Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

Oddział Kardiochirurgii Szpital im J Strusia, Poznań

Oddział Kardiochirurgii Szpital im J Strusia, Poznań

Kierownik: Prof. dr hab. Ryszard Kalawski

Kierownik: Prof. dr hab. Ryszard Kalawski

Zakład Profilaktyki Chorób Układu Krążenia

Zakład Profilaktyki Chorób Układu Krążenia

Kierownik: Prof. dr hab. Tomasz Siminiak

Kierownik: Prof. dr hab. Tomasz Siminiak

Dr

Dr

n med

n med

Krzysztof Greberski

Krzysztof Greberski

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

definicja

definicja



Nadciśnienie tętnicze (HA, AH)

Nadciśnienie tętnicze (HA, AH)

(łac. hypertonia arterialis) -

(łac. hypertonia arterialis) -

choroba układu krążenia, która

choroba układu krążenia, która

charakteryzuje się stale lub

charakteryzuje się stale lub

okresowo podwyższonym

okresowo podwyższonym

ciśnieniem tętniczym krwi.

ciśnieniem tętniczym krwi.

Epidemiologia

Epidemiologia



W 2000 roku 972 miliony dorosłych

W 2000 roku 972 miliony dorosłych

ludzi na świecie chorowało na HA

ludzi na świecie chorowało na HA



W 2025 będzie na świecie 1,5

W 2025 będzie na świecie 1,5

miliarda osób z nadciśnieniem

miliarda osób z nadciśnieniem



W Polsce rozpowszechnienie

W Polsce rozpowszechnienie

nadciśnienia- 29%

nadciśnienia- 29%



W Polsce prawidłowa kontrola wśród

W Polsce prawidłowa kontrola wśród

wszystkich chorych jedynie

wszystkich chorych jedynie

12,5%,dla porównania - w USA 31%.

12,5%,dla porównania - w USA 31%.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



Zdecydowana większość (ponad

Zdecydowana większość (ponad

90%) przypadków nadciśnienia

90%) przypadków nadciśnienia

jaki ma charakter?

jaki ma charakter?



Etiologia nadciśnienia tętniczego

Etiologia nadciśnienia tętniczego

pierwotnego nie została w pełni

pierwotnego nie została w pełni

ustalona.

ustalona.



Pozostałe przypadki to choroba o

Pozostałe przypadki to choroba o

charakterze wtórnym

charakterze wtórnym

Przyczyny nadciśnienia

Przyczyny nadciśnienia

tętniczego

tętniczego



1. Antyzdrowotny styl życia:

1. Antyzdrowotny styl życia:

•

•

•

dieta wysokoenergetyczna, bogata w tłuszcze nasycone, prowadzące

dieta wysokoenergetyczna, bogata w tłuszcze nasycone, prowadzące

do dodatniego bilansu energetycznego wskutek niedostatecznego

do dodatniego bilansu energetycznego wskutek niedostatecznego

wydatku energetycznego związanego z małą aktywnością fizyczną.

wydatku energetycznego związanego z małą aktywnością fizyczną.

•

•

•

wysokie spożycie alkoholi i soli,

wysokie spożycie alkoholi i soli,

•

•

•

małe spożycie owoców i warzyw,

małe spożycie owoców i warzyw,

•

•

•

intensywne palenie tytoniu.

intensywne palenie tytoniu.



2. Uwarunkowania genetyczne

2. Uwarunkowania genetyczne



3. Długotrwały stres Hałas powyżej 65 decybeli

3. Długotrwały stres Hałas powyżej 65 decybeli



4. Zmiany w tarczycy

4. Zmiany w tarczycy



5. Zmiany miąższowe i naczyniowe w nerkach, kamica nerkowa i

5. Zmiany miąższowe i naczyniowe w nerkach, kamica nerkowa i

stany zapalne nerek

stany zapalne nerek



6. Choroby nadnerczy

6. Choroby nadnerczy



7. Cukrzyca, głównie typu drugiego

7. Cukrzyca, głównie typu drugiego



8. Na stałe przyjmowane leki:

8. Na stałe przyjmowane leki:

•

•

•

przeciwreumatyczne

przeciwreumatyczne

•

•

•

przeciwzapalne

przeciwzapalne

•

•

•

hormonalne, zwłaszcza doustne środki antykoncepcyjne.

hormonalne, zwłaszcza doustne środki antykoncepcyjne.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze

-

-

pierwotne

pierwotne



Predyspozycje genetyczne do

Predyspozycje genetyczne do

adaptacji tętnic na częste

adaptacji tętnic na częste

pobudzenia współczulne odpowiadają

pobudzenia współczulne odpowiadają

za nadciśnienie pierwotne.

za nadciśnienie pierwotne.



Przebudowa ścian tętnic oporowych

Przebudowa ścian tętnic oporowych

prowadzi do wzrostu obwodowego

prowadzi do wzrostu obwodowego

oporu naczyniowego (TPR) i zmusza

oporu naczyniowego (TPR) i zmusza

serce do większej pracy.

serce do większej pracy.

Nadciśnienie tętnicze wtórne-

Nadciśnienie tętnicze wtórne-

przyczyny

przyczyny



choroby związane z nerkami

choroby związane z nerkami

•

choroby miąższowe

choroby miąższowe



ostre i przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych

ostre i przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych



zwyrodnienie

zwyrodnienie

wielotorbielowate

wielotorbielowate

nerek

nerek



wodonercze

wodonercze



nefropatia

nefropatia

cukrzycowa

cukrzycowa

•

choroby tętnic nerkowych

choroby tętnic nerkowych



zwężenie tętnicy nerkowej

zwężenie tętnicy nerkowej



inne przyczyny niedokrwienia nerek

inne przyczyny niedokrwienia nerek

•

nowotwory wydzielające

nowotwory wydzielające

reninę

reninę

•

zespoły pierwotnej retencji sodu (

zespoły pierwotnej retencji sodu (

zespół

zespół

Liddle'a

Liddle'a

,

,

zespół

zespół

Gordona

Gordona

)

)



choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego

choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego

•

choroby nadnerczy

choroby nadnerczy



hiperaldosteronizm

hiperaldosteronizm

pierwotny

pierwotny

wywołany gruczolakiem lub

wywołany gruczolakiem lub

przerostem nadnerczy

przerostem nadnerczy



guz

guz

chromochłonny

chromochłonny

nadnerczy

nadnerczy

(także

(także

przyzwojaki

przyzwojaki

)

)



zespół

zespół

Cushinga

Cushinga

•

akromegalia

akromegalia

•

choroby tarczycy (zwłaszcza

choroby tarczycy (zwłaszcza

nadczynność

nadczynność

)

)

•

nadczynność

nadczynność

przytarczyc

przytarczyc

•

zespół

zespół

rakowiaka

rakowiaka



choroby neurologiczne

choroby neurologiczne

•

zespół

zespół

Guillaina-Barrégo

Guillaina-Barrégo

•

tetraplegia

tetraplegia

•

zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe

zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe

•

rodzinna desautonomia

rodzinna desautonomia



koarktacja

koarktacja

aorty

aorty



nadciśnienie wywołane ciążą

nadciśnienie wywołane ciążą



zespół obturacyjnego

zespół obturacyjnego

bezdechu sennego

bezdechu sennego



ostry

ostry

stres

stres

(oparzenia, abstynencja alkoholowa u osób

(oparzenia, abstynencja alkoholowa u osób

uzależnionych, psychogenna hiperwentylacja,

uzależnionych, psychogenna hiperwentylacja,

hipoglikemia

hipoglikemia

,

,

okres okołooperacyjny)

okres okołooperacyjny)



hiperwolemia

hiperwolemia



leki - egzogenne hormony (

leki - egzogenne hormony (

estrogeny

estrogeny

,

,

kortykosteroidy

kortykosteroidy

,

,

erytropoetyna

erytropoetyna

,

,

sympatykomimetyki

sympatykomimetyki

,

,

cyklosporyna

cyklosporyna

,

,

takrolimus

takrolimus

,

,

inhibitory MAO

inhibitory MAO

)

)



substancje toksyczne:

substancje toksyczne:

amfetamina

amfetamina

,

,

kokaina

kokaina

,

,

metale ciężkie

metale ciężkie

Diagnostyka

Diagnostyka



pomiar ciśnienia tętniczego

pomiar ciśnienia tętniczego



dokładny wywiad

dokładny wywiad



badanie przedmiotowe

badanie przedmiotowe

W

W

ywiad

ywiad



dotychczasowy przebieg HA

dotychczasowy przebieg HA



objawy guza chromochłonnego i

objawy guza chromochłonnego i

hiperaldestoronizmu

hiperaldestoronizmu



przyjmowane leki

przyjmowane leki



obecność innych czynników ryzyka

obecność innych czynników ryzyka

sercowo-naczyniowego

sercowo-naczyniowego



objawy powikłań narządowych

objawy powikłań narządowych

Badania pomocnicze

Badania pomocnicze



morfologia krwi,

morfologia krwi,



glukoza na czczo,

glukoza na czczo,



poziom sodu i potasu,

poziom sodu i potasu,



kwas moczowy,

kwas moczowy,



kreatynina,

kreatynina,



lipidogram,

lipidogram,



badanie ogólne moczu,

badanie ogólne moczu,



EKG

EKG

Technika pomiaru ciśnienia

Technika pomiaru ciśnienia



po zapewnieniu pacjentowi kilku

po zapewnieniu pacjentowi kilku

minut odpoczynku w pozycji

minut odpoczynku w pozycji

siedzącej

siedzącej



Dokonuje się 2 pomiarów z

Dokonuje się 2 pomiarów z

zachowaniem dwuminutowej przerwy

zachowaniem dwuminutowej przerwy



na obu ramionach

na obu ramionach



Samokontrola ciśnienia pozwala na

Samokontrola ciśnienia pozwala na

uniknięcie "efektu białego fartucha"

uniknięcie "efektu białego fartucha"

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze



jest jednym z najważniejszych

jest jednym z najważniejszych

czynników ryzyka sercowo-

czynników ryzyka sercowo-

naczyniowego

naczyniowego



aż do chwili wystąpienia powikłań,

aż do chwili wystąpienia powikłań,

zwykle przebiega skrycie

zwykle przebiega skrycie



Podwyższone wartości ciśnienia

Podwyższone wartości ciśnienia

tętniczego wykrywane są w wyniku

tętniczego wykrywane są w wyniku

rutynowego badania lekarskiego

rutynowego badania lekarskiego

bądź incydentalnym pomiarem

bądź incydentalnym pomiarem

Objawy

Objawy



Przez wiele lat istniejącemu nadciśnieniu

Przez wiele lat istniejącemu nadciśnieniu

mogą nie towarzyszyć żadne objawy

mogą nie towarzyszyć żadne objawy

(

(

nietypowe:

nietypowe:

bóle

bóle

głowy

głowy

, nadmierna pobudliwość,

, nadmierna pobudliwość,

bezsenność

bezsenność

, łatwe męczenie, czasem uczucie kołatania

, łatwe męczenie, czasem uczucie kołatania

serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej

serca, zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej

)

)



Powikłania

Powikłania

:

:

•

uszkodzenie nerek (przewlekła niewydolność

uszkodzenie nerek (przewlekła niewydolność

nerek, aż do konieczności dializy),

nerek, aż do konieczności dializy),

•

układu krążenia (niewydolność mięśnia

układu krążenia (niewydolność mięśnia

sercowego, zawał serca)

sercowego, zawał serca)

•

powikłania ze strony układu nerwowego

powikłania ze strony układu nerwowego

(niedokrwienny udar mózgu, zespół otępienny

(niedokrwienny udar mózgu, zespół otępienny

)

)

Pacjenci z nadciśnieniem

Pacjenci z nadciśnieniem

tętniczym

tętniczym

Powikłania

Powikłania



przede wszystkim uszkodzenie nerek

przede wszystkim uszkodzenie nerek

(przewlekła

(przewlekła

niewydolność

niewydolność

nerek

nerek

, aż

, aż

do konieczności dializy

do konieczności dializy

)

)



układu krążenia (

układu krążenia (

niewydolność

niewydolność

mięśnia

mięśnia

sercowego

sercowego

,

,

zawał

zawał

serca

serca

)

)



powikłania ze strony układu

powikłania ze strony układu

nerwowego (niedokrwienny

nerwowego (niedokrwienny

udar

udar

mózgu

mózgu

,

,

zespół

zespół

otępienny

otępienny

)

)

Stadia nadciśnienia tętniczego

Stadia nadciśnienia tętniczego

wg WHO

wg WHO



I - brak zmian w narządach

I - brak zmian w narządach



II - przerost lewej komory

II - przerost lewej komory

serca

serca

i/lub

i/lub

retinopatia nadciśnieniowa I°/II° i/lub

retinopatia nadciśnieniowa I°/II° i/lub

białkomocz

białkomocz



III - nadciśnieniowe uszkodzenie

III - nadciśnieniowe uszkodzenie

serca

serca

(niewydolność lewokomorowa),

(niewydolność lewokomorowa),

nerek

nerek

(niewydolność nerek),

(niewydolność nerek),

mózgu

mózgu

i

i

oka

oka

(retinopatia III°/IV°)

(retinopatia III°/IV°)

Zapobieganie nadciśnieniu -

Zapobieganie nadciśnieniu -

zmiana stylu życia

zmiana stylu życia



istotnie obniża wartości ciśnienia

istotnie obniża wartości ciśnienia

tętniczego u osób z ciśnieniem

tętniczego u osób z ciśnieniem

podwyższonym

podwyższonym



może zapobiegać rozwojowi choroby

może zapobiegać rozwojowi choroby

u osób, które mają do niej

u osób, które mają do niej

genetycznie uwarunkowane

genetycznie uwarunkowane

skłonności

skłonności



normalizacja masy ciała,

normalizacja masy ciała,



przestrzeganie odpowiedniej diety

przestrzeganie odpowiedniej diety

(

(

w tym nienadużywanie alkoholu i

w tym nienadużywanie alkoholu i

soli, ograniczenie spożycia

soli, ograniczenie spożycia

tłuszczów

tłuszczów

,

,

zwłaszcza nasyconych

zwłaszcza nasyconych

)

)



zaprzestanie palenia tytoniu

zaprzestanie palenia tytoniu



zwiększenie aktywności fizycznej

zwiększenie aktywności fizycznej

Leczenie

Leczenie



lek

lek

i

i

hipotensyjn

hipotensyjn

e:

e:

•

inhibitory ACE (ACE-I)

inhibitory ACE (ACE-I)

•

antagoniści receptora angiotensynowego

antagoniści receptora angiotensynowego

(sartany, ARB)

(sartany, ARB)

•

β-blokery (β-adrenolityki)

β-blokery (β-adrenolityki)

•

blokery kanału wapniowego (antagoniści

blokery kanału wapniowego (antagoniści

wapnia)

wapnia)

•

diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne (grupa

diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne (grupa

leków moczopędnych)

leków moczopędnych)

•

inne leki hipotensyjne stopniowo tracące na

inne leki hipotensyjne stopniowo tracące na

znaczeniu (metyldopa, rezerpina)

znaczeniu (metyldopa, rezerpina)

Przełom nadciśnieniowy

Przełom nadciśnieniowy



Nagle wyst

Nagle wyst

ępujące HA z

ępujące HA z

uszkodzeniem narządów

uszkodzeniem narządów

wewnętrznych powodującym

wewnętrznych powodującym

zagrożenie życia

zagrożenie życia

•

Encefalopatia nadciśnieniowa

Encefalopatia nadciśnieniowa

•

Przeciążenie lewej komory (obrzęk płuc)

Przeciążenie lewej komory (obrzęk płuc)

•

Napad dusznicy bolesnej

Napad dusznicy bolesnej

•

Tętniak rozwarstwiający (ryzyko

Tętniak rozwarstwiający (ryzyko

wystąpienia)

wystąpienia)



Ebrantil

Ebrantil

(

(

zmniejszeni

zmniejszeni

e

e

napięcia układu

napięcia układu

sympatycznego

sympatycznego

)

)

, zmniejsza on opór

, zmniejsza on opór

naczyniowy.

naczyniowy.

•

D

D

awkowanie

awkowanie

:

:

w szybkim wstrzyknięciu

w szybkim wstrzyknięciu

dożylnym 12,5-50 mg, wstrzyknięcia można

dożylnym 12,5-50 mg, wstrzyknięcia można

powtarzać do dawki 100 mg na dobę lub we

powtarzać do dawki 100 mg na dobę lub we

wlewie dożylnym 200-250 mg w 500 ml 0,9%

wlewie dożylnym 200-250 mg w 500 ml 0,9%

NaCl. Zapewni to obniżenie wartości ciśnienia

NaCl. Zapewni to obniżenie wartości ciśnienia

do 160 - 170 mm Hg.

do 160 - 170 mm Hg.

•

Celem postępowania w przełomie nie jest

Celem postępowania w przełomie nie jest

obniżanie ciśnienia do wartości normalnych lecz

obniżanie ciśnienia do wartości normalnych lecz

do wartości bezpiecznych, bardzo szybko można

do wartości bezpiecznych, bardzo szybko można

obniżyć ciśnienie i doprowadzić do udaru

obniżyć ciśnienie i doprowadzić do udaru

niedorwiennego

niedorwiennego

!!!

!!!



Nitroprusydek sodu,

Nitroprusydek sodu,

•

bardzo szybki początek działania, silę

bardzo szybki początek działania, silę

działania zależną od wielkości dawki

działania zależną od wielkości dawki

oraz krótki czas działania (1-3 minut)

oraz krótki czas działania (1-3 minut)

•

lekiem z wyboru w stanach nagłych w

lekiem z wyboru w stanach nagłych w

nadciśnieniu.

nadciśnieniu.

•

D

D

awkowani

awkowani

e

e

wynosi 0,5 - 10 μg/kg/min

wynosi 0,5 - 10 μg/kg/min

PYTANIA?

PYTANIA?