Prezentacja programu PowerPoint

Obserwujemy od lat nieustannie

pogarszanie się naszego środowiska.

Następuje wzrost zanieczyszczeń

powietrza, wody, gleby. Coraz trudniej

znaleźć spokojne miejsce na rekreację i

regenerację naszego organizmu. Niemal

codziennie w prasie czytamy o

zanieczyszczeniu wód jakiejś rzeki przez

wypuszczenie ścieków z jakiegoś zakładu

przemysłowego. Obserwujemy

obumieranie drzew z powodu

nadmiernego zasolenia, nawożenia czy

zmian klimatycznych.

"Zielone zasoby", tworzące nasze najbliższe

otoczenie, sprawiają nam przyjemność

wizualną, działają na nasze poczucie piękna.

Te estetyczne motywy ochrony środowiska

często są niedoceniane, gdyż wpływ

przyrody na kształtowanie postawy

estetycznej nie jest wartością uchwytną.

Trzeba tworzyć parki narodowe, obszary

chronionego krajobrazu, parki krajobrazowe,

rezerwaty przyrody, gdzie można by prowadzić

badania nad zanikającymi formami zespołów

leśnych. A więc także motywy naukowe

wskazują na konieczność zachowania pewnych

obszarów w stanie pierwotnym, co

pozwoliłoby prowadzić badania ustalające
przyczyny zaniku gatunków oraz warunki,

jakie trzeba im zapewnić aby je zachować dla

przyszłych pokoleń.

Rozwój przemysłu i urbanizacja,
niewłaściwa lokalizacja obiektów
przemysłowych powoduje często
zmniejszanie się areału lasów i terenów
uprawnych. Zanikają cenne zespoły
roślinne. Istnieje pilna potrzeba
zapobiegania tym niekorzystnym
zjawiskom. Może się stać tak, jak
przewiduje autorka wiersza, że "pod ludzi
stopami będzie ta sama, lecz martwa
Ziemia". Wymaga to przemyślanego
racjonalnego działania we wszystkich
dziedzinach naszego życia.

Do czasów rewolucji przemysłowej i rozwoju
urządzeń kanalizacyjnych problem
zanieczyszczeń wody na większą skalę
praktycznie nie istniał. Dopiero rewolucja
przemysłowa zrodziła niebezpieczeństwo
chemicznego zanieczyszczenia wód, a intensywne
odprowadzanie ścieków komunalnych –
niebezpieczeństwo skażenia biologicznego.

Niekontrolowany wzrost ilości

ścieków przemysłowych i

rozwój dużych aglomeracji

miejskich zachwiał równowagę

umożliwiającą w przyrodzie

proces samooczyszczania się

wód (np.. Zanieczyszczenia wód

przez wielkie miasta wyprzedza

naturalny rozkład

zanieczyszczeń pod wpływem

bakterii i innych

drobnoustrojów).

Wodę zatruwają także niektóre

praktyki stosowane w rolnictwie.

Nawozy sztuczne i pestycydy, jak

również gnojowica z chlewni,

wprowadzają do niej azotany. A

azotany, same w sobie nie szkodliwe,

przechodząc w azotyny wywołują

methemoglobinemię, sinice, na którą

narażone są szczególnie niemowlęta.

Podobnie jak fosforany z proszków do

prania tak i azotany powodują też

zjawisko eutrofizacji, to znaczy

gwałtowny rozwój alg i roślin wodnych,

zapychających urządzenia zasilające w

wodę i nadających jej przykry smak.

Zarówno wody powierzchniowe jak i podziemne są

już zanieczyszczone, należy więc zaprzestać

wrzucania do nich toksycznych odpadów i poprawić

metody uzdatniania. Francja, usuwająca tylko 1/3

zanieczyszczeń pochodzących z gospodarstw

domowych, pozostaje w tej dziedzinie znacznie

spóźniona w porównaniu z Wielką Brytanią,

Szwecją, Niemcami czy Stanami Zjednoczonymi.
Oczyszczanie nie zawsze jednak jest skuteczne:

wiele stacji uzdatniania wody jest już

przestarzałych, a koszty procesu będą

przypuszczalnie rosły wraz z koniecznością

usuwania fosforanów, azotanów... Wreszcie samo

uzdatnianie nie powinno być szkodliwe. W

rzeczywistości, aby usunąć bakterię posługujemy

się środkami chemicznymi, np. ozonem (w stacjach

najbardziej nowoczesnych) lub chlorem używanym

od 1893 roku który jednak w reakcji z substancjami

humusowymi przekształca się w wodzie w pochodne

znane z własności rakotwórczych.

Główne zanieczyszczenia

chemiczne wód

Główne zanieczyszczenia

chemiczne wód

Źródła chemiczne zanieczyszczeń

detergenty

gospodarstwa domowe, pralnie, myjnie, przemysł papierniczy,

farbiarski, gumowy, szklarski, tekstylny, budownictwo

gospodarstwa domowe, pralnie, myjnie, przemysł papierniczy,

farbiarski, gumowy, szklarski, tekstylny, budownictwo

środki ochrony roślin - pestycydy,

nawozy sztuczne (azotany,

fosforny)

środki ochrony roślin - pestycydy,

nawozy sztuczne (azotany,

fosforny)

przemysł chemiczny, rolnictwo i leśnictwo

fenole

przemysł chemiczny, spożywczy, ścieki komunalne, rafinerie,

koksownie, gazownie, garbiarnie

przemysł chemiczny, spożywczy, ścieki komunalne, rafinerie,

koksownie, gazownie, garbiarnie

związki metali ciężkich (Hg, Cd, Cr,

Mn, Cu, Fe)

związki metali ciężkich (Hg, Cd, Cr,

Mn, Cu, Fe)

transport samochodowy, ścieki przemysłowe, garbiarnie,

metalurgia, górnictwo, hutnictwo

transport samochodowy, ścieki przemysłowe, garbiarnie,

metalurgia, górnictwo, hutnictwo

węglowodory aromatyczne

petrochemia, przemysł chemiczny

radioizotopy (radanu, strontu)

eksplozje jądrowe, przemysł zbrojeniowy, odpady, ścieki

cyjanki

galwanizeria

benzyna, nafta, olej, ropa naftowa,

smary

benzyna, nafta, olej, ropa naftowa,

smary

komunikacja, transport samochodowy i wodny, awarie i katastrofy

tankowców, platform wiertniczych, przemysł paliowo-energetyczny

komunikacja, transport samochodowy i wodny, awarie i katastrofy

tankowców, platform wiertniczych, przemysł paliowo-energetyczny

Główne zanieczyszczenia chemiczne

i ich źródła

Główne zanieczyszczenia chemiczne

i ich źródła

Zagrożenie dla człowieka,

powodowane przez zatrutą

wodę, ma dwa aspekty:



zagrożenie bezpośrednie spowodowane

wprowadzeniem do organizmu wraz z

wodą szkodliwych substancji,



zagrożenie pośrednie, powodujące

wymieranie roślin i zwierząt, nie tylko

wodnych, ale też lądowych.

Zagrożenie dla człowieka,

powodowane przez zatrutą

wodę, ma dwa aspekty:



zagrożenie bezpośrednie spowodowane

wprowadzeniem do organizmu wraz z

wodą szkodliwych substancji,



zagrożenie pośrednie, powodujące

wymieranie roślin i zwierząt, nie tylko

wodnych, ale też lądowych.

Wobec wzrastającego niedoboru

wody i coraz większego

zanieczyszczenia ogólnego,

spowodowanego odpadami

przemysłowymi, skażonymi

wodami i inną działalnością

człowieka, nie pozostaje nic

innego, jak oczyszczanie i

wszechstronne wykorzystywanie

wody. Należy zapobiegać

zanieczyszczeniu naturalnych

ekosystemów i bezpośredniego

otoczenia i ponownie

wykorzystywać „odzyskaną” wodę.

Tylko w ten sposób można

pogodzić równowagę naturalną i

ciągły rozwój społeczeństwa,

mający przebiegać harmonijnie z

prawami przyrody.



Bardzo niebezpieczne dla wodnego świata roślinnego i

zwierzęcego jest też zakwaszanie wód. Szereg

niedogodności i strat pociąga za sobą twardość wody.



Naturalna zdolność wód do samooczyszczania się

polegająca na przemianie związków organicznych pod

wpływem tlenu w nieorganiczne związki mineralne –

mineralizacja – nie wystarcza do ich oczyszczania.



Chemiczne metody oczyszczania wód polegają na

przeprowadzeniu reakcji usuwających zanieczyszczenia,

zobojętnianiu ich kwaśnego odczynu, a także chlorowaniu

jej lub ozonowaniu w celach bakteriobójczych.



Bardzo ważna w ochronie wód jest walka z jej

marnotrawieniem – nadmiernym zużywaniem przez ludzi

w gospodarstwach domowych i zakładach

przemysłowych.

P A M I Ę T A J !

 Prowadząc właściwą gospodarkę

wodną należy myśleć o przyszłości, a

nie tylko o zaspokojeniu bieżących

potrzeb.

 Należy pamiętać, że zasoby wodne w

danym miejscu, w wyniku działań

prowadzonych przez człowieka, mogą

się wyczerpać, mogą zostać

zanieczyszczone lub skażone i

przestaną wtedy służyć ludziom,

roślinom i zwierzętom.

 Prowadząc właściwą gospodarkę

wodną należy myśleć o przyszłości, a

nie tylko o zaspokojeniu bieżących

potrzeb.

 Należy pamiętać, że zasoby wodne w

danym miejscu, w wyniku działań

prowadzonych przez człowieka, mogą

się wyczerpać, mogą zostać

zanieczyszczone lub skażone i

przestaną wtedy służyć ludziom,

roślinom i zwierzętom.

Woda jest substancją niezwykłą, bardzo cenną i

niezastąpioną, a jej występowanie na Ziemi jest

gwarantem życia oraz wszelkiego rozwoju w

środowisku przyrodniczym. W

żne jest, aby

użytkownicy tego daru natury mieli świadomość, że

niewłaściwe gospodarowanie naturalnymi zasobami

wodnymi może doprowadzić do ich nieodwracalnej

degradacji, a w konsekwencji spowodować

zminimalizowanie ilości źródeł wody przeznaczonej do

picia i na potrzeby gospodarcze.

Woda jest substancją niezwykłą, bardzo cenną i

niezastąpioną, a jej występowanie na Ziemi jest

gwarantem życia oraz wszelkiego rozwoju w

środowisku przyrodniczym. W

żne jest, aby

użytkownicy tego daru natury mieli świadomość, że

niewłaściwe gospodarowanie naturalnymi zasobami

wodnymi może doprowadzić do ich nieodwracalnej

degradacji, a w konsekwencji spowodować

zminimalizowanie ilości źródeł wody przeznaczonej do

picia i na potrzeby gospodarcze.

Co to jest zanieczyszczenie

powietrza?

Co to jest zanieczyszczenie

powietrza?

Zanieczyszczenie powietrza to

gazy, cząstki stałe i aerozole,

które zmieniają naturalny skład powietrza

atmosferycznego. Mogą one być szkodliwe

dla zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, a także

niekorzystnie wpływać na glebę, wody i

inne elementy środowiska przyrodniczego.

Zanieczyszczenie powietrza to

gazy, cząstki stałe i aerozole,

które zmieniają naturalny skład powietrza

atmosferycznego. Mogą one być szkodliwe

dla zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, a także

niekorzystnie wpływać na glebę, wody i

inne elementy środowiska przyrodniczego.

Przyczyny

zanieczyszczeń

powietrza:

Większość antropogenicznych

zanieczyszczeń powietrza dostaje

się do atmosfery w wyniku

spalania paliw kopalnych w

elektrociepłowniach, w produkcji

przemysłowej i transporcie.

Jednak w krajach rozwiniętych, w

miastach to zanieczyszczenia

komunikacyjne odgrywają główną

rolę.

Skutki zanieczyszczeń

powietrza:

Zanieczyszczenie powietrza ma zarówno

charakter lokalny, jak i globalny. Szkodliwe

substancje, emitowane do atmosfery wraz z

wiatrem przekraczaja granice panstw.

Konieczna jest wiec wspólpraca

miedzynarodowa, aby temu przeciwdzialac.

Powietrze nad obszarami gesto zaludnionymi

i uprzemyslowionymi zawsze zawiera wiele

niepozadanych substancji, ale zdarza sie, ze

wskutek katastrof przemyslowych tereny o

czystym powietrzu nagle staja sie bardzo

zanieczyszczone.

Zanieczyszczenie powietrza jest

spowodowane emisją do atmosfery

substancji szkodliwych. Najczęściej tymi

substancjami są różnego rodzaju produkty

spalania, które w połączeniu z parą wodną

dają opady atmosferyczne, zawierające

kwasy. Taki deszcz nazywany jest deszczem

kwaśnym.

Kwaśny deszcz, powoduje uszkodzenia

budowli wykonanych z kamienia, korozję

metali, zakwaszenie gleby i wód, a także

uszkodzenie drzewostanów. Przykładem

może być uszkodzenie drzewostanu na

obszarze Gór Izerskich w wyniku między

innymi emisji dużych ilości szkodliwych

produktów spalania w elektrowniach w

których spalano węgiel brunatny.

Wiemy, że na wysokości 20 - 26 km w atmosferze

utworzona jest warstwa ochronna nazywana warstwą

ozonową. Spełnia ona rolę tarczy zatrzymującej

promieniowanie ultrafioletowe, które dla wielu organizmów

jest zabójcze. To między innymi dzięki tej tarczy stał się

możliwy rozwój organizmów żywych na powierzchniach

lądów. Gdyby ta tarcza ochronna nie istniała, życie byłoby

możliwe tylko w wodzie, która również chroni przed

zabójczym promieniowaniem, zaś powierzchnia lądów

stanowiłaby do dziś zupełną pustynię.

Od początków lat 70-tych XX wieku obserwuje się,

szczególnie we wrześniu, zmniejszanie się zawartości

ozonu nad Antarktydą. Za ten stan przypuszcza się są

odpowiedzialne substancje chemiczne o nazwie freony

wykorzystywane w areozolach i lodówkach.

Efekt cieplarniany jest to zjawisko występujące w atmosferze spowodowane obecnością w powietrzu

pary wodnej, dwutlenku węgla, ozonu , tlenku węgla oraz metanu i występował zawsze od kiedy w atmosferze Ziemi
pojawił sie dwutlenek węgla i woda. Wymienione substancje posiadają zdolność pochłaniania (zatrzymywania) w
atmosferze ciepła pochodzącego z nagrzewania Ziemi przez Słońce oraz własnego ciepła powstającego we jej
wnętrzu. A to oznacza, że ciepło zostaje uwięzione, co daje efekt podobny do efektu wywołanego przez dach
szklarni. Największy udział w tym efekcie ma para wodna i dwutlenek węgla.

Jeżeli w przyrodzie jest zachowana równowaga
wymienionych gazów to mówimy, że mamy do
czynienia z naturalnym efektem cieplarnianym.
W ostatnich dziesięcioleciach w wyniku działalności
człowieka ta równowaga została zachwiana. W
atmosferze zanotowano znaczny wzrost zawartości
dwutlenku węgla. Jest to wynikiem;

•spalania dużej ilości paliw (węgiel, benzyna,
olej napędowy)

•wycinania drzew, które pochłaniają
dwutlenek wegla w procesie fotosyntezy

Przypuszcza się, że jest to główny czynnik wzrostu
średniej temperatury na Ziemi. Skutki mogą okazać się
tragiczne, szczególnie dla tych miejsc, które są położone
blisko oceanów i mórz. W wyniku topnienia lodów ulegną
zalaniu znaczne obszary kontynentów a klimat wielu
miejsc ulegnie zmianie. Przypuszcza się, że w Polsce
będziemy mieli klimat podobny do tego, który występuje
dziś na południowych Morawach.

Czym są zanieczyszczenia

gleb?

Zanieczyszczeniami gleb i gruntów są

wszelkie związki chemiczne i pierwiastki

promieniotwórcze, a także mikroorganizmy,

które występują w glebach w zwiększonych

ilościach. Do najbardziej

rozpowszechnionych zanieczyszczeń gleb i

gruntów zaliczamy:

•związki organiczne - pestycydy, detergenty

•metale ciężkie - ołów (Pb), miedź (Cu), rtęć

(Hg), kadm (Cd), arsen (As) i inne

•sole - azotany, siarczany, chlorki

Źródła zanieczyszczeń

gleb

Największe ilości zanieczyszczeń przedostają się do gleb i gruntów

wraz ze ściekami, pyłami oraz stałymi i ciekłymi odpadami

wytwarzanymi przez przemysł. Zawierają one najczęściej metale

ciężkie oraz sole. Przemysł wydobywczy wytwarza olbrzymie ilości

silnie zasolonych wód kopalnianych. Wiele zakładów

przemysłowych (np. huty, cementownie, elektrownie, ośrodki

przemysłu chemicznego) emituje do atmosfery szkodliwe gazy i

pyły, które następnie, na skutek depozycji z powietrza

zanieczyszczają gleby.

W wyniku niewłaściwej działalności rolniczej do gleb i gruntów

przedostają się zanieczyszczenia pochodzące z użytych w

nadmiarze nawozów mineralnych i organicznych. Szczególnie

niebezpieczne związki pochodzące z tej gałęzi gospodarki to

pestycydy i inne środki ochrony roślin. Bardzo szkodliwe działanie

dla środowiska mają wszelkie zanieczyszczenia nawozów

sztucznych. Przykładem może tu być kadm, występujący w

nawozach fosforowych.

Najbardziej zanieczyszczone gleby występują w pobliżu dróg i

autostrad. Zawierają zwiększone ilości niebezpiecznych związków

ołowiu i tlenków azotu. Na skutek posypywania powierzchni dróg

solami, gleby i grunty w pobliżu szlaków komunikacyjnych są

silnie zasolone.

Znaczne ilości szkodliwych zanieczyszczeń przedostają się do gleb

wraz ze ściekami komunalnymi. Zawierają one m.in. detergenty

oraz drobnoustroje chorobotwórcze.

Skutki

zanieczyszczania gleb

Zanieczyszczenia zmieniają gleby pod względem chemicznym,

fizycznym i biologicznym.

Szkodliwe substancje zmieniają w znaczny sposób odczyn gleb.

Zwiększone zakwaszenie lub alkalizacja gleb negatywnie wpływa na

stan mikrofauny i mikroflory glebowej. Na skutek tego zmniejsza się

szybkość rozkładu organicznych szczątek roślinnych i zwierzęcych i

tworzenia humusu. Ograniczony rozwój bakterii azotowych powoduje

zmniejszenie tempa nitryfikacji (utlenianie NH

do NO

, głównie przez

bakterie z grupy Nitrosomonas) i denitryfikacji (redukcja azotanów do

lub azotu cząsteczkowego N

, najczęściej przez bakterie z grupy

Pseudomonas lub Nitrocallus). Zmniejsza się ich wartość użytkowa.

Gleby o zmienionym odczynie stają się mniej urodzajne, co ujawnia się

w zmniejszonej ilości i jakości plonów. Na zmniejszenie odczynu pH

gleby (zwiększenie kwasowości) mają wpływ również tzw. kwaśne

deszcze, będące konsekwencją nadmiernego zanieczyszczania

powietrza atmosferycznego. Opisałem je dokładniej w dziale Skutki

zanieczyszczania powietrza. Na nadmierną alkalizację gleb wpływa

niewłaściwe wapnowanie oraz zanieczyszczenia pyłowe.

Bardzo groźnymi dla roślin zanieczyszczeniami gleb są azotany.

Powodują one znaczne zmniejszenie odporności roślin na choroby i

szkodniki. Rośliny pochodzące z zanieczyszczonych terenów zawierają

toksyczne substancje. Po spożyciu mogą więc powodować u ludzi

zatrucia pokarmowe.

Zanieczyszczenia gleb mogą ulegać depozycji do środowiska wodnego

na skutek wymywania szkodliwych substancji. Powodują tym samym

zanieczyszczenie wód.

Ochrona i

rekultywacja gleb

Aby nie dopuścić do całkowitego zniszczenia gleb, powinniśmy zacząć

przeciwdziałać pogarszaniu stanu gleb i gruntów na skutek działalności

człowieka. Gleby zdewastowane na skutek działalności człowieka należy

rekultywować - przywrócić im dawną funkcję biologiczną i wartość użytkową.

Degradacja gleb może zostać ograniczona w wyniku przeprowadzenia

odpowiednich zabiegów agrotechnicznych. Aby przywrócić glebie jej pierwotną

zawartość składników mineralnych w naturalnych proporcjach, należy

uzupełniać niedobory ważnych dla życia pierwiastków. W celu niedopuszczenia

do nadmiernego zakwaszania gleb, należy odpowiednio korygować odczyn pH

gleby, np. poprzez wapnowanie. Obecnie w Polsce około 80% gleb wymaga

stałego wapnowania.

Gleby całkowicie zniszczone przez przemysł mogą zostać odtworzone poprzez

pokrycie ich powierzchni grubą warstwą próchnicy lub warstwą

nietoksycznych odpadów. Jednak w przypadku gleb silnie zanieczyszczonych

substancjami toksycznymi nie wystarczy już tylko pokrycie ich powierzchni

nową warstwą. Takim glebom można przywrócić ich dawną wartość użytkową

jedynie w wyniku dość kosztownej neutralizacji za pomocą odpowiednich

środków chemicznych.

Formą ochrony gleb może być również właściwa lokalizacja dróg i innych

szlaków komunikacyjnych względem żyznych, urodzajnych gleb.

Od roku 1995 wszystkie grunty rolne i leśne chronione są specjalną ustawą

mającą na celu zapobieganie negatywnym wpływom miast i działalności

przemysłowej.

Nie możemy wyczerpać wszystkich zasobów środowiska. Mamy

moralny obowiązek nie tylko dążyć do zachowania własnego

pokolenia, ale zachowania gatunku ludzkiego wraz ze

środowiskiem, które mu zapewni egzystencję. Nasz moralny

obowiązek zachowania środowiska wraz z organizmami

występującymi w nim należy uświadomić szerokim rzeszom

społecznym. W obecnej sytuacji wydaje się konieczne

tworzenie banków genów i przechowanie ich dla zachowania

czystych linii gatunków.