DIAGNOSTYKA

LABORATORYJNA

To dział medycyny zajmujący się

dostarczaniem informacji o stanie

zdrowia pacjenta na podstawie

badań materiału biologicznego.

Przedmiotem badań są wybrane

cechy fizyczne, morfologiczne,

biochemiczne, immunologiczne

przydatne w różnicowaniu zdrowia i

choroby oraz w ocenie funkcji

narządów i tkanek.

Diagnostyka Laboratoryjna

Aby racjonalnie wykorzystać informacje
dostarczane przez diagnostykę lekarz powinien
posiadać podstawową wiedzę z zakresu:

– Zaburzeń na poziomie molekularnym i subkomórkowym,

które powodują choroby lub są ich następstwem

– Zmian wywołanych przez te zaburzenia w ilościowym lub

jakościowym składzie materiału biologicznego

– Rodzaju stosowanych i dostępnych testów

laboratoryjnych oraz właściwych dla nich wymagań
przedanalitycznych

– Zasad doboru badań odpowiednich do rozwiązania

określonego problemu medycznego

– Zasad interpretacji wyników badań z uwzględnieniem

czynników wpływających i wiarygodności diagnostycznej

Racjonalna Diagnostyka

Laboratoryjna

Uzyskanie prawidłowego rozpoznania przy
optymalnym nakładzie środków, czyli:

– Stosowanie właściwych metod diagnostycznych (badania

powinny się uzupełniać a nie powielać)

– Interpretowanie wszystkich wyników

– nie zlecanie badań diagnostycznych przed zakończeniem

pełnego badania lekarskiego

Diagnostyka Laboratoryjna

I. Faza Przedanalityczna
II. Faza Analityczna
III. Faza Postanalityczna
IV. Znajomość Kosztów

Faza przedanalityczna

• Rodzaje próbek:

– krew
– mocz
– płyn mózgowo-rdzeniowy
– punktaty
– ślina
– kał
– rozmazy

• Dezynfekcja skóry
• Pobieranie próbek
• Transport próbek

Faza przedanalityczna

Możliwość popełnienia błędu

Czynniki wpływające zmieniające się w krótkim
czasie:

• Błąd przy przygotowaniu chorego
• Czas pobrania w przebiegu choroby
• Hemoliza wywołana sztucznie
• Zbyt późne oddzielenie surowicy
• Metabolizm in vitro
• Niedostateczne wymieszanie próbek
• Zanieczyszczenie próbek
• Rozcieńczenie
• Niewłaściwy rodzaj próbki
• Transport i przechowywanie
• Używki, leki, choroba
• Wysiłek fizyczny, stres

Faza przedanalityczna

Możliwość popełnienia błędu

Czynniki wpływające nie zmieniające się lub

utrzymujące się długotrwale:

• Wiek, płeć
• Faza cyklu miesięcznego, ciąża
• Masa, powierzchnia ciała
• Pochodzenie etniczne

Faza przedanalityczna

Możliwość popełnienia błędu

Czynniki zakłócające:

• Hemoliza, żółtaczka, lipemia
• Probówki wirówkowe z żelem
• Leki
• Przeciwciała heterogenne i autoprzeciwciała
• Nadmiar antygenu, reakcje krzyżowe i brak

swoistości

• Zużycie substratu

Faza analityczna

• Dokładność

– Absolutna
– Porównywalna
– Ograniczona przez metodę

• Precyzja

– Odchylenie standardowe

– Współczynnik zmienności

• Zapewnienie jakości – kontrola jakości

1

SD

2

_













 







n

x

x

i

100

x

SD

CV(%)

_





Faza postanalityczna

Interpretacja wyników

• Zakresy referencyjna
• Czułość i swoistość

• Wartość predykcyjna

100

ujemne

fałałszyw

dodatnie

prawdziwie

dodatnie

prawdziwie

(%)

zna

diagnostyc

czulosc







100

dodatnie

faszywie

ujemne

prawdziwie

ujemne

prawdziwie

(%)

zna

diagnostyc

swoistosc







wyst.)

cz.

-

(100

sw)

-

(100

wyst.

cz.

czul.

wyst.

cz.

czul.

a

predykcyjn

wart.

dodat.











wyst.

cz.

czul.)

-

(100

wyst.)

cz.

-

(100

sw.

wyst.)

cz.

-

(100

sw.

a

predykcyjn

wart.

ujem.











Faza postanalityczna

Interpretacja wyników

• Częstość występowania choroby i wskazania do

badań

• Krytyczna różnica
• Wiarygodność

– Wartości skrajne
– Konstelacje wyników
– Kontrola przebiegu, porównanie z poprzednim wynikiem
– Wyniki oczekiwane w odniesieniu do choroby

• Wybór badań i interpretacja

Znajomość kosztów

Zależność między kosztami a korzyściami

– Znaczenie ustalenia rozpoznania i kontroli

leczenia

– Diagnostyka etapowa
– „Ceny”