Usługi
to świadczenie społecznie
użytecznych czynności,
niezwiązanych bezpośrednio z
wytwarzaniem dóbr rzeczowych.
Międzynarodowe obroty
Międzynarodowe obroty
usługami
usługami
Współczesne gospodarki
Współczesne gospodarki
narodowe:
narodowe:
1.
Układ
trójsektorowy
gospodarki:
• rolnictwo
• przemysł przetwórczy
• usługi
2. Układ
dwusektorowy
w gospodarkach
najbardziej rozwiniętych:
• przemysł:
* agrobiznes
* przemysł wydobywczy
* przemysł przetwórczy
• usługi
Cechy charakterystyczne usług
Cechy charakterystyczne usług:
• usługa to
produkt niematerialny
, którego
użyteczność konkretyzuje się u usługobiorcy lub
w rzeczy, którą on posiada;
• usługa jest szczególnym rodzajem
wartości
użytkowej
, która jest wytwarzana w wyniku
pracy ludzkiej;
• usługi w sensie gospodarczym są przedmiotem
obrotu handlowego;
• czynności usługowe o znaczeniu gospodarczym
tworzą nową wartość bądź powiększają wartość
przedmiotu materialnego już istniejącego.
W krajach rozwiniętych usługi
tworzą około 60-70 % PKB i
około 60% całego zatrudnienia.
Istota usług sprawia, że
większość z nich konsumowana
jest na miejscu wytworzenia i
nie może być przedmiotem
obrotu międzynarodowego.
Czynniki wzrostu znaczenia usług:
• wzrost zamożności społeczeństw i zwiększenie
ilości wolnego czasu
(turystyka, bankowość)
• wzrost produkcji towarów pociągających za
sobą rozwój usług uzupełniających
(transport,
ubezpieczenie towarów)
• postęp techniczny, który kreuje nowe rodzaje
usług
(TV satelitarna)
• świadczenie usług na odległość
(komputerowa
rezerwacja biletów, internet shopping)
• wzrost specjalizacji usług
• rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych
Szeroko pojmowana
Szeroko pojmowana
międzynarodowa wymiana
międzynarodowa wymiana
usług występuje wtedy, gdy
usług występuje wtedy, gdy
usługodawca i
usługodawca i
usługobiorca są
usługobiorca są
podmiotami różnych
podmiotami różnych
krajów.
krajów.
Dwie grupy usług
• tzw.
usługi niewyodrebnione
, mające związek z
innymi formami międzynarodowych przepływów
gospodarczych (w tym też z innymi usługami), nie
rejestrowane jako samodzielne transakcje
handlowe, lecz zawarte w innych, zwłaszcza
transakcjach międzynarodowego handlu
towarowego
(np. związane z przygotowaniem, negocjacjami i
nadzorowaniem realizacji transakcji handlowych);
• samodzielne usługi
, których międzynarodowy
przepływ ujmowany jest w osobnych,
międzynarodowych transakcjach handlowych.
Rodzaje usług:
• Usługi sensu stricte (rynkowe):
- transport
- turystyka i podróże
- pozostałe transportowe
- inne (ubezpieczenia niehandlowe, bankowe,
biznesu, komunikacyjne, reklama, leasing itp.)
• Usługi czynnikowe:
- dochody
od kapitału
zainwestowanego za
granicą
- dochody
z pracy
za granicą
Innej klasyfikacji sektora usług
dokonano w ramach
Rundy Urugwajskiej GATT.
W jej wyniku podpisano m.in.
Układ
Ogólny w Sprawie Handlu Usługami
General Agreement on Trade
in Services
(GATS).
GATS
jest pierwszą wielostronną
umową międzynarodową, która
ustanawia zasady swobodnego
obrotu usługami.
Żaden z artykułów GATS nie
przyjmuje definicji usługi.
Większość państw posługuje się w tym zakresie
klasyfikacją ustanowioną przez ONZ
Klasyfikacja GATS:
• Usługi biznesowe
• Komunikacyjne
• W zakresie budownictwa i pokrewnych
inżynieryjnych
• Dystrybucyjne
• Edukacyjne
• Środowiskowe
• Finansowe
• Związane z ochroną zdrowia i usługi
socjalne
• Związane z turystyką i podróżami
• W zakresie rekreacji, kultury i sportu
• Transportowe
• Inne nie uwzględnione gdzie indziej
Międzynarodowy handel usługami
Zgodnie z GATS
gdy usługa jest świadczona
:
• z terytorium jednego kraju na
terytorium innego kraju, jest to
tzw. usługa transgraniczna
, nie
jest konieczne przemieszczanie
się usługodawcy lub usługobiorcy
(np. porada prawna przez telefon lub
kształcenie korespondencyjne)
;
• na terytorium jednego kraju dla
usługobiorcy któregokolwiek innego
kraju; jest to
tzw. konsumpcja za
granicą
, czyli sytuacja, gdy
usługobiorca udaje się do kraju
usługodawcy
(np.wyjazd turystyczny, na
studia zagraniczne);
• przez usługodawcę jednego kraju
poprzez jego
obecność handlową
na
terytorium innego kraju
(np.przedstawicielstwo, oddział czy
przedsiębiorstwo)
;
• przez usługodawcę jednego kraju
poprzez
obecność osób fizycznych
na terytorium któregokolwiek innego
kraju; zagraniczny usługodawca
wysyła swój personel do kraju
usługobiorcy i tam następuje
świadczenie usługi.
Wg
GATS
dostęp do rynku,
gdy nie ma restrykcji co do:
•Liczby dostawców usług
•Wartości transakcji lub
aktywów
•Liczby operacji lub ilości usług
•Liczby osób usługodawców
•Typu prawnego statusu
przedsiębiorstwa
•Udziału obcego kapitału
Główni eksporterzy usług (sensu
stricte) w 2011 r., w mld USD, %
L.p
.
Eksporterzy
Wartość
Udział
1
Stany
Zjednoczone
581
13,9
2
Wielka Brytania
274
6,6
3
Niemcy
253
6,1
4
Chiny
182
4,4
5
Francja
167
4,0
6
Japonia
142
3,4
7
Hiszpania
140
3,4
8
Indie
137
3,3
9
Holandia
134
3,2
10
Singapur
129
3,1
11
Honkong
121
2,9
12
Irlandia
109
2,6
22
Federacja
Rosyjska
53
1,3
30
Polska
37
0,9
Świat
4170,0
100,0
Źródło: International trade statistics 2012, WTO, Geneva 2012.
Główni importerzy usług (sensu
stricte) w 2011 r., w mld USD, %
L.p
.
Eksporterzy
Wartość
Udział
1 Stany Zjednoczone
395
10,0
2 Niemcy
289
7,3
3 Chiny
237
6,0
4 Wielka Brytania
170
4,3
5 Japonia
166
4,2
6 Francja
143
3,6
7 Indie
124
3,1
8 Holandia
118
3,0
9 Irlandia
114
2,9
10 Włochy
114
2,9
11 Singapur
114
2,9
12 Kanada
100
2,5
15 Federacja Rosyjska
88
2,2
32 Polska
31
0,8
Świat
3955,0
100,0
Źródło: International trade statistics 2012, WTO, Geneva 2012.
Światowy eksport usług
rynkowych wg kategorii, 2011 r.
(% wartości całkowitej)
Źródło: International trade statistics 2012, WTO, Geneva 2012.