Ćwiczenie 2

Tematy: Morfologia roślin: organy generatywne.

Podstawy rozpoznawania gatunków

1. Typy kwiatostanów: grono, kłos, baldach złożony, wierzchotka, sierpik, koszyczek, główka.
2. Typy kwiatów: grzbieciste, promieniste, grzbieciste z ostrogą.
3. Typy owoców: suche pękające i niepękające, mięsiste, owoc szupinkowy, owoc zbiorowy.

suche pękające: łuszczyna, łuszczynka, makówka, torebka, strąk.

suche niepękające: mieszek, orzech, orzeszek, skrzydlak, ziarniak, niełupka, rozłupka.

mięsiste: jagoda, jabłko, pestkowiec, owoc szupinkowy, wielopestkowiec, wieloorzeszkowiec.

4. Typy nasion: bezbielmowe, bielmowe.

Rysunki okazów makroskopowych (po 2 z każdego typu) opisać wg wzoru:

owoc pękający typu mieszek
gatunek: czarnuszka siewna – Nigella arvensis
rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate

Wzór kwiatowy.
Narys kwiatowy.
Budowa klucza do oznaczania roślin.
Podstawy oznaczania gatunków roślin.

Ćwiczenie 3

Tematy: Morfologia roślin: organy wegetatywne.

Podstawy rozpoznawania gatunków (c.d.)

1. Rodzaje liści (przykłady liści pojedynczych i złożonych).

narysuj liście typów: pojedynczy, trójlistkowy, dłoniastozłożony, pierzastozłożony. Określ (wskazując
na rysunku) typ brzegu liścia, nasady blaszki, wierzchołka oraz kształt blaszki liściowej.

Zapisz gatunek lub rodzaj.

2. Typy ulistnienia.

narysuj przykłady ulistnienia: okółkowe, różyczkowe, naprzeciwległe, skrętoległe, nakrzyżległe.

Zapisz gatunek lub rodzaj.

3. Modyfikacje liści: wąs czepny pochodzenia liściowego u przestępu Bryonia sp.

Opisz: pęd, wąs czepny, liść.

4. Modyfikacja pędu: cebula (bulbus) u zimowitu jesiennego Colchicum autumnale. Nazwa surowca: bulbus

Colchici.

Opisz na rysunku: piętka (skrócona łodyga), korzenie przybyszowe, łuski okrywające.

5. Modyfikacja pędu: bulwa (tuber) u ziemniaka Solanum tuberosum. Nazwa surowca: tuber Solani

tuberosi.

Opisz na rysunku: pąki pędowe, blizny po liściach łuskowatych.

6. Kłącze (rhizoma) perzu właściwego Elymus repens. Nazwa surowca: rhizoma Agropyri.

Opisz na rysunku: węzły, międzywęźla, korzenie przybyszowe, źdźbło.

7. Kłącze (rhizoma) tataraku Acorus calamus. Nazwa surowca: rhizoma Calami.

Opisz na rysunku: węzły, międzywęźla, korzenie przybyszowe, pęd.

Podsumowanie i powtórzenie podstaw morfologii roślin.

Praktyczne rozpoznawanie gatunków roślin

Ćwiczenie 4

Tematy: Mikroskopowanie. Budowa komórki roślinnej.

Kryształy i substancje zapasowe w komórkach roślinnych

Wprowadzenie

budowa i obsługa mikroskopu optycznego

technika przygotowania preparatów mokrych

wykonywanie rysunku biologicznego spod mikroskopu optycznego

Preparaty mokre

1. Komórka skórki łuski cebuli Allium cepa. Nazwa surowca: bulbus Allii cepae.

Opisz na rysunku: ściana komórkowa, jądro komórkowe, cytoplazma, wakuola, tonoplast.

Wybarwianie komórek płynem Lugola. Zanotuj kolor wybarwienia.

2. Chloroplasty w komórkach liścia mchu żurawca fałdowanego Atrichum undulatum. Preparat mokry z

całego liścia. Powiększenie 40x.

Opisz na rysunku: ściana komórkowa, cytoplazma, chloroplasty.

3. Chromoplasty w miękiszu owocu jarzębu pospolitego Sorbus aucuparia

lub

pomidora Solanum

lycopersicum

lub

papryki rocznej Capsicum annuum. Wykonaj wodną zawiesinę komórek

miękiszowych pobranych z miąższu owocu.

Opisz na rysunku: ściany komórkowe, cytoplazma, chromoplasty.

Nazwij kształt chromoplastów i zanotuj ich barwę.

4. Wakuole w miękiszu owocu ligustru zwyczajnego Ligustrum vulgare lub dzikiego bzu czarnego

Sambucus nigra. Wykonaj wodną zawiesinę komórek miękiszowych owocu.

Opisz na rysunku: ściana komórkowa, jądro komórkowe, cytoplazma, wakuola, tonoplast.

Zanotuj zabarwienie soku komórkowego.

5. Ziarna skrobi ziemniaczanej lub ziarna skrobi w bulwach ziemniaka Solanum tuberosum. Nazwa

surowca: Solani amylum. Wykonaj zawiesinę ziaren skrobi w wodzie.

Opisz na rysunku: ściany komórek spichrzowych (jeśli są widoczne), ziarna skrobi.

Zanotuj kolor(-y) wybarwienia płynem Lugola,

Określ i zapisz na rysunku typ ziarna skrobi u ziemniaka.

6. Rafidy w komórkach miękiszowych sansewierii Sansevieria trifasciata. Przekrój poprzeczny przez liść.

Narysuj kryształy połączone i luźne.

7. Druzy w ogonku liściowym begonii Begonia sp. Przekrój poprzeczny ogonka.

Narysuj druzy.

8. Jedyńce i styloidy w łusce cebuli Allium cepa lub czosnku A. sativum. Preparat mokry z łuski okrywającej.

Narysuj kryształy (jedyńce, dwójniaki, styloidy) bez tła martwych komórek.

9. Cystolity u figowca sprężystego Ficus elastica. Przekrój poprzeczny liścia.

Opisz na rysunku: komórka cystolitu, trzonek, cystolit.

Preparat trwały lub mokry

10. Ziarniak pszenicy Triticum sp. – przekrój poprzeczny. Narysuj wycinek z przekroju ziarniaka.

Opisz na rysunku: okrywa owocowo-nasienna, warstwa aleuronowa, ziarna aleuronowe, komórki
bielma, ziarna skrobi.

Określ kształt komórek warstwy aleuronowej.

Ćwiczenie 5

Temat: Anatomia liści. Tkanki okrywające: epiderma (skórka) i jej wytwory:

aparaty szparkowe, włoski. Tkanki wydzielniczo-wydalnicze

Preparaty trwałe:

1. Liść bifacjalny z miękiszem jednowarstwowym eukaliptusa Eucalyptus sp.

lub

pokrzyku wilczej jagody

Atropa belladonna

lub

pomidora Solanum lycopersicum

lub

chmielu Humulus lupulus – przekrój

poprzeczny.

Opisz na rysunku: skórka górna, skórka dolna, miękisz palisadowy 1-warstwowy, miękisz gąbczasty,
wiązka przewodząca, sklerenchyma, łyko, drewno, przestwory międzykomórkowe.

2. Liść bifacjalny z miękiszem dwuwarstwowym róży Rosa sp.

lub

dzikiego bzu czarnego Sambucus nigra

lub

macierzanki Thymus sp.

lub

trojeści Asclepias sp. – przekrój poprzeczny.

Opisz na rysunku: skórka górna, włoski, skórka dolna, miękisz palisadowy 2-warstwowy, miękisz
gąbczasty, wiązka przewodząca, sklerenchyma, łyko, drewno, przestwory międzykomórkowe.

3. Liść unifacjalny kosaćca Iris germanica

lub

tulipana Tulipa sp.

lub

kukurydzy Zea – przekrój poprzeczny.

Opisz na rysunku: skórka, miękisz asymilacyjny, aparaty szparkowe, wiązka przewodząca… (podaj jej
typ).

4. Liść (igła) sosny zwyczajnej Pinus sylvestris.

lub

świerka Picea

lub

jodły Abies.

Opisz na rysunku: skórka, warstwa włókien sklerenchymatycznych, aparat szparkowy, pochwa
okołowiązkowa, wiązka przewodząca, miękisz wieloramieniowy, kanał żywiczny.

Podaj typ wiązki przewodzącej.

Podaj liczbę kanałów żywicznych widoczną na przekroju (cecha gatunkowa).

5. Aparat szparkowy w skórce liścia kosaćca Iris sp.

lub

cebuli Allium cepa. Preparat trwały.

Opisz na rysunku: szparka, komórki szparkowe, komórki przyszparkowe, inne komórki epidermy.
Podaj typ aparatu szparkowego i liczbę komórek przyszparkowych.

6. Zbiornik wydzielniczy w naowocni cytryny Citrus limon. Preparat trwały.

Opisz na rysunku: epiderma, zbiornik, epitel wydzielniczy, wydzielacz, miękisz. Podaj typ zbiornika.

7. Zbiornik wydzielniczy w liściu dziurawca Hypericum sp. Preparat trwały.

Opisz na rysunku: epiderma górna, epiderma dolna, zbiornik, epitel wydzielniczy, miękisz. Podaj typ
zbiornika.

Preparaty trwałe lub mokre:

8. Włosek choinowaty z kutneru liścia dziewanny Verbascum sp.

Opisz na rysunku: komórki włoska, ściana komórkowa, epiderma (o ile występuje w prep. trwałym).

Preparaty mokre:
9. Liść szydlasty situ rozpierzchłego Juncus effusus z miękiszem przewietrzającym. Wykonaj preparat

mokry (przekrój poprzeczny).

Opisz na rysunku: komórka miękiszowa, przestwory międzykomórkowe.

10. Skórka dolna z liścia trzykrotki Tradescantia sp. lub setkreazji Setcreasea sp.

Opisz na rysunku: szparka, komórki szparkowe, komórki przyszparkowe, inne komórki epidermy,
jedyńce, włoski okrywające.

Zanotuj nazwę typu aparatu szparkowego. Podaj liczbę komórek przyszparkowych.

11. Włoski parzące pokrzywy Urtica dioica.

Opisz na rysunku: komórka parząca, wielokomórkowa podstawa.

12. Włoski wydzielnicze i mechaniczne (okrywające) u pelargonii Pelargonium sp. Skórka górna.

Opisz na rysunku: włosek mechaniczny, włosek wydzielniczy; komórka nasady, komórki trzonka,
główka.

Ćwiczenie 6

Tematy: Anatomia organów osiowych podziemnych i nadziemnych (kłącze, korzeń, łodyga).

Tkanki twórcze pierwotne i wtórne. Wiązki przewodzące. Tkanki wzmacniające

Preparaty trwałe

Uwaga: preparaty 1. i 2. mogą się znajdować na wspólnym szkiełku.

1. Łodyga powojnika Clematis sp. – budowa pierwotna. Rysunek półschematyczny, wycinek przekroju

wypełnić komórkami.

Opisz na rysunku skórka, miękisz, wiązki przewodzące, łyko, drewno.

2. Łodyga powojnika Clematis sp. – budowa wtórna. Rysunek półschematyczny, jw. Opisz na rysunku:

łyko, drewno, kambium międzywiązkowe, kambium wiązkowe, miękisz rdzenia, miękisz kory
pierwotnej, peryderma.

3. Łodyga kukurydzy Zea mays

lub

żyta Secale cereale – przekrój poprzeczny. Opisz na rysunku:

skórka, wiązki przewodzące, miękisz zasadniczy, miękisz asymilacyjny, sklerenchyma, kanał
powietrzny.

4. Budowa pierwotna korzenia jaskra Ranunculus sp.

lub

kosaćca Iris sp.

lub

kukurydzy Zea:

Opisz na rysunku: skórka korzenia, miękisz kory pierwotnej, wiązka łykowa, wiązka drzewna, miękisz
rdzenia.

5. Drewno lipy Tilia sp. Nazwa surowca: lignum Tiliae. Narysuj wycinek pędu.

opisz na rysunku: protoksylem, metaksylem, kambium, promienie rdzeniowe, peryderma,
protofloem, metafloem, włókna łykowe.

6. Drewno sosny Pinus sp. Narysuj wycinek pędu.

opisz na rysunku: rdzeń, protoksylem, metaksylem, słoje przyrostu, kambium, łyko, kanały żywiczne.

7. Sklerenchyma (twardzica) oraz wiązka przewodząca w łodydze lnu zwyczajnego Linum usitatissimum.

Opisz na rysunku: wiązka przewodząca, ksylem, floem, kambium wiązkowe; sklerenchyma: komórki
włókien sklerenchymatycznych.

Podaj typ wiązki przewodzącej.

8. Zgrubienia kolenchymatyczne w pędach (do wyboru) dzikiego bzu czarnego Sambucus nigra (z

przetchlinką), dyni Cucurbita pepo. lub ziemniaka Solanum tuberosum:

Opisz na rysunku: kolenchyma kątowa lub kolenchyma płatowa, zgrubienia kolenchymatyczne,
miękisz zasadniczy.

9. Wiązka przewodząca w łodydze dyni Cucurbita pepo.

Opisz na rysunku: wiązka przewodząca, ksylem, floem zewnętrzny, floem wewnętrzny, miazga
wiązkowa.

podaj typ wiązki przewodzącej.

10. Wiązka przewodząca w łodydze kukurydzy Zea mays.

Opisz na rysunku: ksylem, floem, pochwa wiązkowa, przestwór międzykomórkowy w wiązce,
miękisz zasadniczy.

11. Wiązka w ogonku liściowym orlicy pospolitej Pteridium aquilinum.

Opisz na rysunku: ksylem, floem, miękisz.

Podaj typ wiązki przewodzącej.

12. Peryderma w łodydze wtórnej powojnika Clematis.

narysuj w powiększeniu tylko wycinek perydermy.

opisz na rysunku: felloderma, fellogen, fellem (korek)

Ćwiczenie 7

Temat: Przegląd systematyczny leczniczych mszaków Bryophyta

i

paprotników Pteridophyta

MSZAKI

Gromada: Bryophyta – mchy

Rodzina: Sphagnaceae – torfowcowate
Rodzaj: Sphagnum – torfowiec

pokrój ogólny

Rodzina: Polytrichaceae – płonnikowate

pokrój ogólny – rysunek makroskopowy

preparat mikroskopowy: liść płonnika (opisz na rysunku: żebro, lamelle).

preparat mikroskopowy: łodyga płonnika (opisz na rysunku: hydroidy, leptoidy).

PAPROTNIKI

Gromada: Lycopodiophyta - widłakowe

Rodzina: Lycopodiaceae – widłakowate
Rodzaje: Lycopodium – widłak lub pokrewny rodzaj.

Rysunek makroskopowy. Podaj gatunek, surowiec, działanie.

Gromada: Equisetophyta - skrzypowe

Rodzina: Equisetaceae – skrzypowate
Rodzaj: Equisetum – skrzyp.
Gatunek: Skrzyp polny Equisetum arvense. Surowiec: herba Equiseti – ziele skrzypu polnego

Rysunek makroskopowy (opisz na rysunku: pęd wiosenny, kłos zarodnionośny, pęd letni, okółek
gałązek, kłącze)

Kłos zarodnionośny skrzypu, rysunek mikroskopowy (opisz na rysunku: tarczka, zarodnia,
zarodniki, elatery)

Rodzina: Polypodiaceae – paprotkowate

Rysunki okazów z następujących gatunków

Athyrium filix-femina – wietlica samicza
Dryopteris filix-mas — nerecznica samcza
Polypodium vulgare — paprotka zwyczajna, surowiec: rhizoma Polypodii — kłącze paprotki
Pteridium aquilinum — orlica pospolita

Opisz na rysunkach: kłącze, ogonek liściowy, odcinki blaszki liściowej, kupki zarodnionośne.

Ćwiczenie 8

Temat:

Przegląd systematyczny roślin okrytonasiennych Magnoliophyta.

Dwuliścienne Magnoliopsida. Część 1

Gromada: Magnoliophyta – okrytonasienne, Klasa: Magnoliopsida – dwuliścienne

1. Rodzina: Myristicaceae – muszkatołowcowate

Gatunek: Myristica fragrans – muszkatołowiec wonny

2. Rodzina: Lauraceae – wawrzynowate

Gatunki: Cinnamomum cassia; Cinnamomum zeylanicum; Laurus nobilis

3. Rodzina: Pipreaceae – pieprzowate

Gatunki: Piper nigrum

4. Rodzina: Aristolochiaceae – kokornakowate

Gatunek: Asarum europaeum

5. Rodzina: Nymphaeaceae – grzybieniowate

Gatunki: Nymphaea alba – grzybienie białe; Nuphar lutea – grążel żółty

6. Rodzina: Ranunculaceae – jaskrowate

Gatunki: Hydrastis canadensis; Adonis vernalis.; Aconitum sp. – tojad

7. Rodzina: Papaveraceae – makowate

Gatunki: Chelidonium majus; Papaver somniferum ; Papaver rhoeas

8. Rodzina: Caryophyllaceae – goździkowate

Gatunki: Herniaria glabra – połonicznik nagi, Saponaria officinalis – mydlnica pospolita.

9. Rodzina: Chenopodiaceae – komosowate

Gatunki: Beta vulgaris – burak zwyczajny; Spinacia oleracea – szpinak warzywny.

10. Rodzina: Polygonaceae – rdestowate

Gatunki: Polygonum bistorta; Polygonum aviculare; Fagopyrum esculentum; Rheum palmatum

11. Rodzina: Fagaceae – bukowate

Gatunki: Fagus sylvatica; Quercus robur ; Q. petraea

12. Rodzina: Betulaceae – brzozowate

Gatunki: Betula pendula — brzoza zwisła (b. brodawkowata); Betula pubescens – brzoza omszona.

13. Rodzina: Juglandaceae – orzechowate

Gatunek: Juglans regia

14. Rodzina: Theaceae – herbatowate

Gatunek: Thea sinensis

15. Rodzina: Clusiaceae – okrętnicowate

Gatunek: Hypericum perforatum

16. Rodzina: Ericaceae – wrzosowate

Gatunki

:

Arctostaphylos uva-ursi – mącznica lekarska; Vaccinium myrtillus – borówka czarna;

Vaccinium vitis

-

idaea

– borówka brusznica.

17. Rodzina: Sapotaceae – sączyńcowate

Gatunek: Argania spinosa – argania żelazna

18. Rodzina: Primulaceae – pierwiosnkowate

Gatunki: Primula veris – pierwiosnka lekarska, Primula elatior – pierwiosnka wyniosła.

19. Rodzina: Violaceae – fiołkowate

Gatunki: Viola arvensis – fiołek polny; Viola tricolor – fiołek trójbarwny

Ćwiczenie 9

Temat:

Przegląd systematyczny roślin okrytonasiennych Magnoliophyta. Dwuliścienne

Magnoliopsida. Część 2

Gromada: Magnoliophyta – okrytonasienne, Klasa: Magnoliopsida – dwuliścienne

1. Rodzina: Salicaceae – wierzbowate

Gatunki: wierzby: Salix purpurea, Salix daphnoides, Salix fragilis; Populus nigra – topola czarna

2. Rodzina: Cucurbitaceae – dyniowate

Gatunki: Cucurbita pepo – dynia zwyczajna; Cucumis sativus – ogórek siewny.

3. Rodzina: Brassicaceae – kapustowate

Gatunki: Armoracia rusticana – chrzan pospolity; Brassica napus – kapusta rzepak; Brassica
campestris – kapusta polna

4. Rodzina: Tiliaceae – lipowate.

Gatunki: Tilia cordata – lipa drobnolistna, Tilia platyphyllos – lipa szerokolistna

5. Rodzina: Sterculiaceae – zatwarowate

Gatunki: Cola nitida; Cola acuminata; Theobroma cacao.

6. Rodzina: Malvaceae – ślazowate

Gatunki: Althaea officinalis – prawoślaz lekarski; Gossypium hirsutum – bawełna; Hibiscus
sabdariffa; Malva sylvestris – ślaz dziki; Malva neglecta – ślaz zaniedbany.

7. Rodzina: Cannabaceae – konopiowate

Gatunek: Humulus lupulus – chmiel zwyczajny

8. Rodzina: Urticaceae – pokrzywowate

Gatunek: Urtica dioica – pokrzywa zwyczajna

9. Rodzina: Euphorbiaceae – wilczomleczowate

Rodzaje: Euphorbia – wilczomlecz; Hevea – kauczukowiec; gatunek Ricinus communis – rącznik
pospolity

10. Rodzina: Grossulariaeae – agrestowate

Rodzaj: Ribes nigrum – porzeczka czarna

11. Rodzina: Rosaceae – różowate

Gatunki: Alchemilla “vulgaris” – przywrotniki; Prunus dulcis; Prunus africana; Crataegus monogyna
– głóg jednoszyjkowy, C. laevigata (= C. oxyacantha) – głóg dwuszyjkowy; Filipendula ulmaria –
wiązówka błotna; Potentilla erecta – pięciornik kurze ziele; Rosa canina – róża dzika; Sanguisorba
officinalis – krwiściąg lekarski.

12. Rodzina: Myrtaceae – mirtowate

Gatunki: Syzygium aromaticum; Eucalyptus globulus; Melaleuca alternifolia

13. Rodzina: Onagraceae – wiesiołkowate

Gatunki: Oenothera biennis; Oe. lamarckiana, Oe. paradoxa

14. Rodzina: Fabaceae – bobowate

Gatunki: Arachis hypogea; Myroxylon balsamum; Glycine soja; Glycyrrhiza glabra; Melilotus
officinalis — nostrzyk żółty; Ononis spinosa – wilżyna ciernista; Cassia senna – senes; Trigonella
foenum-graecum; Phaseolus vulgaris – fasola zwyczajna

15. Rodzina: Hippocastaneaceae – kasztanowcowate

Gatunek: Aesculus hippocastanum – kasztanowiec zwyczajny

16. Rodzina: Rutaceae – rutowate

Gatunki: Citrus limon; Citrus aurantium; Citrus sinensis; Citrus reticulata; Ruta

graveolens

17. Rodzina: Linaceae – lnowate

Gatunek: Linum usitatissimum – len zwyczajny

Ćwiczenie 10

Temat:

Przegląd systematyczny roślin okrytonasiennych Magnoliophyta. Dwuliścienne

Magnoliopsida. Część 3

1. Rodzina: Geraniaceae – bodziszkowate

Gatunki: Pelargonium sidoides DC; Pelargonium reniforme Curt.; Geranium sp.

2. Rodzina: Loranthaceae – gązewnikowate

Gatunek: Viscum album – jemioła pospolita

3. Rodzina: Rhamnaceae – szakłakowate

Gatunki: Frangula alnus – kruszyna pospolita, Rhamnus purshiana – szakłak amerykański

4. Rodzina: Vitaceae – winoroślowate

Gatunek: Vitis vinifera – winorośl właściwa

5. Rodzina: Araliaceae – araliowate

Gatunki: Hedera helix – bluszcz pospolity; Panax ginseng – żeń-szeń; Eleutherococcus senticosus –
eleuterokok syberyjski

6. Rodzina: Apiaceae – selerowate (dawniej Umbelliferae – baldaszkowate)

Gatunki: Angelica archangelica; Pimpinella anisum; Carum carvi.; Centella asiatica; Coriandrum
sativum; Foeniculum vulgare; Levisticum officinale; Anethum graveolens; Apium graveolens; Daucus
carota; Petroselinum crispum.

7. Rodzina: Caprifoliaceae — przewiertniowate (czasem Sambucaceae – bzowate):

Gatunek: Sambucus nigra – dziki bez czarny

8. Rodzina: Valerianaceae – kozłkowate

Gatunek: Valeriana officinalis – kozłek lekarski

9. Rodzina: Rubiaceae – marzanowate

Gatunki: Cinchona spp. – chinowiec; Cephaelis ipecacuanha – wymiotnica prawdziwa; Coffea
arabica – kawa arabska; Galium odoratum (= Asperula odorata) – przytulia (= marzanka) wonna

10. Rodzina: Gentianaceae – goryczkowate

Gatunki: Centaurium erythraea – centuria pospolita; Gentiana lutea — goryczka kropkowana

11. Rodzina: Menyanthaceae – bobrkowate

Gatunek: Menyanthes trifoliata – bobrek trójlistkowy

12. Rodzina: Apocynaceae – toinowate

Gatunek: Vinca minor – barwinek pospolity

13. Rodzina: Oleaceae – oliwkowate

Gatunki: Fraxinus excelsior – jesion wyniosły; Olea europaea — oliwka europejska

14. Rodzina: Solanaceae – psiankowate

Gatunki: Atropa belladonna – pokrzyk wilcza jagoda; Capsicum annuum – papryka roczna; Datura
stramonium – bieluń dziędzierzawa; Solanum tuberosum – ziemniak

15. Rodzina: Boraginaceae – ogórecznikowate (= szorstkolistne)

Gatunki: Borago officinalis – ogórecznik lekarski; Symphytum officinale — żywokost lekarski

16. Rodzina: Scrophulariaceae – trędownikowate

Rodzaje: Digitalis spp. – naparstnice; Verbascum spp. – dziewanny

17. Rodzina: Plantaginaceae – babkowate

Gatunki: Plantago lanceolata – babka lancetowata, P. psyllium — b. płesznik, P. ovata — b. jajowata

18. Rodzina: Lamiaceae – jasnotowate (dawniej Labiatae – wargowe)

Gatunki: Ballota nigra; Lavandula angustifolia; Leonurus cardiaca; Marrubium vulgare; Melissa
officinalis; Mentha x piperita; Rosmarinus officinalis; Salvia officinalis; Thymus serpyllum; Th. vulgaris.

19. Rodzina: Asteraceae – astrowate (dawniej Compositae – złożone)

Gatunki: Achillea millefolium; Artemisia absinthium; Calendula officinalis; Carthamus tinctorius;
Cynara scolymus, Echinacea purpurea; Helianthus annuus, Matricaria chamomilla; Sylibum
marianum, Tanacetum parthenium; Taraxacum officinale; Solidago gigantea; Solidago canadensis;
Arnica montana, Helichrysum arenarium.

Ćwiczenie 11

Temat: Przegląd systematyczny okrytonasiennych Magnoliophyta: jednoliścienne Liliopsida

i roślin nagonasiennych Pinophyta

Gromada: Magnoliophyta – okrytonasienne, Klasa: Liliopsida – jednoliścienne

1. Rodzina: Colchicaceae – zimowitowate

Gatunki: Colchicum autumnale – zimowit jesienny.

2. Rodzina: Iridaceae – kosaćcowate

Gatunki: Crocus sativus – szafran siewny.

3. Rodzina: Asphodelaceae – złotogłowiowate

Gatunki: Aloë spp. – aloes.

4. Rodzina: Hyacinthaceae – hiacyntowate

Gatunki: Urginea maritima – oszloch morski (tzw. cebula morska).

5. Rodzina: Alliaceae – czosnkowate

Gatunki: Allium sativum – czosnek siewny, Allium cepa – cebula.

6. Rodzina: Convallariaceae – konwaliowate

Gatunki: Convallaria majalis – konwalia majowa.

7. Rodzina: Ruscaceae – ruszczykowate

Gatunki: Ruscus aculeatus – ruszczyk kolczysty.

8. Rodzina: Orchidaceae – storczykowate

Gatunki: Vanilla planifolia – wanilia płaskolistna.

9. Rodzina: Bromeliaceae – ananasowate

Gatunki: Ananas comosus – ananas jadalny.

10. Rodzina: Zingiberaceae – imbirowate

Gatunki: Curcuma longa; Zingiber officinale.

11. Rodzina: Poaceae [= Gramineae] – wiechlinowate [= trawy]

Gatunki: Elymus repens [= Agropyron repens]; Avena sativa; Hordeum vulgare; Oryza sativa;
Secale cereale; Triticum aestivum; Zea mays; Cymbopogon winterianus.

12. Rodzina: Arecaceae [= Palmae] – palmy

Gatunki: Serenoa repens; Phoenix dactylifera, Cocos nucifera

13. Rodzina: Araceae – obrazkowate

Gatunki: Acorus calamus.

Inne klasy

Klasa: Cycadopsida – sagowcowe, rodzina: Cycadaceae – sagowcowate

Rodzaj: Cycas – sagowiec.

Klasa: Gnetopsida – gniotowe, rodzina: Ephedraceae – przęślowate

Rodzaj: Ephedra – przęśl. Surowiec: herba Ephedrae — ziele przęśli

Klasa: Ginkgopsida – miłorzębowe, rodzina: Ginkgoaceae – miłorzębowate

Gatunek: Ginkgo biloba – miłorząb dwuklapowy. Surowiec: folium Ginkgo – liść miłorzębu.

opisz na rysunku: krótkopęd, blaszka liściowa, ogonek

Klasa: Pinopsida – szpilkowe

Rodzina: Cupressaceae – cyprysowate

Gatunek: Juniperus communis – jałowiec pospolity

opisz na rysunku: okółki igieł, szyszkojagoda.

Rodzaj: Thuja – żywotnik.

Rodzina: Pinaceae – sosnowate:

Gatunki: Abies alba — jodła pospolita; Larix decidua – modrzew europejski; Picea abies – świerk
pospolity oraz Pinus sylvestris – sosna pospolita

Rodzina: Taxaceae – cisowate

Gatunek: Taxus baccata – cis pospolity. Surowiec: folium Taxi – liść cisu.

Ćwiczenie 12

Temat: Przegląd grzybów (Mycobionta, Fungi), porostów (Lichenes)

i glonów (Algae) leczniczych

Preparaty trwałe:
1. Gatunek: Mucor mucedo – pleśniak biały (podgromada: Zygomycotina – sprzężniowe). Preparat trwały.

Opisz na rysunku: zarodnia, zarodniki, strzępki wegetatywne, strzępka zarodnionośna,

kolumienka zarodni, ściana zarodni.

2. Gatunek: Aspergillus sp. – kropidlak (klasa: Ascomycotina – workowce).

Opisz na rysunku: konidiofor, zarodniki konidialne

3. Gatunek: Penicillium sp. – pędzlak (klasa: Ascomycotina – workowce).

Opisz na rysunku: konidiofor, zarodniki konidialne

4. Gatunek: Agaricus bisporus – pieczarka dwuzarodnikowa (klasa Basidiomycotina – podstawczaki).
Przekrój przez hymenofor blaszkowaty.

Opisz na rysunku: podstawki, zarodniki podstawkowe, strzępki płonne, blaszka.

5. Gatunek: Ramalina sp. – odnożyca (gromada: Lichenes – porosty). Przekrój poprzeczny plechy.

Opisz na rysunku: warstwa gonidialna, warstwa grzybni, gonidia.

6. Gatunek: Okrzemki (Gromada: Bacillariophyta). Nazwa surowca: ziemia okrzemkowa (terra silicea)

Narysuj różne kształty pancerzyków okrzemek.

7. Gatunek: Fucus vesiculosus — morszczyn pęchrerzykowaty (Gromada: Phaeophyta – brunatnice).
Nazwa surowca: Fucus = Fuci thallus. Przekrój poprzeczny plechy

Opisz na rysunku: warstwa korowa, warstwa rdzenna, substancja międzykomórkowa.

8. Gatunek: Ceramium sp. – drewlinka (gromada: Rhodophyta – krasnorosty). Fragment plechy. Preparat

trwały. Narysuj plechę.

Preparaty makroskopowe:

9. Gatunek: Cetraria islandica – płucnica islandzka (= tarczownica islandzka), gromada: Lichenes –
porosty. Nazwa surowca: Lichen islandicus — porost islandzki.

Narysuj plechę.

10. Gatunek: Fucus vesiculosus — morszczyn pęchrerzykowaty. Pokrój plechy.

Opisz na rysunku: ryzoid (chwytnik), kauloid, fylloid, pęcherze pławne, konceptakle.

11. Gatunek: Claviceps purpurea – buławnika czerwona. Nazwa surowca: ergota – sporysz. UWAGA:
Surowiec silnie trujący!

Narysuj kwiatostan trawy zarażony buławinką. Narysuj osobno sporysz.