Żeńskie hormony płciowe
Żeńskie hormony płciowe
Hormony płciowe –
Hormony płciowe –
estrogeny i gestageny
estrogeny i gestageny
są
są
wytwarzane w
wytwarzane w
jajnikach
jajnikach
u kobiet
u kobiet
W okresie ciąży wytwarzanie tych hormonów przejmuje
W okresie ciąży wytwarzanie tych hormonów przejmuje
przede wszystkim
przede wszystkim
łożysko
łożysko
BIOSYNTEZA:
BIOSYNTEZA:
-
Progesteron
Progesteron
– najważniejszy endogenny gestagen-jest
– najważniejszy endogenny gestagen-jest
wytwarzany z cholesterolu w ciałku żółtym jajników, w
wytwarzany z cholesterolu w ciałku żółtym jajników, w
korze nadnerczy. W II połowie cyklu miesiączkowego
korze nadnerczy. W II połowie cyklu miesiączkowego
syntezowanych jest ok. 20mg,w ciąży wzrasta do
syntezowanych jest ok. 20mg,w ciąży wzrasta do
250mg dziennie
250mg dziennie
-
Estrogeny
Estrogeny
–
–
wytwarzane są z androgenów, zwłaszcza z
wytwarzane są z androgenów, zwłaszcza z
testosteronu i androstendionu w czasie cyklu
testosteronu i androstendionu w czasie cyklu
miesiączkowego
miesiączkowego
U dojrzałych płciowo kobiet wydziela się 25-100
U dojrzałych płciowo kobiet wydziela się 25-100
μ
μ
g
g
estrogenów, w okresie klimakterium 5-10
estrogenów, w okresie klimakterium 5-10
μ
μ
g dziennie
g dziennie
Estrogeny (hormony
Estrogeny (hormony
pęcherzykowe)
pęcherzykowe)
ESTRADIOL
ESTRADIOL
– najważniejszy hormon
– najważniejszy hormon
estrogenowy produkowany w nabłonku
estrogenowy produkowany w nabłonku
pęcherzyków.
pęcherzyków.
ESTRON
ESTRON
ESTRIOL
ESTRIOL
DZIAŁANIE ESTROGENÓW
DZIAŁANIE ESTROGENÓW
Zwiększają wzrost żeńskich narządów płciowych,
Zwiększają wzrost żeńskich narządów płciowych,
determinują żeńskie wtórna cechy płciowe i
determinują żeńskie wtórna cechy płciowe i
zwiększają podskórne zapasy tłuszczów
zwiększają podskórne zapasy tłuszczów
Wywołują cykliczne zmiany błony śluzowej macicy i
Wywołują cykliczne zmiany błony śluzowej macicy i
lepkość wydzieliny szyjkowej
lepkość wydzieliny szyjkowej
Wpływają na procesy przemiany materii zachodzące
Wpływają na procesy przemiany materii zachodzące
w wątrobie i w kościach
w wątrobie i w kościach
Hamują wzrost i produkcję gruczołów potowych
Hamują wzrost i produkcję gruczołów potowych
W dużych dawkach zatrzymują chlorek sodu i wodę
W dużych dawkach zatrzymują chlorek sodu i wodę
W okresie dojrzewania prowadzą do skostnienia
W okresie dojrzewania prowadzą do skostnienia
chrząstki nasadowej i kończą wzrost kości na długość
chrząstki nasadowej i kończą wzrost kości na długość
ESTRADIOL
ESTRADIOL
(Climara) po podaniu doustnym efekt
(Climara) po podaniu doustnym efekt
pierwszego przejście wynosi ponad 90%, a t1/2 w
pierwszego przejście wynosi ponad 90%, a t1/2 w
osoczu 50 min.
osoczu 50 min.
Estradiol najczęściej stosuje się w postaci zawiesin
Estradiol najczęściej stosuje się w postaci zawiesin
wodnych do wstrzyknięć domięśniowych.
wodnych do wstrzyknięć domięśniowych.
Stosowany również w postaci maści
Stosowany również w postaci maści
Estryfikując estradiol otrzymuje się estry wykazujące
Estryfikując estradiol otrzymuje się estry wykazujące
dłuższe działanie farmakologiczne.
dłuższe działanie farmakologiczne.
W lecznictwie znajdują zastosowanie benzoesan,
W lecznictwie znajdują zastosowanie benzoesan,
propionian, undecylenian i walerianian estradiolu.
propionian, undecylenian i walerianian estradiolu.
Dłuższy czas działania ma
Dłuższy czas działania ma
walerian estradiolu
walerian estradiolu
(Progynova 21), który po podaniu domięśniowym
(Progynova 21), który po podaniu domięśniowym
(Gynodian depot) jest wchłaniany powoli.
(Gynodian depot) jest wchłaniany powoli.
Etyntyloestradiol – półsyntetyczna pochodna
Etyntyloestradiol – półsyntetyczna pochodna
estradiolu
estradiolu
(Rigevidon) jest wolniej inaktywowany w
(Rigevidon) jest wolniej inaktywowany w
wątrobie i dlatego działa po podaniu doustnym
wątrobie i dlatego działa po podaniu doustnym
Wskazania:
Wskazania:
- Hipoplazja macicy i jej następstwach (np. bolesnym
- Hipoplazja macicy i jej następstwach (np. bolesnym
miesiączkowaniu)
miesiączkowaniu)
-
Niedoborze estrogenów na skutek niewydolności
Niedoborze estrogenów na skutek niewydolności
macicy
macicy
-
Pierwotnym i wtórnym braku miesiączki w
Pierwotnym i wtórnym braku miesiączki w
zastosowaniu zgodnym z cyklem i w połączeniu z
zastosowaniu zgodnym z cyklem i w połączeniu z
gestagenami
gestagenami
-
Hamowaniu laktacji po odstawieniu od piersi
Hamowaniu laktacji po odstawieniu od piersi
-
Etanyloestradiol
Etanyloestradiol
i jego prolek-
i jego prolek-
mestranol
mestranol
, służą razem z
, służą razem z
gestagenami jako środki antykoncepcyjne
gestagenami jako środki antykoncepcyjne
-
Sprzężone estrogeny są stosowanie w okresie
Sprzężone estrogeny są stosowanie w okresie
pomenopauzalnym do profilaktyki osteoporozy
pomenopauzalnym do profilaktyki osteoporozy
Działania niepożądane
Działania niepożądane
Zależnie od dawki –
Zależnie od dawki –
podwyższają ryzyko zakrzepowo-
podwyższają ryzyko zakrzepowo-
zatorowe
zatorowe
Przy długotrwałym podawaniu estrogenów dochodzi do
Przy długotrwałym podawaniu estrogenów dochodzi do
atrofii jajników
atrofii jajników
na skutek hamowania wydzielania
na skutek hamowania wydzielania
gonadotropin
gonadotropin
Uczucie napięcia gruczołów sutkowych
Uczucie napięcia gruczołów sutkowych
Przyrost masy ciała
Przyrost masy ciała
Nudności
Nudności
Zatrzymanie sodu w organizmie
Zatrzymanie sodu w organizmie
Przy podawaniu samych estrogenów w okresie
Przy podawaniu samych estrogenów w okresie
pomenopauzalnym obserwuje się wzmożone
pomenopauzalnym obserwuje się wzmożone
powstawanie
powstawanie
raków endometrium
raków endometrium
oraz
oraz
raków sutka
raków sutka
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania
W hormonozależnych nowotworach
W hormonozależnych nowotworach
macicy i sutka
macicy i sutka
Endometrioza
Endometrioza
Ciężkie zaburzenia czynności wątroby
Ciężkie zaburzenia czynności wątroby
Choroby zakrzepowo-zatorowe
Choroby zakrzepowo-zatorowe
Ciężkiej cukrzycy
Ciężkiej cukrzycy
W trudnym do opanowania
W trudnym do opanowania
nadciśnieniu
nadciśnieniu
Hiperlipidemia
Hiperlipidemia
Selektywne modulatory
Selektywne modulatory
receptorów estrogenowych (SERM)
receptorów estrogenowych (SERM)
Selektywne modulatory receptorów
Selektywne modulatory receptorów
estrogenowych wywołują tylko część działania
estrogenowych wywołują tylko część działania
estrogenowego, a inne efekty hamują.
estrogenowego, a inne efekty hamują.
Zróżnicowane działanie na oba podtypy
Zróżnicowane działanie na oba podtypy
receptorów estrogenowych (
receptorów estrogenowych (
α
α
i
i
β
β
)
)
Raloksyfen
Raloksyfen
(Evista)-selektywnie hamuje rozkład
(Evista)-selektywnie hamuje rozkład
tkanki kostnej. Jest wskazany do profilaktyki
tkanki kostnej. Jest wskazany do profilaktyki
osteoporozy w okresie pomenopauzalnym.
osteoporozy w okresie pomenopauzalnym.
Antyestrogeny
Antyestrogeny
Mają zdolność całkowitego lub częściowego zniesienia
Mają zdolność całkowitego lub częściowego zniesienia
działania estrogenów
działania estrogenów
Pochodna stilbenu
Pochodna stilbenu
klomifen
klomifen
(Clostibegyt)
(Clostibegyt)
Blokują centralne receptory
Blokują centralne receptory
estrogenowe, przyczynia się
estrogenowe, przyczynia się
to do uwalniania GnRH i za pomocą tego mechaniazmu
to do uwalniania GnRH i za pomocą tego mechaniazmu
do wydzielania gonadotropin
do wydzielania gonadotropin
W ten sposób zostaje wyzwolona owulacja, u kobiet z
W ten sposób zostaje wyzwolona owulacja, u kobiet z
cyklami bezowulacyjnymi, ale z nieuszkodzoną
cyklami bezowulacyjnymi, ale z nieuszkodzoną
czynnością układu podwzgórze-przysadka
czynnością układu podwzgórze-przysadka
Klomifen
Klomifen
jest wskazany u kobiet z niespełnionym
jest wskazany u kobiet z niespełnionym
pragnieniem zajścia w ciążę na skutek cykli
pragnieniem zajścia w ciążę na skutek cykli
bezowulacyjnych
bezowulacyjnych
Działania niepożądane to uderzenia gorąca i uczucie
Działania niepożądane to uderzenia gorąca i uczucie
napiętych gruczołów sutkowych
napiętych gruczołów sutkowych
Stosowane są w raku sutka z przerzutami
Stosowane są w raku sutka z przerzutami
GESTAGENY/PROGESTAGENY
GESTAGENY/PROGESTAGENY
(hormony ciałka żółtego, hormony
(hormony ciałka żółtego, hormony
ciążowe)
ciążowe)
PROGESTERON
PROGESTERON
(Luteina) –fizjologiczny hormon
(Luteina) –fizjologiczny hormon
Gestoden
Gestoden
(Logest)
(Logest)
Lewonorgestrel
Lewonorgestrel
(Postinor Duo)
(Postinor Duo)
Noretysteron
Noretysteron
(Activelle)
(Activelle)
Dezogestrel
Dezogestrel
(Cerazette)
(Cerazette)
Lynestrenol
Lynestrenol
(Orgametril)
(Orgametril)
Dienogest
Dienogest
(Jeanin)
(Jeanin)
Dydrogestron
Dydrogestron
(Femoston)
(Femoston)
Pochodne testosteronu,
wykazują niekiedy działania
androgenne
Są prolekami
Czyste
gestageny, bez
żadnego
powinowactwa
do receptora
androgenów
DZIAŁANIA GESTAGENÓW
DZIAŁANIA GESTAGENÓW
Hamują proliferację śluzówki macicy i stymulują
Hamują proliferację śluzówki macicy i stymulują
rozwój wydzielniczego endometrium
rozwój wydzielniczego endometrium
Zwiększają lepkość śluzu szyjkowego
Zwiększają lepkość śluzu szyjkowego
Hamują uwalnianie LH w przysadce i przez to
Hamują uwalnianie LH w przysadce i przez to
owulację
owulację
Zwiększają syntezę gruczołów w sutkach
Zwiększają syntezę gruczołów w sutkach
Zwiększają spoczynkową temperaturę ciała (o
Zwiększają spoczynkową temperaturę ciała (o
ok.0,5C)
ok.0,5C)
Jako tzw.
Jako tzw.
hormony ciążowe
hormony ciążowe
są niezbędne do
są niezbędne do
utrzymania macicy (np.hamowania kurczliwości
utrzymania macicy (np.hamowania kurczliwości
macicy i krwawień miesiączkowych, zwiększonego
macicy i krwawień miesiączkowych, zwiększonego
oddychania u kobiet ciężarnych i wskutek tego
oddychania u kobiet ciężarnych i wskutek tego
lepszego zaopatrzenia płodu w tlen)
lepszego zaopatrzenia płodu w tlen)
MECHANIZM DZIAŁANIA I KINETYKA
MECHANIZM DZIAŁANIA I KINETYKA
Gestageny wzmagają – jak inne hormony
Gestageny wzmagają – jak inne hormony
steroidowe- ekspresje genów docelowych.
steroidowe- ekspresje genów docelowych.
Oddziałują na dwa podtypy receptorów (receptor
Oddziałują na dwa podtypy receptorów (receptor
progesteronu
progesteronu
α
α
i
i
β
β
)
)
Progesteron, podobnie jak i estradiol, przy
Progesteron, podobnie jak i estradiol, przy
podaniu pozajelitowym działa krótko i słabo z
podaniu pozajelitowym działa krótko i słabo z
powodu pierwszego przejścia.
powodu pierwszego przejścia.
We krwi wiąże się w dużym stopniu z albuminami.
We krwi wiąże się w dużym stopniu z albuminami.
T1/2 we krwi wynosi ok. 5min.
T1/2 we krwi wynosi ok. 5min.
WSKAZANIA
WSKAZANIA
Stosowane w antykoncepcji lub w
Stosowane w antykoncepcji lub w
hormonalnej terapii zastępczej w okresie
hormonalnej terapii zastępczej w okresie
pomenopauzalnym
pomenopauzalnym
Stosowane w bolesnym miesiączkowaniu
Stosowane w bolesnym miesiączkowaniu
W zaawansowanych postaciach raka
W zaawansowanych postaciach raka
macicy, sutka i nerek
macicy, sutka i nerek
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Przy dłuższym stosowaniu:
Przy dłuższym stosowaniu:
W rzadkich przypadkach mogą wystąpić
W rzadkich przypadkach mogą wystąpić
zaburzenia psychiczne i fizyczne np.
zaburzenia psychiczne i fizyczne np.
- utrata libido
- utrata libido
- bóle głowy
- bóle głowy
- nudności i wymioty
- nudności i wymioty
- bóle wywołane napięciem gruczołów sutkowych
- bóle wywołane napięciem gruczołów sutkowych
- przyrost masy ciała
- przyrost masy ciała
- pochodne testosteronu mogą wywołać objawy
- pochodne testosteronu mogą wywołać objawy
wirylizacji
wirylizacji
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania
Uszkodzenia wątroby
Uszkodzenia wątroby
Hiperbilirubinemia
Hiperbilirubinemia
Choroby zakrzepowo-zatorowe
Choroby zakrzepowo-zatorowe
ANTYGESTAGENY
ANTYGESTAGENY
Antygestageny, jako
Antygestageny, jako
antagoniści receptorów
antagoniści receptorów
progesteonu,
progesteonu,
hamują prawidłowy rozwój błony
hamują prawidłowy rozwój błony
śluzowej macicy
śluzowej macicy
Jedyną obecnie dostępną substancją jest
Jedyną obecnie dostępną substancją jest
mifepriston
mifepriston
Podanie w pierwszych tygodniach ciąży prowadzi
Podanie w pierwszych tygodniach ciąży prowadzi
do aborcji
do aborcji
CYKL MIESIĄCZKOWY
CYKL MIESIĄCZKOWY
Wydzielany z podwzgórza hormon uwalnia
Wydzielany z podwzgórza hormon uwalnia
gonadotropinę
gonadotropinę
to wywołuje uwolnienie z przysadki
to wywołuje uwolnienie z przysadki
FSH i LH.
FSH i LH.
Pod wpływem FSH dojrzewa grupa
Pod wpływem FSH dojrzewa grupa
pęcherzyków
pęcherzyków
jajnikowych,
jajnikowych,
które wytwarzają coraz więcej estrogenów, w
które wytwarzają coraz więcej estrogenów, w
szczególności
szczególności
estradiol.
estradiol.
Jeden pęcherzyk zaczyna dominować, w kolejnym etapie
Jeden pęcherzyk zaczyna dominować, w kolejnym etapie
pęka i uwalnia komórkę jajową (
pęka i uwalnia komórkę jajową (
jajeczkowanie=owylacja
jajeczkowanie=owylacja
)
)
Pęknięty pęcherzyk Graffa przekształca się w
Pęknięty pęcherzyk Graffa przekształca się w
ciałko żółte
ciałko żółte
,
,
które odpowiada za wytwarzanie
które odpowiada za wytwarzanie
progesteronu.
progesteronu.
Poziom LH i FSH obniża się, na skutek ujemnego sprzężenia
Poziom LH i FSH obniża się, na skutek ujemnego sprzężenia
zwrotnego
zwrotnego
Pod wpływem progesteronu i estrogenów błona śluzowa
Pod wpływem progesteronu i estrogenów błona śluzowa
macicy przekształca się w nabłonek nadający się do
macicy przekształca się w nabłonek nadający się do
zagnieżdżenia zarodka
zagnieżdżenia zarodka
Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, ciałko żółte
Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, ciałko żółte
stopniowo zanika , powodując po kilkunastu dniach
stopniowo zanika , powodując po kilkunastu dniach
nagły spadek poziomu progesteronu
nagły spadek poziomu progesteronu
W kolejnym etapie dochodzi do usunięcia
W kolejnym etapie dochodzi do usunięcia
nadmiaru błony śluzowej z macicy. Endometrium
nadmiaru błony śluzowej z macicy. Endometrium
zaczyna się złuszczać i rozpoczyna się
zaczyna się złuszczać i rozpoczyna się
krwawienie
krwawienie
miesiączkowe.
miesiączkowe.
Na końcu miesiączki następuje faza naprawcza
Na końcu miesiączki następuje faza naprawcza
(regeneracja nabłonka i tkanki łącznej) i dochodzi
(regeneracja nabłonka i tkanki łącznej) i dochodzi
do odbudowy błony śluzowej macicy (faza
do odbudowy błony śluzowej macicy (faza
proliferacyjna)
proliferacyjna)
W przebiegu cyklu zmienia się wzrastająco
W przebiegu cyklu zmienia się wzrastająco
konsystencja śluzu szyjkowego.
konsystencja śluzu szyjkowego.
- przed owulacją pod wpływem estrogenów ulega
- przed owulacją pod wpływem estrogenów ulega
upłynnieniu i plemniki z łatwością mogą przenikać
upłynnieniu i plemniki z łatwością mogą przenikać
- pod wpływem progesteronu śluz staje się gęsty i
- pod wpływem progesteronu śluz staje się gęsty i
utrudnia przechodzenie plemników
utrudnia przechodzenie plemników
HORMONALNA REGULACJA CIĄŻY,
HORMONALNA REGULACJA CIĄŻY,
PORODU I LAKTACJI
PORODU I LAKTACJI
W przypadku zapłodnienia komórki jajowej zarodek
W przypadku zapłodnienia komórki jajowej zarodek
zagnieżdża
zagnieżdża
się w endometrium
się w endometrium
Zarodek odżywiany jest przez
Zarodek odżywiany jest przez
łożysko
łożysko
Łożysko przejmuje funkcję regulacji hormonalnej
Łożysko przejmuje funkcję regulacji hormonalnej
Wydzielana gonadotropina łożyskowa powoduje:
Wydzielana gonadotropina łożyskowa powoduje:
- powiększenie ciałka żółtego
- powiększenie ciałka żółtego
- utrzymanie na wysokim poziomie progesteron i estrogeny
- utrzymanie na wysokim poziomie progesteron i estrogeny
przez to nie występują krwawienia miesiączkowe
przez to nie występują krwawienia miesiączkowe
Pod koniec I trymestru ciąży ponownie wytwarzane jest
Pod koniec I trymestru ciąży ponownie wytwarzane jest
ciałko żółte,
ciałko żółte,
łożysko
łożysko
rozpoczyna wytwarzanie progesteronu
rozpoczyna wytwarzanie progesteronu
i estrogenów , które są potrzebne w utrzymaniu ciąży
i estrogenów , które są potrzebne w utrzymaniu ciąży
Do czynników wyzwalających proces porodu:
Do czynników wyzwalających proces porodu:
- spadek stężenia progesteronu
- spadek stężenia progesteronu
- wzrost estrogenów w stosunku do gestagenów
- wzrost estrogenów w stosunku do gestagenów
- wzmożone uwalnianie oksytocyny i
- wzmożone uwalnianie oksytocyny i
prostaglandyn
prostaglandyn
Po porodzie zaczyna się okres laktacji
Po porodzie zaczyna się okres laktacji
(wydzielanie i wytwarzanie mleka przez gruczoł
(wydzielanie i wytwarzanie mleka przez gruczoł
sutkowy) stymulowany przez prolaktynę
sutkowy) stymulowany przez prolaktynę
- za pośrednictwem oksytocyny dochodzi do
- za pośrednictwem oksytocyny dochodzi do
wydzielania mleka, które bezpośrednio wyzwala
wydzielania mleka, które bezpośrednio wyzwala
bodziec w postaci ssania
bodziec w postaci ssania
KLIMAKTERIUM / MENOPAUZA
KLIMAKTERIUM / MENOPAUZA
Klimakterium tzw. okres przekwitania to okres–
Klimakterium tzw. okres przekwitania to okres–
przejściowa faza między pełną dojrzałością
przejściowa faza między pełną dojrzałością
płciową a starością
płciową a starością
Gruczoły płciowe przerywają swoją czynność
Gruczoły płciowe przerywają swoją czynność
Wygasa przeciętnie w wieku 51 +/- 3lata wraz ze
Wygasa przeciętnie w wieku 51 +/- 3lata wraz ze
spadkiem estrogenów i gestagenów
spadkiem estrogenów i gestagenów
Menopauza – czas wystąpienia ostatniej
Menopauza – czas wystąpienia ostatniej
miesiączki
miesiączki
- okres przedmenopauzalny – okres 3 lat przed
- okres przedmenopauzalny – okres 3 lat przed
- okres pomenopauzalny – 7 lat następujących po
- okres pomenopauzalny – 7 lat następujących po
menopauzie
menopauzie
Klimakteryczne objawy wypadania czynności
Klimakteryczne objawy wypadania czynności
–
–
zmniejszenie stężenia estrogenów – objawy:
zmniejszenie stężenia estrogenów – objawy:
-
-
objawy naczynioruchowe
objawy naczynioruchowe
(uderzenia gorące,
(uderzenia gorące,
tachykardia)
tachykardia)
- objawy wegetatywne
- objawy wegetatywne
(zawroty głowy, poty i inne)
(zawroty głowy, poty i inne)
- objawy psychiczne
- objawy psychiczne
(uczucie lęku, nastrój depresyjny)
(uczucie lęku, nastrój depresyjny)
- dysfunkcja metaboliczna
- dysfunkcja metaboliczna
(osteoporoza, atrofia skóry)
(osteoporoza, atrofia skóry)
HZT
HZT
hormonalna terapia zastępcza
hormonalna terapia zastępcza
w okresie
w okresie
pomenopauzalnym – doustne kombinacje estrogenów
pomenopauzalnym – doustne kombinacje estrogenów
i gestagenów, została wprowadzona w celu
i gestagenów, została wprowadzona w celu
zmniejszenia objawów klimakteryjnych, jak również w
zmniejszenia objawów klimakteryjnych, jak również w
profilaktyce osteoporozy
profilaktyce osteoporozy
Badania wykazały wyraźny wzrost powikłań sercowo-
Badania wykazały wyraźny wzrost powikłań sercowo-
naczyniowych, jak również nieznaczny wzrost liczby
naczyniowych, jak również nieznaczny wzrost liczby
raków gruczołu sutkowego
raków gruczołu sutkowego
Środki antykoncepcyjne
Środki antykoncepcyjne
Środki antykoncepcyjne uniemożliwiają zetknięcie
Środki antykoncepcyjne uniemożliwiają zetknięcie
się komórki jajowej z plemnikiem, w odróżnieniu od
się komórki jajowej z plemnikiem, w odróżnieniu od
środków poronnych, które niszczą zapłodnioną
środków poronnych, które niszczą zapłodnioną
komórką jajową
komórką jajową
Estrogeny i progestageny działają antykoncepcyjnie:
Estrogeny i progestageny działają antykoncepcyjnie:
-
Progestageny
Progestageny
– hamują wydzielanie LH i w związku
– hamują wydzielanie LH i w związku
z tym nie dochodzi do dojrzewania pęcherzyka
z tym nie dochodzi do dojrzewania pęcherzyka
jajowego i owulacji. Powodują zmiany w błonie
jajowego i owulacji. Powodują zmiany w błonie
śluzowej macicy uniemożliwiając zagnieżdżenie się
śluzowej macicy uniemożliwiając zagnieżdżenie się
jaja
jaja
-
Estrogeny
Estrogeny
- hamują wydzielanie FSH przez
- hamują wydzielanie FSH przez
przysadkę i nie dochodzi do owulacji
przysadkę i nie dochodzi do owulacji
PREPARATY JEDNOFAZOWE
PREPARATY JEDNOFAZOWE
(METODA
(METODA
JEDNOFAZOWA)
JEDNOFAZOWA)
Tzw. klasyczny preparat złożony –
Tzw. klasyczny preparat złożony –
przez 21 dni przyjmuje
przez 21 dni przyjmuje
się kombinację
się kombinację
estrogenu
estrogenu
z
z
gestagenem.
gestagenem.
3-4 dni po
3-4 dni po
odstawieniu preparatu występuje krwawienie. Podczas
odstawieniu preparatu występuje krwawienie. Podczas
całego cyklu przyjmuje się takie same ilości estrogenu
całego cyklu przyjmuje się takie same ilości estrogenu
i gestagenu. Preparaty te hamują owulację.
i gestagenu. Preparaty te hamują owulację.
PREPARATY DWUFAZOWE
PREPARATY DWUFAZOWE
(METODA DWUFAZOWA)
(METODA DWUFAZOWA)
1.)Preparaty typu sekwencyjnego
1.)Preparaty typu sekwencyjnego
W pierwszej fazie cyklu podaje się
W pierwszej fazie cyklu podaje się
sam estrogen,
sam estrogen,
a w
a w
drugiej fazie klasyczną
drugiej fazie klasyczną
kombinację estrogenu z
kombinację estrogenu z
gestagenem
gestagenem
2.)Preparaty dwustopniowe
2.)Preparaty dwustopniowe
W pierwszej fazie cyklu podaje się
W pierwszej fazie cyklu podaje się
estrogeny z małą
estrogeny z małą
zawartością gestagenu
zawartością gestagenu
, a w drugiej fazie klasyczną
, a w drugiej fazie klasyczną
kombinację
kombinację
estrogenu z gestagenem
estrogenu z gestagenem
PREPARATY TRÓJFAZOWE
PREPARATY TRÓJFAZOWE
(METODA
(METODA
TRÓJFAZOWA)
TRÓJFAZOWA)
-
Przez pierwszych 6 dni od rozpoczęcia krwawienia
Przez pierwszych 6 dni od rozpoczęcia krwawienia
zawierają
zawierają
małą
małą
dawkę estrogenu i gestagenu
dawkę estrogenu i gestagenu
-
Przez kolejne 5 dni stosuje się preparaty z
Przez kolejne 5 dni stosuje się preparaty z
większą dawką estrogenu i gestagenu
większą dawką estrogenu i gestagenu
-
Pozostałe 10 dni preparaty zawierają wyjściową
Pozostałe 10 dni preparaty zawierają wyjściową
(mniejszą) dawkę estrogenu, natomiast
(mniejszą) dawkę estrogenu, natomiast
zwiększona jest dawka gestagenu
zwiększona jest dawka gestagenu
Preparaty trójfazowe w przybliżeniu odpowiadają
Preparaty trójfazowe w przybliżeniu odpowiadają
swej niezawodności preparatom jednofazowym
swej niezawodności preparatom jednofazowym
Są najlepiej dopasowane do kobiecego cyklu
Są najlepiej dopasowane do kobiecego cyklu
MINIPIGIŁKA
MINIPIGIŁKA
-
są to preparaty o małej zawartości gestagenów
są to preparaty o małej zawartości gestagenów
-
Nie hamują owulacji, zwiększają jedynie lepkość
Nie hamują owulacji, zwiększają jedynie lepkość
śluzu szyjkowego
śluzu szyjkowego
-
Skuteczność jest dużo mniejsza niż przy
Skuteczność jest dużo mniejsza niż przy
stosowaniu środków antykoncepcyjnych
stosowaniu środków antykoncepcyjnych
ZASTRZYKI TRZYMIESIĘCZNE
ZASTRZYKI TRZYMIESIĘCZNE
-
Są to preparaty wolno uwalniające gestageny
Są to preparaty wolno uwalniające gestageny
np.
np.
octan medroksyprogesteronu
octan medroksyprogesteronu
(Depo-Pronerca i
(Depo-Pronerca i
inne)
inne)
octan noretysteronu
octan noretysteronu
(Estalis)
(Estalis)
podawane domięśniowo co 3 miesiące
podawane domięśniowo co 3 miesiące
SPIRALE
SPIRALE
-
Zawierają gestageny
Zawierają gestageny
-
Zapobiegają zapłodnieniu przez zwiększenie lepkości
Zapobiegają zapłodnieniu przez zwiększenie lepkości
śluzu szyjkowego
śluzu szyjkowego
-
Następuje działanie miejscowe, niezawodność jest duża
Następuje działanie miejscowe, niezawodność jest duża
PREPARATY STOSOWANE PO STOSUNKU
PREPARATY STOSOWANE PO STOSUNKU
-
Preparaty zawierają sam gestagen
Preparaty zawierają sam gestagen
-
D-norgestrel (levonorgestrel) – Postinor Duo (0,75 mg)
D-norgestrel (levonorgestrel) – Postinor Duo (0,75 mg)
lub Escapelle (1500mcg)
lub Escapelle (1500mcg)
Powodują, że błona śluzowa macicy nie przyjmuje
Powodują, że błona śluzowa macicy nie przyjmuje
zapłodnionej komórki, a ponadto wydzielina w szyjce
zapłodnionej komórki, a ponadto wydzielina w szyjce
macicznej pod wpływem wysokiej dawki progestagenu
macicznej pod wpływem wysokiej dawki progestagenu
staje się bardzo gęsta i nieprzepuszczalna dla
staje się bardzo gęsta i nieprzepuszczalna dla
plemników.
plemników.
inne zastosowanie doustnych środków
inne zastosowanie doustnych środków
antykoncepcyjnych
antykoncepcyjnych
W leczeniu niektórych przypadkach bezpłodności.
W leczeniu niektórych przypadkach bezpłodności.
Doustne środki antykoncepcyjne powodują
Doustne środki antykoncepcyjne powodują
czasową bezpłodność. Po ich odstawieniu często
czasową bezpłodność. Po ich odstawieniu często
wzmaga się jajeczkowanie, co ułatwia zajść w
wzmaga się jajeczkowanie, co ułatwia zajść w
ciążę.
ciążę.
Stosuje się je w zaburzeniach miesiączkowania
Stosuje się je w zaburzeniach miesiączkowania
Endometriozie
Endometriozie
Patologicznym rozroście endometrium i innych
Patologicznym rozroście endometrium i innych
Działania niepożądane
Działania niepożądane
Zakrzepowe zapalenie żył i zatory naczyniowe
Zakrzepowe zapalenie żył i zatory naczyniowe
Nadciśnienie u kobiet stosujących dłuższy czas
Nadciśnienie u kobiet stosujących dłuższy czas
antykoncepcję
antykoncepcję
Palenie tytoniu i starszy wiek zwiększa ryzyko
Palenie tytoniu i starszy wiek zwiększa ryzyko
powikłań sercowo-naczyniowych
powikłań sercowo-naczyniowych
Zwiększenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu
Zwiększenie stężenia trójglicerydów i cholesterolu
we krwi
we krwi
Napięcie w gruczołach sutkowych
Napięcie w gruczołach sutkowych
Zaburzenia owulacji po zaprzestaniu stosowania
Zaburzenia owulacji po zaprzestaniu stosowania
Bóle głowy,trądzik, łojotok
Bóle głowy,trądzik, łojotok
Przeciwskazania
Przeciwskazania
Istniejąca i poprzednio występująca zakrzepica
Istniejąca i poprzednio występująca zakrzepica
Zapalne i zwyrodnieniowe choroby naczyń
Zapalne i zwyrodnieniowe choroby naczyń
Ciężkie zaburzenia czynności wątroby
Ciężkie zaburzenia czynności wątroby
W razie pojawienia się pierwszy raz migrenowych
W razie pojawienia się pierwszy raz migrenowych
bólów głowy lub ostrych zaburzeń widzenia
bólów głowy lub ostrych zaburzeń widzenia
należy natychmiast odstawić preparat
należy natychmiast odstawić preparat
Środki antykoncepcyjne zawierające estrogeny
Środki antykoncepcyjne zawierające estrogeny
nie mogą być stosowane w okresie karmienia
nie mogą być stosowane w okresie karmienia
piersią
piersią
Interakcje
Interakcje
Antybiotyki o szerokim zakresie działania mogą
Antybiotyki o szerokim zakresie działania mogą
zmniejszyć skuteczność antykoncepcji
zmniejszyć skuteczność antykoncepcji
Może wzrosnąć zapotrzebowanie na leki
Może wzrosnąć zapotrzebowanie na leki
przeciwcukrzycowe w wyniku małej tolerancji
przeciwcukrzycowe w wyniku małej tolerancji
glukozy
glukozy
Przy jednoczesnym podawaniu induktorów
Przy jednoczesnym podawaniu induktorów
enzymatycznych działanie hormonalnych środków
enzymatycznych działanie hormonalnych środków
antykoncepcyjnych może być niepewne
antykoncepcyjnych może być niepewne
Document Outline
