UKŁAD

UKŁAD

MOCZOWY

MOCZOWY

SYSTEMA URINARIA

SYSTEMA URINARIA

FUNKCJE UKŁADU

FUNKCJE UKŁADU

MOCZOWEGO

MOCZOWEGO

1.

1.

Wydalanie z ustroju zbędnych produktów

Wydalanie z ustroju zbędnych produktów

przemiany materii

przemiany materii

2.

2.

Utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej

Utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej

3.

3.

Utrzymywanie równowagi wodno-elektrolitowej

Utrzymywanie równowagi wodno-elektrolitowej

Funkcje te spełniają głównie

Funkcje te spełniają głównie

nerki

nerki

jako narządy

jako narządy

wytwarzające mocz, do których należą

wytwarzające mocz, do których należą

kielichy

kielichy

nerkowe

nerkowe

,

,

miedniczki nerkowe

miedniczki nerkowe

,

,

moczowody

moczowody

,

,

pęcherz moczowy

pęcherz moczowy

i

i

cewka moczowa

cewka moczowa

.

.

NERKI (1)

NERKI (1)

LOKALIZACJA NERKI

LOKALIZACJA NERKI

Nerka – parzysty narząd leżący zaotrzewnowo na tylnej ścianie brzucha,

Nerka – parzysty narząd leżący zaotrzewnowo na tylnej ścianie brzucha,

po obu stronach kręgosłupa na poziomie dwóch ostatnich kręgów

po obu stronach kręgosłupa na poziomie dwóch ostatnich kręgów

piersiowych i trzech pierwszych kręgów lędźwiowych. Lewa nerka jest

piersiowych i trzech pierwszych kręgów lędźwiowych. Lewa nerka jest

większa i leży o połowę długości trzonu wyżej, przylega do śledziony,

większa i leży o połowę długości trzonu wyżej, przylega do śledziony,

żołądka i trzustki. Nerka prawa przylega do wątroby i dwunastnicy.

żołądka i trzustki. Nerka prawa przylega do wątroby i dwunastnicy.



Na nerce wyróżniamy

Na nerce wyróżniamy

bieguny górny i dolny, brzegi

bieguny górny i dolny, brzegi

przyśrodkowy (wklęsły) i boczny (wypukły), powierzchnię

przyśrodkowy (wklęsły) i boczny (wypukły), powierzchnię

przednią

przednią

i

i

tylną i korzeń nerki.

tylną i korzeń nerki.

Brzeg przyśrodkowy zawiera

Brzeg przyśrodkowy zawiera

wklęśnięcie określane jako

wklęśnięcie określane jako

wnęka

wnęka

nerki,

nerki,

której przedłużeniem jest

której przedłużeniem jest

zatoka nerkowa przez którą wchodzą lub wychodzą

zatoka nerkowa przez którą wchodzą lub wychodzą

tętnica i żyła

tętnica i żyła

nerki, moczowód

nerki, moczowód

, naczynia limfatyczne oraz nerwy, które razem

, naczynia limfatyczne oraz nerwy, które razem

stanowią

stanowią

korzeń nerki

korzeń nerki

. Na biegunach górnych nerek usadowione są

. Na biegunach górnych nerek usadowione są

nadnercza.

nadnercza.



Nerka (wraz z przylegający do niej nadnerczem) spoczywa w

Nerka (wraz z przylegający do niej nadnerczem) spoczywa w

niedomkniętym worku zwanym

niedomkniętym worku zwanym

powięzią nerkową

powięzią nerkową

. Osłonięta jest od

. Osłonięta jest od

zewnątrz

zewnątrz

torebką tłuszczową

torebką tłuszczową

, pod która znajduje się

, pod która znajduje się

torebka

torebka

włóknista

włóknista

.

.

NERKI (2)

NERKI (2)



Makroskopowo, na przekroju podłużnym dostrzega się

Makroskopowo, na przekroju podłużnym dostrzega się

leżącą obwodowo, jaśniejszą

leżącą obwodowo, jaśniejszą

korę nerki

korę nerki

i ciemny,

i ciemny,

umiejscowiony głębiej

umiejscowiony głębiej

rdzeń

rdzeń

.

.



Kora wnika głęboko w miąższ narządu w postaci

Kora wnika głęboko w miąższ narządu w postaci

słupów

słupów

nerkowych

nerkowych

, dochodzących do zatoki nerki. Słupy oddzielają

, dochodzących do zatoki nerki. Słupy oddzielają

od siebie

od siebie

piramidy nerkowe

piramidy nerkowe

będące z kolei elementami

będące z kolei elementami

rdzenia narządu.

rdzenia narządu.



Słupy nerkowe obejmują piramidy całkowicie, z wyjątkiem

Słupy nerkowe obejmują piramidy całkowicie, z wyjątkiem

ich wierzchołków -

ich wierzchołków -

brodawek nerkowych

brodawek nerkowych

. Liczba piramid

. Liczba piramid

waha się w granicach 10-20 w jednej nerce.

waha się w granicach 10-20 w jednej nerce.



Wypukła

Wypukła

podstawa piramidy

podstawa piramidy

zwrócona jest ku obwodowi

zwrócona jest ku obwodowi

nerki, a wierzchołek w stronę zatoki i objęty przez

nerki, a wierzchołek w stronę zatoki i objęty przez

kielich

kielich

nerkowy mniejszy

nerkowy mniejszy

.

.



Mocz wydzielany przez nerki ścieka do kielicha z brodawki

Mocz wydzielany przez nerki ścieka do kielicha z brodawki

przez otwory brodawkowe. W jedną brodawkę łączy się 2-6

przez otwory brodawkowe. W jedną brodawkę łączy się 2-6

piramid.

piramid.

Płat nerkowy

Płat nerkowy

utworzony jest z piramidy i

utworzony jest z piramidy i

przylegającej do niej części kory.

przylegającej do niej części kory.

NERKI (3)

NERKI (3)

Nerka ma charakter gruczołu cewkowo-pęcherzykowego. Podstawowym

Nerka ma charakter gruczołu cewkowo-pęcherzykowego. Podstawowym

elementem budowy nerki jest nefron. Liczbę nefronów w jednej nerce określa

elementem budowy nerki jest nefron. Liczbę nefronów w jednej nerce określa

się na 1-1,5 miliona. Każdy nefron zbudowany jest z ciałka nerwowego

się na 1-1,5 miliona. Każdy nefron zbudowany jest z ciałka nerwowego

kanalików nerkowych.

kanalików nerkowych.



Ciałko nerkowe składa się z kłębuszka i torebki kłębuszka. Kłębuszek

Ciałko nerkowe składa się z kłębuszka i torebki kłębuszka. Kłębuszek

zbudowany jest z 30 pętli

zbudowany jest z 30 pętli

naczyń

naczyń

krwionośnych tworzących sieć dziwną

krwionośnych tworzących sieć dziwną

tętniczo-tętniczą. Miejsce wejścia i wyjścia naczyń z kłębuszka nosi nazwę

tętniczo-tętniczą. Miejsce wejścia i wyjścia naczyń z kłębuszka nosi nazwę

bieguna naczyniowego

bieguna naczyniowego

. Między naczyniami znajduje się skupisko komórek

. Między naczyniami znajduje się skupisko komórek

zwanych

zwanych

komórkami paraportalnymi

komórkami paraportalnymi

, którym przypisuje się wydzielanie

, którym przypisuje się wydzielanie

substancji regulujących ciśnienie krwi.

substancji regulujących ciśnienie krwi.



Torebka kłębuszka składa się z dwóch

Torebka kłębuszka składa się z dwóch

blaszek; zewnętrznej (ściennej) i

blaszek; zewnętrznej (ściennej) i

wewnętrznej (trzewnej)

wewnętrznej (trzewnej)

. Między blaszkami znajduje się wolna przestrzeń

. Między blaszkami znajduje się wolna przestrzeń

–

–

jama torebki

jama torebki

, w której zbiera się mocz pierwotny. Miejsce wyjścia z torebki

, w której zbiera się mocz pierwotny. Miejsce wyjścia z torebki

kanalika głównego

kanalika głównego

określane jest jako

określane jest jako

biegun kanalikowy

biegun kanalikowy

.

.



Kanalik główny

Kanalik główny

jest początkowym odcinkiem kanalika nefronu. Składa się z

jest początkowym odcinkiem kanalika nefronu. Składa się z

części krętej

części krętej

(kanalik kręty pierwszego rzędu) i

(kanalik kręty pierwszego rzędu) i

części prostej

części prostej

. Utworzony

. Utworzony

jest z nabłonka kostkowego.

jest z nabłonka kostkowego.



Pętla nefronu

Pętla nefronu

składa się z dwóch części:

składa się z dwóch części:

zstępującej

zstępującej

, która biegnie w

, która biegnie w

promieniu rdzennym, a następnie przez część rdzenną do wierzchołka

promieniu rdzennym, a następnie przez część rdzenną do wierzchołka

piramidy i część

piramidy i część

wstępującą

wstępującą

biegnącą w tym samym promieniu.

biegnącą w tym samym promieniu.



Ramię wstępujące przechodzi w

Ramię wstępujące przechodzi w

wstawkę (kanalik kręty drugiego rzędu).

wstawkę (kanalik kręty drugiego rzędu).

Ta część kanalika zawiera plamkę gęstą – skupienie komórek, których funkcją

Ta część kanalika zawiera plamkę gęstą – skupienie komórek, których funkcją

jest rejestrowanie poziomu sodu we krwi.

jest rejestrowanie poziomu sodu we krwi.

NERKI (4)

NERKI (4)



Wstawki z kilku nefronów uchodzą do

Wstawki z kilku nefronów uchodzą do

kanalików

kanalików

nerkowych zbiorczych

nerkowych zbiorczych

, które biegną w promieniach

, które biegną w promieniach

rdzeniowych. Kilka kanalików zbiorczych tworzy tzw.

rdzeniowych. Kilka kanalików zbiorczych tworzy tzw.

przewód brodawkowy, które w liczbie 10-25 uchodzą na

przewód brodawkowy, które w liczbie 10-25 uchodzą na

szczycie brodawki nerkowej tworząc pole sitowe.

szczycie brodawki nerkowej tworząc pole sitowe.



Czynność zewnętrzwydzielnicza nerki wiąże się z trzema

Czynność zewnętrzwydzielnicza nerki wiąże się z trzema

etapami produkcji moczu: filtracją, resorpcją i sekrecją.

etapami produkcji moczu: filtracją, resorpcją i sekrecją.

Filtracja zachodzi w ciałkach nerkowych natomiast resorpcja

Filtracja zachodzi w ciałkach nerkowych natomiast resorpcja

i sekrecja w kanalikach nerkowych. W kanalikach powstaje

i sekrecja w kanalikach nerkowych. W kanalikach powstaje

mocz ostateczny.

mocz ostateczny.

Drogi wyprowadzające mocz:

Drogi wyprowadzające mocz:



Wewnątrznerkowe: cewki zbiorcze, przewody brodawkowe,

Wewnątrznerkowe: cewki zbiorcze, przewody brodawkowe,

kielichy nerkowe mniejsze i większe, miedniczki nerkowe

kielichy nerkowe mniejsze i większe, miedniczki nerkowe



Zewnątrznerkowe: moczowody, pęcherz moczowy, cewka

Zewnątrznerkowe: moczowody, pęcherz moczowy, cewka

moczowa.

moczowa.