Pierwsza pomoc

Prawne podstawy udzielania pomocy

Obowiązek udzielania pomocy , Cywilnoprawne skutki udzielania pomocy ,

Karne skutki udzielania pomocy

Obowiązek udzielania pomocy

Prawny obowiązek udzielania pomocy jest określony artykułem 164 kodeksu

karnego, który w całości brzmi jak następuje:

§1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju

zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na

niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu - podlega karze

pozbawienia wolności do lat 3.

§2. Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się

zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których możliwa jest natychmiastowa pomoc

ze strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej.

Przesłanką obowiązku udzielania pomocy jest zgodnie z kodeksem karnym zaistnienie

sytuacji konieczności. Obejmuje to wypadki, katastrofy lub nagłe pogorszenie w przebiegu

choroby. Nie odgrywa przy tym roli, czy ofiara jest sama winna swemu krytycznemu

położeniu. Stąd zasadniczy obowiązek udzielenia pomocy obejmuje również niedoszłych

samobójców. Nie wolno zakładać, w żadnym wypadku, że nieprzytomny samobójca, który

choć sam chciał się pozbawić życia, nie chce zostać uratowany.

Obowiązek udzielania pomocy ma jednak pewne ograniczeni: należy wziąć pod uwagę nie

tylko bezwzględną konieczność ratowania, ale i obiektywną możliwość.

Zgodnie z duchem prawa konieczność udzielania pomocy istnieje wówczas, gdy jej

zaniechanie stwarza niebezpieczeństwo powstania dalszych szkód. Określa to

1 / 4

pogorszenie choroby, wystąpienie bólów lub śmierć rannego czy chorego. Jeśli w sytuacji

wymagającej ratowania wystarczająca pomoc została już udzielona przez inną osobę, nie

ma potrzeby oferowania swoich usług. Ratowanie jest wymagane wówczas, gdy nie łączy

się ze zbytnim ryzykiem. Gdy ktoś nie umie pływać, nie powinien skakać do rwącej rzeki,

aby ratować tonącego, powinien natomiast sprowadzić inną osobę zdolną do tej

czynności. Nie wymaga się również, aby osoba odpowiednio nie chroniona wyciągała

pasażerów z płonącego samochodu. Wymagane jest natomiast pogodzenie się z

ewentualną stratą materialną lub niewielkim narażeniem na uszkodzenie cielesne

nieporównywalne do grożącego ofiarom wypadku niebezpieczeństwa. Przykładem może

być niestawienie się na rozmowy handlowe, zabrudzenie ubrania w czasie ratowania

rannego w przypadku groźnej dla jego życia sytuacji lub ryzyko doznania niewielkiego

otarcia skóry w czasie prowadzenia zabiegów ratujących życie. Ratownikowi nie wolno

ponadto udzielając pomocy zaniedbywać przy tym swoich ważnych obowiązków

służbowych. Nie wolno na przykład dróżnikowi kolejowemu czy funkcjonariuszowi

czuwającemu nad bezpieczeństwem lotów opuszczać swojego miejsca pracy, gdyż

mogłoby to zagrozić życiu innych ludzi, mimo że w okolicy zaistniała sytuacja rzeczywiści

wymagająca udzielenia pomocy. Wymienione osoby mogą natomiast, spełniając ogólny

obowiązek udzielania pomocy, zawiadomić natychmiast telefonicznie służby ratunkowe.

Od kogoś, kto ma kwalifikacje w udzielaniu pierwszej pomocy, żąda się nie tylko,

aby ratował poszkodowanych w nagłym wypadku stosując ogólnie przyjęte metody. Od

kwalifikowanego ratownika wymaga się ponadto, aby jego pomoc była "możliwie

najlepsza" i wykonana w sposób najbardziej skuteczny. Jeśli ratownik ma fachowe

umiejętności nabyte w czasie szkolenia, powinien je praktycznie zastosować. Indywidualny

ratownik ma szczególny obowiązek zastosowania w pełni swojej wiedzy tak, aby udzielona

przez niego pomoc miała cechy pomocy kwalifikowanej. Ratownik jest zobowiązany do

zastosowania każdej znanej sobie metody, jeśli w danym przypadku sytuacja tego

wymaga.

Cywilnoprawne skutki udzielania pomocy

W przypadkach udzielania pomocy powstają dwa przeciwstawne aspekty

odpowiedzialności cywilnoprawnej. Z jednej strony ratownik może przedstawić roszczenia

względem poszkodowanego, lecz z drugiej strony, również poszkodowany może żądać od

ratownika zadośćuczynienia.

2 / 4

Prawo cywilne kwalifikuje udzielenie pierwszej pomocy jako, "niezlecone wykonanie

zadania". Wykonawca niezleconego zadania odpowiada za szkody powstałe w wyniku

niewłaściwie wykonanych czynności jedynie wówczas, gdy te szkody są następstwem

rozmyślnego lub wyraźnie niedbałego wykonania zadania. Wyraźnego zaniedbania

dopuszcza się ten, kto w okolicznościach wymagających szczególnej dbałości narusza ten

nakaz w sposób rażący, nie zwracając uwagi na to, co w danym przypadku powinno być

oczywiste dla każdego rozsądnego człowieka i nie stosując najbardziej prostych

rozwiązań.

Postępowanie lekarza lub wyszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy ratownika

będzie oceniane bardziej surowo niż osoby przypadkowej, postronnej.

Ratownik może zażądać odszkodowania za stratę poniesioną w trakcie udzielania

pomocy, na przykład zabrudzone ubranie (w czasie akcji ratunkowej), zużycie materiałów

opatrunkowych z prywatnej apteczki lub opróżnienie gaśnicy pożarowej. W tych

przypadkach ratownik może dochodzić wyrównania szkody materialnej. Podobnie może to

dotyczyć również naruszenia zdrowia, jeśli zostało ono narażone podczas ratowania.

Ratownikowi przysługuje zadośćuczynienie za koszty poniesione w związku z leczeniem

obrażeń lub zranień odniesionych w czasie akcji. Przedmiotem pozwu może być jeszcze

żądanie wypłacenia specjalnej zapomogi, renty, a nawet odszkodowania dla rodziny w

razie śmierci ratownika. Wszelkie odszkodowania powinny wypłacać obowiązane do tego

instytucje ubezpieczeniowe.

Karne skutki udzielania pomocy

Prawo wypowiada się zasadniczo tylko w sprawie zaniechania udzielania

niezbędnej pomocy, nie zajmuje natomiast stanowiska w przypadkach niewłaściwego jej

udzielenia. Prawnie można występować tylko na podstawie obowiązujących przepisów.

Gdy ofiara wypadku umiera w wyniku doznanych obrażeń, nie udzielający pomocy

ratownik nie może być ukarany za uszkodzenie ciała lub spowodowanie śmierci, a jedynie

za zaniechanie udzielenia pomocy. Jeżeli więc przypadkowy przechodzień nie udzieli

pierwszej pomocy ofierze wypadku drogowego, może ponieść konsekwencje prawne

jedynie za zaniechanie, zgodnie z art. 164 kodeksu karnego, choć na skutek braku

pomocy ranny umrze. Jeśli natomiast ratownik udzielając pomocy spowoduje uszkodzenie

ustroju lub śmierć ofiary na skutek rażącego zaniedbania bądź umyślnie, będzie

odpowiadał za spowodowanie wspomnianych fatalnych konsekwencji swego działania.

3 / 4

Zaniedbaniem

w zrozumieniu prawa jest nieprzestrzeganie wymaganej staranności,

do której jest się zobowiązanym i można jej dopełnić w konkretnych warunkach na miarę

osobistych możliwości. Dlatego też przy określaniu zaniedbania bierze się pod uwagę

okoliczności danego przypadku, a w szczególności konieczność pośpiechu. Właśnie przy

nagłym wypadku okoliczności te nierzadko utrudniają pracę ratownika. Często istnieje

równocześnie bezpośrednie niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia drugiej osoby, co

zmusza ratownika do szybkiego rozstrzygania i działania. W tych warunkach może łatwo

dojść do niedopełnienia wszystkich czynności i zachowania największej troskliwości

zalecanej przez przepisy prawne w przypadkach, gdy chodzi o ratowanie zdrowia i życia.

Kto opanował jednak przyjęte zasady udzielania pierwszej pomocy, z pewnością nie

popełni zaniedbania.

Zarzut poważnego zaniedbania nie ma zastosowania wówczas, gdy ktoś zgodnie

ze swoją najlepszą wiedzą i przekonaniem udziela pomocy w nagłym wypadku kierując się

nabytymi wiadomościami i doświadczeniem, choć później rozważając sprawę w spokoju

uzna swoje postępowanie za niewłaściwe lub nawet szkodliwe. Może dziać się podobnie

wówczas, gdy szkoda powstała dlatego, iż ratownik pragnął unikać ryzyka związanego z

grożącym mu niebezpieczeństwem. Nie można uznać za uszkodzenie ciała spowodowane

zaniedbaniem porażenia poprzecznego na skutek uszkodzenia kręgosłupa u

nieprzytomnej ofiary wypadku, którą ratownik przeniósł na miejsce, gdzie były możliwe do

wykonania czynności mające ochronić rannego przed skutkami zakrztuszenia lub

bezdechu. Prawodawca oczekuje ponadto, że zostaną spełnione absolutnie wszystkie

możliwości ratunku, nawet jeśli wykonane w tym celu czynności mogą okazać się później

bezcelowe lub nawet szkodliwe. Znany prawnik Bockelman następująco sformułował

problemy prawne, mające zastosowanie również dla ratownika, w swojej pracy "Problemy

lekarskie w aspekcie prawa karnego":

"Zastosowanie jakiegoś środka dającego bodaj nadzieję, jest tam gdzie grozi śmierć

zawsze słuszniejsze niż nieuczynienie niczego. Osąd wydający się przedtem słuszny

pozostaje niepodważalny nawet, jeśli okaże się potem, że wybór środka przyniósł w

efekcie zamiast zażegnania - przyspieszenie zgonu. Prawo nie wymaga, aby rezygnować

z ostatniej szansy nawet wówczas, gdy zamierzona czynność może zawieść. Przeciwnie,

oczekuje, że zostanie ona wykonana.”

Źródło:

http://www.ospslesin.org/pierwsza%20pomoc-prawne%20podstawy%20udzielania%20pomocy.htm

dostęp: 07.09.2008 / 15:10:27

4 / 4