Skały osadowe a
tektonika płyt

Skały osadowe, proporcje
typów



95% trzy typy: arenity, mułowce, węglany



Piaski definiowane w przedziale 2 mm do 0.06mm



Węglany -> kalcyt, dolomit, inne podrzędnie; margle; coquina -> skała o

uziarnieniu piaskowca złożona z fragmentów skamieniałości



Detrytus vs klast -> pierwszy termin zakłada transport -> kolumna

sedymentacyjna: 45% minerały ilaste, 40Q, 6% Fs, 5% fragmenty skał



Najbardziej rozpowszechniony rodzaj skał ->mułowce 60% skał

osadowych



Rozmiar ziaren 62m, ilaste 4m -> flokule, niska dynamika

sedymentacji



Grubość osadów -> aktywne brzegi kontynentów 2000m



Piaskowce



Prezentują wysoką dynamikę sedymentacji -> turbidyty, koryta rzeczne,

strefa plaż itp..



Węglany



Osady wzbogacone w twarde części organizmów morskich (depozycja

biochemiczna -> fitoplankton -> uzależniona od fotosyntezy -> strefa

fotyczna; plankton -> Globigerina -> rozpuszczanie węglanów)



Depozycja chemiczna -> rekrystalizacja

Analiza stratygraficzna ostatnich 100 lat
depozycji – większość skał osadowych jest
pochodzenia morskiego



..

Ze względu na proporcje

kontynentów do oceanów

(3:7), jakkolwiek 66% obszaru

kontynentów – skały osadowe

-> ilość maleje wraz z

progresja wieku -> prawo

podobne do prawa rozpadu

pierwiastków radioaktywnych



.. Z powodu ruchu płyt

oceanicznych i intensywnego

ich niszczenia w strefie

aktywnych brzegów

kontynentu



… z powodu zbiorników

epikontynentalnych

Baseny



Basen oceaniczny (ryft)



Baseny łuków wysp ->

strefa subdukcji



W strefie kolizji

kontynentów



Baseny związane z

przemieszczeniem się

terranów



Spreding wzdłuż brzegów

kontynentów (ryfting),

aulakogen



Baseny we wnętrzu

kratonów (ryft kopalny)



Przykład: strefa ryftu, magmatyzm;

4000m gł. -> osady wapienne

pelagiczne możliwe; CCD

carbonate compensation depth,

brunatne iły, organizmy o

szkieletach krzemionkowych; ryft w

pobliżu brzegów kontynentu ->

prądy zawiesinowe -> osady

stratyfikowane węglanowe i

krzemionkowe

baseny



Łuk-rów



Rów



Strefa subdukcji



Forearc basin



Intraarc basin



Retroarc basin (backarc

basin9



Rów



Turbidyty -> objętość osadów

uzależniona od tempa subdukcji i

podaży osadu z niszczonej płyty->

melanże



Forearc - przedłukowy



Bogactwo litofacji; turbidyty ->

piaskowce wzbogacone w klasty

wulkaniczne, magmowe,

metamorficzne (Great Valley –

Kalifornia)-> wynoszenie i

niszczenie podłoża



Intraarc - wewnątrzłukowy



Turbidyty przewarstwione osadami

pelagicznymi



Retroarc - załukowy



Stratyfikacja -> osady fluwialne,

deltowe, morskie (morze

Japońskie)

baseny



Kolizja kontynentów na

przykładzie płyty indyjskiej z

azjatycką -> (Trzeciorzęd) 17

km miąższości osadów w rowie

Birmy; baseny molasowe (osady

fluwialne i deltowe) równoległe

to grzbietu Himalajów



Baseny na przemieszczanych

terranach -> skład facji

uzależniony od geologii podłoża

-> przykłady fragmenty

terranów wzdłuż pacyficznego

wybrzeża Ameryk



Rowy wzdłuż brzegów

kontynentów -> inicjalne i

wygaszone ryfty (np. Tr-J ->

separacja Ameryki Północnej

od Pangei) -> osady zasobne

w skalenie (arkozowe), stożki

aluwialne, przewarstwione

detrytusem wulkanicznym;

czasami wypełnienie wodą

ryftów -> ewaporacja (5-7 km

gr.) -> Morze Czerwone



Wewnątrz-kontynentalne

baseny – np. Kambr Basen

Michigan -> 47% węglany,

23% piaskowce, 18% łupki,

12% ewaporaty