Agresja wśród młodzieży gimnazjalnej

Agresja wśród młodzieży gimnazjalnej

Spis treści

Wstęp

…………………………………...…………………………………….…3

Rozdział I Zjawisko agresji w świetle literatury

1.1Pojęcie agresji…………………………………………………………………5

1.2 Rodzaje i formy agresji………………………………………………………6

1.3 Przyczyny zachowań agresywnych- zewnętrzne…………….……….……10

1.4 Przyczyny zachowań agresywnych- wewnętrzne………………………….13

1.4.1 Teoria instynktu……………………………………………………………13

1.4.2 Teoria frustracji……………………………………………………………14

1.4.3 Teoria społecznego uczenia się……………………………………………14

1.5 Ofiary i sprawcy agresji………………………………………………………15

Rozdział II Metodologia badań własnych

2.1

Cel i przedmiot badań……………………………………………………17

2.2.

Problem badawczy i hipoteza……………………………………………18

2.3

Zmienne i wskaźniki………………………………………………………19

2.4

Metody , techniki i narzędzia badań ……………………………………22

2.5

Teren , organizacja i dobór próby badawczej……………………………25

Rozdział III Wyniki badań własnych

3.1

Przedstawienie analiza wyników …………………………………………26

Wnioski i Zakończenie

…………………………………………………..43

Bibliografia

………………………………………………….…….…………45

Aneks

………………………………………………………….…………………47

Wstęp

Moja praca składa się z trzech rozdziałów: teoretyczny, metodologiczny oraz

empiryczny.

W rozdziale teoretycznym składającym się z pięciu podrozdziałów, które

prezentuję poniżej przedstawiłam zjawiska agresji w świetle literatury. Czym

jest agresja, jakie są jej rodzaje i formy, przyczyny zachowań agresywnych,

oraz krótka charakterystyka ofiary i sprawcy, klasyfikacje i źródła agresji.

W rozdziale drugim zajęłam się charakterystyką mojej pracy.

Przedmiotem badań w pracy są młodzi ludzie między 13-16 rokiem życia,

uczęszczający do szkoły gimnazjalnej.

Celem mojej pracy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, jaką wiedzę

posiada młodzież na temat agresji.

Następnie opisałam, jaki jest problem badawczy w pracy, czyli jakie

rodzaje agresji najczęściej występują wśród młodzieży gimnazjalnej oraz jakie

są uwarunkowania zachowań agresywnych.

Moja hipoteza zakłada, że najczęściej występującą agresją jest agresja

fizyczna. W kolejnej hipotezie zakładam, że uwarunkowania agresji są

wielorakie i złożone.

Przedstawiam również moje zmienne, do których zaliczyłam między

innymi brak szacunku dla innych, chęć zdobycia akceptacji czy popisywanie się

przed rówieśnikami, naśladownictwo, wpływ filmów i gier.

Metodą badań w mojej pracy jest sondaż diagnostyczny, w którym jako technikę

wykorzystałam ankietę, a narzędziem badawczym jest kwestionariusz ankiety.

Badania przeprowadziłam na terenie Zespołu Kształcenia Podstawowego

i Gimnazjalnego nr 6 w Gdańsku, w dniach 21 i 24 maja 2010 roku. W ankiecie

udział wzięło 8 klas szkoły gimnazjalnej. Łącznie badaniem objęto 221 osób w

wieku 13-16 lat

Przy doborze próby badawczej zastosowałam metodę naturalną.

W rozdziale trzecim zajęłam się prezentacją moich wyników.

Przedstawię część z nich.

W ankiecie wzięło udział 57% dziewczyn oraz 43% chłopców.

Najwięcej, bo aż 15% osób ankietowanych wskazuje, ze zjawisko

agresji rozumie jako bicie innych, słabszych, następnie wskazują : przezywanie

(13% ), walkę między kolegami (11%) , jako przemoc (9%), wyśmiewan ie się

z kogoś (8%). Na kolejnym miejscu jest atakowanie innych, obgadywanie i inne

(brak szacunku dla innych, wojny, dokuczanie, uczucie strachu, złość,

odmienne zdanie, a nawet kolega z klasy) z wynikiem 7%, następnie znęcanie

się 6%, wulgaryzmy i groźby 5%, poniżanie 4%, używki (narkotyki, alkohol)

Z badań wynika, że 21% uczniów uważa, że najwięcej agresji jest w szkole,

19% badanych podaje, że w grach komputerowych, pozostali, w innych miejscach (18%

tu najczęściej wymieniane są parki i sądy), 13% badanych wskazuje na dom rodzinny,

11% dostrzega zachowania agresywne podczas różnych spotkań ze znajomymi,

kolegami, w 10% badani wymieniają, że na stronach internetowych, tylko 8% wskazuje

na występowanie agresji w filmach.

Ponad połowa badanych, a więc 52% uczniów często dostrzega

zachowanie agresywne wśród swoich kolegów i koleżanek, 33% wymienia jako

rzadko,pozostali nie dostrzegają w ogóle takiego zachowania, stanowią oni 15%

badanych.

Sprawcami są najczęściej grupy mieszane (kobiety, mężczyźni) tak

podaje 56% badanych, następnie 36% wymienia mężczyzn i tylko 8%

sprawczyń to zdarzeń to kobiety.

Rozdział I Zjawisko agresji w świetle literatury

1.1

Pojęcie agresji

Agresja: Wg słownika socjologii nauk społecznych, agresja jest to:

„akt wrogości, wyrządzenia krzywdy, przemocy lub skrajnie gwałtownego

zachowania”

W. Okoń w słowniku pedagogicznym podaje, że jest to „działanie

skierowane przeciwko ludziom lub przedmiotom wywołującym u osobnika

niezadowolenie lub gniew, mające na celu spowodowanie szkody przedmiotowi

agresji lub zniszczenie go. Często agresja jest odpowiedzią na frustrację.

Agresja fizyczna w stosunku do osób wyraża się w biciu lub znęcaniu. Agresja

słowna w wymyślaniu lub wyśmiewaniu się. Agresja przeniesiona jest agresją

skierowaną na osoby lub przedmioty nie będące przyczyną agresji”

. Natomiast

w słowniku socjologicznym „agresja- impulsywne zachowanie, niejednokrotnie

podyktowane frustracją, zmierzające do zadania bólu, cierpienia fizycznego lub

psychicznego, do wyrządzenia szkody istocie żywej, także sobie”

Agresja – termin stosowany do opisania „ każdej formy zachowania,

której celem jest wyrządzenie szkody lub spowodowanie obrażeń innej żywej

istocie, motywowanej do uniknięcia takiego potraktowania”.

Motywem pierwotnym zachowania agresywnego może być albo chęć

wyrządzenia szkody drugiej osobie jako ekspresja uczuć negatywnych, jak

w przypadku agresji wrogiej, albo zamiar osiągnięcia określonego celu za

pomocą aktu agresji, jak w przypadku agresji instrumentalnej.

Gordon Marshall [w:]red, Słownik socjologii nauk społecznych, Wyd. PWN,

Warszawa 2005, s. 3.

Wincenty Okoń, Słownik pedagogiczny, Wyd. PW N, Warszawa 1975, s.11.

Krzysztof Olechnicki, Paweł Załęcki, Słownik socjologiczny, Wyd. Graffiti BC

Toruń 1997, s. 15.

Barbara Krahé, Agresja, Wyd. GWP, Gdańsk 2006, s. 17

T. Pszczołowski podaje ze agresja jest to „rozpoczęcie walki

niszczycielskiej lub przejście w sporze słownym od argumentów rzeczowych do

sprawiających przeciwnikowi przykrość”

Wg A. Frączek „agresją nazywa się czynności mające na celu zrobienie

szkody i spowodowanie utraty cenionych społecznie wartości, zadnie bólu

fizycznego lub spowodowanie cierpienia moralnego innemu człowiekowi”

W psychologicznym sensie agresją są „czynności skierowani przeciwko

komuś lub czemuś, mające na celu zadanie bólu, uszkodzenie, zniszczenie.

Przez agresję rozumiemy gwałtowne, napastliwe, destrukcyjne zachowanie,

które powoduje cierpienie ofiary”

1.2 Rodzaje i formy agresji

Wybrane rodzaje agresji:

- Pseudoagresja: jak podaje Jadwiga Mazur są to: „zachowania agresywne,

które mogą sprawić komuś krzywdę, ale nie mają takiej intencji”

-Agresja asertywna: „postępowanie naprzód, w kierunku wyznaczonego

celu, bez niepotrzebnych wahań, wątpliwości czy obaw”

-Agresja autorytarna: „tendencja do potępiania i karania ludzi, którzy łami ą

konwencjonalne normy i wartości, często wynikające z zawiści wobec innych

Tadeusz

Pszczołowski, Mała encyklopedia prakseologii i teorii organiza cji, Wyd. Ossolineum 1987, s.

Roman Maciej Kalina, Przeciwdziałanie agresji, Wyd. Instytut Wydawniczo -

Usługowy Ekspert, Warszawa 1991,s. 13

Ibidem,s. 13

Jadwiga Mazur, Przemoc w rodzinie - teoria i rzeczywistość, Wydawnictwo

Akademickie ŻAK, Warszawa 2002, s.15.

Ibidem, s.15.

umiejętności korzystania z wolności indywidualnej, charakterystyczna dla osób

posiadających osobowość autorytarną”

-Agresja symboliczna: „przemoc ta może nie dotyczyć bezpośredn io ofiary.

Sprawca chcąc osiągnąć pełną kontrole nad jej zachowaniem, może grozić

wyrządzeniem krzywdy ulubionemu zwierzęciu domowemu czy przedmiotom

mającym szczególne znaczenie dla ofiary. Ten rodzaj działań jest równie

dolegliwy jak pozostałe. Niszczenie przedmiotów i krzywdzenie zwierząt

szczególnie cennych emocjonalnie dla ofiary jest równie okrutne jak inny

rodzaj przemocy”

-Agresja naśladowcza: „polega na naśladowaniu modelu agresywnego

zachowania się, z którymi dana osoba styka się w swoim otocz eniu. Często

takim modelem do naśladowania jest osoba znacząca dla agresora, budząca

w nim podziw, uznanie. Agresja naśladowcza powstaje najczęściej pod

wpływem programów telewizyjnych, szczególnie filmów, w których bohater

stanowi atrakcyjny wzór do naśladowania”

-Agresja bierna: „metoda eksponowania negatywnych emocji, poprzez

nękanie psychiczne drugiej osoby. Bierna agresja występuje najczęściej wtedy,

gdy poprzez normy kulturowe człowiek zmuszony jest do powstrzymania

fizycznej przemocy, choć zdarzają się przypadki, kiedy bierna agresja

występuje świadomie i celowo”

Formy agresji

Krzysztof Olechnicki, Paweł Załęcki, Słownik socjologiczny, Wyd. Graffiti BC

Toruń 1997, s. 15.

Jadwiga Mazur, Przemoc w rodzinie - teoria i rzeczywistość, Wydawnictwo

Akademickie ŻAK, Warszawa 2002 s. 58.

Ibidem s. 58

Wśród różnorodnych klasyfikacji form agresywnego zachowania się

najczęściej spotykanym jest podział na agresję fizyczną i słowną oraz

bezpośrednią i pośrednią

Wg Z. Skornego agresja fizyczna może przybrać formę zachowań

napastliwych lub destruktywnych o bezpośrednim lub pośrednim charakterze

Do zachowań napastliwych bezpośrednich należą te które przybierają

formę trwających stosunkowo krótko ruchów poszczególnych części ciała min:

- rąk (uderzenia, trącenia, szarpanie, wyrywanie, rozdzieranie, ciąganie,

szczypanie, duszenie)

- nóg (kopnięcie, podstawienie nogi)

- mięśni twarzy (wykrzywianie się, przedrzeźnianie, plucie, gryzienie)

Do ataku służyć mogą narzędzia takie jak; linijka, kamień szpilka, kij ,

woda a formą ataku jest rzucanie, kłucie , oblewanie czy poparzenie. W formie

złożonych zachowań napastliwych agresja może przybrać postać bójki, pobicia

lub niesprawiedliwego traktowania. Formą pośrednich zachowań napastliwych

jest

zazwyczaj

przeszkadzanie,

dokuczanie,

zamiana

lub

chowanie

przedmiotów. W tym przypadku agresor działa zazwyczaj anonimowo.

Zachowanie destruktywne przejawiają się poprzez : rzucanie, uderzanie,

kopanie czy wybuchy złości. Zachowaniem destruktywnym pośrednim będzie

niszczenie lub uszkodzenie rzeczy będącej własnością osoby która jest

przedmiotem agresji.

Agresja słowna może występować w formie bezpośrednich lub

pośrednich wypowiedzi napastliwych, poniżających lub szkodzących.

Napastliwe wypowiedzi (grożenie, straszenie, odpędzanie), wypowiedzi

Zofia. Brańska, Agresja wśród dzieci i młodzieży w opinii uczniów, nauczycieli i

rodziców [w:]red Jana Papieża, Andrzeja Płukisa, Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie

polskiej transformacji ustrojowej, Wyd. Adam Ma rszałek, Toruń 2000, s.231

Zofia. Brańska, Agresja wśród dzieci i młodzieży w opinii uczniów, nauczycieli i

rodziców [w:]red Jana Papieża, Andrzeja Płukisa, Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie

polskiej transformacji ustrojowej, Wyd. Adam Marszałe k, Toruń 2000, s.231

szkodzące (odbieranie uprawnień przysługujących danej osobie, podawanie

nieprawdziwych

informacji),

wypowiedzi

poniżające

(przezywanie,

wyśmiewanie, obmawianie)- to forma bezpośredniej agresji słownej.

Pośrednia agresja słowna to agresywne wypowiedzi które mają wyrządzić

szkodę lub przykrość danej osobie, są skierowane do osób trzecich, ich forma to

wypowiedzi napastliwe, szkodzące i poniżające.

Tabela

1: Formy agresji w szkole

Formy agresji w szkole

Rodzic

Uczeń

Obrażanie przez nauczyciela

41,4

Szkodliwe plotki

5,8

25,1

Obrażanie przez nauczyciela

5,2

21,6

Wyrzucenie z klasy

4,6

13,9

Kradzież

6,2

12,4

Niszczenie rzeczy

5,7

10,4

Przymuszanie

4,3

8,3

Zmuszanie do kupowania za

swoje pieniądze

0,2

8,3

Agresja fizyczna ze strony

nauczyciela

0,9

Pobicie

5,2

6,5

Groźby z użyciem

niebezpiecznego narzędzia

2,8

Obrażenia cielesne

2,5

Zabieranie siłą rzeczy lub

pieniędzy

1,7

Straszenie przez nauczyciela

3,9

Źródło: 1Charaktery magazyn psychologiczny, 2010, nr1, s.9

Tabela nr 1 przedstawia formy agresji, które występują w szkole.

W badaniu wzięło udział 1001 rodziców i dzieci (w wieku od 7 -18 lat),

które uczęszczają

szkół

podstawowych,

gimnazjalnych

i ponadgimnazjalnych. Badanie te zrealizowano w ramach programu „szkoła

bez przemocy”. Wyniki są dość zaskakujące okazuje się, że rodzice nie wiedzą

wystarczająco o otoczeniu dzieci, o ich problemach w szkole.

Tylko niewielu rodziców zdaje sobie sprawę, że ich pociechy są ofiarami

przemocy symbolicznej (m.in. zabieranie siłą pieniędzy lub rzeczy i niszczenie

ich) oraz przemocy psychicznej (tj. obrażanie, wymyślanie). Nasuwa się

pytanie: Dlaczego? Otóż w dzisiejszych czasach, aby zapewnić rodzinie,

a przede wszystkim dzieciom godne życie rodzice poświęcają więcej czasu na

pracę. Nie mają czasu na rozmowy z dziećmi o ich problemach, albo je

bagatelizują, mając nadzieję, że dzieci same sobie poradzą. Powszechnie uważa

się, że jeżeli nie ma krwi to znaczy, że wszystko jest w porządku.

A przezywanie, czy obrażanie kształtuje charakter i dziecko staje się

odporniejsze psychicznie i w przyszłości nie będzie takie wrażliwe.

1.3 Przyczyny zachowań agresywnych- zewnętrzne

Jak podaje Z. Brańska agresywne zachowania u dzieci i młodzieży

wywołują następujące czynniki :

- osobowościowe (predyspozycje wrodzone, uszkodzenia centralnego układu

nerwowego, zaburzenia somatyczne);

- tkwiące w środowisku rodzinnym (kryzys rodziny, błędy wychowawcze

rodziców, rodziny patologiczne );

-tkwiące w środowisku szkolnym (organizacyjne, psychologiczno - społeczne,

pedagogiczne);

- inne(środki masowego przekazu, grupy rówieśnicze, wiek, płeć)

Uwarunkowania genetyczne:

Zofia. Brańska, Agresja wśród dzieci i młodzieży w opinii uczniów, nauczycieli i

rodziców [w:] red Jana Papieża, Andrzeja Płukisa, Przemoc dzieci i młodzieży w

perspektywie polskiej transformacji ustrojowej, Wyd. Adam Marszałek, T oruń 2000, s.231

Stanisław Kawula w swojej pracy naukowej jako przycz yny zachowań

agresywnych podaje: „źródła agresji mają swe miejsce w biochemicznych

właściwościach zachowań ludzkich i w środowisku życia. Biochemia mózgu

często decyduje o agresji człowieka”

. Lecz nie tylko geny są źródłem

zachowań agresywnych. Wg I. Pospiszyl zachowania agresywne są wyuczone

„Agresji się uczymy. Nabywanie wzorców zachowania agresywnego w dużej

mierze odbywa się przez naśladownictwo — głównie agresywnych zachowań

rodziców”

Zachowanie wyuczone:

Doświadczanie przemocy w rodzinie zaburzają rozwój dziecka

„ przemoc, jak każde znaczące doświadczenie, odciska swój ślad

w psychospołecznym funkcjonowaniu dziecka, wpływając niekorzystnie na

proces jego rozwoju. Wagę tego doświadczenia podkreśla fakt, iż jego

sprawcami są najczęściej rodzice lub opiekunowie, a więc osoby w sposób

naturalny predysponowane do zapewnienia dziecku poczucia bezpieczeństwa

i podpory we wszystkich jego trudnych chwilach”

. Zaburzony rozwój wpływa

negatywnie na zachowanie i postępowanie dziecka. Staje się ono nieufne , nie

potrafią okazywać emocji, bądź okazuje tylko negatywne „krzywdzenie dziecka

szczególnie negatywnie odbija się na jego rozwoju emocjonalnym.

Bezpośrednia reakcja dziecka na zachowanie krzywdzące: wzrost agresywności,

niska samoocena, emocjonalna labilność, nieumiejętność wchodzenia w relacje

Stanisław Kawula, Bariery resocjalizacji w świetle teorii społecznego

naznaczenia[w:]red Józef Górniewicz, Hanna Kędzierska, Systemowa pomoc rodzinie w

procesie resocjalizacji i readaptacji społecznej, Wyd. Uniwersytetu Warmińsko -Mazurskiego,

Olsztyn 2000, s.22 .

Stanisław Kawula, Bariery resocjalizacji w świetle teorii społecznego

naznaczenia[w:]red Józef Górniewicz, Hanna Kędzierska, Systemowa pomoc rodzinie w

procesie resocjalizacji i readaptacji społecznej, Wyd. Uniwersytetu War mińsko-Mazurskiego,

Olsztyn 2000,, s.23.

Irena Pospiszyl, Przemoc w rodzinie, Wyd. WSiP, Warszawa 1994, s. 156.

interpersonalne, wrogość do otoczenia przy jednoczesnym silnym przywiązaniu

do opiekunów”

Wpływ mediów:

Masmedia to inaczej środki masowego przekazu, z którymi

w dzisiejszym świecie mamy kontakt na każdym kro ku. Większość osób

posiada komputer, dostęp do internetu oraz telewizję są to w dzisiejszych

czasach przedmioty niezbędne do funkcjonowania w społeczeństwie. Zarówno

internet jak i telewizja są „oknem na świat” w ciągu kilku sekund można

sprawdzić najnowsze wiadomości i to nie tylko z kraju, ale z całego świata.

Nie zapominajmy również o różnego rodzajach czasopismach, stacjach

radiowych czy książkach. Wszystko to jest skierowane na młodzież i dzieci.

Telewizja -programy młodzieżowe, czy bajki dla dzieci, czasopisma obszerna

tematyka zarówno młodzieżowa jak i gazety dla maluchów, w internecie

również jest dużo stron przeznaczonych dla młodzieży i dzieci. Jeżeli jesteśmy

w stanie odpowiednio korzystać z tak wielu źródeł to są one jak najbardziej

wskazane, jeżeli jednak media wykorzystywane są jako „niania” czy tzw.

„zabijacze czasu”, a dorośli nie kontrolują, co oglądają, czy czytają dzieci,

robią im wielką krzywdę. Dziecko, które przyzwyczajone jest do „świata

fikcyjnego” nie potrafi sobie poradzić w świecie rzeczywistym, ponieważ nie

wie, czym ten świat jest. Zdanie Rowella Huesmanna który prowadził badania

związane ze zjawiskiem agresji i roli mediów, które mają duży wpływ na

rozwój zachowań agresywnych zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży

„wielokierunkowe badania pokazują, że obserwowanie agresji na ekranie

powoduje istotny wzrost agresji u dzieci i młodzieży, oraz stosunkowo niski –

u osób dorosłych. Co więcej wzrost agresji w wyniku tego rodzaju wzmocnień

wykazuje silną tendencję do utrwalania się działania na zasadzie

samowzmocnienia”

. Ponadto Huesmann uważa, że „wpływ mediów nie

kończy się na modelowaniu zachowań agresywnych. Jest o wiele bardziej

zgeneralizowany, sprzyja zmianie standardów ewaluatywnych na temat

Ibidem, s.157.

Irena Pospiszyl, Patologie społeczne, Wyd. PWN, Warszawa 2009, s.111.

przemocy, przekonań i postaw, a wreszcie zmiana percepcji rzeczywistości.

Dokonują się, więc istotne i trwałe zmiany w procesach poznawczych jednostek

w ich nastawieniach, w osobowości”

Zachowania agresywne są także sposobem na zdobycie, potwierdzenia

lub zintensyfikowanie poczucia kontroli. Agresja jest dogodnym sposobem

radzenia sobie z problemami kontroli, ponieważ ten rodzaj aktywności, jeśli

okaże się skuteczny, dostarcza szybkich i wyrazistych sygnałów

potwierdzających własną moc i kompetencję. Jest to również sprawdzian

własnych sił, sposób ochrony a także umacnianie i podnoszenie własnej

wartości

1.4 Przyczyny zachowań agresywnych- wewnętrzne

1.4.1 Teoria instynktu

Wg. teorii instynktu Freuda zachowanie jednostki napędzane jest dwoma

podstawowymi siłami, które są nieodłączną częścią natury ludzkiej: instynkt

życia (Eros) i instynkt śmierci (Thanatos). Do poszukiwania przyjemności

i dążenia do zaspokojenia pragnień skłania Eros, natomiast Thanatos

nastawiony jest na autodestrukcję. Te dwa instynkty, z racji swej sprzecznej

natury pozostają w trwałym konflikcie wewnętrzny, który rozwiązać można

tylko poprzez odwrócenie siły destrukcyjnej od podmiotu i skierowanie jej na

innych.

Freud uznał działanie agresywne w stosunku do innej osoby za

mechanizm uwalniania destrukcyjnej energii, którego zadaniem jest ochrona

wewnętrznej równowagi jednostki. W koncepcji katharsis Freud dopuszczał

możliwość rozładowania energii psychicznej przez nieagresywne zachowania

ekspresyjne (np. żart) ale dające tylko chwilowy skutek.

Ibidem, s. 111

Jadwiga Mazur, Przemoc w rodzinie- teoria i rzeczywistość, Wydawnictwo

Akademickie ŻAK, Warszawa 2002, s.17

Zdaniem Freuda agresja jest nieuniknioną cechą ludzkiego zachowania

i poza kontrolą podmiotu

1.4.2 Teoria frustracji

W pierwotnej wersji teorii Dollarda (1939) agresja interpretowana jest

jako rezultat popędu do rozładowania frustracji, przy czym frustracja

definiowana jest jako zewnętrzne zakłócenie zachowania ukierunkowanego na

cel. Innymi słowy doświadczenie frustracji aktywuje popęd do działania

przeciwko źródłu frustracji i ten popęd odpowiada za agresywne zachowanie.

Należy jednak mieć na uwadze, że nie każda frustracja prowadzić może do

agresywnej reakcji. Osoba która jest sfrustrowana może też wycofać się

z sytuacji lub popaść w depresję. Również nie każdy atak agresji jest wynikiem

frustracji.

Poprzednia wersja została zastąpiona przez wersję Millera (1941),który był

współtwórcą oryginalnej teorii, w której stwierdził on, że „frustracja stwarza

podniety dla wielu różnych typów reakcji, między innymi do jakiejś formy

agresji

”. Wynika z tego, że agresja nie jest jedyną, lecz tylko możliwą

reakcją na frustrację.

1.4.3 Teoria społecznego uczenia się

Wg. badań Alberta Bandury i jego współpracowników przyjmuje się , że agresja

ma swoją genezę w procesie społecznego uczenia się, gdzie za podstawowy

mechanizm „nabywania” niepożądanych cech uznaje się tzw. naśladownictwo

i modelowanie. Można więc przyjąć, że „gdyby doświadczenia kształtowane

pod wpływem uczestnictwa dzieci w życiu rodzinnym i społecznym nie

doprowadzały je do wniosku, że popłaca się być silnym, sprytnym i nie liczyć

się z innymi w realizacji własnych celów, gdyby obserwacja życia codziennego

-czy np. sportu -nie umacniała w nich przekonania, że jedyną drogą do

Barbara Krahé, Agresja, Wyd. GWP, Gdańsk 2006, s. 37

Barbara Krahé, Agresja, Wyd. GWP, Gdańsk 2006, s. 38

narzucenia innym własnych reguł jest agresja- prawdopodobnie- nie byłoby jej

tyle w życiu dzieci”

Agresywne zachowanie przejawiają dzieci surowo karana, występuje

także związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy doświadczeniem surowości

wychowawczej w dzieciństwie a stosowaniem jej wobec własnego potomstwa.

Najprawdopodobniej działa to na zasadzie mechanizmu powielania rodzinnych

wzorców wychowawczych, czego skutkiem jest , że dziecko wzrasta

w przekonaniu , że to przemoc jest właściwym środkiem wychowania

1.5 Ofiary agresji oraz sprawcy – charakterystyka

Powszechnie uważa się, że przemoc w szkole dotyczy tylko chłopców.

Z wielu badań wynika, że to chłopcy są bardziej agresywni, i to zarówno oni

w większości są jej ofiarami. Wynikać to może z tego, że społeczeństwo

oczekuje od chłopców agresywnego zachowania. Agresja jest męska,

„twardziele” radzą sobie sami, i wszystkie problemy rozwiązują pięścią. Takie

zachowanie często wynoszą z różnego rodzaju filmów, gdzie właśnie twardziel

ratuje miasto przed złem, czy nawet całkowitym zniszczeniem świata oraz

z domu naśladując ojca. Jeżeli chodzi o dziewczęta tu jest nieco trudniej,

wszyscy kierują się stereotypem, że dziewczynki są bezsilne i do niektórych

rzeczy są niezdolne. Dziewczyny są sprytniejsze od chłopców, są bardziej

wyrafinowane i w sposób dość okrutny potrafią dopiąć swego, a w razie kłopotu

wykorzystują wyżej przedstawiony stereotyp, swoją wrażliwość, czy niewielką

posturę. Jednak to tylko pozory, jak zauważa Irena Pospieszył

Maria Wojszyk, Agresja w ocenie dzieci i młodzieży [w:]red J. Papież, A. Płukisa, Przemoc

dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej, Wyd. Adam Marszałek,
Toruń 2000, s.218.

Ibidem, s.218.

„większość sposobów dręczenia kolegów, z wyjątkiem przemocy fizycznej, nie

różni się w sposób istotny u dziewcząt i chłopców”

Tabela

2: Ofiary i sprawcy przemocy w szkole (w %)

Sposób

dręczenia

Ofiary przemocy

Sprawcy przemocy

Ogółem Chłopcy

Dziewczęt

Ogółem Chłopcy Dziewczęta

Przezywani

30,8

31,0

30,5

35,9

43,3

28,7

Izolowanie

15,1

13,9

16,3

21,0

22,7

19,3

8,5

12,6

4,4

16,4

26,6

6,4

Maria Wojszyk, Agresja w ocenie dzieci i młodzieży [w:]red J. Papież, A. Płukisa,

Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej, Wyd. Adam

Marszałek, Toruń 2000, s.109.

Przemoc

fizyczna

Oczernianie

18,6

17,4

19,9

13,7

17,2

10,2

Ośmieszani

e (dowcipy

i gesty

seksualne)

12,8

13,5

12,0

15,2

23,0

7,6

Źródło: 2Irena Pospiszyl, Patologie społeczne, Wyd. PWN, Warszawa 2009, s. 108

Rozdział II Metodologia badań własnych

części

metodologicznej

najważniejsze

jest

odpowiednie

zorganizowanie procesu badawczego, który powinien odbywać się według

pewnego schematu. Pierwszym punktem jest faza koncepcji, dzieli się ona na

kolejne punkty: określenie przedmiotu i celu badań, sformułowanie problemów

badawczych oraz hipotez, wyborze terenu badań lub próby badawczej, kolejnym

krokiem jest opracowanie technik badawczych za jakich będziemy korzystać,

badania pilotażowe i ostatni punkt w fazie pierwszej to opracowanie ostatecznej

wersji zagadnienia, hipotez roboczych oraz narzędzi badawczych. Faza druga

składa się z kolejnych etapów: przeprowadzenie badań, porządkowanie

i przygotowywanie materiałów badawczych, oraz ich analiza, weryfikacja

hipotez i ostatni punkt polega na opracowaniu teoretycznym

2.1

Cel i przedmiot badań

Nim przejdę do omawiania jaki jest mój cel i co jest przedmiotem moich

badań, podam definicje powyższych wyrazów tj. cel i przedmiot badań.

Zacznę od tego co to jest cel badań. Cel wg. J. Pietera „celem pracy

naukowo

badawczej

jest

przeważnie

pojęciowe

odzwierciedlanie

rzeczywistości”

. Natomiast W. Dudkiewicz cel definiuje jako „poznanie

naukowe istniejące realnie, doświadczanie rzeczywistości społecznej, opis

jakiegoś zjawiska, instytucji lub jednostki. Oprócz funkcji poznawczej badania

pedagogiczne spełniają także funkcje praktyczno użyteczne”

Celem mojej pracy jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, jaką wiedzę

posiada młodzież na temat agresji.

Teraz przejdę do przedmiotu badań. Z. Skorny uważa, że „Przedmiotem

badań naukowych jest określony zbiór zjawisk, przedmiotów lub osób. Badania

psychologiczne i pedagogiczne dotyczą wybranej kategorii osób określanej

mianem populacji”

Przedmiotem badań w mojej pracy są młodzi ludzie między 13-16 rokiem

życia, którzy uczęszczają do szkoły gimnazjalnej.

2.2.

Problem badawczy i hipoteza,

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s.62.

Józef Pieter, Ogólna metodologia pracy naukowej, Zakład Narodowy im.

Ossolińskich – Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967, s. 20.

Waldemar Dudkiewicz, Podstawy metodologii badań do pracy magisterskiej i

licencjackiej z pedagogiki, wyd. Stachurski, Kielce 2001, s.50 .

Zbigniew Skorny, Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki, wyd. WSiP,

Warszawa 1984, s. 107.

Na początku zanim przedstawię problemy badawcze i hipotezy mojej

pracy wyjaśnię czym jest problem badawczy i czym jest hipoteza.

„Słowo „problem” pochodzi z języka greckiego(problema) i znaczy min.

Przeszkoda lub trudność”

. T. Pilch problem badawczy uważa za: „raczej

zespół problemów badawczych ”

oraz „zabieg werbalny, polegający na

precyzyjnym rozbiciu tematu na pytania, problemy”

Polski socjolog Stefan

Nowak twierdzi, że: „problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zestaw

pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie.”

Podobnie uważa Józef

Pieter „problem naukowy jest swoistym pytaniem, a jako taki zakłada pewną

wiedzę; coś się wie, formułując problem, a czegoś się nie wie i właśnie chodzi

o to, aby się dowiedzieć, czyli aby poznać prawdę w obrębie tego, czego się nie

wie”

Problemami głównymi w mojej pracy są:

1. Jakie

rodzaje agresji najczęściej występują wśród młodzieży

gimnazjalnej?

2. Jakie są uwarunkowania agresji?

Słowo hipoteza również pochodzi z języka greckiego i znaczy dosłownie

„podkład” lub przypuszczenie”

. Jak podaje T. Kotarbiński „hipotezę nazywa

się wszelkie twierdzenie częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki

domysł, za pomocą, którego tłumaczymy dane faktyczne, więc też i domysł

w postaci uogólnienia osiągniętego w drodze indukcji eliminacyjnej”

Natomiast encyklopedia powszechna podaje: „w metodologii zdanie nie w pełni

Józef Pieter, Zarys metodologii pracy naukowej. Wyd.PWN, Warszawa 1975, s. 30.

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Nar odowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s. 65.

Ibidem, s. 64.

Mieczysław Łobocki, Metody badań pedagogicznych, wyd. PWN Warszawa 1987,

s.55.

Józef Pieter, Zarys metodologii pracy naukowej. Wyd.PWN, Warszawa 1975, s. 67

Józef Pieter, Zarys metodologii pracy naukowej. Wyd. PWN, Warszawa 1975, s. 61.

Tadeusz Kotarbiński, Kurs logiki dla prawników, Wyd. PWN Warszawa 1975, s.

157.

uzasadnione,

rozważane

jako

racja

dla

uznanych

już

zdań;

założenie(przypuszczenie) oparte na prawdopodobieństwie, wymagające

weryfikacji, mające na celu odkrycie nieznanych zjawisk lub praw”

Hipotezy jakie stawiam w pracy to:

1. Zakładam, że najczęściej występuje agresja fizyczna.

2. Zakładam, że uwarunkowania agresji są wielorakie i złożone.

2.3

Zmienne i wskaźniki

Teraz przejdę do omówienia czym są zmienne i wskaźniki.

Jak podaje słownik pedagogiczny zmienna to: „czynnik przybierający

różne wartości w badanym zbiorze;[…]”

. Zdaniem Z. Skornego „zmienna to

pewna kategoria zjawisk, których wielkość, intensywność, częstość

występowania może ulegać zmianom zależnie od różnych okoliczności”

S. Nowak mówi: „zmienna określa jedynie, pod jakim względem interesują nas

analizowane przedmioty i zjawiska, specyfikując ich możliwe własności, stany

lub zdarzenia, którym podlegają, a ponadto, jakie typy relacji będziemy

uwzględniać między przedmiotami rozpatrywanymi pod danym względem”

Wyróżnić można dwie zmienne:

Zmienna zależna: „[…]w badaniach pedagogicznych zmienna zależna

jest zwykle jakimś czynnikiem zmieniającym się pod wpływem

określonych oddziaływań pedagogicznych mogą to być m.in.

wiadomości, sprawność, zdolności, przekonania lub cechy charakteru”

Zmienna niezależna: „jej zmiany nie zależą od zespołu innych

zmiennych występujących w badanym zbiorze; np. wiek ucznia jako

Encyklopedia PWN, Warszawa 1995, s.

Wincenty Okoń, Słownik pedagogiczny, Wyd. P WN, Warszawa 1975, s. 351

Zbigniew Skorny, Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki, wyd. WSiP,

Warszawa 1984,s. 149.

Stefan Nowak, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985, PWN, s. 152.

Wincenty Okoń, Słownik pedagogiczny, Wyd. PWN, Warszawa 1975, s.352.

zmienna niezależna warunkiem jego osiągnięcia, ale sam od nich nie

zależy”

Tadeusz Plich wskaźniki definiuje „w badaniach pedagogicznych

wskaźniki maja charakter statyczny, czyli wielkości proporcji występowania

wskaźników

w badanej

zbiorowości

określa

istnienie

cech

przez

nieokreślonych[…]”

Ibidem, s. 352

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s. 149.

Tabela 3. Metodologia badań własnych

Źródło: Badania własne 1

Problem

główny

Hipoteza

główna

Zmienna zależna

Zmienna niezależna

Wskaźniki do zmiennej

zależnej

Wskaźniki do

zmiennej

niezależnej

1. Jakie
rodzaje agresji
najczęściej
występują
wśród
młodzieży
gimnazjalnej?

2. Jakie są
uwarunkowani
a agresji?

1. Zakładam, że
najczęściej
występuje
agresja
fizyczna.

2. Zakładam, że
uwarunkowani
a agresji są
wielorakie i
złożone.

- brak szacunku

dla innych

- chęć zdobycia

akceptacji,

popisywanie się

- uczucie złość

- problemy

- dla zabawy

-uzależnienia

- odmienne

zdania

- naśladownictwo

- wpływ filmów i gier

- niedojrzałość

- złe wychowanie

- walka o pozycje

społeczną

- problemy z

tożsamością

- choroba (np. ADHD)

-gry, filmy

- pozycja społeczna

-stres

- rywalizacja

- okres buntu

- hormony

-alkohol, narkotyki

- brak zainteresowania ze

strony rodziców/

opiekunów

- koledzy i koleżanki

-wartości

- wychowanie

-akceptacja/ gangi

- brak tolerancji

-masmedia

- sytuacja w domu

rodzinnym

- zemsta

2.4

Metody, techniki i narzędzia badań

Po zaprezentowaniu celu i przedmiotu badań, problemu badawczego,

hipotez oraz zmiennych i wskaźników zajmę się omówieniem metod,

technik oraz narzędzi badań. Nim przejdę do przedstawienia swoich metod

technik i narzędzi badawczych przedstawię niezbędne definicje.

Definicja metody „zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów

koncepcyjnych

i instrumentalnych,

obejmujących najogólniej całość

postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu

naukowego”

Tadeusz Pilch do metod badawczych kwalifikuje:



Monografia pedagogiczna



Sondaż diagnostyczny



Metoda indywidualnych przypadków



Eksperyment pedagogiczny



Badania ilościowe i jakościowe w pedagogice

Natomiast technikami badań nazwać możemy „czynności praktyczne,

regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na

uzyskanie optymalnie sprawdzanych informacji, opinii, faktów”



Obserwacja



Analiza treści, badanie dokumentów



Pomiar środowiska wychowawczego



Techniki socjometryczne



Wywiad



Ankieta

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s.116.

Ibidem, s. 116.

Zanim przejdę do omówienia narzędzi badań przedstawię osiem

ogólnych zasad, którymi należy kierować się trakcie przygotowywania

dowolnego narzędzia badawczego.

„Zasada pierwsza głosi: w trakcie badań społecznych nie można opierać

poznania na jednej technice badań.

Druga zasada: zasada ta domaga się zbudowania dla każdych badań

odrębnych narzędzi badawczych

Trzeci zasada: nakazuję budowę i treść narzędzia podporządkować cel,

ogólnym badań, zawartym w problemach badawczych.

Czwarta zasada: konstrukcja pytań powinna odróżniać opisywanie od

opiniowania.

Piąta

zasada:

nakazuje

trzymać

się

właściwej

kolejności

w przygotowywaniu badań, mianowicie pierw należy określić cel badań,

kolejny krok to formułowanie pytań oraz wybór terenu badawczego lub próby

badawczej i na samy końcu możemy konstruować narzędzia.

Szósta zasada: dotyczy języka i narzuca surową dyscyplinę w zakresie

ścisłości i jednoznaczności używanych pojęć i zdań.

Siódma zasada: struktura wewnętrzna narzędzi badań, stopień ich

standaryzacji, rodzaj pytań, mają istotny wpływ na wiarygodność uzyskiwanych

informacji.

Ósma i ostatnia zasada: wymaga, by każde narzędzie spełniało

przynajmniej dwa podstawowe warunki oraz najważniejsze narzędzie musi być

trafne i rzetelne”

Tadeusz Pilch podaje: „narzędzia badań za każdym razem buduje się dla

poznania określonej, konkretnej sytuacji, zjawiska czy problemu

”.

Narzędziem badań jest:



Test socjometryczny

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s. 116

Ibidem, s.156.



Arkusz obserwacji



Kwestionariusz wywiadu



Kwestionariusz ankiety rozsyłanej



Kwestionariusz ankiety

Metodą badań w mojej pracy jest sondaż diagnostyczny, jako technikę

wykorzystam

ankietę.

Narzędziem

badawczym

jakiego

użyję

jest

kwestionariusz ankiety.

Metoda sondażowa: „jest sposobem gromadzenia wiedzy o przymiotach

strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach

i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju

określonych zjawisk, o wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie

zlokalizowanych, posiadających znaczenie wychowawcze, w oparciu

o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane

zjawisko występuje

”.

Jak podaje Mieczysław Łobocki „ankieta stanowi z reguły zbiór pytań

otwartych i nie obejmuje więcej niż kilka lub kilkanaście takich pytań”

T. Pilch ankietę definiuje jako „technikę gromadzenia informacji, polegającą na

wypełnianiu

najczęściej

samodzielnie

przez

badanego

specjalnych

kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji, w obecności lub

częściej nie w obecności ankietera”

.W. Okoń podaje cztery typy ankiety:



jednorazowa: „umożliwia zarejestrowanie opinii ludzi o jakimś

zjawisku w danym momencie”



okresową: „stosuje się ją w regularnych odstępach czasowych”

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, ,s. 126.

Mieczysław Łobocki, Metody badań pedagogicznych, wyd. PWN Warszawa 1987, s.

270.

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodo wy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s. 141.

Wincenty Okoń, Słownik pedagogiczny, Wyd. PWN, Warszawa 1975, s 19.

Ibidem, s. 19



bezimienna: tzw. anonimowa, w tej ankiecie nie podajemy imienia

jak i również nazwiska.



imienna: w, której podajemy swoje dane.

Ankieta jako narzędzie badawcze daje wiedzę obszerną, lecz nie

pogłębioną, informuje, lecz nie wyjaśnia zjawiska. Ankieta jest szybka

i łatwa w przeprowadzeniu, nie wymaga również nadzoru ankietera

Ankieta, którą się posłużę została zmodyfikowana na potrzeby mojej

pracy. Autorem ankiety jest pani mgr Grażyna Zając

2.5

Teren , organizacja i dobór próby badawczej

Kolejnym ważnym krokiem po sporządzeniu narzędzi badań, jest dobór ter enu

badań.

Wybór terenu badań jest odzwierciedleniem wszystkich zagadnień, cech

i wskaźników, jakie muszą być zbadane. Istotnym pojęciem jest populacja

generalna, która jest całością grupy stanowiącej przedmiot zainteresowania.

Do badań wybierana jest grupa reprezentatywna, ponieważ nigdy nie jest

możliwe, by przeprowadzić badania na całej populacji

Badanie będę przeprowadzać na terenie Zespołu Kształcenia

Podstawowego i Gimnazjalnego nr 6 w Gdańsku. Przy doborze próby

badawczej zastosuję metodę naturalną. Przeprowadzenie badań planuję na 21

i 24 maja 2010roku. Natomiast skompletowanie wszystkich przeprowadzonych

badań i ich przeanalizowanie planuję na koniec maja 2010r.

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s. 163.

http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU9830 dnia 25.04.2010.

Tadeusz Pilch, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977, s.70-71.

Rozdział III Agresja wśród młodzieży gimnazjalnej-

wyniki badań własnych

Po przeprowadzeniu badan dokonałam analizy otrzymanych wyników. W moich

badaniach posłużyłam się kwestionariuszem ankiety. W ankiecie udział wzięło

8 klas szkoły gimnazjalnej. Łączna liczba ankietowanych to 221 osób w wieku

13-16 lat. Zacznę od przedstawienia wyników ankiet.

Wykres 1 Płeć osób ankietowanych

Źródło: Badania własne

57% ankietowanych osób to dziewczyny, 43% chłopców.

Wykres 2 Młodzież agresję rozumie jako:

Źródło: Badania własne

Najwięcej bo aż 15% osób ankietowanych wskazuje, że zjawisko agresji

rozumie jako bicie innych, słabszych, następne 13% jako przezywanie, 11%

walkę między kolegami, 9% uczniów agresję rozumie jako przemoc, 8% podaje,

że wyśmiewanie się z kogoś również jest formą agresji. Na kolejnym miejscu

jest atakowanie innych, obgadywanie i inne (brak szacunku dla innych, wojny,

dokuczanie, uczucie strachu, złość, odmienne zdanie, a nawet kolega z klasy)

z wynikiem 7%, następnie znęcanie się 6%, wulgaryzmy i groźby 5%, poniż anie

4%, używki (narkotyki, alkohol) 3%

Wykres 3 Zjawisko agresji rozumiane przez młodzież

Najwięcej, bo aż 17% osób agresje wśród młodzieży rozumie poprzez

bójki. Na drugim miejscu znajdują się obgadywanie 11%. Następnie

8% wyśmiewanie, wyzwiska i zdobywanie akceptacji poprzez agresywne zachowanie,

6% poniżanie i inne (wymuszanie pieniędzy, podpalenia, dokuczanie), 5% popisywanie

się i przemoc, 4% groźby, 3% prowokacja i wulgaryzmy. Najmniej 2% dla zabawy.

Źródło:Badania własne

Wykres 4 Występowanie agresji

21% uczniów uważa, że najwięcej agresji jest w szkole, 19% w grach

komputerowych, 18% w innych miejscach najczęściej podawane są parki i sądy, 13%

wskazuje na dom rodzinny, 11% dostrzega zachowania agresywne podczas spotkań

z kolegami, 10% na stronach internetowych, 8% wskazuje na występowanie agresji

w filmach.

Źródło: Badania własne

Wykres 5 Agresja wg grup

Najwięcej 35% badanych uważa, że młodzież jest najbardziej agresywna,

tłumacząc to tym iż jest to okres bunt, 18% uważa, że to najmłodsi są

agresywni wyjaśniając, że agresja jest formą walki o pozycje społeczną. 17%

stwierdza, że u wszystkich występuje agresja. Młodzież trafnie zauważyła, że

agresja jest często naśladowana. Z tym samym wynikiem 17% znajduje się

odpowiedz

że

dorośli są grupą najbardziej agresywną, jako uzasadnienie podając, że jest

to na skutek stresu. 12% ankietowanych nie wiedziało, która grupa wiekowa

jest bardziej agresywna.

Źródło:Badania własne

Wykres 6 Zachowanie agresywne wśród kolegów i koleżanek.

Ponad połowa 52% uczniów często dostrzega zachowanie agresywne

wśród swoich kolegów i koleżanek, 33% rzadko, niewiele bo tylko 15% w

ogóle nie dostrzega takiego zachowania

Źródło: Badania własne

Wykres 7 Sprawcy agresji

24% badanych doświadczyło lub było świadkiem agresji ze strony

jednego ucznia, 20% ze strony grupy uczniów z innej klasy, 18% ze strony

grupy młodzieży z ulicy, 17% ze strony kolegów z własnej klasy 11% z żadn ej

z wymienionych, i 10% ze strony rodziców.

Źródło: Badania własne

Wykres 8 Zdarzenia występujące w szkole

17% w trakcie pobytu w szkole popada w konflikty z kolegami

i koleżankami, tyle samo osób jest biernych i ospałych, 15% samotnie spę dza

czas, 10% miewa bóle głowy, żołądka lub serca. Tyle samo 10% niszczy

przedmioty, błaznuje. 6% wyładowuje złość na kolegach, 4% popada

w konflikty z nauczycielami, popada w przygnębienie, i jest zmuszanych do

czynności, które ranią ich poczucie godności. 3% wymiotuje w sytuacjach

frustracyjnych.

Źródło: Badania własne

Wykres 9 Zachowania agresywne w szkole

18% ankietowanych było świadkiem wyśmiewania i przezywania innych,

18% obgadywania, izolowania. 16% grożenia i zastraszanie, 10% zamykania

w pomieszczeniach, 7% widziało jak ktoś kradł, niszczył mienie, 6% było

świadkiem wymuszania pieniędzy. 3% inne w ich skład wchodzi szantaż,

oblewanie wodą i rzucanie jedzeniem. Tylko 2% nie było świadkiem żadnego

z wymienionych zdarzeń,

Źródło: Badania własne 1

Wykres 10 Najczęstsze miejsca zdarzeń

Większość tych zdarzeń miało miejsce na korytarzu 17%, 14% wskazało

na szatnie, 12% przed szkołą i przy sklepiku. 11% owe zdarzenia widziało

w sali lekcyjnej, 10 w łazience i na boisku, 8% w drodze do szkoły lub domu,

i 6% w innym miejscu (przed szkołą, lub na osiedlu).

Źródło: Badania własne

Wykres 11 Sprawcy zdarzeń

Większość ankietowanych wskazało na grupę uczniów z różnych klas

37%, 18% na grupę uczniów z własnej klasy, 17% zaznaczyło, że był to jeden

uczeń, 16% uczniowie z innej klasy, 12% nie wie kim był sprawca.

Źródło: Badania własne

Wykres 12 Płeć sprawcy

56% sprawców to grupa mieszana, 36% to mężczyźni, i tylko 8% kobiet.

Wykres 13 Agresja poza szkołą

59% uczniów spotyka się ze zjawiskiem agresji poza terenem szkoły,

41% nie ma styczności z agresją poza szkołą.

Źródło: Badania własne

Wykres 14 Komu mówisz o doznanej agresji

51% mówi o doznanej agresji osobą zaufanym, 33% nie mówi tego

nikomu, 16% mówi rodzicom.

Źródło: Badania własne

Wykres 15 Opuszczone zajęcia w szkole

50% uczniów zaznaczyła odpowiedź, że nie zdarzyła się żadna sytuacja,

której obawiali się by przyjść na zajęcia, 19% opuściło zajęcia gdyż bali się, że

inni będą im dokuczać, 18% inne (nieprzygotowanie, obawa przed

nauczycielem), 13% obawiało się iż zostanie pobita.

Źródło: Badania własne

Wykres 16 Zmiana szkoły

77% uczniów zadeklarowało, że nie zmieniłoby swojej szkoły ze

względu na zjawisko agresji w przeciwieństwie do 23% które zmieniło by swoją

szkołę.

Wykres 17 Lekcje o agresji

Źródło: Badania własne

78% upiera się, że na lekcji wychowawczej powinien być poruszany temat agresji,

uczniowie uważają, że takie zajęcia mogły by działać profilaktycznie, oraz można by było

poruszać na bieżąco sprawy związane z zachowaniami agresywnymi wśród uczniów. Tylko 22%

uważa, że takowe zajęcia nie zmieniłyby dużo i dlatego są one zbędne.

Źródło: Badania własne

Wykres 18 Wiedza o organizacjach

Aż 68% uczniów nie wie jakie organizacje udzielają pomocy osobą, które

doświadczyły agresji, tylko 32% deklaruje ze zna instytucje, które udzielają

pomocy. Organizacje jakie zostały wymienione przez uczniów to:

- UNICEF

- policja

- cyberprzemoc

- ośrodki pomocy

- telefon zaufania/ niebieska linia

- CARITAS

- psycholog/ psychiatra

- policja

-szpital

Źródło: Badania własne

Wnioski i zakończenie

Praca przedstawia poziom występowania agresji wśród młodzieży gimnazjalnej.

Celem moich badań jest próba odpowiedzi na pytanie jaką wiedzę posiada młodzież na

temat agresji, zakresu jej występowania jak również organizacji, które udzielają

pomocy ofiarom agresji.

Hipotezy są sprawdzane na podstawie odpowiedzi na pytania ankiety. Hipoteza

pierwsza sprawdzałam na podstawie wykresu 2,3,9. Pytałam badaną młodzież jak

rozumieją zjawisko agresji wśród młodzieży gimnazjalnej , z czym kojarzy im się

agresja oraz czy byli świadkami jakich zdarzeń związanych z zachowaniami

agresywnymi w swojej szkole. Według hipotezy pierwszej zakładam, że najczęściej

występuje agresja fizyczna. Hipoteza nie potwierdziła się, gdyż na postawione pytanie

większość ankietowanych nie doznała agresji fizycznej, oraz nie była jej świadkiem.

Hipotezę drugą sprawdzałam na podstawie wykresu 5. Zadałam młodzieży

pytanie, kto według nich jest bardziej agresywny, dorośli, dzieci czy też młodzież?

Swoje odpowiedzi musieli uzasadnić. Większość respondentów odpowiedziało iż

młodzież jest bardziej agresywna, a przyczyną tych zachowań jest między innymi okres

dojrzewania, buntu, wpływ gier komputerowych oraz filmów. Kolejne przyczyny

takiego zachowania to niedojrzałość, chęć zwrócenia na siebie uwagi, oraz niewłaściwe

wychowanie. Natomiast wśród dzieci agresja występuje jako element zabawy, która

służy określeniu ich pozycji w grupie, lub osiągnięciu określonego celu. Następna

grupa badanych w odpowiedzi na pytanie wytypowała dorosłych jako grupę najbardziej

agresywną, która poprzez niewłaściwie rozumianą dorosłość stara się narzucić swoje

zdanie, zdobyć pozycję, lub odreagować stres. Dodatkowym czynnikiem, który wzmaga

takie zachowania są rożnego rodzaju środki odurzające, a także alkohol. Jednocześnie

taka sama liczba ankietowanych trafnie wskazała, iż każdy człowiek bez względu na

wiek wykazuje naturę agresywną, która jest wrodzona lub też naśladowana. Zatem

hipoteza druga się potwierdziła.

Badanie, które przeprowadziłam pozwala mi stwierdzić iż młodzież zna formy

agresji, lecz niewielu z nich wie jakie instytucje udzielają pomocy osobom

poszkodowanym.

Uczniowie gimnazjum wykazują ogromną chęć głębszego

poznania problemu samego zjawiska agresji, sposobu jej zwalczania, jak i również

profilaktyki by w jak najmniejszym stopniu występowała właśnie w takim środowisku

jakim jest szkoła. W moim rozumieniu największy wpływ i odpowiedzialność

spoczywa na rodzicach, opiekunach, którzy powinni przekazywać swoim dzieciom

wartości, jakimi należy kierować się w życiu.

Bibliografia

. Brańska Zofia, Agresja wśród dzieci i młodzieży w opinii uczniów,

nauczycieli i rodziców [w:]red Jana Papieża, Andrzeja Płukisa, Przemoc dzieci

i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej, Wyd. Adam

Marszałek, Toruń 2000

2. Dudkiewicz Waldemar, Podstawy metodologii bad ań do pracy magisterskiej i

licencjackiej z pedagogiki, wyd. Stachurski, Kielce 2001

3. Encyklopedia PWN, Warszawa 1995

4. Kalina Roman Maciej, Przeciwdziałanie agresji, Wyd. Instytut Wydawniczo -

Usługowy Ekspert, Warszawa 1991

5. Kawula Stanisław, Bariery resocjalizacji w świetle teorii społecznego

naznaczenia[w:]red Józef Górniewicz, Hanna Kędzierska, Systemowa pomoc

rodzinie w procesie resocjalizacji i readaptacji społecznej, Wyd. Uniwersytetu

Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2000

6. Kotarbiński Tadeusz, Kurs logiki dla prawników, wyd. PWN Warszawa 1975

7. Krahé Barbara, Agresja, Wyd. GWP, Gdańsk 2006

8. Łobocki Mieczysław, Metody badań pedagogicznych, wyd. PWN Warszawa

1987

9. Marshall Gordon [w:]red Słownik socjologii nauk społecznych, Wyd. PWN,

Warszawa 2005

10. Mazur Jadwiga, Przemoc w rodzinie- teoria i rzeczywistość, Wydawnictwo

Akademickie ŻAK, Warszawa 2002

11. Nowak Stefan, Metodologia badań społecznych, PWN , Warszawa 1985

12. Okoń Wincenty, Słownik pedagogiczny, Wyd. PWN, Warszawa 1975

13. Olechnicki, Paweł Załęcki, Słownik socjologiczny, Wyd. Graffiti BC Toruń

1997

14. Pieter Józef, Ogólna metodologia pracy naukowej, Zakład Narodowy im.

Ossolińskich – Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967

15. Pieter Józef, Zarys metodologii pracy naukowej. Wyd.PWN, Warszawa

1975

16. Pilch Tadeusz, Zasady badań pedagogicznych, Wyd. Zakład Narodowy im.

Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk, 1977

17. Pospiszyl Irena, Przemoc w rodzinie, Wyd. WSiP 1994

18. Pospiszyl Irena Patologie społeczne, Wyd. PWN, Warszawa 2009

19. Pszczołowski Tadeusz, Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji,

Wyd. Ossolineum 1987

20. Skorny Zbigniew, Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki, wyd.

WSiP, Warszawa 1984

21. Wojszyk Maria, Agresja w ocenie dzieci i młodzieży [w:]red J. Papież, A. Płukisa,
Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej,
Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2000

http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU9830 dnia 25.04.2010.

Aneksy

Ankieta ta została opracowana celem uzyskania informacji dotyczących zachowań

agresywnych wśród młodzieży gimnazjalnej. Ankieta spełni swoje zadanie wówczas,

gdy uzyskane informacje będą prawdziwe. Kwestionariusz ankiety ma charakter

anonimowy. Materiał uzyskany tą drogą będzie wykorzystany do pracy naukowej.

Za udzielenie szczerych odpowiedzi dziękuję.

Kim jesteś?

a. chłopcem

b. dziewczyną

Ile masz lat?

a. 11 - 12

b. 13 - 14

c. 15 – 16

Z czym kojarzy Ci się agresja?

.......................................................................................................................................

Jak rozumiesz zjawisko agresji wśród młodzieży?

.......................................................................................................................................

Uważam, iż najwięcej agresji jest

a. w domu rodzinnym

b. w szkole

c. podczas spotkań z kolegami

d. w filmach

e. na stronach internetowych

f. w grach komputerowych

g. w innych miejscach -jakich ……………………………………………

Twoim zdaniem w teraźniejszych czasach więcej przemocy jest u dzieci,

młodzieży czy

u dorosłych ? Dlaczego?

.......................................................................................................................................

Czy dostrzegasz w zachowaniach swoich kolegów i koleżanek zachowania

agresywne?

a. tak - jeśli tak to jak często:

często

rzadko

b. nie

Jeśli Ty lub Twoi koledzy doświadczyliście agresji, to była to agresja ze

strony

a. jednego ucznia

b. grupy uczniów z mojej klasy

c. grupy uczniów z innej klasy

d. grupy młodzieży z ulicy

e. rodziców

f. żadnej z powyższych osób

Będąc w szkole zdarza Ci się

a. popadać w przygnębienie

b. samotnie spędzać czas

c. błaznować

d. być biernym i ospałym

e. miewać bóle głowy, żołądka, serca

f. wyładowywać złość na kolegach, koleżankach, nauczycielach

g. niszczyć przedmioty, płakać, czuć zdenerwowanie

h. wymiotować w sytuacjach frustracyjnych

i. popadać w konflikt z nauczycielami

j. popadać w konflikt z kolegami, koleżankami

k. być zmuszanym do czynności, które ranią Twoje poczucie godności

10.

Zaznacz wszystkie te zdarzenia, które widziałeś/aś w swojej szkole

a. przezywanie

b. wyśmiewanie

c. obgadywanie, izolowanie w klasie, bicie, kopanie lub popychanie

d. grożenie, zastraszanie

e. okradanie i niszczenie mienia

f. wymuszanie pieniędzy

g. zamykanie w pomieszczeniach

h. inne, napisz jakie………………………………………………………

i. nie byłem/am świadkiem żadnego z wyżej wymienionych zdarzeń

11.

Gdzie miały miejsce te zdarzenia?

a. na korytarzu

b. w szatni

c. na boisku

d. w sali lekcyjnej

e. przy sklepiku

f. w łazience

g. przed szkołą

h. w drodze do szkoły / do domu

i. w innym miejscu - w jakim?

12.

Kto był sprawcą tych zdarzeń?

a. jeden uczeń

b. grupa uczniów z Twojej klasy

c. grupa uczniów z innej klasy

d. grupa uczniów z różnych klas

e. nie wiem

13.

Jakiej płci były te osoby?

a. mężczyźni

b. kobiety

c. kobiety i mężczyźni

14.

Czy spotykasz się z przemocą ze strony uczniów poza terenem szkoły?

a. Tak

b. Nie

15.

Czy mówisz o tym komuś, kiedy zaznałaś/eś agresji od innych osób?

a. nikomu nie mówię

b. mówię o tym zaufanym osobom

c. mówię o tym rodzicom

16.

Czy zdarzyło Ci się opuścić zajęcia szkolne, gdyż bałaś/eś się że:

a. zostaniesz pobita/ty

b. inni będą Ci dokuczać

c. inne……………………………………………………………………

d. nie zdarzyła się taka sytuacja

17.

Czy chciałbyś zmienić swoja szkołę ze względu na zjawisko agresji?

a. Tak

b. Nie

18.

Czy według Ciebie problem agresji powinien być poruszany na lekcji

wychowawczej? Swoją odpowiedź uzasadnij

.................................................................................................................................

...............................................................

19.

Czy wiesz, jakie instytucje, organizacje udzielają pomocy osobom

pokrzywdzonym?

a. Tak – wymień jakie?...................................................................................

.............................................................................................................................................

.............................................................................................

b. nie wiem

20.

Jakie formy pomocy byłyby skuteczne w celu uniknięcia agresji w szkole?

.......................................................................................................................................

.........................................................................................................

OŚWIADCZENIE

Ja, niżej podpisany (a) oświadczam, iż przedłożona praca dyplomowa została wykonana

przez mnie samodzielnie, nie narusza praw autorskich, interesów prawnych i

materialnych innych osób.

…......................................

…........................................

data

własnoręczny podpis

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Agresja wśród młodzieży gimnazjalnej, Notatki- prezentacje
Zjawisko agresji wśród młodzieży gimnazjalnej w wieku dorastania
AGRESJA I PRZEMOC WŚRÓD MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ, materiały fizjoterapia, Notatki
agresja, AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY
AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY, AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY
Inicjacja seksualna wśród młodzieży gimnazjalnej
agresja wsrod młodziezy prezentacja
Przyczyny i objawy agresji wśród młodzieży PS, Dokumenty praca mgr
AGRESJA WŚRÓD MŁODZIEŻY
Przyczyny i objawy agresji wśród młodzieżyoo, Dokumenty praca mgr
Agresja wśród młodzieży
Zjawisko agresji wśród młodzieży szkolnej w Polsce lat '90 XXw., Kryminologia
Inicjacja seksualna wśród młodzieży gimnazjalnej w środowisku wiejskim
Praca Licencjacka problem agresji wśród młodzieży
Inicjacja seksualna wśród młodzieży gimnazjalnej w środowisku miejskim na przykładzie uczniów klas I

więcej podobnych podstron