

Polowanie z ptakami łowczymi może odbywać się indywidualnie lub zbiorowo.

•

Sokolnik może wykonywać polowanie przy pomocy ptaka łowczego trwale zaobrączkowanego obrączką, której
numer wpisany jest do zezwolenia do łowów.

•

Sokolnik podczas łowów obowiązany jest mieć przy sobie legitymację PZŁ, upoważnienie na polowanie
indywidualne oraz zezwolenie na łowienie zwierzyny przy pomocy ptaków łowczych.

•

Polowanie indywidualne może odbywać się: z rękawicy, z ptakiem łowczym z wolnego lotu, z lotu
towarzyszącego, z czatowni, z konia i z podjazdu.

•

Polowanie zbiorowe odbywa się z ruchomą linią sokolników. Podczas łowów zbiorowych, w trakcie
wykonywania pracy przez jednego ptaka łowczego, wszystkie pozostałe współuczestniczące w łowach ptaki
muszą znajdować się na rękach sokolników i w tym momencie nie mogą być użyte do łowów.

Odłowy

Chwytanie i przetrzymywanie zwierzyny żywej jest dozwolone tylko w celach hodowlanych lub eksportowych
(odłowy) i gdy zostało to zatwierdzone w planie hodowlanym albo gdy czynności te są wykonywane na podstawie
zezwolenia ministra Ochrony Środowiska. Dzierżawcy i zarządcy obwodów łowieckich mogą dokonywać obrotu
zwierzyną żywą dla celów hodowlanych (zasiedlanie).

Odłowy przy pomocy sieci

Sieci stosuje się do odławiania tych gatunków, które charakteryzują się dużym zagęszczeniem - zajęcy, kuropatw,
saren, bażantów.

Odłowy zajęcy w sieci

Sieci do odłowu zajęcy mają wysokość 1,3 - 1,5m, długość 100 m, oczka o średnicy ok. 5 cm, często stosuje się kilka
sieci, zawiesza się je na kijach tzw. kosturach w które wbite są gwoździe o gładkich łebkach. Sieć ustawia się w
postaci niezamkniętego trapezu i zawiesza na gwoździach. Zając biegnąc wpada w sieć, zrzuca ją z gwoździa i
zaplątuje się w nią. Wtedy podbiega człowiek ukryty za skrzynkami, łapie zająca, wiesza z powrotem sieć i zanosi
zająca do skrzynek ustawionych ok. 25 m od sieci. Skrzynki są dwu lub trójdzielne wysokości ok. 70 cm. Naganka
nie powinna iść z odl. większej niż 1 km, naganiacze idą w odl. 15-20 m jeden od drugiego. Flanki sieci przestawia
się w drugą stronę i pędzi się zające z drugiego kierunku

Odłowy saren w sieci

Możemy pozyskiwać odławiając w sieci gdy ich zagęszczenie jest pow. 20 sztuk/100 ha, tylko stosujemy wyższe
sieci.

Ptaki - kuropatwy i bażanty

Ustawiamy sieci w postaci długiego trójkąta na końcu którego znajduje się rękaw od góry zasłonięty aby ptaki nie
wyfrunęły.

Kuropatwy - na kratę

Krata – krata z siatką lub skrzynka podparta kołkiem. Dwoje ludzi porusza się najczęściej saniami, po ujrzeniu
stadka kuropatw w pobliżu ustawia się kratę, podpiera ją kołkiem i jedna osoba chowa się ze sznurkiem
przywiązanym do palika, druga nagania stadko na kratę. Kuropatwy widząc kratę okrytą gałązkami traktują ją jako
schronienie i wchodzą pod nią, a wtedy szarpnięciem wyrywa się palik i krata więzi ptaki. Jest to efektywny, szybki i
tai sposób odłowu tych ptaków.

Odłownie

Stosuje się je dla grubej zwierzyny - jest to ogrodzona powierzchnia na terenie leśnym, o kształcie okręgu z
rękawem, bramami z zapadniami oraz amboną z obserwatorem który uruchamia zapadnie. Istotne jest zwabienie
zwierzyny do środka. Dla dzików wysypuje się niewielką ilość ziaren kukurydzy, dla jeleniowatych może to być
rodzaj karmy do której je przyzwyczajaliśmy. Po schwytaniu zwierzyny do odłowni wchodzi jedna osoba i
przepłasza zwierzę do rękawa. W rękawie są poziomo ustawione żerdzie więc można zwierzynę przepchać do środka
transportu przy pomocy pasów parcianych.

Zapadnie

Zwierzyna ma możliwość przejścia w jedną tylko stronę np. poprzez obniżenie terenu. Dla niedużych zwierząt
stosuje się pułapki nieokaleczające zwierząt. np. skrzynki mające drzwiczki np. zapadnie dla lisa, kuny, jenota,
Skrzynki do transportu zwierząt powinny być zaciemnione - zwierzę czuje się bezpieczniej. Dla ptaków stosuje się
podobne skrzynki tylko z drzwiczkami zamykanymi od góry. Do skrzynki wkładamy przynętę np. gołębia. Ptak
drapieżny polując uderza w mechanizm zwalniający drzwiczki, które zamykając się powodują uwięzienie ptaka.

5

Usypianie zwierząt

Stosowany jest środek usypiający, który musi być wstrzyknięty. Dokonuje się tego przy pomocy broni palnej,
pneumatycznej, łuków lub dmuchawek. Najlepsza jest broń pneumatyczna. Siła uderzenia powinna być
odpowiednia, najkorzystniej jest gdy broń umożliwia regulację siły wyrzutu.

Zabronione sposoby polowania

Jaką bronią nie wolno polować?

Zabrania się polować przy użyciu innej broni niż myśliwska broń palna (np. z broni krótkiej, wojskowej,
małokalibrowej z bocznym zapłonem oraz wiatrówek).

Trucizny

W latach 60-70 stosowano np. zatrute jaja ptasie, niszczono gatunki ptaków i ssaków drapieżnych (wówczas
uważane za szkodniki łowieckie).

−

obecnie drapieżne ptaki oraz niektóre ssaki są objęte ochroną gatunkową.

−

stosując trucizny nie mamy kontroli nad liczbą osobników, ich płcią, wiekiem itp.

−

metoda nieetyczna – zwierzę ginie w męczarniach.

Łuki i kusze

W historii łowiectwa były często stosowane, są popularne ponownie od niedawna w niektórych krajach.
Współczesne kusze posiadają często optyczny system celowniczy i są skuteczne i celne do 200 m. Polowanie polega
na wytropieniu zwierzyny i podejściu do niej na odległość strzału. W przypadku łuku, uwzględniając warunki
panujące w lesie, odległość ta wynosi od 30 do 50m.

−

Polowanie kuszą lub łukiem jest bezgłośne, w przypadku używania tej broni przez kłusownika nie można go

usłyszeć w lesie.

−

Ugrupowanie zwierząt po trafieniu i upadku jednego z nich w dalszym ciągu stoi nieruchomo, istnieje możliwość

zabicia jednorazowo dużej ilości.

Potrzaski, żelaza, wnyki

Dozwolone jest ich stosowanie w niektórych krajach. Zapewnia dostarczenie całych, nieuszkodzonych skór.

−

metoda nieetyczna – zwierzę ginie w męczarniach, w potrzasku stosowany jest mechanizm sprężynowy, po jego

naciśnięciu zwierzyna jest uwięziona, najczęściej za kończyny, co może powodować zmiażdżenie kości i
zadawanie bólu.

−

brak kontroli nad gatunkiem, liczbą schwytanych osobników, płcią, wiekiem itp.

Nie wolno strzelać do:

1) łani licówki - prowadzącej chmarę;
2) zwierzyny przy paśnikach, lizawkach, pasach zaporowych oraz w punktach stałego dokarmiania. Wolno jest

natomiast polować przy nęciskach na dziki, lisy, borsuki, tchórze i kuny;

3) zwierzyny z pojazdów mechanicznych i konnych oraz łodzi o napędzie mechanicznym z pracującym silnikiem;
4) zwierzyny znajdującej się w terenie odkrytym na szczytach wzniesień;
5) zwierzyny na ogrodzonych poletkach żerowych, w okresie wegetacji uprawianych na nich roślin i w czasie

udostępnienia ich zwierzynie;

6) ptactwa nie będącego w locie z wyjątkiem jarząbków, czapli i dzikich gęsi, a więc nie wolno strzelać do

kuropatw na ziemi, bażantów na ziemi i siedzących na drzewie, dzikich kaczek i łysek na wodzie oraz dzikich
gołębi na drzewie i na polu;

7) do zajęcy w bezruchu na terenie polnym, a więc siedzącego w kotlinie, słupkującego lub zalegającego na polu.

Wolno natomiast strzelać do zająca będącego w bezruchu ale w lesie;

8) zwierzyny znajdującej się w odległości mniejszej niż 200 m od pracujących maszyn rolniczych np. kosiarek,

siewników i koparek.