Ek w 1, Wprowadzenie do ekonomii, 17lut11 [tryb zgodności]

Ekonomia

w. 1

Tomasz Geodecki

semestr letni 2011

Tomasz Geodecki

adiunkt w Katedrze Gospodarki i Administracji Publicznej
Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

Prowadzone zaj

cia dot. głównie polityki prowadzonej przez

władze publiczne: polityka innowacyjna, gospodarka
publiczna, metody planowania i analizy przedsi

wzi

ęć

publicznych. Ponadto: koordynator studiów podyplomowych
Ekonomia społeczna w Małopolskiej Szkole Administracji
Publicznej UEK, a tak

e realizacja bada

ewaluacyjnych na

zlecenie instytucji publicznych.

Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej

ul. Rakowicka 16, pok. 34B

tel. (12) 293-74-81,

tomasz.geodecki@uek.krakow.pl

Aktualne terminy konsultacji:
http://cel.uek.krakow.pl/moodle/course/view.php?id=828

Tematyka zajęć

studia stacjonarne:

Wprowadzenie do ekonomii

Rynek, popyt, poda

Konsument

Producent

Producent i formy rynku

Zawodno

ci rynku i polityka pa

stwa

stwo i finanse publiczne

Zawodno

ci pa

stwa

Pomiar dochodu narodowego

10.

Wzrost gospodarczy

11.

Rynek pracy

12.

Rynek pieni

dza

13.

Innowacyjno

ść

i post

p techniczny

14.

Wahania koniunkturalne

15.

Gospodarka otwarta lub Rynek dóbr (11)

Literatura:

Literatura podstawowa:

D. Begg, P. Dornbusch, S. Fischer, Mikroekonomia, PWE, Warszawa;

D. Begg, P. Dornbusch, S. Fischer, Makroekonomia, PWE, Warszawa;

B. Czarny, Podstawy ekonomii, Warszawa 2011;

R. Milewski, E. Kwiatkowski, Podstawy ekonomii, PWN, Warszawa
2005.

plus

wiczenia:

D. Begg, P. Smith, Ekonomia; Zbiór zada

, PWE, Warszawa 2001;

B. Czarny, Podstawy ekonomii; zbiór zada

, PWE 2000;

R. Milewski, E. Kwiatkowski (red.), Podstawy ekonomii;

wiczenia

i zadania, PWN, Warszawa, 2006.

Literatura:

Literatura uzupełniaj

ca:

M. i R. Friedmanowie, Wolny wybór, Wyd. Aspekt, Sosnowiec 2006;

M. Rothbard, Ekonomia wolnego rynku;

P. Samuelson, Ekonomia mened

erska, PWE, Warszawa 2009;

A. Smith, Badania nad natur

i przyczynami bogactwa narodów (1954,

PWN 2007);

J. Stiglitz, Ekonomia sektora publicznego, PWN, Warszawa 2004.

Zaliczenie

Kryteria zaliczenia przedmiotu: zdanie
egzaminu (czerwiec br.)

na min. 51 punktów.

pow. 59 ocena +dst,

pow. 67 – db,

pow. 75, + db,

pow. 83 – bdb.

Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii

na podstawie R. Milewski, E. Kwiatkowski , PWN,
Warszawa 2005, ss. 3-23

Czym zajmuje si

ekonomia

Potrzeby ludzkie, czynniki produkcji
Proces gospodarowania – podmioty
i decyzje gospodarcze
Gospodarka i systemy gospodarcze
Granica mo

liwo

ci produkcyjnych i racjonalno

ść

gospodarowania
Kategorie i prawa ekonomiczne
Modele ekonomiczne
Ekonomia i inne nauki

Czym zajmuje się ekonomia?
Nazwa

Oikonomia - (gr. oikos – dom (por. ekologia, metojkowie,
wzgl. metekowie) + nomos - prawa) – to jest nauka o prawach
rz

cych funkcjonowaniem gospodarstwa domowego

(Arystoteles, Ksenofont). Prowadzenie gospodarstwa nie było
dla Greków zaj

ciem szczególnie chlubnym – zajmowali si

tym niewolnicy i kobiety, za

ęż

czyznom przystoi raczej

zajmowanie si

sprawami publicznymi (polityka), rzemiosłem

wojennym i filozofi

. (por. Zi

ba).

Ponadto cz

sto traktowano ekonomi

jako gr

o sumie

zerowej –

ródłem bogactwa jest rabunek, a handel

stokro

taki rabunek przypomina.

Czym zajmuje się ekonomia?
Nazwa, przedmiot zainteresowania

W XVII w. upowszechnił si

termin „Ekonomia

polityczna”, który miał oznacza

szersze

zainteresowania ekonomii – nie tylko gosp. domowym
ale cał

wspólnot

społeczn

– dzi

powiedzieliby

„Ekonomia społeczna”.

Ekonomia jest nauk

o procesach gospodarczych.

Ekonomi

ci staraj

odkry

i opisa

prawidłowo

ce tymi procesami.

Czym zajmuje się ekonomia?
Sądy pozytywne i normatywne

dy pozytywne formułowane s

wówczas, gdy odwołuj

do faktów w sposób bezstronny opisuje si

rzeczywisto

ść

społeczno-gospodarcz

- tzn. procesy zachodz

ce w

gospodarce, ich przyczyny i nast

pstwa itp.

eli natomiast badacz wyra

a swoje przekonania co do

żą

danego stanu rzeczy, a jego zalecenia s

zazwyczaj

oparte na subiektywnym warto

ciowaniu, to s

to s

normatywne.

Np. opis konsekwencji wprowadzenia podatku – sporz

dzony

na podstawie bada

jest s

dem pozytywnym, za

dem

normatywnym b

dzie stwierdzenie, czy obci

ąż

enie podatkowe

jest sprawiedliwe czy te

niesprawiedliwe.

Czym zajmuje się ekonomia?
Mikroekonomia i makroekonomia

Ekonomia bywa zazwyczaj dzielona na mikroekonomi

makroekonomi

Ta pierwsza zajmuje si

badaniem poszczególnych

elementów składaj

cych si

na gospodark

(gospodarstwa

domowe, przedsi

biorstwa) oraz działa

i ich zachowa

rynkach. Ta druga za

za przedmiot analizy bierze cał

gospodark

- np. co wpływa na zmiany i poziom globalnej

produkcji (PKB) oraz konsumpcji w gospodarce.

Czasami mówi si

tak

e o mezoekonomii – tzn. nauce

koncentruj

cej si

na agregatach po

rednich w stosunku do

mikro- i makroekonomii – tzn. mniejszych od całych
gospodarek: bran

ach, sektorach

gospodarczych.

Potrzeby ludzkie, czynniki produkcji
Procesy gospodarcze i potrzeby ludzkie

W ekonomii badaniu poddaje si

procesy gospodarcze tj.

procesy: produkcji, podziału (dystrybucji), wymiany i
konsumpcji

rodków, które zaspokajaj

ludzkie potrzeby.

Potrzeby mo

na zaklasyfikowa

zgodnie z piramid

potrzeb

Maslowa, jakkolwiek starsze uj

cia tych

e potrzeb si

gaj

Tomasza.

Mamy wi

c potrzeby biologiczne, potrzeby zwi

zane z

zapewnieniem sobie i swoim bliskim bezpiecze

stwa, inne

potrzeby zwi

zane z wygod

i rozrywk

oraz potrzeby

szego rz

du zwi

zane ze zdobywaniem wiedzy,

ąż

eniem do samorealizacji itp.

Im wy

szy rz

d potrzeby w tym dalszej

kolejno

ci jest ona zaspokajana

Potrzeby ludzkie, czynniki produkcji
Procesy gospodarcze i potrzeby ludzkie

rodki zaspokojenia ludzkich potrzeb mog

mie

charakter materialny i niematerialny.

Materialne obejmuj

zasoby przyrody oraz rzeczy

wytworzone przez człowieka (dobra) – a wi

c s

z reguły

wytwarzane przez przemysł i rolnictwo.

Mamy te

do czynienia z usługami niematerialnymi

wytwarzanymi przez sektor usług (np. rozrywka, usługi
fryzjerskie, szkolnictwo, np. ten wykład jest usług

Potrzeby ludzkie, czynniki produkcji
Produkty i dobra wolne

Działalno

ść

ludzka, która polega na wytwarzaniu

rodków do zaspokojenia potrzeb ludzkich nazywa si

procesem produkcji, natomiast efektem tego procesu
s

produkty (zarówno dobra jak i usługi – np. VAT to

podatek od towarów i usług).

Mamy tak

e w gospodarce dobra wolne nie b

wynikiem produkcji – np. powietrze, wybrze

e morskie

do wypoczynku itp.

Potrzeby ludzkie, czynniki produkcji
Czynniki produkcji; praca

Aby móc produkowa

nale

y dysponowa

okre

lonymi zasobami

czyli czynnikami produkcji (czynniki a nie składniki np. f. Cobba-
Douglasa: Y=AK

). Zazwyczaj zalicza si

do nich prac

, kapitał i

ziemi

„Praca – zespół

wiadomych i celowych czynno

ci człowieka, dzi

którym oddziałuje on na otaczaj

przyrod

i przekształca j

.”

(Milewski & Kwiatkowski).

Praca ma charakter społeczny – tzn. po pierwsze wytworzenie
bardziej zaawansowanych produktów mo

liwe jest tylko dzi

specjalizacji – pracy wielu ludzi, spo

ród których ka

dy specjalizuje

w tym, co umie robi

najlepiej (dzi

ki zdolno

ciom albo

wiadczeniu), ponadto dzi

ki pracy człowiek wchodzi w ró

relacje społeczne ze swoim otoczeniem.

Potrzeby ludzkie, czynniki produkcji
Czynniki produkcji; ziemia, kapitał, inne

Ziemia – w

cisłym tego słowa znaczeniu ziemia uprawna,

grunty), a tak

e bogactwa naturalne (w

giel, ropa naftowa, lasy,

rzeki itp.);

Kapitał – akumulowany jest przez wcze

niejsz

prac

–

obejmuje kapitał fizyczny lub rzeczowy (narz

dzia, maszyny,

budynki, surowce, zapasy) oraz finansowy – pieni

dze, papiery

warto

ciowe.

Lista czynników produkcji jest krótsza lub dłu

sza w zale

od uj

ęć

. Np. ziemia cz

sto wł

czana jest do zasobów kapitału.

Czasami za

wyodr

bniany jest osobny rodzaj kapitału – kapitał

ludzki (w odró

nieniu od „czystej” pracy). Np. A. Marshall

wyodr

bniał tak

e organizacj

, a J.A.Schumpeter proponował

mówi

o przedsi

biorczo

ci).

Proces gospodarowania – podmioty gosp.

Gospodarowanie i powiązania pomiędzy procesami gosp.

Gospodarowanie odbywa si

gle, poniewa

ludzkie

potrzeby s

odnawialne.

Sfera produkcji cieszy si

szczególnym

zainteresowaniem, poniewa

dzieli

, wymienia

konsumowa

na jedynie to, co zostało wytworzone.

dzy tymi sferami istniej

liczne powi

zania – np.

eli nie ma konsumentów, nie ma bod

ców do

wytwarzania pewnych rzeczy.

Proces gospodarowania – podmioty gosp.

Gospodarowanie i powiązania pomiędzy procesami gosp.

W procesach tych uczestnicz

podmioty gospodarcze,

spo

ród których cz

sto wyodr

bnia si

trzy typy:

przedsi

biorstwa, gospodarstwa domowe i pa

stwo

- przedsi

biorstwo – to ludzie (zespół ludzi lub pojedynczy

człowiek) dysponuj

rodkami niezb

dnymi do regularnego

prowadzenia działalno

ci gospodarczej (w sferze produkcji,

obrotu – tj. handlu, usług – np. skrót PPHU).

Z reguły przyjmuje si

e celem przedsi

biorstwa jest

uzyskiwanie jak najwi

kszego dochodu (maksymalizacja

zysku).

Proces gospodarowania – podmioty gosp.

Gospodarowanie i powiązania pomiędzy procesami gosp.

- gospodarstwo domowe – najcz

ęś

ciej rodzina (lub jednoosobowe

gosp. domowe), gromadz

ce dochody i wspólnie je wydaj

ce w

procesie zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych (wydaj

c dochody

lub zgromadzone oszcz

dno

ci). Poza funkcj

konsumpcyjn

gosp.

domowe pełni

tak

e funkcje produkcyjne (wynajmuj

c jeden z

czynników produkcji – prac

lub te

prowadz

c działalno

ść

gospodarcz

na własny rachunek). Ponadto – gromadz

oszcz

dno

ci za po

rednictwem systemu bankowego udost

pniaj

przedsi

biorstwom kapitał).

- pa

stwo – struktura administracyjna; dostarcza usługi z zakresu

ochrony ludzi i rynków (prawo, wojsko, policja, s

downictwo). W

czasach nowo

ytnych w coraz wi

kszym stopniu uczestniczy w

produkcji, konsumpcji i decyduje o podziale.

Gospodarka i systemy gospodarcze

System gospodarczy

Dana gospodarka mo

e by

potraktowana jako pewien system.

System gospodarczy – „układ stosunków i organizacji, który
kształtuje prawa i regulacje rz

ce działalno

gospodarcz

determinuje prawa własno

ci czynników produkcji, rozdziela

uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i
konsumpcji, determinuje bod

ce motywuj

ce ró

ne podmioty

gospodarcze, a w ostateczno

ci rozstrzyga kwestie co, jak i dla

kogo b

dzie produkowane”. (P. Samuelson, W. Nordhaus,

Economics, wyd. XIII, New York 1989, s. 833-834).

Gospodarka i systemy gospodarcze

gospodarka towarowo-pieniężna a gospodarka naturalna

Podział ze wzgl

du na adresata procesów

produkcyjnych:

gospodarka towarowa (lub towarowo-pieni

ęż

na), w

której dobra pochodz

ce z produkcji od pocz

tku

przewidywane s

do sprzeda

y i nazywane w zwi

zku z

tym towarami (a sprzedawane s

za pieni

dze);

w odró

nieniu od gospodarki naturalnej, w której

wytwórcy produkuj

głównie, aby produktami tymi

zaspokoi

własne potrzeby (

ywno

ść

, nauka, ubrania).

Gospodarka i systemy gospodarcze

Systemy rynkowe i nakazowe

Ze wzgl

du na mechanizm koordynacji i regulowania procesów

gospodarczych wyodr

bniamy systemy rynkowe i nakazowe

(nakazowo-rozdzielcze, wzgl. gospodarki centralnie planowane).

W pierwszym przypadku alokacja dóbr jest poddana
samoczynnemu mechanizmowi rynkowemu.

W drugim przypadku o sposobie rozdziału zasobów gospodarczych
decyduje zazwyczaj aparat biurokratyczny (cz

sto szczebla

centralnego).

Obecnie dominuj

systemy mieszane, za

w przeszło

ci – przez XIX

w. do 1918 r. w Europie, USA i koloniach dominowały systemy
rynkowe zdecentralizowane o dominacji własno

ci prywatnej;

w XX w. bloku sowieckim, Chinach oraz krajach wzoruj

cych si

nich (Afryka, Indie itp.) dominował system
nakazowo-rozdzielczy.

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

Potrzeby ludzkie s

z reguły wi

ksze ni

liwo

ci produkcyjne

systemów gospodarczych, gdy

dysponuj

one ograniczonymi

zasobami. Skoro tak, to nale

y dokona

wyboru, które potrzeby

chcemy zaspokoi

i w jakiej kolejno

ci.

emy wybra

pomi

dzy dobrami konsumpcyjnymi, albo

pomi

dzy dwoma dobrami inwestycyjnymi, albo te

pomi

dzy

dobrem konsumpcyjnym a produkcyjnym.

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

Zało

enie: w danym kraju mo

na produkowa

jedynie chleb lub

maszyny potrzebne do wytwarzania chleba.

Krzywa ł

ca punkty jest obrze

em zbioru wielu punktów, które

pokazuj

liwe opcje wykorzystania zasobów gospodarczych. Na

linii tej znajduj

te warianty, które s

efektywne ekonomicznie, tzn.

wykorzystuj

w pełni posiadane zasoby.

Np. punkt K nie jest efektywny ekonomicznie
gdy

przy takiej produkcji pozostaj

nam

wolne zasoby, których nie wykorzystujemy.

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

100

200

300

400

500

600

chleb

(tys. ton)

maszyny

(tys. sztuk)

1400

1350

100

1300

140

1200

200

1100

250

960

300

800

350

600

400

440

500

600

200

1200

400

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

Zało

enie: w danym kraju mo

na produkowa

jedynie chleb lub

maszyny potrzebne do wytwarzania chleba.

Punkt L za

jest bardziej korzystny, niestety przy danych zasobach i

stanie techniki jest on nieosi

galny. Nie jest osi

galny obecnie i

produkcja jest reprezentowana przez punkt D, ale w przyszło

ci,

dzi

ki post

powi technicznemu mo

liwe

dzie osi

gniecie wy

ej poło

onej granicy.

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

100

200

300

400

500

600

chleb

(tys. ton)

maszyny

(tys. sztuk)

1400

1350

100

1300

140

1200

200

1100

250

960

300

800

350

600

400

440

500

600

200

1200

400

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

c na krzywej granicy mo

liwo

ci produkcyjnych (inaczej krzywa

transformacji) wykorzystujemy maksymalnie zasoby gospodarcze, tzn. jak
głosi definicja efektywno

ci – nie jest mo

liwe zwi

kszenie produkcji

jednego dobra bez równoczesnego zmniejszenia produkcji drugiego dobra.
Zatem poło

enie krzywej uwarunkowane jest po pierwsze ilo

posiadanych zasobów, a po drugie efektywno

ich wykorzystania.

Efektywno

ść

zale

y od: wiedzy i umiej

tno

ci, dyscypliny pracy,

organizacji produkcji.

Koszt alternatywny oznacza,

e je

eli decydujemy si

na wytwarzanie

jednego dobra rezygnujemy z wytwarzania innego dobra – wybieraj

produkcj

kszej ilo

ci chleba decydujemy si

na rezygnacj

z pewnej

liczby maszyn. Ka

da decyzja obarczona jest niejawnym kosztem

rezygnacji z innego zastosowania zasobów gospodarczych przy podj

ciu

innej decyzji. Np. lokuj

c pieni

dze w jednej

działalno

ci rezygnujemy z dochodu

np. z lokaty bankowej (st

d procent).

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

Prakseologia, czyli nauka o sprawnym działaniu podpowiada nam,

e podstawow

zasad

, któr

powinni

my si

kierowa

przy

podejmowaniu działa

gospodarczych jest efektywno

ść

tj.

uzyskiwanie najwi

kszego mo

liwego efektu przy danym nakładzie,

albo te

uzyskiwane danego efektu przy u

yciu mo

liwie

najmniejszego nakładu. Najbardziej efektywny ekonomicznie jest
ten wariant, który charakteryzuje si

najwi

kszym stosunkiem

korzy

ci do kosztów. Porównywanie alternatywnych zastosowa

zasobów w celu wyłonienia wariantu optymalnego (z
ekonomicznego punktu widzenia) nazywamy rachunkiem
ekonomicznym.

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

Aby przeprowadzi

rachunek ekonomiczny potrzebne jest spełnienie

trzech warunków:

mierzalno

ci nakładów i efektów,

po drugie ich wyra

enia w takich samych jednostkach miary (jak

oceni

, czy korzystne jest wydanie 5 mln zł na wyprostowanie

zgryzu u 2,5 tys. dzieci – prosty zgryz nie jest łatwo przekładalny
na jednostki pieni

ęż

ne). Oznacza to,

e nie wszystkie decyzje

społeczno-gospodarcze mog

oparte na precyzyjnym

rachunku ekonomicznym.

Po trzecie za

musimy dysponowa

jednoznacznym kryterium

wyboru (np. wła

nie ekonomiczno

ść

– jednak w praktyce

dochodz

nam inne kryteria np. sprawiedliwo

ść

, albo równo

ść

Granica możliwości produkcyjnych i
racjonalność gospodarowania

Załó

my,

e rozwa

amy budow

autostrady albo lotniska. Bogaty

ma 10.000 dochodu, a 3

rednio zamo

nych po 2.000.

Co jest bardziej korzystne przy danym takim samym nakładzie

rodków:

- wariant A Korzy

ci bogatego z lotniska 2.000, 3

rednich po 0,

- czy te

B – w przypadku autostrady: korzy

ci bogatego 0, a 3

rednich po 500?.

Kategorie i prawa ekonomiczne
Prawa ekonomiczne

Stale powtarzaj

ce si

zale

ci pomi

dzy elementami

procesu gospodarowania nazywamy prawami
ekonomicznymi. Opisuj

one odkrywane i badane w ramach

nauki ekonomii ogólne prawidłowo

ci rz

ce procesami

gospodarczymi. Typowe metody badawcze to obserwacja,
analiza faktów i danych statystycznych, eksperymenty. Przy
ich zastosowaniu ekonomi

ci staraj

ustali

, które ze

zidentyfikowanych zale

ci s

istotne i powtarzaj

ce si

Zidentyfikowanie takowych prowadzi do formułowania praw
ekonomicznych, a ł

czenie tych praw w zwarte systemy

logiczne nazywane jest konstruowaniem teorii
ekonomicznych.

Kategorie i prawa ekonomiczne
Teorie ekonomiczne i kategorie ekonomiczne

czenie praw ekonomicznych w zwarte systemy

logiczne nazywane jest konstruowaniem teorii
ekonomicznych. Obejmuj

one pewne definicje,

twierdzenia i hipotezy badawcze odnosz

ce si

szerszego lub w

ęż

szego zbioru aspektów procesu

gospodarowania.

Przy tym tworzone s

kategorie ekonomiczne, czyli

terminy, abstrakcyjne poj

cia charakteryzuj

ce cechy

elementów i ró

nych aspektów procesów gospodarczych

(rynek, dochód, popyt, kapitał, zysk itp.).

Kategorie i prawa ekonomiczne
Prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne maj

charakter prawidłowo

statystycznych (stochastycznych). Ich działanie nie
ujawnia si

w ka

dym pojedynczym przypadku. Trudno

jest powiedzie

e ka

dy woli mie

cej ni

mniej,

poniewa

zdarzaj

osoby, które wol

mie

mniej np.

ubra

, albo domów. Jednak na ogół ludzie wol

mie

cej ni

mniej. Dlatego prawa ekonomiczne s

prawami wielkich liczb, ujawniaj

cymi si

przy masowym

powtarzaniu si

zdarze

danego rodzaju (st

zastrze

enia: „na ogół”, „zazwyczaj” itp.).

Kategorie i prawa ekonomiczne
Prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne działaj

obiektywnie, tzn. s

one

realn

cech

procesu gospodarowania, a ponadto ich

istnienie i działanie nie zale

y od woli ludzi i ich

wiadomo

ci.

Praw ekonomicznych nie daje si

modyfikowa

, a jedynie

na wpływa

na warunki, w jakich ujawnia si

ich

działanie. Jednak zawsze przy ograniczaniu działania praw
ekonomicznych nale

y si

liczy

z wyst

powaniem

negatywnych skutków ubocznych. Np. działanie wbrew
prawu popytu i poda

y poprzez ustalanie cen

maksymalnych powoduje pojawienie si

niedoboru

pewnych produktów.

Modele ekonomiczne
Założenia

Przy formułowaniu pewnych praw czy teorii cz

sto

ekonomi

ci przyjmuj

pewne zało

enia upraszczaj

ce, np.

wydajno

ść

wszystkich zatrudnionych jest jednakowa, albo

w danej gospodarce nie ma kontaktów z zagranic

Nie wszystkie zało

enia s

realistyczne, ale przyjmuje si

je,

aby pokaza

zale

ci pomi

dzy jednym elementem a

drugim. Dlatego cz

sto posługujemy si

zało

eniem ceteris

paribus (z łaciny – pozostałe stałe, czyli „przy innych
warunkach niezmienionych”). Je

eli chcemy okre

kształtowanie si

jakiej

cechy przez zmian

jednego z

czynników, a czynników takich, które wpływaj

kształtowanie si

danej cechy jest wiele, wtedy przyjmujemy,

e pozostałe czynniki nie zmieniaj

Modele ekonomiczne

Założenia; konieczność posługiwania się modelami

Zało

enia czynione s

c po to, aby uzyska

uproszczony i przejrzysty obraz rzeczywisto

gospodarczej – taki obraz to model ekonomiczny.

Posługiwanie si

modelami jest konieczno

, poniewa

dokładny opis rzeczywisto

ci bez zarysowania tylko

najwa

niejszych jej elementów byłby mało przydatny i

nie pozwolił uchwyci

owych najwa

niejszych

zale

ci.

wiadoma rezygnacja ze szczegółów lepiej

pozwala dostrzec cało

ść

Modele ekonomiczne

Założenia; konieczność posługiwania się modelami

Modele ekonomiczne

Zmienne: zasoby i strumienie

Zmienne wyst

puj

ce w modelach mog

ujmowa

zasoby oraz

strumienie.

Zasoby to inaczej warto

ść

danej wielko

ci ekonomicznej w

pewnym momencie: np. stan maj

tku danej osoby, stan

rodków

trwałych na 31 grudnia 2010 r., dług publiczny.

Strumienie wyra

warto

ci danej wielko

ci ekonomicznej w

pewnym okresie. Mówimy o dochodach osi

ganych w ci

roku, przyro

cie długu publicznego w ci

gu roku, albo warto

inwestycji w ci

gu 5 lat, czy

rodków europejskich dla Polski w

gu 7 lat. W odró

nieniu od zasobów strumienie musz

okre

lone w czasie, w przeciwnym razie nie miałyby sensu (np.

informacja o dochodach danej rodziny, sprzeda

y firmy itp.).

Modele ekonomiczne

Zmienne endogeniczne i egzogeniczne

sto dzielimy tak

e zmienne na endogeniczne i

egzogeniczne – te pierwsze s

wyja

nione w ramach

modelu, te drugie nie – inaczej s

kształtowane przez

siły zewn

trzne (egzo) w stosunku do modelu.

Ekonomia i inne nauki

Nauki ekonomiczne to jedna z dziedzin naukowych; dziel

nast

puj

ce dyscypliny naukowe: ekonomia, nauki o zarz

dzaniu,

towaroznawstwo.

Ekonomia jest jedn

z wielu nauk ekonomicznych – spo

ród nich

jest najbardziej ogóln

. Do nauk ekonomicznych zalicza si

tak

histori

gospodarcz

, statystyk

ekonomiczn

, ekonomiki

szczegółowe (wzgl. ekonomie, np. ekonomia przemysłu, ochrony
zdrowia, ochrony

rodowiska, sektora publicznego, turystyki itp.).

Ekonomia i bardziej szczegółowe nauki pełni

wobec siebie

nawzajem role słu

ebne.

Szczególna rola nauk nieekonomicznych: matematyki (coraz
cz

ęś

ciej korzysta si

z niej dla opisywania procesów i zjawisk

ekonomicznych), logiki (w zakresie metod wnioskowania),
prakseologii (tj. nauki o sprawnym działaniu.