Pomiar wyników
Pomiar wyników
gospodarczych
gospodarczych
Produkt Krajowy Brutto
Produkt Krajowy Brutto
PKB
PKB
– suma dóbr i usług finalnych wytworzonych
na terytorium danego kraju przez krajowe i
zagraniczne środki wytwórcze.
PKB
PKB
– jest strumieniem nowych produktów w ciągu
roku lub kwartału.
Istnieją trzy metody liczenia PKB:
1. Suma produkcji w różnych gałęziach produkcji.
2. Suma wydatków na dobra i usługi różnych podmiotów
gospodarczych.
3. Suma dochodów uzyskanych przez różne grupy wytwarzające
PKB
.
Wszystkie trzy metody liczenia PKB muszą dać
taki sam wynik ponieważ:
Po pierwsze:
wydatki na produkty i usługi są równe dochodom czynników produkcji,
gdyż zgodnie z założeniem gospodarstwa domowe przeznaczają całe
swoje dochody na zakup towarów;
Po drugie:
dochody czynników produkcji są równe wartości wyprodukowanych
produktów i usług, gdyż zgodnie z założeniem – przedsiębiorstwa
przeznaczają całe swoje dochody na zakup (opłacenie) czynników
produkcji;
Po trzecie:
wydatki na produkty i usługi są równe wartości wyprodukowanych
produktów i usług,gdyż zgodnie z założeniem – gospodarstwa domowe
kupują produkty i usługi wytwarzane przez krajowe przedsiębiorstwa.
1.
1.
PKB =
PKB =
Σ
Σ
produkcji
produkcji
= Σ wartości dodanej
= Σ dóbr finalnych
Wartość dodana
wartość globalną
pomniejszyć o
Jeżeli
Zużycie pośrednie
Sumę wartości dodanej tj.PKB
otrzymamy
Wartość dodana
Wartość globalna
– jest to suma wartości produktów i
usług wytworzonych w danym kraju, w danym roku.
Zużycie pośrednie
– obejmuje zużyte materiały,
surowce i półfabrykaty potrzebne do wytworzenia
produktów.
Suma wartości dodanej
– to przyrost wartości dóbr
będący rezultatem danego procesu produkcji.
Dobra finalne (końcowe)–
to dobra nabyte
przez ostatecznego użytkownika.
Są to dobra konsumpcyjne zakupione przez
gospodarstwa domowe albo dobra inwestycyjne
(kapitałowe) nabyte przez przedsiębiorstwa.
Cechą charakterystyczną dóbr inwestycyjnych
(finalnych) jest to, że nie zużywają się w całości w
jednym cyklu wytwórczym.
PKB nie będzie sumą wartości sprzedanych towarów przez
rolnika, młynarza, piekarza i handlowca:
PKB ≠ 2+3+4+8+10 ≠ 27
Tylko
PKB będzie sumą wartości, którą oni dołożyli do kupionych
surowców niezbędnych do wyprodukowania chleba czyli:
PKB = suma wartości dodanej (WD) = 2+1+1+4+2 = 10
PKB = suma dóbr finalnych=10
2. PKB =
2. PKB =
Σ
Σ
wydatków
wydatków
Y= K+I+G+X
Y – PKB
K- konsumpcja
I- inwestycje
G – wydatki rządowe
X – eksport netto
PKB
PKB
Konsumpcja –
wydatki
gospodarstw
domowych na
Konsumpcja –
wydatki
gospodarstw
domowych na
Inwestycje – suma
wydatków
przedsiębiorstw na
fabryki, maszyny,
wyposażenie i zapasy
oraz wydatki
gospodarstw domowych
na zakup mieszkań
Inwestycje – suma
wydatków
przedsiębiorstw na
fabryki, maszyny,
wyposażenie i zapasy
oraz wydatki
gospodarstw domowych
na zakup mieszkań
Zakupy
państwowe-
wydatki władz
państwowych na
dobra i usługi
(szkolnictwo,
budowy dróg,
produkcja sprzętu
wojskowego)
Zakupy
państwowe-
wydatki władz
państwowych na
dobra i usługi
(szkolnictwo,
budowy dróg,
produkcja sprzętu
wojskowego)
dobra
konsumpcyj
ne trwałego
użytku
dobra
konsumpcyj
ne trwałego
użytku
dobra
konsumpcyjn
e
nietrwałego
użytku
dobra
konsumpcyjn
e
nietrwałego
użytku
usługi
usługi
Inwestyc
je w
kapitał
trwały
Inwestyc
je w
kapitał
trwały
Zapasy
Zapasy
Inwestycje
mieszkanio
we
Inwestycje
mieszkanio
we
Inwestycje
nie
mieszkaniow
e
Inwestycje
nie
mieszkaniow
e
Eksport
netto-
eksport
minus import
Eksport
netto-
eksport
minus import
3. PKB =
3. PKB =
Σ
Σ
dochodów
dochodów
Uwaga metodologiczna:
„przy obliczaniu PKB metodą sumowania dochodów należy
uwzględnić jedynie te dochody, które powstają w związku z
wytwarzaniem produktów i usług”
Zgodnie z wprowadzoną definicją – dochodami nie są:
– darowizny – gdyż dochód ten nie powstał w czasie produkcji;
– płatności transferowe – tj. emerytury, renty, różnego rodzaju stypendia, zasiłki i
inne
płatnościami z budżetu.
Płatności transferowe:
–
płatności te nie wiążą się z koniecznością świadczenia w zamian jakiejś
usługi nie są dochodami z tytułu udziału w procesie produkcji;
– z tego powodu nie powinny być uwzględniane w rachunku PKB.
Podatki pośrednie i subsydia
Celem zapewnienia jednakowych rezultatów przy wykorzystaniu
poszczególnych
metod konieczne jest dokonanie korekt związanych z podatkami pośrednimi
i subsydiami.
Podatki pośrednie
– przedsiębiorstwa muszą przeznaczać część swoich przychodów ze sprzedaży na
zapłacenie podatków pośrednich, np.podatku od wartości dodanej (VAT) lub podatku
akcyzowego.
Subsydia
– natomiast subsydia otrzymywane z budżetu państwa oznaczają zwiększenie
przychodów przedsiębiorstw a w konsekwencji także wzrost wydatków na czynniki
produkcji.
Uwzględnienie podatków pośrednich i subsydiów
wymaga ujmowania wartości PKB w dwóch
kategoriach:
1. PKB w cenach rynkowych;
2. PKB w cenach czynników produkcji.
PKB w cenach czynników produkcji
– jest
miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków
pośrednich i uwzględnieniem subsydiów.
PKB w cenach czynników produkcji =
=PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia =
= Σ dochodów czynników produkcji
PKB w cenach czynników produkcji =
=PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia =
= Σ dochodów czynników produkcji
Produkt Narodowy Brutto
Produkt Narodowy Brutto
Produkt Narodowy Brutto (PNB)–
jest miarą
łącznych dochodów osiąganych przez obywateli danego
kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez
czynniki produkcji.
PNB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach czynników produkcji +
dochody netto z tytułu własności za granicą
Dochody netto z tytułu własności za granicą
– to
różnica napływu dochodów z tytułu świadczenia usług
czynników produkcji za granicą nad odpływem
dochodów powstałych w wyniku świadczenia przez
cudzoziemców usług czynników produkcji w kraju.
Dochody netto z tytułu własności zagranicznych (+ czy
-)
dochody netto z tytułu własności zagranicznych nie zawsze przyjmują
wartości dodatnie
→ stąd PNB nie zawsze jest większe do wartości PKB.
Jeżeli PNB > PKB
oznacza to, że transfer dochodów z zagranicy, z tytułu
zaangażowanych tam czynników produkcji jest większy niż
transfer dochodów za granicę dokonywany przez
obcokrajowców, z tytułu zaangażowanych czynników produkcji
na terenie tego kraju
.
Jeżeli PNB < PKB
oznacza to, że transfer dochodów z zagranicy, z tytułu
zaangażowanych tam czynników produkcji jest mniejszy niż
transfer dochodów za granicę dokonywany przez
obcokrajowców, z tytułu zaangażowanych czynników produkcji
na terenie tego kraju.
Produkt Narodowy Netto
Produkt Narodowy Netto
Produkt Narodowy Netto (PNN)
– równa się
produktowi narodowemu brutto po odjęciu amortyzacji
kapitału trwałego.
PNN w cenach czynników produkcji = Dochód narodowy (Y) =
PNB w cenach czynników produkcji - Amortyzacja
Dlaczego w praktyce częściej odwołujemy
się do PNB niż PNN?
pomimo tego, że kategoria PNN precyzyjniej niż PNB
odzwierciedla dochód powstający w gospodarce, w analizach
ekonomicznych częściej wykorzystuje się PNB
wiąże się to przede wszystkim z tym, że dokładne
oszacowanie amortyzacji w skali makroekonomicznej
nastręcza wiele trudności.
Dochody osobiste
Dochody osobiste
PNN
-
Podatki
bezpośrednie płacone
przez przedsiębiorstwa
-
Niepodzielne zyski
=
Dochody osobiste
tj. część zysków przeznaczonych
na rozwój przedsiębiorstw a nie
do podziału między akcjonariuszy
Dochody rozporządzalne
Dochody rozporządzalne
Dochody
osobiste
-
Podatki
bezpośrednie płacone
przez
gospod. domowe
-
Otrzymane
płatności
transferowe
=
Rozporządzalne
dochody osobiste
Pomiar PKB
Pomiar PKB
• PKB nominalny – mierzy bieżącą wartość pieniężną produktu
(po aktualnych cenach) nie uwzględniając wpływu inflacji.
• PKB realny – mierzy całkowitą ilość produktu; jest to PKB
nominalny skorygowany o wskaźnik cen, czyli o wpływ inflacji.
• Wskaźnik cen (deflator) – wskaźnik cen używany jest do
korygowania wpływu inflacji na PKB – średnia ważona zmian
cen całości dóbr wchodzących do PKB, przy czym każdemu z
dóbr przypisana jest waga w zależności od jego procentowego
udziału w całkowitym PKB.
• Realny PKB = Nominalny PKB / deflator
Dziękuję za uwagę.