Budowa oka
Budowa oka
Funkcja oka
Funkcja oka
Katarzyna Kułakowska
Katarzyna Kułakowska
Budowa oka
Budowa oka
Funkcja oka
Funkcja oka
Katarzyna Kułakowska
Katarzyna Kułakowska
1
- twardówka
,
2 - ciało rzęskowe,
3 - tęczówka,
4 - ciecz wodnista,
5 - oś optyczna,
6 -
oś widzenia
,
7 -
rogówka,
8 - soczewka,
9 - naczyniówka,
10 - nerw wzrokowy,
11 - plamka ślepa,
12 - dołek środkowy
(plamka żółta),
13 - siatkówka,
14 - ciało szkliste
Jak zbudowane jest oko?
Jak zbudowane jest oko?
Gałka oczna
Gałka oczna
umieszczona jest w oczodole
umieszczona jest w oczodole
zbudowanym z kości oraz wyłożonym
zbudowanym z kości oraz wyłożonym
miękką podściółką tłuszczową zwaną ciałem
miękką podściółką tłuszczową zwaną ciałem
tłuszczowym oczodołu dzięki czemu gałka
tłuszczowym oczodołu dzięki czemu gałka
oczna zyskuje ochronę na różnego typu
oczna zyskuje ochronę na różnego typu
urazy.
urazy.
Gałkę oczną poruszana jest przez sześć
Gałkę oczną poruszana jest przez sześć
mięśni ocznych.
mięśni ocznych.
Obie gałki oczne dzięki specjalnemu
Obie gałki oczne dzięki specjalnemu
mechanizmowi koordynacji nerwowej są
mechanizmowi koordynacji nerwowej są
poruszają się w sposób sprzężony ze sobą.
poruszają się w sposób sprzężony ze sobą.
Wychodzący z gałki ocznej w jej tylnym
Wychodzący z gałki ocznej w jej tylnym
biegunie nerw wzrokowy przechodzi przez
biegunie nerw wzrokowy przechodzi przez
otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do
otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do
mózgu.
mózgu.
OKO
OKO
Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli.
Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli.
Wysunięty najbardziej do przodu szczyt gałki
Wysunięty najbardziej do przodu szczyt gałki
ocznej
to
ocznej
to
biegun
przedni
biegun
przedni
natomiast
natomiast
odpowiednio na jej tylnej powierzchni leży
odpowiednio na jej tylnej powierzchni leży
biegun tylny
biegun tylny
.
.
Oba bieguny połączone ze sobą tworzą
Oba bieguny połączone ze sobą tworzą
oś
oś
gałki
gałki
. Przednia część powierzchni gałki ocznej
. Przednia część powierzchni gałki ocznej
jest
bardziej
wypukła,
tylna
-
nieco
jest
bardziej
wypukła,
tylna
-
nieco
spłaszczona.
spłaszczona.
Wnętrze
gałki
wypełnia
bezpostaciowa
Wnętrze
gałki
wypełnia
bezpostaciowa
substancja (
substancja (
ciało szkliste
ciało szkliste
), która otoczona
), która otoczona
jest trzema błonami:
jest trzema błonami:
zewnętrzną włóknistą
zewnętrzną włóknistą
,
,
środkową
naczyniową
środkową
naczyniową
oraz wewnętrzną
oraz wewnętrzną
zawierającą elementy światłoczułe,
zawierającą elementy światłoczułe,
siatkówką
siatkówką
.
.
BUDOWA OKA
BUDOWA OKA
Po lewej - budowa oka; po prawej - siatkówka w
powiększeniu
Błona zewnętrzna
Błona zewnętrzna
Twardówka
Twardówka
jest
zewnętrzną,
białą,
jest
zewnętrzną,
białą,
nieprzezroczystą
warstwą
gałki
ocznej.
nieprzezroczystą
warstwą
gałki
ocznej.
Grubość twardówki jest największa w jej
Grubość twardówki jest największa w jej
części tylnej, gdzie wynosi około 1 do 2
części tylnej, gdzie wynosi około 1 do 2
mm.
mm.
Na granicy między twardówką a rogówką
Na granicy między twardówką a rogówką
biegnie okrężny kanał zwany zatoką żylną
biegnie okrężny kanał zwany zatoką żylną
(
(
kanał Schlemma
kanał Schlemma
), przez który może
), przez który może
odpływać z wnętrza gałki oka wypełniająca ją
odpływać z wnętrza gałki oka wypełniająca ją
ciecz wodnista.
ciecz wodnista.
Barwa twardówki zmienia się z wiekiem. U
Barwa twardówki zmienia się z wiekiem. U
dzieci jest ona niebieskawa, u dorosłych
dzieci jest ona niebieskawa, u dorosłych
szarawa, w wieku starczym żółtawa z powodu
szarawa, w wieku starczym żółtawa z powodu
odkładania się w niej złogów tłuszczu.
odkładania się w niej złogów tłuszczu.
Błona zewnętrzna
Błona zewnętrzna
Rogówka
Rogówka
jest najważniejszą częścią zewnętrznej
jest najważniejszą częścią zewnętrznej
osłony gałki ocznej, która stanowi część przednią oka
osłony gałki ocznej, która stanowi część przednią oka
o kształcie bardziej wypukłym. Rogówka zbudowana
o kształcie bardziej wypukłym. Rogówka zbudowana
jest z pięciu warstw:
jest z pięciu warstw:
nabłonka,
nabłonka,
blaszki granicznej przedniej tzw. błony Bowmana,
blaszki granicznej przedniej tzw. błony Bowmana,
istoty właściwiej,
istoty właściwiej,
blaszki granicznej tylnej tzw. błony Descemeta
blaszki granicznej tylnej tzw. błony Descemeta
najgłębiej położonego śródbłonka.
najgłębiej położonego śródbłonka.
Jest przezroczysta,
Jest przezroczysta,
Nie posiada naczyń krwionośnych, a jej odżywianie,
Nie posiada naczyń krwionośnych, a jej odżywianie,
odbywa
się
z
naczyń
rąbka
rogówki,
za
odbywa
się
z
naczyń
rąbka
rogówki,
za
pośrednictwem cieczy wodnistej oraz częściowo z łez.
pośrednictwem cieczy wodnistej oraz częściowo z łez.
Stanowi pierwszą, główną część układu optycznego
Stanowi pierwszą, główną część układu optycznego
oka.
oka.
Błona naczyniowa
Błona naczyniowa
Pod
twardówką
znajduje
się
Pod
twardówką
znajduje
się
błona
błona
naczyniowa
naczyniowa
zwana również jagodówką. Składa
zwana również jagodówką. Składa
się ona z
się ona z
tęczówki
tęczówki
,
,
ciała
ciała
rzęskowego
rzęskowego
i
i
naczyniówki właściwej
naczyniówki właściwej
.
.
Naczyniówka
Naczyniówka
to
wielowarstwowa
błona
to
wielowarstwowa
błona
zawierająca pigment oraz liczne naczynia
zawierająca pigment oraz liczne naczynia
krwionośne odżywiające wszystkie struktury
krwionośne odżywiające wszystkie struktury
gałki ocznej.
gałki ocznej.
Ciało rzęskowe
Ciało rzęskowe
ma kształt pierścienia
ma kształt pierścienia
opasującego od wewnątrz gałkę oczną na jej
opasującego od wewnątrz gałkę oczną na jej
przednim odcinku. Główną częścią ciała
przednim odcinku. Główną częścią ciała
rzęskowego
jest
rzęskowego
jest
mięsień
mięsień
rzęskowy
rzęskowy
odpowiedzialny za
odpowiedzialny za
akomodację oka
akomodację oka
, który
, który
poprzez wiązadła, oddziałuje na
poprzez wiązadła, oddziałuje na
soczewkę
soczewkę
powodując zmianę jej kształtu.
powodując zmianę jej kształtu.
Błona naczyniowa
Błona naczyniowa
Tęczówka
Tęczówka
stanowi przednią część błony
stanowi przednią część błony
naczyniowej w której przebiegają liczne
naczyniowej w której przebiegają liczne
naczynia krwionośne, mięśnie źrenicy oka
naczynia krwionośne, mięśnie źrenicy oka
oraz komórki barwnikowe nadające oczom
oraz komórki barwnikowe nadające oczom
charakterystyczną barwę, która uzależniona
charakterystyczną barwę, która uzależniona
jest od liczby komórek barwnikowych.
jest od liczby komórek barwnikowych.
Tęczówka
Tęczówka
jest widoczna przez rogówkę jako
jest widoczna przez rogówkę jako
barwny krążek mający w środku otwór zwany
barwny krążek mający w środku otwór zwany
źrenicą
źrenicą
przez który światło wpada do
przez który światło wpada do
wnętrza oka.
wnętrza oka.
Tęczówka
Tęczówka
kurczy się w jasnym świetle, W
kurczy się w jasnym świetle, W
ciemności
tęczówka
rozkurcza
się
co
ciemności
tęczówka
rozkurcza
się
co
prowadzi do powiększenia źrenicy.
prowadzi do powiększenia źrenicy.
Dno oka patrząc przez
Dno oka patrząc przez
źrenicę
źrenicę
Błona wewnętrzna
Błona wewnętrzna
Siatkówka
Siatkówka
jest cienką błoną wyściełającą w dwóch
jest cienką błoną wyściełającą w dwóch
trzecich tylną powierzchnię naczyniówki.
trzecich tylną powierzchnię naczyniówki.
Tylna część siatkówki zawiera komórki nerwowe i
Tylna część siatkówki zawiera komórki nerwowe i
jest światłoczuła natomiast jej część przednia
jest światłoczuła natomiast jej część przednia
rzęskowa i tęczówkowa, jest
rzęskowa i tęczówkowa, jest
niewrażliwa
na
bodźce
świetlne.
Służy
do
niewrażliwa
na
bodźce
świetlne.
Służy
do
przetwarzania bodźców świetlnych w bodźce
przetwarzania bodźców świetlnych w bodźce
nerwowe i przesyłania ich do ośrodka
nerwowe i przesyłania ich do ośrodka
wzroku znajdującego się w korze mózgowej.
wzroku znajdującego się w korze mózgowej.
Składa się z dziesięciu warstw, z których najgłębszą
Składa się z dziesięciu warstw, z których najgłębszą
przylegającą do twardówki, jest
przylegającą do twardówki, jest
warstwa komórek
warstwa komórek
barwnikowych
barwnikowych
pochłaniających padające światła.
pochłaniających padające światła.
Kolejną warstwę stanowią komórki wzrokowe
Kolejną warstwę stanowią komórki wzrokowe
pręcikonośne (
pręcikonośne (
pręciki
pręciki
) i czopkonośne (
) i czopkonośne (
czopki
czopki
)
)
będące właściwymi receptorami światła. Pręciki
będące właściwymi receptorami światła. Pręciki
odróżniają światło od ciemności natomiast czopki
odróżniają światło od ciemności natomiast czopki
umożliwiają wyraźne widzenie i rozpoznawanie barw.
umożliwiają wyraźne widzenie i rozpoznawanie barw.
B – czopek
C - pręcik
siatkówka
Błona wewnętrzna
Błona wewnętrzna
Plamka żółta
Plamka żółta
jest to obszar siatkówki, którym
jest to obszar siatkówki, którym
widzimy najwyraźniej. Jest on umieszczony w
widzimy najwyraźniej. Jest on umieszczony w
prostej linii za częścią optyczną oka. W tym
prostej linii za częścią optyczną oka. W tym
rejonie znajduje się bardzo dużo czopków.
rejonie znajduje się bardzo dużo czopków.
Ponadto w obszarze tym przewody (nerwy) są
Ponadto w obszarze tym przewody (nerwy) są
rozgarnięte/rozsunięte, przez co światło pada
rozgarnięte/rozsunięte, przez co światło pada
na czopki bezpośrednio.
na czopki bezpośrednio.
Pręciki
Pręciki
są bardzo czułe na natężenie światła, a
są bardzo czułe na natężenie światła, a
nie rozpoznają kolorów.
nie rozpoznają kolorów.
Czopki
Czopki
z kolei rozróżniają barwy, ale mają małą
z kolei rozróżniają barwy, ale mają małą
czułość na natężenie padającej fali świetlnej.
czułość na natężenie padającej fali świetlnej.
Wnętrze gałki ocznej
Wnętrze gałki ocznej
Wnętrze gałki
Wnętrze gałki
ocznej
ocznej
wypełnione jest tworami
wypełnione jest tworami
stanowiącymi zasadniczy układ optyczny oka, dzięki
stanowiącymi zasadniczy układ optyczny oka, dzięki
któremu na powierzchni siatkówki tworzy się
któremu na powierzchni siatkówki tworzy się
rzeczywisty i pomniejszony obraz obserwowanych
rzeczywisty i pomniejszony obraz obserwowanych
przedmiotów, czyli obraz siatkówkowy. Są to:
przedmiotów, czyli obraz siatkówkowy. Są to:
komora
komora
przednia, komora tylna, soczewka i ciało szkliste.
przednia, komora tylna, soczewka i ciało szkliste.
Komora przednia
Komora przednia
gałki ocznej jest zamkniętą
gałki ocznej jest zamkniętą
przestrzenią znajdującą się między rogówką a
przestrzenią znajdującą się między rogówką a
tęczówką i przylegającą do źrenicy częścią
tęczówką i przylegającą do źrenicy częścią
soczewki. Wypełniona jest
soczewki. Wypełniona jest
cieczą wodnistą
cieczą wodnistą
,
,
bezbarwnym, przezroczystym płynem wytwarzanym
bezbarwnym, przezroczystym płynem wytwarzanym
przez ciało rzęskowe i tęczówkę.
przez ciało rzęskowe i tęczówkę.
Komora tylna
Komora tylna
gałki ocznej jest kolistą przestrzenią
gałki ocznej jest kolistą przestrzenią
między tęczówką a ciałem rzęskowym, ciałem szklistym
między tęczówką a ciałem rzęskowym, ciałem szklistym
i soczewką zawierającą również ciecz wodnistą.
i soczewką zawierającą również ciecz wodnistą.
Wnętrze gałki ocznej
Wnętrze gałki ocznej
Soczewka
Soczewka
jest ciałem dwuwypukłym
jest ciałem dwuwypukłym
zawieszonym w płaszczyźnie czołowej na tzw.
zawieszonym w płaszczyźnie czołowej na tzw.
wiązadełkach. Grubość jest zmienna, zależna od
wiązadełkach. Grubość jest zmienna, zależna od
napięcia mięśni powodujących
napięcia mięśni powodujących
akomodację
akomodację
dzięki czemu możemy uzyskać ostry obraz na
dzięki czemu możemy uzyskać ostry obraz na
siatkówce przy różnych odległościach
siatkówce przy różnych odległościach
przedmiotów obserwowanych.
przedmiotów obserwowanych.
Przy przedmiotach dalekich soczewka się
Przy przedmiotach dalekich soczewka się
spłaszcza, przy bliskich - staje się bardziej
spłaszcza, przy bliskich - staje się bardziej
wypukła.
wypukła.
Soczewka
Soczewka
jest elastyczna i przezroczysta dla
jest elastyczna i przezroczysta dla
światła jednak z wiekiem zmienia się jej kształt
światła jednak z wiekiem zmienia się jej kształt
oraz elastyczność.
oraz elastyczność.
Wnętrze gałki ocznej
Wnętrze gałki ocznej
Ciało szkliste
Ciało szkliste
jest przezroczystą masą o
jest przezroczystą masą o
galaretowatej konsystencji składającą się w 99% z
galaretowatej konsystencji składającą się w 99% z
wody oraz niewielkiej ilości białka i wypełnia większą
wody oraz niewielkiej ilości białka i wypełnia większą
część gałki ocznej między soczewką a siatkówką.
część gałki ocznej między soczewką a siatkówką.
Ciało szkliste
Ciało szkliste
nie zawiera naczyń ani nerwów a jego
nie zawiera naczyń ani nerwów a jego
rola polega na wypełnienie gałki ocznej i zapewnienie
rola polega na wypełnienie gałki ocznej i zapewnienie
właściwego
właściwego
ciśnienia śródgałkowego
ciśnienia śródgałkowego
, przez co
, przez co
stabilizuje się kształt gałki ocznej oraz zapewnione
stabilizuje się kształt gałki ocznej oraz zapewnione
jest właściwe przyleganie siatkówki do błony
jest właściwe przyleganie siatkówki do błony
naczyniowej.
naczyniowej.
Schemat przebiegu i skrzyżowania dróg wzrokowych:
1-gałka oczna,
2-nerw wzrokowy,
3-osrodek wzgórzowy mózgu,
4-osrodki wzrokowe w korze.
Aparat ruchowy gałki ocznej
Aparat ruchowy gałki ocznej
mięsień prosty dolny
mięsień prosty dolny
- przywodzi i zwraca gałkę
- przywodzi i zwraca gałkę
oczną ku dołowi i ku stronie bocznej
oczną ku dołowi i ku stronie bocznej
mięsień prosty górny
mięsień prosty górny
- przywodzi i zwraca gałkę
- przywodzi i zwraca gałkę
oczną ku górze i ku stronie przyśrodkowej
oczną ku górze i ku stronie przyśrodkowej
mięsień prosty przyśrodkowy
mięsień prosty przyśrodkowy
- przywodzi gałkę oczną
- przywodzi gałkę oczną
mięsień prosty boczny
mięsień prosty boczny
- odwodzi gałkę oczną
- odwodzi gałkę oczną
mięsień skośny górny
mięsień skośny górny
- odwodzi, obniża gałkę oczną
- odwodzi, obniża gałkę oczną
mięsień skośny dolny
mięsień skośny dolny
- odwodzi, unosi gałkę oczną
- odwodzi, unosi gałkę oczną
i zwraca ją ku stronie bocznej
i zwraca ją ku stronie bocznej
mięsień dźwigacz powieki górnej
mięsień dźwigacz powieki górnej
- unosi powiekę ku
- unosi powiekę ku
górze
górze
Aparat ochronny gałki
Aparat ochronny gałki
ocznej
ocznej
Powieka: górna i dolna z brwiami i
Powieka: górna i dolna z brwiami i
rzęsami
rzęsami
Narząd łzowy
Narząd łzowy
Spojówka gałki ocznej i powiek
Spojówka gałki ocznej i powiek
Powieki
Powieki
Powieki
Powieki
górna i dolna są
górna i dolna są
utworzone są z elastycznych
utworzone są z elastycznych
fałdów skórnych, których zadaniem
fałdów skórnych, których zadaniem
jest ochrona oka przed zbyt silnymi
jest ochrona oka przed zbyt silnymi
bodźcami świetlnymi, jak również
bodźcami świetlnymi, jak również
przed uszkodzeniami
przed uszkodzeniami
mechanicznymi.
mechanicznymi.
Ich stały ruch otwierania i
Ich stały ruch otwierania i
zamykania chroni oko przed
zamykania chroni oko przed
wysychaniem, ciałami obcymi i
wysychaniem, ciałami obcymi i
bakteriami.
bakteriami.
Powieki
Powieki
, które podobnie jak oczodół i
, które podobnie jak oczodół i
jego ciało tłuszczowe zabezpieczają
jego ciało tłuszczowe zabezpieczają
gałkę przed urazami mechanicznymi
gałkę przed urazami mechanicznymi
oraz nadmiarem światła. Ruch powiek
oraz nadmiarem światła. Ruch powiek
rozprowadza
rozprowadza
płyn łzowy
płyn łzowy
po powierzchni
po powierzchni
rogówki i spojówki, zapewniając oku
rogówki i spojówki, zapewniając oku
stałe nawilżanie.
stałe nawilżanie.
Powieki
Powieki
zbudowane
zbudowane
są z tkanki łącznej, w której znajdują się
są z tkanki łącznej, w której znajdują się
gruczoły tarczkowe
gruczoły tarczkowe
.
.
Na
Na
brzegach powieki górnej i dolnej
brzegach powieki górnej i dolnej
znajduje się
znajduje się
rzęsy
rzęsy
a do ich mieszków
a do ich mieszków
uchodzą
uchodzą
gruczoły
gruczoły
łojowe
łojowe
.
.
Narząd łzowy
Narząd łzowy
Gruczoł łzowy
Gruczoł łzowy
znajduje się w górno - bocznej
znajduje się w górno - bocznej
części oczodołu. Wydziela nieprzerwanie
części oczodołu. Wydziela nieprzerwanie
płynną wydzielinę
płynną wydzielinę
- łzy
- łzy
mające za zadanie
mające za zadanie
oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i
oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i
nawilżać ją. Każde
nawilżać ją. Każde
oko ma jeden duży gruczoł łzowy oraz kilka
oko ma jeden duży gruczoł łzowy oraz kilka
mniejszych gruczołów, położonych wzdłuż
mniejszych gruczołów, położonych wzdłuż
tarczki powiekowej.
tarczki powiekowej.
Gruczoły łzowe
Gruczoły łzowe
wydzielają płyn
wydzielają płyn
łzowy, który powoduje zraszanie przednich
łzowy, który powoduje zraszanie przednich
warstw oka: rogówki i spojówki gałkowej.
warstw oka: rogówki i spojówki gałkowej.
Płyn
Płyn
łzowy
łzowy
składa się z 99% z wody oraz
składa się z 99% z wody oraz
niewielkich ilości chlorku sodu (NaCl), oraz
niewielkich ilości chlorku sodu (NaCl), oraz
substancji chemicznej zw.
substancji chemicznej zw.
lizozymem
lizozymem
, która
, która
ma właściwości bakteriobójcze.
ma właściwości bakteriobójcze.
narząd łzowy:
1-gruczoł łzowy,
2-przewody wyprowadzające,
3-kanaliki łzowe,
4-woreczek łzowy
5-przewód nosowo-łzowy
6-przwód nosowy dolny
korytko łzowe [1]
jeziorko łzowe [2].
Spojówki
Spojówki
Spojówka
Spojówka
(worek spojówkowy) jest
(worek spojówkowy) jest
cienką, delikatną, przeźroczystą błoną
cienką, delikatną, przeźroczystą błoną
śluzową, która wyściela tylną
śluzową, która wyściela tylną
powierzchnię obu powiek. Przechodzi ona
powierzchnię obu powiek. Przechodzi ona
następnie na gałkę oczną aż do
następnie na gałkę oczną aż do
rogówki, tworząc przy przejściu fałdy,
rogówki, tworząc przy przejściu fałdy,
zwane załamkami górnym i dolnym.
zwane załamkami górnym i dolnym.
Spojówka
Spojówka
jest ściśle zrośnięta z podłożem
jest ściśle zrośnięta z podłożem
tylko w jej części tarczkowej, w załamkach
tylko w jej części tarczkowej, w załamkach
posiada fałdy, a na powierzchni gałkowej
posiada fałdy, a na powierzchni gałkowej
jest lekko przesuwalna. Daje to możliwość
jest lekko przesuwalna. Daje to możliwość
swobodnych ruchów gałki ocznej.
swobodnych ruchów gałki ocznej.
Pełni
Pełni
funkcję
funkcję
ochronną oka
ochronną oka
i
i
odżywczą rogówki
odżywczą rogówki
.
.
Powieka górna [1]
powieka dolna [2]
przyśrodkowy i boczny kącik oka [3] ,[4]
spoidła powiek: przyśrodkowe i boczne [5] ,[6]
krawędź przednia [7] i krawędź tylna [8]
szpara powiek [9]
błona śluzowa - spojówka [10]
mięsko łzowe [11]
fałd półksiężycowaty spojówki [12]
Brwi 13]
rzęsy [14].
Twardówka [1]
rogówka [2]
rąbek rogówki [3]
tęczówka [4]
Źrenica [5]
beleczki (6]
zatoki [7]
pierścień mniejszy tęczówki [8]
brzeg źreniczny tęczówki [9]
pierścień większy tęczówki [10]