Alergiczne choroby

skóry

Grażyna

Antoszczyk

Kontaktowe zapalenie

skóry

Wyprysk kontaktowy

Zmiany skórne o charakterze

rumieniowo-grudkowo-

pęcherzykowym, wykazujące

wielopostaciowość ewolucyjną

wykwitów z następowym

złuszczaniem powierzchni skóry.

Wyprysk kontaktowy

• 1. Alergiczny (allergic dermatitis)
• 2. Z podrażnienia (irritant

dermatitis)

• 3. Wyprysk powietrznopochodny

(air -borne dermatitis):
rolników i przemysłowy

Wyprysk kontaktowy

alergiczny

• A-związany z IV mechanizmem

alergicznym Contact dermatitis allergica

• częściej u dorosłych
• częściej u kobiet
• czas trwania zależy od kontaktu z

alergenem

• dotyczy głównie rąk
• B- związany z I mechanizmem alergicznym

Protein dermatitis

Protein contact

dermatitis

• związany z I mechanizmem immunologicznym-

uczulenie anafilaktyczne na białka: ryb (miogen),
serów (kazeina), mąki, sierści krów i koni i płynu
owodniowego bydła

• u pracowników gastronomii, lekarzy weterynarii,

rzeźników, rolników, pielęgniarek, laborantów

• klinicznie nie różni się od innych odmian wyprysku
• okres wylęgania zmian skórnych jest bardzo krótki

(kilkanaście minut)

• świąd- różnie nasilony, może wystąpić natychmiast

po kontakcie z alergenem

• bardzo częsta lokalizacja- ręce

Protein contact

dermatitis

• współistnieje z wypryskiem kontaktowym

alergicznym lub z podrażnienia

• dodatni osobniczy lub rodzinny wywiad

atopowy

• testy punktowe dodatnie
• całk. IgE prawidłowe a nawet małe
• dodatni RAST

Wyprysk kontaktowy

z podrażnienia

• związany z uszkodzeniem skóry przez

substancje toksyczne lub przewlekle
drażniące

• częściej u dzieci
• u dorosłych usposabia przebycie azs i

praca w niektórych zawodach

• może współistnieć z wypryskiem

alergicznym

Wyprysk

powietrznopochodny

• odmiana wyprysku kontaktowego -IV typ

reakcji

• zajmuje okolice odsłonięte, erytrodermia
• częstszy u mężczyzn (rolników)
• przebieg sezonowy (w okresie pylenia

rośliny)

• przebieg ostry (pęcherze), przewlekły
• alergen- półtoraterpenowe laktony
• współistnienie alergii kontaktowej na

inne alergeny

Najczęstsze alergeny

kontaktowe

• metale: chrom, nikiel, kobalt
• składniki gumy:przyspieszacze i

antyutleniacze

• związki paragrupy
• żywice
• leki zewnętrzne i zaróbki
• konserwanty
• substancje zapachowe

Europejski Zestaw

Podstawowy

• 1. Dichromian potasu 0.5%
• 2. Neomycyna 20.0%
• 3. Tiuram mix 1.0%
• 4. p-Fenylenodiamina 1.0%
• 5. Chlorek kobaltu 1.0
• 6. Benzokaina 5.0
• 7. Formalina 1.0
• 8. Kalafonia 20.0
• 9. Quinolony 5.0
• 10.balsam peruwiański 25.0
• 11.N-izopropylo-N-fenylo-

ppd

•

• 12.Alkohole wełny owczej30.0
• 13. Mercapto mix 2.0
• 14. Żywica epoksydowa 1.0
• 15. Parabeny- mix 16.0
• 16. Żywica BP 1.0
• 17. Mieszanina zapachowa 8.0
• 18. Quaternium 1.0
• 19. Siarczan niklu 5.0
• 20. Izotiazolinum 0.01

• 21. Merkaptobenzotiazol 2.0
• 22. Primin 0.1 23. Wazelina

Zestawy uzupełniające

• środki odkażające
• leki
• kosmetyki
• materiały dentystyczne
• produkty do pielęgnacji włosów
• oleje techniczne i do obróbki metali
• chemikalia fotograficzne
• konserwanty

Diagnostyka uczulenia

środki odkażające

• zestaw standardowy
• zestaw uzupełniający:

formaldehyd 1.0%
glutaraldehyd 0.5%
benzalconium 0.1%
chloramina 0.5%
chlorheksydyna 0.5%
lysophormina 0.05%

• sIgE oraz punktowe testy skórne

Nikiel jako alergen

• należy do alergenów małocząsteczkowych

(1000 kD)

• jest silnym alergenem kontaktowym
• powoduje choroby skóry, dróg

oddechowych, przewodu pokarmowego i
alergiczne choroby oczu w mechanizmie
alergii typu IV, I i III

• liczba uczuleń jest wprost proporcjonalna

do zawartości niklu w środowisku

Nikiel jako alergen

• pierwszy opis wyprysku niklowego-

1889r.-Das Galvaniseur -Eczem
(Blaschco)

• pierwszy test płatkowy z siarczanem

niklu-1925r.-Schittenhelm i
Stockinger w Kolonii

Nikiel jako

mikroelement

• jest aktywatorem enzymów ludzkich tkanek

np.: tyrozynazy, arginazy, deoxyrybonukleazy

• zwiększa aktywność hormonów
• stabilizuje kwasy nukleinowe
• wpływa na metabolizm lipidów
• odgrywa istotną rolę w alimentacji: sprzyja

absorbcji trójwartościowego żelaza przez
śluzówkę przewodu pokarmowego

• jest aktywatorem enzymów niektórych

drobnoustrojów

Ni wchłania się do ustroju

przez

• skórę (55-75% do 24 h)
• przewód pokarmowy (<10%)
• układ oddechowy
• parenteralnie

Kliniczna manifestacja

alergii niklowej

• alergiczny wyprysk kontaktowy
• pokrzywka
• pseudoatopia Shannon’a
• lymphomatoid contact dermatitis
• contact sensitivity syndrome
• systemic contact type dermatitis
• „hard metal asthma”, „hard metal

rhinitis”

Systemowe działanie

niklu

• pierwsze badania - 1975r.: Christensen i Moeller
• dzienne spożycie niklu : 300-600 μg
• dobowe wchłanianie: 5 - 10%
• bezpieczna dla osób nadwrażliwych dawka:

0.06mg/l pokarmu

• może się uwalniać i wchłaniać do ustroju: z

protez stawowych, gwoździ śródkostnych,
stymulatorów serca, igieł do wstrzyknięć i
akupunktury

• częstość zaostrzeń zmian wypryskowych po

doustnej prowokacji solami niklu zależy od
zastosowanej dawki

Diagnostyka in vivo

• testy płatkowe:

siarczan niklu

(0.005%-0.05%-0.5%-2.5%- 5.0%)

• testy punktowe:

siarczan niklu

(0.001%-0.01%-0.1%, 1.0%, 10.0%)

• testy śródskórne

(0.008, 0.04%,

0.016%, 0.2% NiSO

4

, 0.1%NiCl

2

)

• jontoforeza z siarczanem niklu

Diagnostyka in vivo

• testy prowokacji:

a/
doustnej:

siarczan niklu (0.56mg, 1.12 mg,

2.24mg, 5.6mg, 11.2mg)

b/ donosowej:

siarczan niklu

(0.001%-0.01%- 0.1%-1.0%-

10.0%)

c/ wziewnej

Test prowokacji

doustnej

• w diagnostyce przewlekłych

zmian alergicznych

• u chorych z ujemnym testem

płatkowym na nikiel

• w przypadku braku odpowiedzi

na zastosowane leczenie

Dieta ubogoniklowa

(z wyłączeniem lub ograniczeniem)

• kakao, czekolada, orzechy
• śledzie, ostrygi, grzyby
• groch, fasola
• warzywa: cebula, marchew, pomidory,

sałata, szpinak, rabarbar, szparagi

• grubo mielona mąka, kasza gryczana
• nikiel z naczyń kuchennych i

metalowych opakowań żywności

Pokrzywka -Urticaria

• należy do najczęstszych chorób skóry
• dotyczy 15-30% populacji
• częściej występuje u kobiet
• u 50% chorych współistnieje z

obrzękiem naczynioruchowym
Quincke’go

• wykwitem pierwotnym jest bąbel

pokrzywkowy

• świąd

Pokrzywka- etiologia

• immunologiczna: IgE zależna,

mediowana przez składowe
dopełniacza, autoimmunologiczna

• nieimmunologiczna: bezpośrednia

degranulacja komórki tucznej,
leukotrienowa, hamowanie konwertazy
angiotensyny

• idiopatyczna

Podział kliniczny

pokrzywek

• pokrzywka zwykła- ostra (do 6 tygodni

trwania czynnych zmian skórnych),
przewlekła (powyżej 6 tygodni)

• pokrzywki fizykalne: wywołana, opóźniona z

ucisku, z zimna, cholinergiczna, słoneczna

• kontaktowa
• naczyniowa
• obrzęk naczynioruchowy bez bąbli

pokrzywkowych

Alergia na lateks-

grupy

narażenia

• chorzy z rozszczepem kręgosłupa (u

1/4 anafilaksja śródoperacyjna)

• pracownicy ochrony zdrowia
• producenci
• chorzy z atopią
• użytkownicy

Alergia na lateks-

obraz

kliniczny

• alergiczny wyprysk kontaktowy
• ograniczona lub uogólniona

pokrzywka

• zapalenie spojówek, nieżyt nosa
• astma oskrzelowa
• wstrząs anafilaktyczny

Alergia na lateks-

postępowanie

• unikanie kontaktu z alergenem: tworzenie

bezlateksowych sal operacyjnych, gabinetów
zabiegowych i stomatologicznych

• w warunkach pracy zawodowej używanie

rękawic nielateksowych: winylowych,
nitrylowych, neoprenowych, bezpudrowych

• prowadzenie badań zmierzających do

zmniejszenia a nawet eliminacji białka w
wyrobach z gumy naturalnej

Atopowe zapalenie

skóry-

kryteria diagnostyczne-

cechy większe

• Świąd
• Przewlekły nawrotowy przebieg
• Typowe umiejscowienie zmian skórnych
• Osobniczy i/lub rodzinny wywiad

atopowy

Atopowe zapalenie

skóry-

cechy mniejsze

• suchość skóry
• wyprysk rąk i/lub stóp
• biały dermografizm
• świąd po spoceniu
• podwyższony poziom IgE
• nietolerancja pokarmów
• dodatnie wyniki testów skórnych
• wczesny początek zmian skórnych
• skłonność do infekcji skórnych

Alergia na leki

• reakcje alergiczne mają mechanizm

immunologiczny

• pojawiają się po kolejnym podaniu

leku, po okresie wcześniejszej jego
tolerancji

• są rzadsze u dzieci i mężczyzn
• mają cięższy przebieg u chorych z

alergią atopową

Typy skórnych reakcji

polekowych

• osutki plamisto-grudkowe
• reakcje pokrzywkowe
• reakcje naczyniowe i krwotoczne
• osutki liszajowate
• osutki trądzikopodobne
• zmiany barwnikowe
• zmiany pęcherzykowe i pęcherzowe
• świąd skóry

Choroby skóry wywołane

przez leki

•

toksyczna nekroliza naskórka Lyella

•

rumień trwały i guzowaty

•

uogólniona osutka krostkowa

•

pseudolymphoma

•

pokrzywka i obrzęk naczyniowo-ruchowy

•

rumień wielopostaciowy i z.Stevens-
Johnsona

•

plamice i zapalenie drobnych naczyń

•

erytrodermia

Rumień

wielopostaciowy

erythema multiforme

• może być wywołany infekcją (wirus

opryszczki, mikoplazma, paciorkowce) lub
lekami

• zmiany rumieniowo-obrzękowe,

pęcherzowe zlokalizowane na odsiebnych
częściach kończyn, mogą zajmować błony
śluzowe jamy ustnej oraz narządów
płciowych

• objawy ogólne: wzrost temperatury ciała,

bóle mięśniowo-stawowe

Zespół Stevensa-

Johnsona

• ciężka odmiana rumienia

wielopostaciowego błon śluzowych,
spojówek i skóry

• nasilone objawy ogólne
• w 50% wywołany lekami
• gwałtowny początek z bólami

stawowymi i wysoką gorączką

Toksyczna nekroliza

naskórka

necrolysis epidermalis toxica Lyell

• najcięższa skórna reakcja polekowa

(antybiotyki, sulfonamidy, leki
przeciwgorączkowe, niesteroidowe leki
przeciwzapalne, leki przeciwbólowe,
przeciwdrgawkowe)

• rozległe zajęcie skóry i błon śluzowych
• ciężki stan ogólny chorych
• ciężki stan ogólny chorych
• w ok.. 30-40% przypadków- zejście

śmiertelne

Rumień guzowaty

erythema nodosum

• etiopatogeneza: infekcje głównie

paciorkowcowe, infekcje
M.tuberculosis (głównie u dzieci)

• w przebiegu mononukleozy zakaźnej,

toksoplazmozy,

• u chorych z sarkoidozą (zespół

Lofgrena)

• może być wywołany lekami
• idiopatyczny