XLV. Antybiotyki peptydowe, ansamycynowe oraz o

XLV. Antybiotyki peptydowe, ansamycynowe oraz o

budowie różnej

budowie różnej

●

●

antybiotyki zbudowane wyłącznie z

antybiotyki zbudowane wyłącznie z

aminokwasów o

aminokwasów o

budowie

budowie

●●

●●

pierścieniowej (gramicydyna S)

pierścieniowej (gramicydyna S)

●●

●●

łańcuchowej (gramicydyna A)

łańcuchowej (gramicydyna A)

●

●

antybiotyki (peptolidy)

antybiotyki (peptolidy)

●●

●●

oprócz aminokwasów zawierają dodatkowe

oprócz aminokwasów zawierają dodatkowe

składniki

składniki

●●●

●●●

kwas α,γ-diaminomasłowy

kwas α,γ-diaminomasłowy

kwas L( + )-6-metylooktanowy

kwas L( + )-6-metylooktanowy

(polimyksyna)

(polimyksyna)

●●●

●●●

układy heterocykliczne (wiomycyna,

układy heterocykliczne (wiomycyna,

bacytracyna)

bacytracyna)

●

●

depsypeptydy – streptograminy

depsypeptydy – streptograminy

●●

●●

oprócz wiązań peptydowych zawierają

oprócz wiązań peptydowych zawierają

ugrupowania laktonowe lub estrowe

ugrupowania laktonowe lub estrowe

(pristynamycyna)

(pristynamycyna)

●

●

antybiotyki glikopeptydowe

antybiotyki glikopeptydowe

●●

●●

zbudowane z aminokwasów i

zbudowane z aminokwasów i

sacharydów lub

sacharydów lub

aminosacharydów (np. wankomycyna)

aminosacharydów (np. wankomycyna)

●

●

antybiotyki lipopeptydowe (np.

antybiotyki lipopeptydowe (np.

daptomycyna)

daptomycyna)

Gramicydyny

Gramicydyny

●

●

symetrycznie 5 aminokwasów

symetrycznie 5 aminokwasów

Gramicydyna A

Gramicydyna A

●

●

wytwarzane przez

wytwarzane przez

Bacillus i Actinomycetales

Bacillus i Actinomycetales

●

●

charakter zasadowy

charakter zasadowy

●●

●●

w lecznictwie stosowane są przeważnie

w lecznictwie stosowane są przeważnie

w postaci

w postaci

chemicznie trwalszych chlorowodorków

chemicznie trwalszych chlorowodorków

●

●

działają na

działają na

●●

●●

bakterie Gram-dodatnie

bakterie Gram-dodatnie

●●

●●

niektóre grzyby

niektóre grzyby

●●

●●

pierwotniaki

pierwotniaki

●

●

silne działanie niepożądane

silne działanie niepożądane

●●

●●

gramicydyna stosowana jest wyłącznie

gramicydyna stosowana jest wyłącznie

zewnętrznie

zewnętrznie

●●●

●●●

maści

maści

●●●

●●●

roztwory

roztwory

Polimyksyny

Polimyksyny

●

●

zasadowe peptydy

zasadowe peptydy

●

●

wytwarzane przez

wytwarzane przez

Bacillus polymyxa

Bacillus polymyxa

●

●

stosowane są głównie

stosowane są głównie

●●

●●

polimyksyna B (D-fenyloalanina)

polimyksyna B (D-fenyloalanina)

●●

●●

kolistyna - polimyksyna E

kolistyna - polimyksyna E

1

1

(D-leucyna)

(D-leucyna)

●

●

stosowane

stosowane

●●

●●

w postaci siarczanów

w postaci siarczanów

●●

●●

w postaci mniej toksycznych

w postaci mniej toksycznych

metanosulfonianów

metanosulfonianów

●

●

działają na bakterie Gram-ujemne

działają na bakterie Gram-ujemne

●

●

hamują wzrost

hamują wzrost

Pseudomonas aeruginosa

Pseudomonas aeruginosa

●

●

rzadko stosuje się je pozajelitowo

rzadko stosuje się je pozajelitowo

Bacytracyna

Bacytracyna

●

●

mieszanina kilku peptydów o podobnej

mieszanina kilku peptydów o podobnej

budowie

budowie

●

●

działa na

działa na

●●

●●

bakterie Gram-dodatnie

bakterie Gram-dodatnie

●●

●●

niektóre Gram-ujemne

niektóre Gram-ujemne

●

●

silne działanie nefrotoksyczne

silne działanie nefrotoksyczne

●●

●●

stosowana jest wyłącznie miejscowo

stosowana jest wyłącznie miejscowo

●●

●●

w zakażeniach

w zakażeniach

●●●

●●●

skóry

skóry

●●●

●●●

błon śluzowych

błon śluzowych

Wiomycyna

Wiomycyna

●

●

pierścieniowy peptyd

pierścieniowy peptyd

●

●

zawiera

zawiera

●●

●●

silnie zasadowe aminokwasy

silnie zasadowe aminokwasy

●●

●●

lizynę

lizynę

●●

●●

kwas

kwas

α,β

α,β

-diaminopropionowy

-diaminopropionowy

●●

●●

chromoforowy układ heterocykliczny -

chromoforowy układ heterocykliczny -

wiomycydyna

wiomycydyna

●●●

●●●

pochodna pirymidyny

pochodna pirymidyny

●

●

wchłania się bardzo słabo z przewodu

wchłania się bardzo słabo z przewodu

pokarmowego

pokarmowego

●

●

stosowana pomocniczo w leczeniu gruźlicy

stosowana pomocniczo w leczeniu gruźlicy

antybiotyki o budowie depsypeptydów

antybiotyki o budowie depsypeptydów

Sterptograminy

Sterptograminy

●

●

stosowane w zakażeniach spowodowanych

stosowane w zakażeniach spowodowanych

przez

przez

oporne gronkowce

oporne gronkowce

●

●

półsyntetyczne streptograminy

półsyntetyczne streptograminy

●●

●●

aktywne wobec opornych szczepów

aktywne wobec opornych szczepów

bakterii

bakterii

z rodzajów

z rodzajów

●●●

●●●

Staphylococcus

Staphylococcus

●●●

●●●

Streptococcus

Streptococcus

●●●

●●●

Enterococcus

Enterococcus

●●

●●

pochodne wirginiamycyny

pochodne wirginiamycyny

●●●

●●●

kinuprystyna (quinupristinum,

kinuprystyna (quinupristinum,

Quinupristirin)

Quinupristirin)

●●●

●●●

dalfoprystyna (dalfopristinum)

dalfoprystyna (dalfopristinum)

●●●●

●●●●

mieszanina, pod nazwą

mieszanina, pod nazwą

Synercid

Synercid

antybiotyki glikopeptydowe

antybiotyki glikopeptydowe

Wankomycyna

Wankomycyna

●

●

wyizolowana ze

wyizolowana ze

Streptomyces orientalis

Streptomyces orientalis

● ●

● ●

trójpierścieniowy heptapeptyd +

trójpierścieniowy heptapeptyd +

glukoza +

glukoza +

wankozamina

wankozamina

Teikoplanina

Teikoplanina

●

●

wyizolowana z

wyizolowana z

Actinoplanes teichomyceticus

Actinoplanes teichomyceticus

●●

●●

mieszanin

mieszanin

a

a

6 substancji o zbliżonej

6 substancji o zbliżonej

budowie

budowie

●●●

●●●

r

r

óżnią

óżnią

się jedynie w części

się jedynie w części

acylowej

acylowej

glukozaminy

glukozaminy

●

●

czteropierścieniowy heptapeptyd + 3 cukry

czteropierścieniowy heptapeptyd + 3 cukry

●

●

glikoproteiny

glikoproteiny

●●

●●

wiążą się silnie z białkami

wiążą się silnie z białkami

●●

●●

nie są metabolizowane

nie są metabolizowane

●●

●●

wydalane są bardzo długo z moczem

wydalane są bardzo długo z moczem

●●

●●

działają głównie na bakterie Gram-dodatnie

działają głównie na bakterie Gram-dodatnie

●

●

wankomycyna stosowana jest głównie

wankomycyna stosowana jest głównie

●●

●●

w zakażeniach gronkowcowych opornych na

w zakażeniach gronkowcowych opornych na

inne

inne

antybiotyki

antybiotyki

●●

●●

w

w

rzekomobłoniastym zapaleniu jelit.

rzekomobłoniastym zapaleniu jelit.

●

●

zaburzają transport substancji potrzebnych

zaburzają transport substancji potrzebnych

do

do

budowy ściany komórki bakteryjnej

budowy ściany komórki bakteryjnej

antybiotyki lipopeptydowe

antybiotyki lipopeptydowe

D

D

aptomycyna (daptomycinum,

aptomycyna (daptomycinum,

Dapci

Dapci

n

n

)

)

●

●

d

d

aptomycyna ma strukturę pierścieniowo-

aptomycyna ma strukturę pierścieniowo-

łańcuchową

łańcuchową

●●

●●

w tworzeniu łańcucha bocznego bierze

w tworzeniu łańcucha bocznego bierze

udział

udział

10

10

-

-

węglowy kwas kaprynowy

węglowy kwas kaprynowy

●●

●●

z

z

amknięcie pierścienia następuje

amknięcie pierścienia następuje

poprzez

poprzez

wiązanie laktonowe

wiązanie laktonowe

●●

●●

czter

czter

y

y

grup

grup

y

y

-

-

COOH

COOH

●

●

d

d

aptomycyna działa na

aptomycyna działa na

●●

●●

niektóre enterokoki

niektóre enterokoki

●●

●●

gronkowce oporne na wankomycynę

gronkowce oporne na wankomycynę

●

●

ramoplanina (ramoplaninum)

ramoplanina (ramoplaninum)

●●

●●

antybiotyk lipidowo-sacharydowo-

antybiotyk lipidowo-sacharydowo-

peptydowy

peptydowy

●● biosyntetyzowany przez

●● biosyntetyzowany przez

Actinoplanes species

Actinoplanes species

●●

●●

działa na bakterie Gram-dodatnie

działa na bakterie Gram-dodatnie

●●

●●

stosowany miejscowo

stosowany miejscowo

Antybiotyki ansamycynowe

Antybiotyki ansamycynowe

Rifamycyny

Rifamycyny

●

●

wyodrębnione ze

wyodrębnione ze

Streptomyces mediterranei

Streptomyces mediterranei

●

●

n

n

ajaktywniej

ajaktywniej

a

a

z tych antybiotyków jest

z tych antybiotyków jest

rifamycyna

rifamycyna

B

B

(rifamycinum B

(rifamycinum B

)

)

●

●

i

i

stotnym fragmentem jest układ

stotnym fragmentem jest układ

chromoforowy

chromoforowy

naftochinonu

naftochinonu

●●

●●

h

h

ydrochin

ydrochin

on-

on-

chino

chino

n

n

Rifampicyna

Rifampicyna

●

●

aktywna w stosunku do bakterii

aktywna w stosunku do bakterii

●●

●●

Gram-dodatnich (szczególnie gronkowców)

Gram-dodatnich (szczególnie gronkowców)

●●

●●

Gram-ujemnych

Gram-ujemnych

●●

●●

działa silnie na

działa silnie na

Mycobacterium tuberculosis

Mycobacterium tuberculosis

Rifamycyna

Rifamycyna

●

●

hamuje syntezę białka bakteryjnego

hamuje syntezę białka bakteryjnego

●

●

wiąże się z polipeptydowym łańcuchem

wiąże się z polipeptydowym łańcuchem

polimerazy

polimerazy

●

●

uniemożliwia biosyntezę mRNA

uniemożliwia biosyntezę mRNA

●

●

hepatotoksyczna

hepatotoksyczna

●●

●●

w komórkach wątroby jest ona

w komórkach wątroby jest ona

metabolizowana

metabolizowana

deacetylorifampicyny

deacetylorifampicyny

●

●

otrzymano nowe związki o charakterze

otrzymano nowe związki o charakterze

estrów, amidów i hydrazydów

estrów, amidów i hydrazydów

Rifabutyna

Rifabutyna

●

●

duża lipofilność

duża lipofilność

●

●

w przypadkach zakażeń wywołanych przez

w przypadkach zakażeń wywołanych przez

Mycobacterm avium

Mycobacterm avium

●

●

infekcje gruźlicze występują przede

infekcje gruźlicze występują przede

wszystkim u osób

wszystkim u osób

o obniżonej odporności immunologicznej (w

o obniżonej odporności immunologicznej (w

AIDS)

AIDS)

Antybiotyki o różnej budowie

Antybiotyki o różnej budowie

Nowobiocyna

Nowobiocyna

●

●

wprowadzona do lecznictwa w latach 1955-1956

wprowadzona do lecznictwa w latach 1955-1956

●

●

skuteczna w zakażeniach gronkowcami

skuteczna w zakażeniach gronkowcami

penicylinoopornymi

penicylinoopornymi

●

●

glikozyd

glikozyd

●

●

część cukrową stanowi sacharyd nowioza

część cukrową stanowi sacharyd nowioza

●

●

aglikonem natomiast jest kwas nowobiocynowy

aglikonem natomiast jest kwas nowobiocynowy

●

●

związek ma charakter kwasowy

związek ma charakter kwasowy

●●

●●

tworzy stosunkowo mało trwałą sól

tworzy stosunkowo mało trwałą sól

jednosodową

jednosodową

●

●

wrażliwana działanie światła

wrażliwana działanie światła

●

●

stosowana jest przeważnie doustnie

stosowana jest przeważnie doustnie

●

●

działa bakteriostatycznie głównie na

działa bakteriostatycznie głównie na

bakterie Gram-

bakterie Gram-

dodatnie

dodatnie

●●

●●

w wyższych stężeniach także

w wyższych stężeniach także

bakteriobójczo

bakteriobójczo

●

●

zaburza replikację DNA poprzez wpływ na

zaburza replikację DNA poprzez wpływ na

podjednostkę gyrazę bakteryjną

podjednostkę gyrazę bakteryjną

Kwas fusydowy

Kwas fusydowy

●

●

układ steroidowy wśród antybiotyków jest

układ steroidowy wśród antybiotyków jest

rzadko

rzadko

spotykany

spotykany

●

●

wyodrębniony przez badaczy duńskich z grzyba

wyodrębniony przez badaczy duńskich z grzyba

Fusidium coccineum

Fusidium coccineum

●

●

działa bakteriostatycznie głównie na bakterie

działa bakteriostatycznie głównie na bakterie

Gram-

Gram-

dodatnie

dodatnie

●

●

stosowany

stosowany

●●

●●

w zakażeniach gronkowcowych opornych na

w zakażeniach gronkowcowych opornych na

inne

inne

antybiotyki

antybiotyki

●●

●●

przeważnie doustnie

przeważnie doustnie

●●

●●

miejscowo

miejscowo

●●

●●

rzadziej dożylnie

rzadziej dożylnie

Mupirocyna

Mupirocyna

●

●

biosyntetyzowana przez

biosyntetyzowana przez

Pseudomonas

Pseudomonas

fluorescens

fluorescens

●

●

hamuje biosyntezę białka bakteryjnego

hamuje biosyntezę białka bakteryjnego

●

●

działa bakteriostatycznie

działa bakteriostatycznie

●●

●●

w wyższych stężeniach także

w wyższych stężeniach także

bakteriobójczo

bakteriobójczo

●

●

wąski zakres działania

wąski zakres działania

●●

●●

głównie na gronkowce i paciorkowce

głównie na gronkowce i paciorkowce

●●

●●

stosowana jest wyłącznie miejscowo

stosowana jest wyłącznie miejscowo

●●

●●

w surowicy krwi ulega rozkładowi

w surowicy krwi ulega rozkładowi

wpływem

wpływem

esteraz

esteraz

Fosfomycyna

Fosfomycyna

Kwas 1,2-epoksypropylofosfonowy

Kwas 1,2-epoksypropylofosfonowy

●

●

stosowana infuzyjnie w postaci soli

stosowana infuzyjnie w postaci soli

dwusodowej

dwusodowej

●

●

hamuje proces budowy ściany bakteryjnej

hamuje proces budowy ściany bakteryjnej

●

●

działa bakteriobójczo

działa bakteriobójczo

●

●

wykazuje szeroki zakres działania

wykazuje szeroki zakres działania