Grecja archaiczna – alfabet 

Uwagi wstępne: 

  elementy zmian w VIII w.: 

  upowszechnienie alfabetu 
  powstanie literatury pisanej (mamy 2 dzieła Homera i 2 Hezjoda, reszta przepadła) 
  nowy typ org. polit. (polis) 
  początek Wielkiej Kolonizacji 

  epoka arch. zaczyna się w połowie VIII w., kończy na końcu lat 60’ V w., jak są zmiany: 

  wojny grecko-perskie 
  usanowienie ateńskiej hegemonii w świecie egejskim 
  ukszt. się demorkacji w Atenach 

Powstanie alfabetu greckiego: 

  Grecy mieli pismo od Fenicjan, nie wiadomo tylko gdzie doszło do przejęcia pisma (wg Herodota w Beocji) 
  o czasie przejęcia mówią nam n. starsze zabytki pisma: 

  ułamek naczynia z ok. 750r. 
  tzw. „czara Nestora” z Pithekussaj (II poł. VIII w.) 
  napis na wazie  z cmentarza dipylońskiego w Atenach (II poł. VIII w.) 

  ogólnie ustala się, że pod koniec IX/na początku VIII w. mamy początki pisma Greków 
  Grecy to lud genialny, bo do pisma semickiego, wsadzili 5 samogłosek (a, o, i, e, u) i zrobili też dwa nowe 

znaki (ph, kh) 

  na początku były 2 odmiany lokalne: 

  wschodnia (Jonia, wyspy M. Egejskiego, Korynt, Megara, Argos) 
  zachodnia (reszta Grecji) 

Poematy homerowe – Iliada i Odyseja: 

  „Iliada” i „Odyseja” były pisane heksametrem, przeznaczone były do śpiewnej recytacji; utwory takie 

nazywano „epe” (słowo) stąd dziś epika 

  pisane językiem poetyckim (artystycznym, sztucznym), odmiennym do codziennego; to starsza postać j. 

jońskiego 

  poematy mają podniosły styl, atmosfera heroiczna, mamy porównania homeryckie 
  „Iliada” - mity o wojnie troj., ale jest selekcja faktów, wiele wątków pobocznych, mamy tzw. Katalog Statków 

(kto ile statków dał na wyprawę), przegląd bohaterów greckich, tzw. Katalog trojańskich sojuszników 

  „Odyseja” – w sumie 2 wątki gł. (nowelistyczny i baśniowy), więcej scen codziennych, skupiona uwaga na 

człowieku bardziej 

  Homer – ozn. „zakładnik”; ok. IX w. był raczej 

Spór o Homera: 

  ogólnie są 2 postawy w tym sporze: 

  unitaryści – obrońcy spójności artyst. poematów, zwolennicy tezy o jednym autorze każdego z obu 

dzieł 

  pluraliści – przeczący spoistości dzieł 

  filolog Milman Parry kombinował z literaturą ustną, że w całej jej w historii są jakieś  wspólne cechy: 

  ustalone formułki – łatwiej recytować wg tego i ułatwiają odbiór 
  stały repertuar opowieści, stałe wątki i środki formalne 

  wg ogółu Homer nie należał do świata poezji ustnej, ale był z nim silnie związany stylem i tematyką; na nich 

się wzorował pisząc, no i są u niego też interpolacje (dodatki od innych autorów) 

Gdzie i kiedy powstały poematy, Homer – jeden czy dwóch poetów: 

  powstały na obszarze, gdzie mówiono dialektem jońskim 
  stworzono je między datą powstania pisma, a twórczością Archilocha (VII w.); dzis ustala się poł. VIII w. dla 

Iliady i koniec VIII (ew. pocz. VII) dla Odysei 

  nie wiadomo czy 1 czy 2 autorów, widać w sumie zmiany światopoglądowe, etc. , ale nie wiadomo 

Czy istniał „świat homerowy”: 

  mamy szczegółowy i barwny obraz świata bohaterów, a Homer miał wiedzę z poezji ustnej, z tradycji, z 

ikonograficznych schematów, ale wprowadza też wiele ze świata mu współczesnego i z Wieków Ciemnych i 
wiele razy mamy skłamany obraz świata mykeńskiego 

  nie było świata homerowego 

Poeci i ich słuchacze: 

  poematy tworzone były gł. dla aryst., odbijały jej sposób myślenia, sławiły to, co drogie, resztę przemilczały 
  ale też aojd tworzył dla ludu (nie wiadomo kiedy wygłąszał, ale potem na świętach, igrzyskach, etc.) 
  aojd to depozytariusz tradycji i nauczyciel zachowań, pokazuje bohaterów, gani i chwali ich czyny 
  no i tak się zapoznawano z tekstem, bo niewielu umiało czytać