PODSTAWY 

IMMUNOLOGII

www.amp.edu.pl/immuno

Jan Żeromski

 

 

WPROWADZENIE DO 

IMMUNOLOGII

• Układ odpornościowy (UO): 

odporność wrodzona i nabyta,

• Rozwój UO,
• Komórki i tkanki UO,
• Cytokiny,
• Antygeny,
• Immunopatologia.

 

 

DWA TYPY ODPORNOŚCI

 

Nieswoista (wrodzona)

• Fizyczne i chemiczne bariery
• Lizozym
• Białka ostrej fazy
• Układ dopełniacza
• Cytokiny (chemokiny)
• Receptory Toll-podobne i inne
• Fagocyty (granulocyty, 

makrofagi)

• Komórki NK (Natural Killers)
• Komórki dendrytyczne

 

Swoista

 (nabyta)

• Limfocyty B

– Przeciwciała

• Limfocyty T

 

 

CECHY ODPORNOŚCI 

WRODZONEJ

• Istnieje od urodzenia
• Obecna u wszystkich zwierząt
• Reaguje tylko przeciwko substancjom 

drobnoustrojów

• Jej swoistość polega na rozpoznawaniu 

makromolekuł występujących tylko na 

drobnoustrojach („wzory molekularne 

związane z patogenami” – PAMP)

• Warunkuje skuteczną odpowiedź 

odporności nabytej

 

 

MECHANIZMY ODPORNOŚCI 

WRODZONEJ – AKTYWATORY 

NEUTROFILI

• Uwalniane z bakterii N-

formylowane peptydy(FMLP)

• Składowe dopełniacza (iC3b)
• Leukotrieny (produkty 

metabolizmu kwasu 
arachidonowego) 

• Cytokiny (TNF, IL-8, GM-CSF)

 

 

INNE BIAŁKA ODPORNOŚCI 

WRODZONEJ

•

Kolektyny: białka wiążące węglowodany 
-lektyna wiążąca mannozę (MBL), 
konglutyniny

•

Białka surfaktanta w pęcherzykach płucnych

•

Białka ostrej fazy (amyloid AA, 
ceruloplazmina,  transferyna, białko C-
reaktywne, α1-antytrypsyna

•

Cekropiny, magaininy, defenzyny (antybiotyki 
peptydowe komórek) – pow. lizę bakterii

 

 

EFEKTY BIOLOGICZNE 

AKTYWACJI UKŁADU 

DOPEŁNIACZA 

1)

• Ułatwia zabijanie bakterii
• Oczyszczanie z kompleksów immunol.
• Indukowanie i wzmaganie odpowiedzi 

humoralnej

• Szkodliwy w przypadku aktywacji na 

dużą skalę np. w posocznicy 

bakteriami Gram ujemnymi, w 

martwicy tkanek, w autoimmunizacji

 

 

EFEKTY BIOLOGICZNE 

AKTYWACJI UKŁADU 

DOPEŁNIACZA 

2)

• Chemotaksja (wędrówka komórek do 

miejsc infekcji)

• Opsonizacja (ułatwianie fagocytozy)
• Wzrost przepływu krwi
• Zwiększona przepuszczalność naczyń
• Niszczenie błony komórkowej
• Uwalnianie mediatorów zapalnych z 

komórek tucznych

 

 

SIEĆ CYTOKIN

• INTERLEUKINY

 

- ukierunkowują inne komórki do podziałów i różnicowania

• INTERFERONY 

- typ I (alpha/beta), typ 2-gamma

• CZYNNIKI  STYMULUJĄCE KOLONIE

 (colony stimulating 

factors -CSF) 

– warunkują rozwój i różnicowanie komórek macierzystych 

w szpiku 

• CHEMOKINY

 

– powodują ukierunkowany ruch komórek 

• INNE

 – 

TNF



, TNF



, TGF



  

– zaangażowane w procesach zapalnych, cytotoksyczności 

a także immunosupresji

 

 

RECEPTORY TOLL-PODOBNE 

(TLR)

•

Obecne na niemal wszystkich komórkach 

układu odpornościowego i na wielu innych

•

Rozpoznają tzw. wzory molekularne 

tzn.struktury chemiczne znamienne dla 

drobnoustrojów (LPS, peptydoglikany, CpG 

DNA, wirusowy RNA itd.)

•

Związanie TLR z ligandem    aktywacja 

komórki (transdukcja sygnału)      produkcja 

cytokin 

•

U człowieka 11 typów TLR ale są one obecne 

już u muszki owocowej 

 

 

CECHY ODPORNOŚCI 

NABYTEJ

 

1.

Swoistość

2.

Różnorodność

3.

Pamięć

4.

Wzmożona odpowiedź przy kolejnym 
kontakcie z tym samym antygenem

5.

Samoograniczanie

6.

Rozróżnianie między swój-obcy

 

 

ANTYGENY

• TD (thymus dependent) – grasiczo 

zależne

• TI-1 (thymus independent) – 

grasiczo niezależne 1 – poliklonalne 

aktywatory limf.B (LPS, dextran)

• TI-2 – poliwalentne, częściowo 

grasiczo niezależne (ficoll, 

polisacharydy pneumokoków i inne)

 

 

CZĄSTECZKI WIĄŻĄCE 

ANTYGEN

1. Błonowe Ig
2. Receptory limf. T (TCR T-cell 

receptors)

3. HLA (MHC) klasy I
4. HLA (MHC) klasy II
5. Cząsteczki wrodzonej odporności 

(lektyny i inne)

 

 

GŁÓWNA FUNKCJA KOMÓREK 

ZAANGAŻOWANYCH W ODPOWIEDŹ 

IMMUNOLOGICZNĄ

• Limf.B

 

- rozpoznanie antygenu i 

  produkcja przeciwciał,

• Plazmocyty

- produkcja przeciwciał,

• Limf.Th

 

- pomoc w odpowiedzi 

immunologicznej, produkcja cytokin,

• Limf.Treg 

-

 

hamowanie odpowiedzi immunol., 

produkcja cytokin.

• Limf.Tc

 

- zabijanie komórek docelowych.

• Komórki NK

  - zdolne do zabicia komórek 

zainfekowanych wirusem i 

nowotworowych.

• Komórki dendrytyczne

 - prezentują antygeny 

limfocytom

 

 

WŁAŚCIWOŚCI KOMÓREK 

PREZENTUJĄCYCH ANTYGEN

• Zdolność do pobrania i częściowej 

degradacji antygenu,

• Ekspresja cząsteczek MHC (klasy I i 

II), 

• Ekspresja dodatkowych cząsteczek 

interakcji między komórkami 
(cząsteczki adhezyjne),

• Wydzielanie cytokin

 

 

FAZY ODPOWIEDZI 

IMMUNOLOGICZNEJ

• Faza rozpoznania – wiązanie obcego 

antygenu do swoistych receptorów

• Faza aktywacji: a/proliferacja klonu 

limfocytów, b/różnicowanie komórek 
proliferujących

• Faza efektorowa (wykonawcza): 

cytotoksyczność, wydzielanie cytokin 
itp.

 

 

 

LIMFOCYTY CD4 Th1 i Th2 

– PROFIL PRODUKOWANYCH 

CYTOKIN

 

Th1

Th2

IL-2        IL-4
IFN-gamma
Limfotoksyna –beta      IL-5

       IL-6
       IL-10
       IL-13

 

 

IMMUNOPATOLOGIA

• Nadwrażliwość 

– nadmierna odpowiedź 

immunologiczna (OI)

• Niedobory immunologiczne

 

– nieefektywna OI

• Autoimmunizacja

 

– reakcja na własne antygeny

• Odrzucanie przeszczepu

 

 

KONIEC – Uff!!

         Dziękuję za uwagę!