Klasyfikacja kosztów na

Klasyfikacja kosztów na

potrzeby zarządzania

potrzeby zarządzania

-

-

różne

różne

ujęcie

ujęcie

Klasyfikacja kosztów na

Klasyfikacja kosztów na

potrzeby zarządzania

potrzeby zarządzania

-

-

różne

różne

ujęcie

ujęcie

Wykład czwarty

Wykład czwarty

Opracowała E. Pastor

Opracowała E. Pastor

Koszty historyczne a

koszty przyszłe

Koszty własne przedsiębiorstwa ze względu na swój

złożony charakter są rozpatrywane z różnych punktów

widzenia. Potrzeby sprawozdawczości, analizy, kontroli,

planowania i podejmowania decyzji wymagają ujęcia

kosztów w odpowiednich przekrojach.

     W toku ewolucji systemu rachunkowości zasadnicze

przekroje klasyfikacji kosztów ukształtowały się na

podstawie przyjętych sposobów wyceny efektów

produkcji.

Wyróżnia się dwa główne sposoby takiej wyceny:

•  na podstawie kosztów historycznych (ex post)

•  na podstawie kosztów przyszłych (ex ante).

Koszt EX POST

    W wycenie opartej na  kosztach

historycznych (ex post) przyjmuje się

założenie, że istnieje jeden prawdziwy koszt,

który został poniesiony na wytworzenie produkcji

i przedsiębiorstwo nie może go zmienić.

Ten koszt jest odzwierciedleniem wielkości i

struktury zużycia czynników produkcji

poniesionych na realizację określonych wyrobów

i stanowi podstawę ustalenia ceny tych

wyrobów.

Koszt EX ANTE

   Wycenie opartej na kosztach przyszłych
(ex ante) odnosi się do kosztów planowanych,

czyli tych,  które będą dopiero poniesione w

przedsiębiorstwie. Z tego względu odchodzi się od

koncepcji „jednego prawdziwego kosztu” na

rzecz różnych kosztów dla różnych celów”.

Zgodnie z tym założeniem przyszłe planowane

koszty mogą być różne w zależności od podjętych

decyzji co do kierunków działania

przedsiębiorstwa.

Trzy kategorie kosztów

ujętych do wyceny

efektów produkcji

    W świetle przyjętych zasad wyceny efektów

produkcji wyróżnia się trzy kategorie kosztów

niezbędnych do:

1. wyceny zapasów i pomiaru zysku,

2. celów decyzyjnych,

3.  celów kontroli.

     W obrębie każdej z tych kategorii stosuje

się różne kryteria podziału kosztów.

Koszty bezpośrednie

i pośrednie

Do kosztów bezpośrednich zalicza się te

koszty, które są ściśle związane z
wytworzeniem konkretnych wyrobów, czyli
na podstawie dokumentacji źródłowej, bez
żadnego dodatkowego przeliczania.
Zwykle są to koszty materiałów
bezpośrednich, płac bezpośrednich i
innych kosztów bezpośrednich.

Koszty pośrednie są tymi kosztami których nie można

na podstawie dokumentów źródłowych odnieść wprost do

określonych jednostek kalkulacyjnych!!! lub których

ustalanie w danych warunkach jest nieopłacalne z

powodu dużej pracochłonności czy nieistotne ze względu

na małą ich kwotę.

Koszty pośrednie rozlicza się więc na poszczególne

jednostki kalkulacyjne za pomocą kluczy podziałowych

(np. proporcjonalnie do kosztów wynagrodzeń

bezpośrednich, w stosunku do maszynogodzin, do

kosztów przerobu lub do technicznego kosztu

wytworzenia).

Do kosztów  pośrednich zalicza się:

• koszty wydziałowe,

• koszty ogólnozakładowe (koszty zarządu),

• koszty zakupu

• koszty sprzedaży.

Kryteria klasyfikacji kosztów na

potrzeby podejmowania decyzji i

ich rodzaje

1.Kryteria podziału kosztów:
a) Reakcja na zmianę wielkości produkcji
b) Wpływ na decyzje
c) Stan dokonania
2. Rodzaje kosztów:
a) Koszty stałe i zmienne
b) Koszty istotne i nieistotne
c) Koszty przesądzone i nie przesadzone

Znajomość kosztów stałych i kosztów

zmiennych jest podstawą wielu decyzji w

przedsiębiorstwie, takich jak:

- ile należy wytworzyć wyrobów, aby pokryć koszty

zmienne i koszty stałe,

- ile należy wytworzyć wyrobów, aby zapewnić

przedsiębiorstwu określoną kwotę zysku,

- o ile należy zwiększyć wielkość produkcji, aby obniżyć

koszty jednostkowe i osiągnąć zakładany przyrost zysku,

- czy do osiągnięcia pożądanego wzrostu wielkości

produkcji należy zakupić dodatkowe maszyny i

urządzenia produkcyjne, czy nie,

- jaki system płac należy zastosować dla kierownictwa

przedsiębiorstwa, które systematycznie zwiększa

rozmiary produkcji.

Rozpatrując podział kosztów na

stałe i zmienne, należy

uwzględnić następujące kwestie:

1. czynnik czasu,
2. przedział wielkości produkcji,
3. sposób ujęcia kosztów
(koszty całkowite i koszty

jednostkowe).

Przechodząc do bliższej charakterystyki kosztów

stałych i kosztów zmiennych, należy podkreślić, iż

ze względu na stopień stabilności i zmienności tych

kosztów można dokonać dalszego ich podziału.

I tak w obrębie kosztów stałych wyróżniamy:

- koszty bezwzględnie stałe,

- koszty skokowo stałe.

Koszty bezwzględnie stałe są całkowicie niezależne od

skali produkcji. Nie podlegają więc żadnym zmianom przy

zmianach wielkości produkcji. W praktyce kosztów

bezwzględnie stałych jest niewiele; przykładem jest koszt

amortyzacji ustalony metodą liniową.

Koszty skokowo stałe zachowują jednakowy poziom

tylko w pewnym przedziale wielkości produkcji, po

przekroczeniu którego następuje ich skok na wyższy

poziom, na którym znowu występuje pewna ich

stabilizacja do określonej wielkości produkcji. Takim

kosztem jest koszt wynajmu pomieszczeń produkcyjnych

W obrębie kosztów zmiennych

wyróżnia się najczęściej:

•

  koszty zmienne proporcjonalne,

Z kosztami zmiennymi proporcjonalnymi mamy do czynienia

wówczas, gdy wzrostowi wielkości produkcji towarzyszy

proporcjonalny wzrost kosztów.

•  koszty zmienne progresywne,

Koszty zmienne progresywne rosną szybciej od wzrostu wielkości

produkcji

•  koszty zmienne degresywne,

Koszty zmienne degresywne występują wtedy, kiedy wraz ze

wzrostem wielkości produkcji następuje przyrost kosztów,

ale w stopniu wolniejszym od przyrostu produkcji.

Wskaźnik zmienności

Wskaźnik zmienności kosztów

wyrażany jest za pomocą
następującej formuły:

Wzk = Delta Kz/ Kz : delta q/q

Wzk – wskaźnik zmienności kosztów,
Delta Kz- przyrost kosztów zmiennych
Kz –rodzaj kosztu zmiennego
Delta q przyrost produkcji
q –wielkość produkcji

Zadanie - przykład

1. Jeśli przyrost kosztów zmiennych w

rozpatrywanym okresie wynosi 5%,

natomiast przyrost produkcji – 10% to

wskaźnik zmienności kosztów wynosi

Wzk = 5/10 = 0,5 ozn. to że koszty

zmienne rosną o połowę wolniej w

stosunku do wzrostu produkcji.

Wskaźniki kosztów wynoszą

odpowiednio dla:

a) Kosztów proporcjonalnych 1
b) Kosztów progresywnych powyżej

1

c) Kosztów degresywnych oscylują

w przedziale od 0 do 1.

Metody stosowane w

przedsiębiorstwach

Do najczęściej stosowanych metod

podziału kosztów na koszty stałe i
koszty zmienne należą:
1. metoda analizy księgowej,

2. metoda pomiaru inżynierskiego,

3. metody statystyczno-
matematyczne.

Wyjaśnienie pojęć.

• Metoda analizy księgowej polega na rozróżnieniu kosztów stałych i

kosztów zmiennych na podstawie zachowania się kosztów w

przeszłości. Wykorzystuje się tu doświadczenie i rozsądny osąd

pracowników księgowości, którzy kwalifikują poszczególne rodzaje

kosztów na koszty stałe i koszty zmienne. Największą zaletą metody

analizy księgowej jest jej prostota i stosunkowo mała pracochłonność .

• Metoda pomiaru inżynierskiego polega na ustalaniu wielkości

zużycia czynników produkcji na podstawie szczegółowej analizy

produktu i procesu technologicznego. Ustalenia inżynierów są ważne,

lecz z reguły pracochłonne i kosztowne. Mogą być jednak pomocne

dla kosztów w ustalaniu poszczególnych składników kosztów stałych i

kosztów zmiennych.

W obrębie metod statystyczno-matematycznych są
wykorzystywane różne metody...

Metoda statystyczno-

matematyczna - wzór

• Zależności wykorzystania różnych

metod w tej metodzie można
przedstawić za pomocą formuły
funkcji liniowej:

Kc = K s + Kzj +q

Metoda dwóch punktów

krańcowych

Polega na wybraniu z szeregów liczbowych

dwóch okresów o najniższej i największej
wielkości produkcji i odpowiadających im
kosztów.

Kzj = KC max – KC min / q max -q min,

KS = KC max – K zj x q max
Zad.

Definicje kosztów przesądzonych,

przyszłych i utraconych korzyści

• Koszty przesądzone są kosztami wywołanymi decyzjami

wcześniejszymi, których nie można zmienić na etapie

bieżących decyzji. Są to więc koszty zapadłe i nieodwracalne.

• Przeciwieństwem kosztów przesądzonych są koszty jeszcze

nie zapadłe, czyli koszty przyszłe (nie przesądzone), których

przedsiębiorstwo może uniknąć, ponieważ nie są one

zdeterminowane ani wcześniejszymi zobowiązaniami, ani

zaangażowaniem środków. Koszty nie przesądzone są więc

zależne od rodzaju podjętej decyzji i dlatego są one ważne w

procesie jej podejmowania.

W celach decyzyjnych posługujemy się również kategorią:

• kosztów utraconych korzyści.
Koszty te nie są wprawdzie ujęte w systemie ewidencyjnym

przedsiębiorstwa, lecz są niezwykle ważne przy

podejmowaniu wielu decyzji. Pojęcie kosztów utraconych

korzyści należy zawsze kojarzyć z deficytem zasobów

przedsiębiorstwa, które poświęcone na realizację jakiegoś

celu zmniejszają stopień realizacji celu innego.

Koniec

Dziękuję za uwagę