Zaburzenia psychiczne i

zaburzenia zachowania

związane z uzależnieniem

od substancji

psychoaktywnych

Klinika Psychiatrii Dorosłych

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje

Nadużywanie

Nadużywanie

:

:

używanie danej substancji w większych

używanie danej substancji w większych

ilościach niż jest to społecznie akceptowane albo używanie

ilościach niż jest to społecznie akceptowane albo używanie

danej substancji niezgodnie z zasadami jej stosowania

danej substancji niezgodnie z zasadami jej stosowania

Uzależnienie

Uzależnienie

:

:

zażywanie substancji tak ciągłe jak i

zażywanie substancji tak ciągłe jak i

periodyczne z powodu przymusu odczucia efektów jej

periodyczne z powodu przymusu odczucia efektów jej

działania lub uniknięcia objawów zaprzestania jej

działania lub uniknięcia objawów zaprzestania jej

zażywania

zażywania

-

-

uzależnienie psychiczne

uzależnienie psychiczne

:

:

psychiczne obj.

psychiczne obj.

Abstynencyjne

Abstynencyjne

-

-

uzależnienie fizyczne

uzależnienie fizyczne

:

:

fizyczne obj. abstynencyjne

fizyczne obj. abstynencyjne

Zespół abstynencyjny

Zespół abstynencyjny

:

:

specyficzne dla danej substancji

specyficzne dla danej substancji

objawy występujące wówczas, gdy dochodzi do

objawy występujące wówczas, gdy dochodzi do

zaprzestania zażywania lub zmniejszenia ilości zażywanej

zaprzestania zażywania lub zmniejszenia ilości zażywanej

substancji

substancji

Tolerancja

Tolerancja

:

:

potrzeba zwiększania dawek substancji dla

potrzeba zwiększania dawek substancji dla

otrzymania takiego samego efektu narkotycznego

otrzymania takiego samego efektu narkotycznego

Wybrane przyczyny sprzyjające powstaniu narkomanii

Wybrane przyczyny sprzyjające powstaniu narkomanii

Ze strony narkotyku

Ze strony narkotyku

:

:

niska cena, łatwa dostępność, brak

niska cena, łatwa dostępność, brak

sankcji i kontroli wobec jego używania, potencjał wywołania

sankcji i kontroli wobec jego używania, potencjał wywołania

uzależnienia

uzależnienia

Otoczenie społeczne

Otoczenie społeczne

:

:

degradacja, bezrobocie, ubóstwo

degradacja, bezrobocie, ubóstwo

Czynniki indywidualne

Czynniki indywidualne

:

:

wiek, płeć, rówieśnicy

wiek, płeć, rówieśnicy

Czynniki osobowościowe

Czynniki osobowościowe

:

:

cechy osobowości bierno-

cechy osobowości bierno-

zależnej, borderline, antyspołecznej

zależnej, borderline, antyspołecznej

Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne

:

:

stan funkcjonowania układów

stan funkcjonowania układów

neuroprzekaźnikowych w CUN - badania w toku

neuroprzekaźnikowych w CUN - badania w toku

Czynniki genetyczne

Czynniki genetyczne

:

:

badania w toku

badania w toku

Kryteria kliniczne uzależnienia wg ICD-10

Kryteria kliniczne uzależnienia wg ICD-10

•

Silne pragnienie lub przymus przyjmowania substancji

Silne pragnienie lub przymus przyjmowania substancji

•

Utrata kontroli nad przyjmowaniem substancji

Utrata kontroli nad przyjmowaniem substancji

•

Objawy zespołu abstynencyjnego

Objawy zespołu abstynencyjnego

•

Tolerancja

Tolerancja

•

Zwiększenie ilości czasu na zdobywanie, przyjmowanie

Zwiększenie ilości czasu na zdobywanie, przyjmowanie

lub odwracanie działania substancji

lub odwracanie działania substancji

•

Przyjmowanie substancji pomimo wyraźnych dowodów

Przyjmowanie substancji pomimo wyraźnych dowodów

na szkodliwość tego następstw

na szkodliwość tego następstw

Aby rozpoznać uzależnienie należy stwierdzić u chorego

Aby rozpoznać uzależnienie należy stwierdzić u chorego

minimum 3 z podanych wyżej objawów, które występowały

minimum 3 z podanych wyżej objawów, które występowały

łącznie przez pewien okres w ciągu ostatniego roku.

łącznie przez pewien okres w ciągu ostatniego roku.

Wybrane powikłania medyczne wywołane zażywaniem

Wybrane powikłania medyczne wywołane zażywaniem

narkotyków

narkotyków

•

Ropnie i owrzodzenia

Ropnie i owrzodzenia

•

Zakrzepica żył głębokich i zakrzepowe zapalenie żył

Zakrzepica żył głębokich i zakrzepowe zapalenie żył

•

Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego

•

Zapalenie płuc

Zapalenie płuc

•

Gruźlica

Gruźlica

•

Zapalenie wirusowe wątroby typu B i C

Zapalenie wirusowe wątroby typu B i C

•

Zakażeniem wirusem HIV

Zakażeniem wirusem HIV

•

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

•

Zniszczenie przegrody nosowej: kokainiści

Zniszczenie przegrody nosowej: kokainiści

•

Psychozy

Psychozy

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

:

:

opiaty

opiaty

(heroina, morfina, kodeina)

(heroina, morfina, kodeina)



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

wysoka

wysoka

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

wysoka

wysoka



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

tabletka, iniekcja, skręt

tabletka, iniekcja, skręt



Czas działania

Czas działania

:

:

kilka godzin

kilka godzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

euforia, osłabienie, inhibicja układu

euforia, osłabienie, inhibicja układu

oddechowego, zwężenie źrenic, nudności

oddechowego, zwężenie źrenic, nudności



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

wolny i płytki oddech, chłodna i

wolny i płytki oddech, chłodna i

pokryta potem skóra, drgawki, śpiączka,

pokryta potem skóra, drgawki, śpiączka,

niebezpieczeństwo zgonu

niebezpieczeństwo zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

ziewanie, wyciek śluzowy z

ziewanie, wyciek śluzowy z

nosa, utrata apetytu, nerwowość, lęki, dreszcze i poty,

nosa, utrata apetytu, nerwowość, lęki, dreszcze i poty,

biegunka, nudności, skurcze mięśni

biegunka, nudności, skurcze mięśni

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

działające depresyjnie na CUN

działające depresyjnie na CUN

:

:

barbiturany

barbiturany



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

średnia

średnia

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

:

:

średnia

średnia



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

tabletka, iniekcja

tabletka, iniekcja



Czas działania

Czas działania

:

:

1-16 godzin

1-16 godzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

bełkotliwa mowa, dezorientacja, zachowanie

bełkotliwa mowa, dezorientacja, zachowanie

podobne do osoby pijanej , jednak bez zapachu alkoholu z

podobne do osoby pijanej , jednak bez zapachu alkoholu z

ust

ust



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

wolny i płytki oddech, chłodna i

wolny i płytki oddech, chłodna i

pokryta potem skóra, rozszerzone źrenice, słaby i szybki

pokryta potem skóra, rozszerzone źrenice, słaby i szybki

puls, śpiączka, niebezpieczeństwo zgonu

puls, śpiączka, niebezpieczeństwo zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

lęk, bezsenność, drżenia,

lęk, bezsenność, drżenia,

zaburzenia świadomości, drgawki, możliwość śmierci

zaburzenia świadomości, drgawki, możliwość śmierci

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

działające depresyjnie na CUN

działające depresyjnie na CUN

:

:

benzodiazepiny

benzodiazepiny



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

mała

mała

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

:

:

mała

mała



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

tabletka, iniekcja

tabletka, iniekcja



Czas działania

Czas działania

:

:

4-8 g

4-8 g

odzin

odzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

bełkotliwa mowa, dezorientacja, zachowanie

bełkotliwa mowa, dezorientacja, zachowanie

podobne do osoby pijanej , jednak bez zapachu alkoholu z

podobne do osoby pijanej , jednak bez zapachu alkoholu z

ust

ust



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

wolny i płytki oddech, chłodna i

wolny i płytki oddech, chłodna i

pokryta potem skóra, rozszerzone źrenice, słaby i szybki

pokryta potem skóra, rozszerzone źrenice, słaby i szybki

puls, śpiączka, niebezpieczeństwo zgonu

puls, śpiączka, niebezpieczeństwo zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

lęk, bezsenność, drżenia,

lęk, bezsenność, drżenia,

zaburzenia świadomości, drgawki, możliwość śmierci

zaburzenia świadomości, drgawki, możliwość śmierci

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

działające stymulująco na CUN

działające stymulująco na CUN

:

:

kokaina

kokaina



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

możliwa

możliwa

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

wysoka

wysoka



Tolerancja

Tolerancja

:

:

możliwa

możliwa



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

wciąganie do nosa, iniekcja, skręt

wciąganie do nosa, iniekcja, skręt



Czas działania

Czas działania

:

:

1-2 godzin

1-2 godzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

wzmożona czujność, ekscytacja, euforia,

wzmożona czujność, ekscytacja, euforia,

podwyższenie RR i częstości pulsu, bezsenność, utrata

podwyższenie RR i częstości pulsu, bezsenność, utrata

apetytu

apetytu



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

pobudzenie, wzrost temperatury

pobudzenie, wzrost temperatury

ciała, halucynacje, konwulsje, możliwość zgonu

ciała, halucynacje, konwulsje, możliwość zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

apatia, senność, drażliwość,

apatia, senność, drażliwość,

depresja, dezorientacja

depresja, dezorientacja

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

działające stymulująco na CUN

działające stymulująco na CUN

:

:

amfetaminy

amfetaminy



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

możliwa

możliwa

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

wysoka

wysoka



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

tabletka, iniekcja

tabletka, iniekcja



Czas działania

Czas działania

:

:

2-4 godzin

2-4 godzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

wzmożona czujność, ekscytacja, euforia,

wzmożona czujność, ekscytacja, euforia,

podwyższenie RR i częstości pulsu, bezsenność, utrata

podwyższenie RR i częstości pulsu, bezsenność, utrata

apetytu

apetytu



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

pobudzenie, wzrost temperatury

pobudzenie, wzrost temperatury

ciała, halucynacje, konwulsje, możliwość zgonu

ciała, halucynacje, konwulsje, możliwość zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

apatia, senność, drażliwość,

apatia, senność, drażliwość,

depresja, dezorientacja

depresja, dezorientacja

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

pochodne amfetaminy

pochodne amfetaminy

np. MDMA (ecstasy)

np. MDMA (ecstasy)



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

nie znana

nie znana

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

możliwa

możliwa



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

tabletka

tabletka



Czas działania

Czas działania

:

:

4-8 godzin, niekiedy dłużej

4-8 godzin, niekiedy dłużej



Zatrucie

Zatrucie

:

:

wzmożona aktywność, euforia, halucynacje,

wzmożona aktywność, euforia, halucynacje,

zaburzenia percepcji otocznia, podwyższenie RR i

zaburzenia percepcji otocznia, podwyższenie RR i

częstości pulsu, zgrzytanie zębami, utrata apetytu

częstości pulsu, zgrzytanie zębami, utrata apetytu



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

hipertermia, pobudzenie,

hipertermia, pobudzenie,

odwodnienie, halucynacje, sztywność mięśni, konwulsje,

odwodnienie, halucynacje, sztywność mięśni, konwulsje,

tachykardia i wzrost RR, poty, możliwość zgonu

tachykardia i wzrost RR, poty, możliwość zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

zmęczenie, depresja, kłopoty

zmęczenie, depresja, kłopoty

z koncentracją uwagi

z koncentracją uwagi

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

–

–

środki halucynogenne

środki halucynogenne

np. LSD, meskalina, pejotl

np. LSD, meskalina, pejotl



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

brak

brak

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

możliwa

możliwa



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

tabletka

tabletka



Czas działania

Czas działania

:

:

8-12 godzin

8-12 godzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

halucynacje, zaburzona percepcja czasu i

halucynacje, zaburzona percepcja czasu i

odległości

odległości



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

bardziej nasilone objawy halucynacji

bardziej nasilone objawy halucynacji

i zaburzeń odczuwania przestrzeni, psychozy, możliwość

i zaburzeń odczuwania przestrzeni, psychozy, możliwość

zgonu

zgonu



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

nie notowano

nie notowano

U osób zażywających LSD i inne środki

U osób zażywających LSD i inne środki

halucynogenne uważa się, że ich zażywanie bywa

halucynogenne uważa się, że ich zażywanie bywa

przyczyną wystąpienia u tych osób przewlekłych stanów

przyczyną wystąpienia u tych osób przewlekłych stanów

psychotycznych

psychotycznych

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

pochodne konopii

pochodne konopii

np. marihuana

np. marihuana



Zależność fizyczna

Zależność fizyczna

:

:

możliwa

możliwa

;

;

zależność psychiczna

zależność psychiczna

średnia

średnia



Tolerancja

Tolerancja

:

:

tak

tak



Sposoby zażywania

Sposoby zażywania

:

:

skręt

skręt



Czas działania

Czas działania

:

:

2-4 godzin

2-4 godzin



Zatrucie

Zatrucie

:

:

euforia, uczucie relaksu, wzrost apetytu,

euforia, uczucie relaksu, wzrost apetytu,

zdezorientowane zachowanie

zdezorientowane zachowanie



Przedawkowanie

Przedawkowanie

:

:

zmęczenie, paranoja, możliwa inna

zmęczenie, paranoja, możliwa inna

psychoza

psychoza



Objawy abstynencyjne

Objawy abstynencyjne

:

:

bezsenność, nadreaktywność,

bezsenność, nadreaktywność,

spadek apetytu

spadek apetytu

Najczęściej nadużywane substancje

Najczęściej nadużywane substancje

-

-

substancje lotne

substancje lotne

np. klej (butapren)

np. klej (butapren)



Używane głównie grupowo (chłopcy)

Używane głównie grupowo (chłopcy)



efekty działania podobne do skutków picia alkoholu:

efekty działania podobne do skutków picia alkoholu:

początkowo euforia, po której następuje dezorientacja,

początkowo euforia, po której następuje dezorientacja,

nieostre widzenie, zawroty głowy, zamazana mowa,

nieostre widzenie, zawroty głowy, zamazana mowa,

niezborność ruchowa i senność.

niezborność ruchowa i senność.



W Wielkiej Brytanii umiera rocznie 100 osób na skutek

W Wielkiej Brytanii umiera rocznie 100 osób na skutek

przedawkowania

przedawkowania

Podstawowe zasady leczenia

Podstawowe zasady leczenia

uzależnień

uzależnień



Monitoruj

Monitoruj

objawy zespołu abstynencyjnego

objawy zespołu abstynencyjnego



Zważaj

Zważaj

,

,

że chory odczuwa anhedonię

że chory odczuwa anhedonię



Wspomagaj

Wspomagaj

zdrowie fizyczne: ćwiczenia, odżywianie, sen

zdrowie fizyczne: ćwiczenia, odżywianie, sen



Zapobiegaj

Zapobiegaj

poszukiwaniu przez chorego ś.

poszukiwaniu przez chorego ś.

uzależniających

uzależniających



Uważaj

Uważaj

na zachowania manipulacyjne chorych

na zachowania manipulacyjne chorych



Minimalizuj

Minimalizuj

dolegliwości somatyczne

dolegliwości somatyczne



Staraj się

Staraj się

,

,

aby chory utrzymywał kontakt z osobami,

aby chory utrzymywał kontakt z osobami,

które przezwyciężyły uzależnienie

które przezwyciężyły uzależnienie



Staraj się

Staraj się

,

,

aby chory nie utrzymywał kontaktów z

aby chory nie utrzymywał kontaktów z

osobami „

osobami „

aktywnie

aktywnie” uzależnionymi

” uzależnionymi



Edukuj

Edukuj

chorych w zakresie: uzależnienia, nawrotów

chorych w zakresie: uzależnienia, nawrotów

uzależnienia, szkód dla niego i jego bliskich wynikłych z

uzależnienia, szkód dla niego i jego bliskich wynikłych z

uzależnienia

uzależnienia

.

.

Podstawowe zasady profilaktyki

Podstawowe zasady profilaktyki

wobec narkomanii - spojrzenie

wobec narkomanii - spojrzenie

medyczne

medyczne



Identyfikacja

Identyfikacja

os. wysokiego ryzyka powstania narkomanii

os. wysokiego ryzyka powstania narkomanii



Edukacja rodziców

Edukacja rodziców

jak postępować w okresie dojrzewania

jak postępować w okresie dojrzewania



Edukacja uczniów

Edukacja uczniów

w zakresie konsekwencji narkomanii

w zakresie konsekwencji narkomanii



Edukacja uczniów

Edukacja uczniów

w zakresie: jak nie poddawać się presji

w zakresie: jak nie poddawać się presji

rówieśników skierowanej na zażywanie narkotyków

rówieśników skierowanej na zażywanie narkotyków



Edukacja osób z grupy wysokiego ryzyka

Edukacja osób z grupy wysokiego ryzyka

-

-

jak mogą

jak mogą

korzystnie dla siebie radzić sobie ze stresem

korzystnie dla siebie radzić sobie ze stresem



Rozwój w społeczności lokalnej

Rozwój w społeczności lokalnej

rozmaitych form

rozmaitych form

spędzania wolnego czasu

spędzania wolnego czasu



Programy pomocy

Programy pomocy

powrotu po leczeniu os. uzależnionych

powrotu po leczeniu os. uzależnionych

do społeczeństwa

do społeczeństwa



Działanie

Działanie

grup samopomocowych jak: AA, NA

grup samopomocowych jak: AA, NA

Wnioski

Wnioski



Uzależnienia są jednym z najtrudniejszych w

Uzależnienia są jednym z najtrudniejszych w

terapii współtowarzyszących chorobie

terapii współtowarzyszących chorobie

podstawowej schorzeń medycznych

podstawowej schorzeń medycznych



Celem zmniejszenia zagrożeń wynikających

Celem zmniejszenia zagrożeń wynikających

uzależnień należy powadzić szeroko zakrojoną

uzależnień należy powadzić szeroko zakrojoną

działalność profilaktyczną wobec narkomanii

działalność profilaktyczną wobec narkomanii

identyfikować osoby uzależnione i

identyfikować osoby uzależnione i

zapewnić właściwe leczenie osobom

zapewnić właściwe leczenie osobom

uzależnionym

uzależnionym