Organelle komórkowe

bez DNA

Rybosomy

• Występują w cytolaźmie

wszystkich komórek, zarówno u
prokariotów i eukariotów. Jak
również spotykamy je w
chloroplastach i mitochondriach.

• Bez względu gdzie się znajdują

zbudowane są zawsze w podobny
sposób.

Podjednostki rybosomów są zbudowane z RNA i
białek

U bakterii rybosom jest zbudowany z 3
cząsteczek RNA i ponad 50 różnych białek.

Rybosom składa się z dwóch podjednostek
zbudowanych z białek i kwasów RNA

Rybosomy w komórce mają postać ziarnistości, w
cytpolaźmie obydwie podjednostki rybosomu nie są
ze sobą złączone. Łączą się tylko podczas syntezy
białek.

FUNKCJE RYBOSOMU

Rybosomy przeprowadzają syntezę łańcuchów

polipeptydowych z aminokwasów

Wchodzą w skład siateczki śródplazmatyczniej

szorstkiej

Siateczka

śródplazmatyczna

Retikulum

endoplazmatyczne

W komórkach zwierząt jej błony stanowią

ponad połowę wszystkich błon komórki.

Jest strukturą przestrzenną nie płaską!!!

System błon siateczki śródplazmatycznej

jest połączony z zewnętrzną błoną

otoczki jądrowej

Siateczka śródplazmatyczna szorstka

Siateczka śródplazmatyczna gładka

Siateczka

śródplazmatyczna

Siateczka gładka
(agranularna)

Siateczka
szorstka
(granularna)

Nie połączona z

rybosomami

Przyłączone są

rybosomy

Bierze udział w

metaboliźmie lipidów i

detoksykacji.

Wraz z rybosomami

bierze udział w

syntezie białek.

Siateczka śródplazmatyczna

gładka (agranularna)

Proces detoksykacyjny zachodzi np.

w komórkach wątroby.

Siateczka gładka nie rozpoznaje

toksycznych związków ale
modyfikuje chemicznie wszystkie
obce związki dla danej komórki.

Siateczka śródplazmatyczna

szorstka (granularna)

Zachodzi tu proces obróbki białek.

Polega ona na dołączeniu do gotowych
łańcuchów polipeptydowych, pewnych
fragmentów cukrów i powstają
glikoproeiny.

Nie wszystkie białka podlegają obróbce

na siateczce śródplazmatycznej.

Aparat Golgiego

Białka po obróbce z siateczki

śródplazmatycznej przemieszczają się do
Aparatu golgiego (w komórce
eukariotycznej).

Transport białka odbywa się dzięki obłonionym

pęcherzykom które odbywają się z siateczki
śródplazmatycznej do Aparatu golgiego.

•Zbudowany jest z mocno spłaszczonych
cystern

•Ma budowę przestrzenną
•Od cystern odrywają się pęcherzyki
wydzielnicza

Funkcje aparatu golgiego

W aparacie golgiego następuje

sortowanie białek oraz kierowanie
ich do odpowiednich miejsc
przeznaczenia.

W komórkach roślinnych odpowiada

on również za syntezę wielocukrów
które służą do budowy ściany
komórkowej.

Droga białka w komórce

Rybosom

Siateczka
śródplazmatycz
na szorstka

Aparat
Golgiego

Miejsce
docelowe

Nie dotyczy to wszystkich
białek !

Lizosomy

Są to niewielkie pęcherzyki

wypełnione enzymami posiadające
zdolność rozkładania substancji np.

• Białka
• Cukry
• Lipidy
• Kwasy nukleinowe

Funkcja lizosomów:

• Odbywa się trawienie

pochłoniętych substancji

• Jest bezpiecznym miejscem

składowania groźnych enzymów
(chroni przed samo strawieniem).

Peroksysomy

Mają postać drobnych obłonionych

pęcherzyków

Posiadają w swoim wnętrzu enzymy

które biorą udział w utlanianiu
związków organiczych za pomocą
cząsteczkowego tlenu

Komórka podczas wielu reakcji

tworzy szkodliwy produkt jakim
jest nadtlenek wodoru

Peroksysomy zabezpieczają

komórkę przed jego działaniem
dzięki enzymowi Katalazie która
przeprowadza reakcję

2H

2

O

2

→ 2H

2

O + O

2

Wodniczki, wakuole

Występują w komórkach roślin,

grzybów i protistów.

• W komórce może występować tylko

jedna wodniczka zajmująca 90% jej
objętośći

• Mogą też występować kilka

mniejszych wodniczek.

Wakuola - to wydzielona przestrzeń w

cytoplazmie wypełniona sokiem
komórkowym (wakuolarnym)
zawierającym przede wszystkim wodę,
a ponadto substancje zapasowe,
wydaliny i wydzieliny komórki.

Wakuol

a

Budowa wakuoli:

• Wakuola otoczona jest pojedynczą

błoną białkowo-lipidową tzn.
tonoplastem.

• W jej wnętrzu znajduje się sok

wakuolarny. Zawierający wodę
oraz substancję zapasowe,
wydaliny i wydzieliny komórki.

Składniki soku wakuolarnego to:

• woda,
• związki nieorganiczne, sole, jony K, Na, Ca, Fe, Mg;
• związki organiczne: cukry, aminokwasy, białka

enzymatyczne, kwasy organiczne tj. kwas jabłkowy,
cytrynowy nadające kwaśny smak wielu owocom;

• barwniki: antocyjany i flawony,    
• garbniki są to związki organiczne wykorzystywane do

garbowania skór,

• alkaloidy to związki nadające gorzki i cierpki smak.

Należą do nich: nikotyna, kofeina, chinina i morfina.
Związki te działają na układ nerwowy pobudzająco lub
hamująco,

• wydaliny;
• wydzieliny;
• ciała stałe - nierozpuszczalne w wodzie np. kryształy 

szczawianu wapnia

Funkcja Wakuoli

• utrzymywanie turgoru, czyli

jędrności - stanu napięcia komórki,

• przechowywanie substancji

zapasowych,

• gromadzenie wydalin i wydzielin,
• przechowywanie substancji

toksycznych.