lekcja 8 ocena ryzyka zawodowego na stan pracy

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

1. Czynniki występujące w środowisku pracy
2. Zagrożenia od urządzeń elektrycznych
3. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. Promieniowanie
4. Drgania mechaniczne – wibracje. Hałas w środowisku pracy
5. Zagrożenia czynnikami chemicznymi w środowisku pracy i profilaktyka
6. Zagrożenia czynnikami biologicznymi w środowisku pracy
7. Czynniki psychofizyczne w środowisku pracy
8. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy
9. Środki ochrony indywidualnej

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

152

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

LEKCJA 8

Temat: Ocena ryzyka zawodowego

na stanowisku pracy

Czas realizacji:

•

1 godzina lekcyjna

Cele operacyjne:

Uczeń po zrealizowaniu lekcji powinien:

•
•

wiedzieć, kiedy i kto powinien przeprowadz ryzyka zawodowego,

wiedzieć, co to jest ryzyko zawodowe,

•

znać korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

•

znać metody oceny ryzyka zawodowego

Treści:

1. Pojęcie ryzyka zawodowego.

2. Obowiązki pracodawcy wynikaj

ce z oceny ryzyka zawodowego.

ąą

3. Zasady oceny ryzyka.

4. Etapy oceny ryzyka zawodowego.

5. Korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

Pomoce dydaktyczne:

•

materiał źródłowy,

•

rzutnik pisma,

•

foliogramy.

Spis foliogramów

Nr Tytuł

63. Ryzyko zawodowe.

64. Ocena ryzyka zawodowego.

65. Kategoria ryzyka.

66. Działania pracodawcy według kategorii ryzyka.

67. Etapy oceny ryzyka zawodowego.

68. Karta oceny ryzyka zawodowego.

69. Wyznaczanie kategorii ryzyka dla stanowiska pracy.

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

152

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

LEKCJA 8

Temat: Ocena ryzyka zawodowego

na stanowisku pracy

Czas realizacji:

•

1 godzina lekcyjna

Cele operacyjne:

Uczeń po zrealizowaniu lekcji powinien:

•

umieć określić ryzyko zawodowe,

•

wiedzieć, kiedy i kto powinien przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego,

•

znać korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy,

•

znać metodę oceny ryzyka.

Treści:

1. Pojęcie ryzyka zawodowego.

2. Terminy przeprowadzania ryzyka zawodowego.

3. Obowiązki pracodawcy wynikaj

ąą

ce z oceny ryzyka zawodowego.

ąą

4. Metoda oceny ryzyka.

5. Etapy oceny ryzyka zawodowego.

6. Korzyści z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

Pomoce dydaktyczne:

•

materiał źródłowy,

•

rzutnik pisma,

•

foliogramy.

Spis foliogramów

Nr Tytuł

63. Ryzyko zawodowe.

64. Ocena ryzyka zawodowego.

65. Kategoria ryzyka.

66. Działania pracodawcy według kategorii ryzyka.

67. Etapy oceny ryzyka zawodowego.

68. Karta oceny ryzyka zawodowego.

69. Wyznaczanie kategorii ryzyka dla stanowiska pracy.

153

MODUŁ III

Plan zajęć:

Lp.

Treść

Metoda nauczania

Czas realizacji

1. Sprawy organizacyjno – integracyjne.

2 min.

2. Cele lekcji.

Wyktad

3 min.

3. Pojęcie „ryzyka zawodowego”.

Łańcuch skojarzeń

11 min.

4. Zasady i tryb przeprowadzania .

Rozmowa kierowana

5 min.

oceny ryzyka zawodowego

5. Ocena ryzyka na stanowisku pracy

Burza mózgów

13 min.

– na podstawie

––

konkretnego zawodu.

6. Podsumowanie - dane statystyczne dotyczące

ąą

Dyskusja

11 min.

wypadków dla przedstawionego wcześniej zawodu

i sposób na obniżenie tej statystyki.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ

Wskazówki metodyczne mają za zadanie ułatwić nauczycielowi przekazanie uczniom wiadomości na

temat oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

Lekcja przeprowadzona w formie dyskusji - ł

ańcucha skojarzeń, rozmowy kierowanej, burzy mózgów.

Nauczyciel

powinien:

•

zapoznać uczniów z celami lekcji,

•

zachę

cić do aktywnego uczestnictwa w dyskusji i burzy mózgów,

•

wykorzystać

załączone w poradniku foliogramy,

łą

•

zwrócić uwagę

na:

- potrzebę

dokonywania oceny ryzyka,

- informowania o nim pracowników,
-

korzyści wynikające z prawid

ąą

owo przeprowadzonej oceny ryzyka.

Ad. 1.

•

sprawdź listę obecnoś

ci,

•

zadaj pytanie uczniom: Jak się czują

ąą

Ad. 2.

•

zapoznaj uczniów z celami lekcji,

•

zachęć

do zadawania pytań.

Ad. 3.

•

podaj pojęcie „ryzyka zawodowego”,

•

zachęć uczniów do napisania: Co kojarzy im się

z pojęciem ryzyka zawodowego?

•

uczniowie indywidualnie na małych karteczkach piszą, co kojarzy im się

z podanym pojęciem.

Następnie trzy osobowa reprezentacja porządkuje kartki i zapisuje na tablicy wszystkie skojarzenia,

ąą

•

wyświetl foliogram nr 63 z deﬁnicją ryzyka zawodowego i dokonaj z uczniami porównania deﬁnicji z

ich sko jarzeniami.

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

154

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

Ad. 4.

•

przedstaw problem do dyskusji - kto i kiedy zdaniem uczniów powinien przeprowadzić ocenę
ryzyka zawodowego,

•

uczniowie swobodnie w dowolnej kolejności odpowiadają. Nauczyciel czuwa i kieruje

tokiem rozumowania,

•

wykorzystaj wiedzę uczniów i naprowadź ich na poprawną odpowiedź,

•

przedstaw

foliogramy nr 64 - 66,

•

ostatecznie, ustaloną odpowiedź uczniowie zapisują do zeszytów.

Ad. 5.

•

zachęć uczniów do wyrażenia swoich uwag na temat zagroż

eń na stanowisku pracy,

•

na podstawie konkretnego zawodu

przeprowadź ocenę ryzyka na stanowisku pracy - metodą burzy

mózgów. Pomysły zapisywane są na tablicy,

•

przedstaw

foliogram nr 67 z etapami oceny ryzyka. Zapoznaj uczniów z etapami oceny ryzyka i dokonaj

upo rządkowania. Uczniowie porz

ąą

ądkuj

ąą

ą swoje pomysły według etapów,

•

naprowadź uczniów na poprawne oszacowanie ryzyka na danym stanowisku.

Ad. 6.

•

podsumowanie - podaj dane statystyczne dotyczące wypadków

i zapytaj, czy uczniowie znają sposób

na obniżenie

liczby wypadków dla przedstawionego wcześniej zawodu

•

przedstaw

foliogramy nr 68 i 69,

•

podkreśl znaczenie prawidłowej oceny ryzyka zawodowego.

PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI

1. Co to jest ryzyko zawodowe?

Odpowied

Odpowiedź

: Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarze

żą

związanych

ąą

z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególno

ąą

ści wystąpienia

u pracowników niekorzyst nych skutków zdrowotnych w wyniku zagroż

eń zawodowych

występujących w

ąą

środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

2. Kiedy i kto przeprowadza ocenę ryzyka zawodowego?

Odpowied

Odpowiedź

: Pierwszą ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy przeprowadza pracodawca przed

oddaniem go do eksploatacji.

3. Czy pracodawca jest zobowiązany do informowania pracowników o ryzyku zawodowym?

ąą

Odpowied

Odpowiedź

: Pracodawca jest obowiązany ocenia

ąą

ć i dokumentować ryzyko zawodowe i informować o nim

pra cowników.

4. Jakie elementy składają się na ryzyko zawodowe?

Odpowied

Odpowiedź

: Na ryzyko zawodowe składa się prawdopodobieństwo wystąpienia urazu lub pogorszenia

stanu zdrowia oraz ciężkość nastę

pstw.

5. Jakie korzyści będzie miał pracodawca z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego

na stanowisku

pracy?

Odpowied

Odpowiedź

: Z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka na stanowisku pracy pracodawca będzie miał

następujące korzy

ąą

ści:

•

spełnienie wymagań przepisów prawnych,

• świadomość, jakie występują zagrożenia, jakie jest ryzyko i czy zastosowane środki

proﬁlaktyczne są wystarczające,

ąą

• zamiast intuicji - celowe zarządzanie ryzykiem.

ąą

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

154

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

Ad. 4.

•

przedstaw problem do dyskusji - kto i kiedy zdaniem uczniów powinien przeprowadzić ocenę
ryzyka zawodowego,

•

uczniowie swobodnie w dowolnej kolejności odpowiadają. Nauczyciel czuwa i kieruje

tokiem rozumowania,

•

wykorzystaj wiedzę uczniów i naprowadź ich na poprawną odpowiedź,

•

przedstaw

foliogramy nr 64 - 66,

•

ostatecznie, ustaloną odpowiedź uczniowie zapisują do zeszytów.

Ad. 5.

•

zachęć uczniów do wyrażenia swoich uwag na temat zagroż

eń na stanowisku pracy,

•

na podstawie konkretnego zawodu następuje ocena ryzyka na stanowisku pracy - metodą burzy
mózgów. Pomysły zapisywane są na tablicy,

•

przedstaw

foliogram nr 67 z etapami oceny ryzyka. Zapoznaj uczniów z etapami oceny ryzyka i dokonaj

upo rządkowania. Uczniowie porz

ąą

ądkuj

ąą

ą swoje pomysły według etapów,

•

naprowadź uczniów na poprawne oszacowanie ryzyka na danym stanowisku.

Ad. 6.

•

podsumowanie - podaj dane statystyczne dotyczące wypadków dla przedstawionego wcze

ąą

śniej zawodu

i zapytaj, czy uczniowie znają sposób na obniżenie tej statystyki,

•

przedstaw

foliogramy nr 68 i 69,

•

podkreśl znaczenie prawidłowej oceny ryzyka zawodowego.

PYTANIA KONTROLNE Z ODPOWIEDZIAMI

1. Co to jest ryzyko zawodowe?

Odpowied

Odpowiedź

: Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarze

żą

związanych

ąą

z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególno

ąą

ści wystąpienia

u pracowników niekorzyst nych skutków zdrowotnych w wyniku zagroż

eń zawodowych

występujących w

ąą

środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

2. Kiedy i kto przeprowadza ocenę ryzyka zawodowego?

Odpowied

Odpowiedź

: Pierwszą ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy przeprowadza pracodawca przed

oddaniem go do eksploatacji.

3. Czy pracodawca jest zobowiązany do informowania pracowników o ryzyku zawodowym?

ąą

Odpowied

Odpowiedź

: Pracodawca jest obowiązany ocenia

ąą

ć i dokumentować ryzyko zawodowe i informować o nim

pra cowników.

4. Jakie elementy składają się na ryzyko zawodowe?

Odpowied

Odpowiedź

: Na ryzyko zawodowe składa się prawdopodobieństwo wystąpienia urazu lub pogorszenia

stanu zdrowia oraz ciężkość nastę

pstw.

5. Jakie korzyści będzie miał pracodawca z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego

na stanowisku

pracy?

Odpowied

Odpowiedź

: Z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka na stanowisku pracy pracodawca będzie miał

następujące korzy

ąą

ści:

•

spełnieni wymagania przepisów prawnych,

• świadomość, jakie występują zagrożenia, jakie jest ryzyko i czy zastosowane środki

proﬁlaktyczne są wystarczające,

ąą

• zamiast intuicji - celowe zarządzanie ryzykiem.

ąą

155

MODUŁ III

ĆWICZENIA Z ODPOWIEDZIAMI

Ćwiczenie 1.

Stolarz przecina deskę na pilarce tarczowej. Pita tarczowa nie jest zabezpieczona osłoną. Zastanówmy się,

do czego mo że to doprowadzić?

Ciężkość następstw (S) - poważne uszkodzenie ręki (I) (cóż innego może następować po „spotkaniu” ręki

stolarza z zę bami pity).
Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) - wysoce prawdopodobne (A) - dotknięcie ręką zębów

pity z pewnoś cią spowoduje ciężki uraz.

Prawdopodobieństwo

wystąpienia urazu

lub utraty

zdrowia

Ciężkość

następstw

Wysoce

prawdopodobne

Prawdopodobne

Mało

prawdopodobne

Duża

[5]

bardzo duże ryzyko

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

Średnia

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

Mała

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

[1]

bardzo małe

ryzyko

Z tabeli odczytujemy

kategorię ryzyka [5] - bardzo duże ryzyko, nieakceptowalne.

Ryzyko nieakceptowalne oznacza, że praca nie może się rozpocząć, a jeśli już trwa, nie może być

kontynuowana do momentu zastosowania środków proﬁlaktycznych.

Ćwiczenie 2.

Dekarz układa dachówki na stromym dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości. Zastanów

się, do czego może to doprowadzić? Zsunięcie się z dachu zawsze grozi poważnym uszkodzeniem ciała, a

najczęściej śmiercią.

Ciężkość następstw (S) - poważne uszkodzenie ciała lub śmierć (I).

Prawdopodobieństwo urazu lub utraty zdrowia (P) - wysoce prawdopodobne lub prawdopodobne (A lub

B), upadek

z wysokości zawsze powoduje poważne uszkodzenia ciała.

Odczytujemy z tabeli

kategorię ryzyka [5] lub [4] - bardzo duże ryzyko lub duże ryzyko -

nieakceptowalne.

Ryzyko nieakceptowalne oznacza, że praca nie może się rozpocząć, a jeśli już trwa, nie może być

kontynuowana do momentu zastosowania środków proﬁlaktycznych.

Prawdopodobieństwo

wystąpienia urazu

lub utraty

zdrowia

Ciężkość
następstw

Wysoce

prawdopodobne

Prawdopodobne

Mało

prawdopodobne

Duża

[5]

bardzo duże ryzyko

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

Średnia

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

III

Mała

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

[1]

bardzo małe

ryzyko

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

156

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA

Temat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

RYZYKO ZAWODOWE

stwa pracy i ochrony zdrowia w

stwa pracy i ochrony zdrowia w zak

ąą

cych w otoczeniu zak

ąą

Ryzyko towarzyszy każdej działalności człowieka i w powszechnym rozumieniu wiąże się z możliwością

poniesienia straty.
Jest ono konsekwencją występowania zagrożeń. W języku potocznym ryzyko oznacza prawdopodobieństwo

niepowodzenia lub działanie, którego efekt jest niepewny, dyskusyjny, a także podjęcie takiego działania, które

powodować może stratę lub narażenie się na niebezpieczeństwo. Ryzyko zawodowe jest określane najczęściej

jako kombinacja prawdopodobieństwa lub częstości wystąpienia zdarzenia niepożądanego oraz następstw tego

zdarzenia.
Następstwa dotyczą pracowników, którzy mogą doznać urazu lub zachorować wskutek zagrożeń

występujących w pracy.
Ryzyko zawodowe ponosi człowiek w związku z wykonywaniem pracy. W przepisach prawa ryzyko to zostało

zdefiniowane jako prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą

powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych wyniku

zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Wszystkie definicje ryzyka zawodowego, bez względu na sposób ich sformułowania, ujmują równocześnie dwa

elementy: prawdopodobieństwo wystąpienia urazu, choroby lub pogorszenia stanu psychofizycznego wskutek

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

występującego w środowisku pracy zagrożenia oraz ich następstwa.

Podstawowym celem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie pracownikom skutecznej ochrony przed

zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Ocena ta powinna umożliwić pracodawcy i/lub osobom

zaangażowanym w działania związane z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia w pracy:
 zidentyfikowanie związanych z pracą zagrożeń, które mogą powodować wypadki przy pracy, choroby

zawodowe i inne dolegliwości zdrowotne u pracowników oraz oszacowanie i wyznaczenie dopuszczalności

związanego z nimi ryzyka zawodowego, a w następstwie zastosowanie odpowiednich środków ochrony,

 z

uwzględnieniem obowiązujących wymagań prawa,

 sprawdzenie, czy stosowane obecnie środki ochrony przed zagrożeniami w miejscu pracy są odpowiednie,

ustalanie priorytetów w działaniach zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego,

jeżeli są one potrzebne,

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

158

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

Pierwszą ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy przeprowadzamy przed oddaniem go do eks-

ploatacji. Na stępne oceny przeprowadzamy po zastosowaniu środków technicznych, organizacyjnych czy
ludzkich obniżających ryzy ko w celu sprawdzenia, czy przynios

ąą

ły one zamierzoną poprawę warunków pracy

na danym stanowisku. Należy jednak pamiętać, ż

e ocenę ryzyka przeprowadza się także:

•

przy tworzeniu nowych stanowisk pracy,

•

po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach ochronnych,

•

w wypadku istotnych zmian organizacyjnych i technologicznych,

•

w razie zdarzenia wypadkowego.

Zgodnie z art. 266 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany informowa

ąą

ć pracowników o ryzyku zawo-

dowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Aby poinformować pracowników o ryzyku zawodowym pracodawca musi najpierw ocenić jego wielkość

na poszcze gólnych stanowiskach pracy i w zależ

ności od tego zastosować odpowiednie środki chroniące

ąą

pracowników przed wystę pującymi zagro

ąą

żeniami, czyli czynnikami niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi

występującymi w procesie pracy.

ąą

1. Pracodawca jest obowiązany ocenia

ąą

ć i dokumentować ryzyko zawodowe, występujące przy okre

ąą

ślonych

pracach,oraz stosować niezbędne środki proﬁlaktyczne zmniejszające ryzyko. W szczególno

ąą

ści praco-

dawca jest zobowią

zany:

ąą

• zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający pracowników przed zagro-

ąą

żeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników szkodliwych dla zdrowia oraz uciążliwości,

• zapewnić likwidację zagroż

eń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez stosowanie technologii,

urządze

ąą

ń, materiałów i substancji nie powodujących takich zagro

ąą

eń.

Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest możliwa, należy stosować odpowiednie

rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym odpowiednie

ąą

środki ochrony zbiorowej, ograniczające wp

ąą

ływ tych

zagroż

eń na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.

3. W sytuacji, gdy ograniczenie zagroż

eń w wyniku zastosowania rozwiąza

ąą ń organizacyjnych i technicznych

nie jest wystarczające, pracodawca jest zobowi

ąą

ązany zapewni

ąą

ć pracownikom środki ochrony indywidual-

nej, odpowiednie do rodzaju i poziomu zagroż

eń.

Dzięki prawidłowo przeprowadzonej ocenie ryzyka na stanowisku pracy pracodawca spełni wymagania prze-

pisów praw nych i będzie miał następujące korzy

ąą

ci:

•

świadomość, jakie występują zagrożenia , jakie jest ryzyko i czy zastosowane środki proﬁlaktyczne są
wystarczające,

ąą

•

zamiast intuicji - celowe zarządzanie ryzykiem.

ąą

0T[BDPXBOJF

%PQVT[D[BMOPyÃ

SZ[ZLB

/JF[CÇEOFE[JBBOJB

[BXPEPXFHP

1SBDBOJFNPFCZÃSP[QPD[ÇUBBOJLPOUZOVPXBOB

<> #BSE[PEVFSZ[ZLP

EPD[BTV[NOJFKT[FOJBSZ[ZLB[BXPEPXFHP
EPQP[JPNVEPQVT[D[BMOFHP

/JFEPQVT[D[BMOF

+FFMJSZ[ZLP[BXPEPXFKFTU[XJ[BOF[QSBD

OJFBLDFQUPXBMOF

KVXZLPOZXBO E[JBBOJBXDFMVKFHP[NOJFKT[FOJB

<> %VFSZ[ZLP

US[FCBQPEKÃOBUZDINJBTU1MBOPXBOBQSBDBOJFNPF
CZÃSP[QPD[ÇUBEPD[BTV[NOJFKT[FOJBSZ[ZLB
[BXPEPXFHPEPQP[JPNVEPQVT[D[BMOFHP

<> jSFEOJFSZ[ZLP

;BMFDBTJÇ[BQMBOPXBOJFJQPEKÇDJFE[JBBÎ LUÐSZDI
DFMFNKFTU[NOJFKT[FOJFSZ[ZLB[BXPEPXFHP

%PQVT[D[BMOF

;BMFDBTJÇSP[XBFOJFNPMJXPyDJEBMT[FHP

<> .BFSZ[ZLP

BLDFQUPXBMOF

[NOJFKT[BOJBQP[JPNVSZ[ZLB[BXPEPXFHPMVC
[BQFXOJFOJF FSZ[ZLP[BXPEPXFQP[PTUBOJF
OBKXZFKOBUZNTBNZNQP[JPNJF

<> #BSE[PNBFSZ[ZLP

/JFKFTULPOJFD[OFQSPXBE[FOJFBEOZDIE[JBBÎ

1JFSXT[PDFOÇSZ[ZLB[BXPEPXFHPOBTUBOPXJTLVQSBDZQS[FQSPXBE[BNZQS[FEPEEBOJFNHPEPFLTQMPBUBDKJ/B

TUÇQOFPDFOZQS[FQSPXBE[BNZQP[BTUPTPXBOJVySPELÐXUFDIOJD[OZDI PSHBOJ[BDZKOZDID[ZMVE[LJDIPCOJBKDZDISZ[Z
LPXDFMVTQSBXE[FOJB D[ZQS[ZOJPTZPOF[BNJFS[POQPQSBXÇXBSVOLÐXQSBDZOBEBOZNTUBOPXJTLV/BMFZKFEOBL
QBNJÇUBÃ FPDFOÇSZ[ZLBQS[FQSPXBE[BTJÇUBLF

QS[ZUXPS[FOJVOPXZDITUBOPXJTLQSBDZ

QPXQSPXBE[FOJV[NJBOXTUPTPXBOZDIySPELBDIPDISPOOZDI

XXZQBELVJTUPUOZDI[NJBOPSHBOJ[BDZKOZDIJUFDIOPMPHJD[OZDI

XSB[JF[EBS[FOJBXZQBELPXFHP

;HPEOJF[BSU,PEFLTVQSBDZQSBDPEBXDBKFTUPCPXJ[BOZJOGPSNPXBÃQSBDPXOJLÐXPSZ[ZLV[BXPEPXZN

LUÐSFXJFTJÇ[XZLPOZXBOQSBD PSB[P[BTBEBDIPDISPOZQS[FE[BHSPFOJBNJ

"CZQPJOGPSNPXBÃQSBDPXOJLÐXPSZ[ZLV[BXPEPXZNQSBDPEBXDBNVTJOBKQJFSXPDFOJÃKFHPXJFMLPyÃOBQPT[D[F

HÐMOZDITUBOPXJTLBDIQSBDZJX[BMFOPyDJPEUFHP[BTUPTPXBÃPEQPXJFEOJFySPELJDISPOJDFQSBDPXOJLÐXQS[FEXZTUÇ
QVKDZNJ[BHSPFOJBNJ D[ZMJD[ZOOJLBNJOJFCF[QJFD[OZNJ T[LPEMJXZNJJVDJMJXZNJXZTUÇQVKDZNJXQSPDFTJFQSBDZ

1SBDPEBXDBKFTUPCPXJ[BOZPDFOJBÃJEPLVNFOUPXBÃSZ[ZLP[BXPEPXF XZTUÇQVKDFQS[ZPLSFyMPOZDIQSBDBDI

PSB[TUPTPXBÃOJF[CÇEOFySPELJQSPGJMBLUZD[OF[NOJFKT[BKDFSZ[ZLP8T[D[FHÐMOPyDJQSBDPEBXDBKFTU[PCPXJ[BOZ

[BQFXOJÃ PSHBOJ[BDKÇ QSBDZ J TUBOPXJTL QSBDZ X TQPTÐC [BCF[QJFD[BKDZ QSBDPXOJLÐX QS[FE [BHSPFOJBNJ
XZQBELPXZNJPSB[PEE[JBZXBOJFND[ZOOJLÐXT[LPEMJXZDIEMB[ESPXJBPSB[VDJMJXPyDJ

[BQFXOJÃMJLXJEBDKÇ[BHSPFÎEMB[ESPXJBJZDJBQSBDPXOJLÐXHÐXOJFQS[F[TUPTPXBOJFUFDIOPMPHJJ VS[E[FÎ
NBUFSJBÐXJTVCTUBODKJOJFQPXPEVKDZDIUBLJDI[BHSPFÎ

+FFMJ [F X[HMÇEV OB SPE[BK QSPDFTV QSBDZ MJLXJEBDKB [BHSPFÎ OJF KFTU NPMJXB OBMFZ TUPTPXBÃ PEQPXJFEOJF

SP[XJ[BOJBPSHBOJ[BDZKOFJUFDIOJD[OF XUZNPEQPXJFEOJFySPELJPDISPOZ[CJPSPXFK PHSBOJD[BKDFXQZXUZDI
[BHSPFÎOB[ESPXJFJCF[QJFD[FÎTUXPQSBDPXOJLÐX

8TZUVBDKJ HEZPHSBOJD[FOJF[BHSPFÎXXZOJLV[BTUPTPXBOJBSP[XJ[BÎPSHBOJ[BDZKOZDIJUFDIOJD[OZDIOJFKFTU

XZTUBSD[BKDF QSBDPEBXDBKFTU[PCPXJ[BOZ[BQFXOJÃQSBDPXOJLPNySPELJPDISPOZJOEZXJEVBMOFK PEQPXJFEOJFEP
SPE[BKVJQP[JPNV[BHSPFÎ

%[JÇLJQSBXJEPXPQS[FQSPXBE[POFKPDFOJFSZ[ZLBOBTUBOPXJTLVQSBDZQSBDPEBXDBTQFOJXZNBHBOJBQS[FQJTÐXQSBX
OZDIJCÇE[JFNJBOBTUÇQVKDFLPS[ZyDJ

yXJBEPNPyÃ KBLJFXZTUÇQVK[BHSPFOJB KBLJFKFTUSZ[ZLPJD[Z[BTUPTPXBOFySPELJQSPGJMBLUZD[OFTXZTUBSD[BKDF

[BNJBTUJOUVJDKJsDFMPXF[BS[E[BOJFSZ[ZLJFN

:!'2/%.)! )02/&),!+49+! 7g2/$/7)3+502!#9

MOD LICQXD

157

MODUŁ III

ąą



wykazanie, zarówno pracownikom i / lub ich przedstawicielom, jak i organom nadzoru i kontroli, że

przeprowadzono analizę zagrożeń i zastosowano właściwe środki, ograniczające ryzyko zawodowe związane

z zagrożeniami,

 dokonanie odpowiedniego wyboru wyposażenia stanowisk pracy, materiałów oraz organizacji pracy,

 zapewnienie, że stosowane środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, a także zmiany technologii oraz metod

organizacji pracy, podejmowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego, służą poprawie bezpieczeństwa

ochrony zdrowia pracowników.

Za przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego, jego dokumentowanie i poinformowanie o nim pracownikow

odpowiedzialny jest pracodawca.

ZASADY OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

ąą

Ocena ryzyka zawodowego nie jest celem samym w sobie, lecz jedynie środkiem, który ułatwia planowanie

i prowadzanie działań zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników oraz

poprawę warunków pracy.
Ocena ryzyka zawodowego jest systematycznym badaniem wszystkich aspektów pracy, które jest

przeprowadzane w celu stwierdzenia:

jakie

zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu

zdrowia pracownika

- czy zagrożenia te można wyeliminować,

a jeżeli nie – jakie środki ochronne należy podjąć w celu ograniczenia ryzyka związanego

z tymi zagrożeniami.

W procesie oceny ryzyka zawodowego wyodrębnia się często dwa etapy:

- analiza ryzyka i wyznaczanie jego dopuszczalności. Obejmuje ona zebranie potrzebnych informacji,

identyfikację zagrożeń na stanowisku pracy oraz oszacowanie związanego z nimi ryzyka,

- wyznaczanie dopuszczalności ryzyka zawodowego, podejmuje się decyzję

o zaakceptowaniu ryzyka lub konieczności obniżenia jego poziomu.

Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka zawodowego są wymagania przepisów prawa. Określają one

poziomy ryzyka dopuszczalnego.

Ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzana w sposób systematyczny, z uwzględnieniem wszyst-

kich aspektów pracy oraz wszystkich zagrożeń występujących w miejscu pracyi prowadzić do systematycznej

poprawy warunków pracy. Ocenę ryzyka zawodowego na stanowisku pracy należy przeprowadzić:


po raz pierwszy przed oddaniem go do eksploatacji



okresowo, w zależności od występujących na ocenianym obszarze zagrożeń,



po wprowadzeniu zmian organizacyjnych i technologicznych,



po wprowadzeniu zmian w stosowaniu ochron indywidualnych

 po

wystąpieniu zdarzenia wypadkowego

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

156

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MATERIAŁ ŹRÓDŁOWY DLA UCZNIA

Temat: Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy

RYZYKO ZAWODOWE

Zagadnienie oceny stanu bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia w zakł

stwa pracy i ochrony zdrowia w zak

stwa pracy i ochrony zdrowia w zak adzie pracy związane jest

ąą

ciśle

z pojęciem oceny ryzyka zawodowego. Prace nad oceną ryzyka w wielu dziedzinach życia prowadzone są sze-

roko w catym świecie. Określenie ryzyka w przedsiębiorstwie może być prowadzone na różnych poziomach, od

oceny ryzyka przy maszynach i stanowiskach pracy, aż do globalnej oceny ryzyka z uwzględnieniem wszystkich

czynników wpływających na ryzyko

ąą

osób zatrudnionych jak i przebywających w otoczeniu zak

ąą

cych w otoczeniu zak

cych w otoczeniu zak adu.

Na podstawie rozporządzenia ministra polityki socjalnej z dnia 26 wrze

ąą

nia 1997 roku w sprawie ogólnych

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU. nr 129, poz.844 ze zm.) oraz rozporządzenia ministra pracy i

ąą

polityki spo łecznej z dnia 11 czerwca 2002 r. zmieniające rozporz

ąą

dzenie w sprawie ogólnych przepisów bez-

ąą

pieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 91, poz. 811) deﬁnicja ryzyka zawodowego brzmi:

Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związa-

ąą

nych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników nieko-

rzystnych skutków zdrowotnych w wy niku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy

lub sposobu wykonywania pracy.

Przez wiele lat ryzyko zawodowe rozumiane było jako zagrożenie zdrowia pracowników, co powodowa-

o koncen trowanie się przede wszystkim na potencjalnych urazach pracowników i chorobach zawodowych.

Przeprowadzone bada nia wykazały, że straty przedsiębiorstwa spowodowane wypadkami są bardzo wysokie,

ale straty spowodowane urazami i chorobami zawodowymi pracowników stanowią kilka procent ogółu strat

ponoszonych przez przedsiębiorstwo w wyniku wypadków (wypadki przy pracy, awarie, pożary i wybuchy

itd.). Przyjęta obecnie deﬁnicja odnosi się również do zdarzeń powodujących straty, a w szczególno

ąą

ci powo-

dujących utrat

ąą

zdrowia przez pracowników. Taki punkt widzenia zmusza do analizy wszystkich scenariuszy

wypadkowych, również tych, w których zagrożony jest majątek przedsi

ąą

biorstwa. Dopie ro w ten sposób prze-

prowadzona i rozumiana analiza ryzyka pozwala na efektywne zarządzanie bezpiecze

ąą

stwem pracy.

Warto podkreślić, że dokładne określenie prawdopodobieństwa, a co się z tym wiąże, poziomu ryzyka,

może być bardzo trudne. Dlatego w praktyce posługujemy się wartościami przybliżonymi zarówno przy okre-

laniu wysokości po tencjalnych strat, jak i przy określaniu prawdopodobieństw. Jednak nawet takie przybliżone

oceny ryzyka są bardzo przy datne przy ustalaniu priorytetów i wyborze najkorzystniejszych dla zakładu działań

ograniczających ryzyko.

ąą

Oceny ryzyka dokonujemy na podstawie kombinacji dwóch elementów:

Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z poszczególnymi zagro

ąą

żeniami zidentyﬁkowanymi na

stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

•

prawdopodobieństwa wystąpienia urazu lub utraty zdrowia,

•

ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.

158

MODUŁ III

Przykładowo ocenę ryzyka zawodowego można przeprowadzić wykonując etapami następujące czynności:

Zalecanym sposobem jest oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, którego zasady

Ocena ryzyka zawodowego powinna objąć wszystkie stanowiska pracy, zarówno stacjonarne, jak

i niestacjonarne. Aby to zapewnić, należy przeanalizować strukturę organizacyjną w celu określenia, jakie

stanowiska stacjonarne można wydzielić na analizowanych obszarach i jakie zadania są wykonywane przez

osoby na nich pracujące; należy przy tym uwzględnić zadania związane z normalnym przebiegiem procesu

technologicznego, jak również zadania pomocnicze, takie jak np. konserwacja czy też sprzątanie.

Należy również zidentyfikować wszystkie stanowiska niestacjonarne, czyli takie, na których miejsce wykonywania

pracy się zmienia i ustalić, jakie zadania są wykonywane przez pracowników na tych stanowiskach, oraz kto na

nich pracuje.

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

159

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

ąą

MOD LICQXD

Oszacowanie ryzyka zawodowego można przeprowadzić w różny sposób. Zaleca się przede wszystkim takie

sposoby oszacowania ryzyka zawodowego, które:

•

nie wymagają wiedzy specjalistycznej,

•

mogą być w prosty sposób wykorzystywane przez osoby przeprowadzające oceny,

•

pozwalają na otrzymanie wyników oszacowania w petni wystarczających do wyznaczenia

dopuszczalności ryzyka zawodowego i właściwego planowania działań korygujących i zapobiegawczych.

Zalecanym sposobem jest oszacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej, którego zasady

przedstawia poniższa tabela.

Prawdopodobieństwo

Mało prawdopodobne

Prawdopodobne

Wysoce prawdopodobne

Ciężkość następstw

Mała

rednia

Duża

małe

rednie

m a ł e

rednie

d u ż e

rednie

d u ż e

Innym sposobem oszacowania ryzyka zawodowego może być zastosowanie skali pięciostopniowej zgodnie z

poniższą tabelą.

Oszacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej

Ocena ryzyka zawodowego daje pracodawcy podstawędo podjęcia niezbędnych działań w celu obniżenia

ryzyka do akcep towalnego (według tabeli zamieszczonej na następnej stronie - oszacowanie w skali

pięciostopniowej).

Wysoce

prawdopodobne

Prawdopodobne

Mało

prawdopodobne

Duża

[5]

bardzo duże ryzyko

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

Średnia

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

III

Mała

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

[ 1

]

bardzo małe

ryzyko

prawdopodobieństwo

wystąpienia urazu

lub utraty

zdrowia

Ciężkość

następstw

Wysoce

prawdopodobne

Prawdopodobne

Mało

prawdopodobne

Duża

[5]

bardzo duże ryzyko

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

Średnia

[4]

duże ryzyko

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

III

Mała

[3]

średnie ryzyko

[2]

małe ryzyko

[1]

bardzo małe

ryzyko

prawdopodobieństwo

wystąpienia urazu

lub utraty

zdrowia

Ciężkość

następstw

Ustalając, kto pracuje na stanowiskach pracy należy zwrócić szczególną uwagę na osoby, które szcze-

gólnie mogą ucierpieć w wyniku narażenia na zagrożenia występujące w środowisku pracy, takie jak np. kobiety

w ciąży, młodociani, osoby starsze lub niepełnosprawni.

TEMAT:

Zagrożenia i profilaktyka
w środowisku pracy

PRZEZNACZONY DLA:

uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu

„Kultura bezpieczeństwa”

CZAS REALIZACJI:

10 godzin lekcyjnych

POZIOM WIEDZY

POCZĄTKOWEJ:

wiedza i umiejętności z zakresu szkoły podstawowej i gimnazjalnej

oraz doświadczenia życiowe

POMOCE

DYDAKTYCZNE:

– rzutnik pisma,

– foliogramy,

– karty ćwiczeń.

CELE EDUKACYJNE

OGÓLNE:

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania−uczenia się

uczeń powinien:
– rozpoznawać czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe

w środowisku pracy oraz umieć zidentyfikować źródła tych

czynników,

– potrafić wymienić metody likwidacji lub ograniczania wpływu

tych czynników,

– wiedzieć, jak ocenić ryzyko zawodowe na stanowisku pracy,
– rozróżniać środki ochrony indywidualnej i znać ich przeznaczenie.

SPIS JEDNOSTEK

TEMATYCZNYCH:

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 88

LITERATURA:

B. Rączkowski:

BHP w praktyce. ODDK Gdańsk 1998.

Zagrożenia mechaniczne. CIOP, Warszawa 2002.

Uczciwek T.:

Dozór i eksploatacja instalacji oraz urządzeń elektroenergetycznych. Poradnik szkoleniowy.

COSTiW SEP, Warszawa 2000.

Energia elektryczna i elektryczność statyczna. CIOP, Warszawa 2002.

Buuehl R., Majak A., Seferna J., Strużyna J.:

Porażenia i oparzenia prądem i łukiem elektrycznym.

Etiologia i pomoc przedlekarska. WNT, Warszawa 1993.

Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002.

Zagrożenia elektromagnetyczne. CIOP, Warszawa 2002.

Hałas. CIOP, Warszawa 2002.

Drgania mechaniczne. CIOP, Warszawa 1997.

10. D. Koradecka:

Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. CIOP, Warszawa 1999.

11.

Kodeks pracy i inne akty prawne.

12.

Czynniki zagrożeń biologicznych w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

13.

Psychofizjologiczne problemy człowieka w środowisku pracy. CIOP, Warszawa 2002.

14.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa 2002.

15.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

16.

Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa, 2002.

MODUŁ III

mod-lic3.qxd 9/19/05 10:45 AM Page 89

160

ZAGROŻENIA I PROFILAKTYKA W ŚRODOWISKU PRACY

ąą

LITERATURA

1. Zarządzanie bezpieczeństwem pracy i ryzykiem. CIOP, Warszawa, 2002..

2. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku spawacza elektrycznego. ODiDK, Gdańsk 2000.

PYTANIA KONTROLNE

1. Co to jest ryzyko zawodowe?

2. Kiedy i kto przeprowadza ocenę ryzyka zawodowego?

3. Czy pracodawca jest zobowiązany do informowania pracowników o ryzyku zawodowym?

ąą

4. Jakie elementy składają się na ryzyko zawodowe?

5. Jakie korzyści będzie miał pracodawca z prawidłowo przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego

na stanowisku pracy?

0T[BDPXBOJF

%PQVT[D[BMOPyÃ

SZ[ZLB

/JF[CÇEOFE[JBBOJB

[BXPEPXFHP

1SBDBOJFNPFCZÃSP[QPD[ÇUBBOJLPOUZOVPXBOB

<> #BSE[PEVFSZ[ZLP

EPD[BTV[NOJFKT[FOJBSZ[ZLB[BXPEPXFHP
EPQP[JPNVEPQVT[D[BMOFHP

/JFEPQVT[D[BMOF

+FFMJSZ[ZLP[BXPEPXFKFTU[XJ[BOF[QSBD

OJFBLDFQUPXBMOF

KVXZLPOZXBO E[JBBOJBXDFMVKFHP[NOJFKT[FOJB

<> %VFSZ[ZLP

US[FCBQPEKÃOBUZDINJBTU1MBOPXBOBQSBDBOJFNPF
CZÃSP[QPD[ÇUBEPD[BTV[NOJFKT[FOJBSZ[ZLB
[BXPEPXFHPEPQP[JPNVEPQVT[D[BMOFHP

<> jSFEOJFSZ[ZLP

;BMFDBTJÇ[BQMBOPXBOJFJQPEKÇDJFE[JBBÎ LUÐSZDI
DFMFNKFTU[NOJFKT[FOJFSZ[ZLB[BXPEPXFHP

%PQVT[D[BMOF

;BMFDBTJÇSP[XBFOJFNPMJXPyDJEBMT[FHP

<> .BFSZ[ZLP

BLDFQUPXBMOF

[NOJFKT[BOJBQP[JPNVSZ[ZLB[BXPEPXFHPMVC
[BQFXOJFOJF FSZ[ZLP[BXPEPXFQP[PTUBOJF
OBKXZFKOBUZNTBNZNQP[JPNJF

<> #BSE[PNBFSZ[ZLP

/JFKFTULPOJFD[OFQSPXBE[FOJFBEOZDIE[JBBÎ

QBNJÇUBÃ FPDFOÇSZ[ZLBQS[FQSPXBE[BTJÇUBLF