Budowa oka

Budowa oka

Funkcja oka

Funkcja oka

Katarzyna Kułakowska

Katarzyna Kułakowska

 

                                            

 
1

- twardówka

,

2 - ciało rzęskowe,
3 - tęczówka,
4 - ciecz wodnista,
5 - oś optyczna,
6 -

oś widzenia

,

7 -

rogówka,

8 - soczewka,
9 - naczyniówka,
10 - nerw wzrokowy,
11 - plamka ślepa,
12 - dołek środkowy
(plamka żółta),
13 - siatkówka,
14 - ciało szkliste

Jak zbudowane jest oko?

Jak zbudowane jest oko?



Gałka oczna

Gałka oczna

umieszczona jest w oczodole

umieszczona jest w oczodole

zbudowanym z kości oraz wyłożonym

zbudowanym z kości oraz wyłożonym

miękką podściółką tłuszczową zwaną ciałem

miękką podściółką tłuszczową zwaną ciałem

tłuszczowym oczodołu dzięki czemu gałka

tłuszczowym oczodołu dzięki czemu gałka

oczna zyskuje ochronę na różnego typu

oczna zyskuje ochronę na różnego typu

urazy.

urazy.



Gałkę oczną poruszana jest przez sześć

Gałkę oczną poruszana jest przez sześć

mięśni ocznych.

mięśni ocznych.



Obie gałki oczne dzięki specjalnemu

Obie gałki oczne dzięki specjalnemu

mechanizmowi koordynacji nerwowej są

mechanizmowi koordynacji nerwowej są

poruszają się w sposób sprzężony ze sobą.

poruszają się w sposób sprzężony ze sobą.



Wychodzący z gałki ocznej w jej tylnym

Wychodzący z gałki ocznej w jej tylnym

biegunie nerw wzrokowy przechodzi przez

biegunie nerw wzrokowy przechodzi przez

otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do

otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do

mózgu.

mózgu.

OKO

OKO



Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli.

Gałka oczna jest kształtem zbliżona do kuli.

Wysunięty najbardziej do przodu szczyt gałki

Wysunięty najbardziej do przodu szczyt gałki

ocznej

to

ocznej

to

biegun

przedni

biegun

przedni

natomiast

natomiast

odpowiednio na jej tylnej powierzchni leży

odpowiednio na jej tylnej powierzchni leży

biegun tylny

biegun tylny

.

.



Oba bieguny połączone ze sobą tworzą

Oba bieguny połączone ze sobą tworzą

oś

oś

gałki

gałki

. Przednia część powierzchni gałki ocznej

. Przednia część powierzchni gałki ocznej

jest

bardziej

wypukła,

tylna

-

nieco

jest

bardziej

wypukła,

tylna

-

nieco

spłaszczona.

spłaszczona.



Wnętrze

gałki

wypełnia

bezpostaciowa

Wnętrze

gałki

wypełnia

bezpostaciowa

substancja (

substancja (

ciało szkliste

ciało szkliste

), która otoczona

), która otoczona

jest trzema błonami:

jest trzema błonami:

zewnętrzną włóknistą

zewnętrzną włóknistą

,

,

środkową

naczyniową

środkową

naczyniową

oraz wewnętrzną

oraz wewnętrzną

zawierającą elementy światłoczułe,

zawierającą elementy światłoczułe,

siatkówką

siatkówką

.

.

BUDOWA OKA

BUDOWA OKA

Po lewej - budowa oka; po prawej - siatkówka w
powiększeniu

Błona zewnętrzna

Błona zewnętrzna



Twardówka

Twardówka

jest

zewnętrzną,

białą,

jest

zewnętrzną,

białą,

nieprzezroczystą

warstwą

gałki

ocznej.

nieprzezroczystą

warstwą

gałki

ocznej.

Grubość twardówki jest największa w jej

Grubość twardówki jest największa w jej

części tylnej, gdzie wynosi około 1 do 2

części tylnej, gdzie wynosi około 1 do 2

mm.

mm.



Na granicy między twardówką a rogówką

Na granicy między twardówką a rogówką

biegnie okrężny kanał zwany zatoką żylną

biegnie okrężny kanał zwany zatoką żylną

(

(

kanał Schlemma

kanał Schlemma

), przez który może

), przez który może

odpływać z wnętrza gałki oka wypełniająca ją

odpływać z wnętrza gałki oka wypełniająca ją

ciecz wodnista.

ciecz wodnista.



Barwa twardówki zmienia się z wiekiem. U

Barwa twardówki zmienia się z wiekiem. U

dzieci jest ona niebieskawa, u dorosłych

dzieci jest ona niebieskawa, u dorosłych

szarawa, w wieku starczym żółtawa z powodu

szarawa, w wieku starczym żółtawa z powodu

odkładania się w niej złogów tłuszczu.

odkładania się w niej złogów tłuszczu.

Błona zewnętrzna

Błona zewnętrzna



Rogówka

Rogówka

jest najważniejszą częścią zewnętrznej

jest najważniejszą częścią zewnętrznej

osłony gałki ocznej, która stanowi część przednią oka

osłony gałki ocznej, która stanowi część przednią oka

o kształcie bardziej wypukłym. Rogówka zbudowana

o kształcie bardziej wypukłym. Rogówka zbudowana

jest z pięciu warstw:

jest z pięciu warstw:



nabłonka,

nabłonka,



blaszki granicznej przedniej tzw. błony Bowmana,

blaszki granicznej przedniej tzw. błony Bowmana,



istoty właściwiej,

istoty właściwiej,



blaszki granicznej tylnej tzw. błony Descemeta

blaszki granicznej tylnej tzw. błony Descemeta



najgłębiej położonego śródbłonka.

najgłębiej położonego śródbłonka.



Jest przezroczysta,

Jest przezroczysta,



Nie posiada naczyń krwionośnych, a jej odżywianie,

Nie posiada naczyń krwionośnych, a jej odżywianie,

odbywa

się

z

naczyń

rąbka

rogówki,

za

odbywa

się

z

naczyń

rąbka

rogówki,

za

pośrednictwem cieczy wodnistej oraz częściowo z łez.

pośrednictwem cieczy wodnistej oraz częściowo z łez.



Stanowi pierwszą, główną część układu optycznego

Stanowi pierwszą, główną część układu optycznego

oka.

oka.

Błona naczyniowa

Błona naczyniowa



Pod

twardówką

znajduje

się

Pod

twardówką

znajduje

się

błona

błona

naczyniowa

naczyniowa

zwana również jagodówką. Składa

zwana również jagodówką. Składa

się ona z

się ona z

tęczówki

tęczówki

,

,

ciała

ciała

rzęskowego

rzęskowego

i

i

naczyniówki właściwej

naczyniówki właściwej

.

.



Naczyniówka

Naczyniówka

to

wielowarstwowa

błona

to

wielowarstwowa

błona

zawierająca pigment oraz liczne naczynia

zawierająca pigment oraz liczne naczynia

krwionośne odżywiające wszystkie struktury

krwionośne odżywiające wszystkie struktury

gałki ocznej.

gałki ocznej.



Ciało rzęskowe

Ciało rzęskowe

ma kształt pierścienia

ma kształt pierścienia

opasującego od wewnątrz gałkę oczną na jej

opasującego od wewnątrz gałkę oczną na jej

przednim odcinku. Główną częścią ciała

przednim odcinku. Główną częścią ciała

rzęskowego

jest

rzęskowego

jest

mięsień

mięsień

rzęskowy

rzęskowy

odpowiedzialny za

odpowiedzialny za

akomodację oka

akomodację oka

, który

, który

poprzez wiązadła, oddziałuje na

poprzez wiązadła, oddziałuje na

soczewkę

soczewkę

powodując zmianę jej kształtu.

powodując zmianę jej kształtu.

Błona naczyniowa

Błona naczyniowa



Tęczówka

Tęczówka

stanowi przednią część błony

stanowi przednią część błony

naczyniowej w której przebiegają liczne

naczyniowej w której przebiegają liczne

naczynia krwionośne, mięśnie źrenicy oka

naczynia krwionośne, mięśnie źrenicy oka

oraz komórki barwnikowe nadające oczom

oraz komórki barwnikowe nadające oczom

charakterystyczną barwę, która uzależniona

charakterystyczną barwę, która uzależniona

jest od liczby komórek barwnikowych.

jest od liczby komórek barwnikowych.

Tęczówka

Tęczówka

jest widoczna przez rogówkę jako

jest widoczna przez rogówkę jako

barwny krążek mający w środku otwór zwany

barwny krążek mający w środku otwór zwany

źrenicą

źrenicą

przez który światło wpada do

przez który światło wpada do

wnętrza oka.

wnętrza oka.



Tęczówka

Tęczówka

kurczy się w jasnym świetle, W

kurczy się w jasnym świetle, W

ciemności

tęczówka

rozkurcza

się

co

ciemności

tęczówka

rozkurcza

się

co

prowadzi do powiększenia źrenicy.

prowadzi do powiększenia źrenicy.

Dno oka patrząc przez

Dno oka patrząc przez

źrenicę

źrenicę

Błona wewnętrzna

Błona wewnętrzna



Siatkówka

Siatkówka

jest cienką błoną wyściełającą w dwóch

jest cienką błoną wyściełającą w dwóch

trzecich tylną powierzchnię naczyniówki.

trzecich tylną powierzchnię naczyniówki.



Tylna część siatkówki zawiera komórki nerwowe i

Tylna część siatkówki zawiera komórki nerwowe i

jest światłoczuła natomiast jej część przednia

jest światłoczuła natomiast jej część przednia

rzęskowa i tęczówkowa, jest

rzęskowa i tęczówkowa, jest

niewrażliwa

na

bodźce

świetlne.

Służy

do

niewrażliwa

na

bodźce

świetlne.

Służy

do

przetwarzania bodźców świetlnych w bodźce

przetwarzania bodźców świetlnych w bodźce

nerwowe i przesyłania ich do ośrodka

nerwowe i przesyłania ich do ośrodka

wzroku znajdującego się w korze mózgowej.

wzroku znajdującego się w korze mózgowej.



Składa się z dziesięciu warstw, z których najgłębszą

Składa się z dziesięciu warstw, z których najgłębszą

przylegającą do twardówki, jest

przylegającą do twardówki, jest

warstwa komórek

warstwa komórek

barwnikowych

barwnikowych

pochłaniających padające światła.

pochłaniających padające światła.

Kolejną warstwę stanowią komórki wzrokowe

Kolejną warstwę stanowią komórki wzrokowe

pręcikonośne (

pręcikonośne (

pręciki

pręciki

) i czopkonośne (

) i czopkonośne (

czopki

czopki

)

)

będące właściwymi receptorami światła. Pręciki

będące właściwymi receptorami światła. Pręciki

odróżniają światło od ciemności natomiast czopki

odróżniają światło od ciemności natomiast czopki

umożliwiają wyraźne widzenie i rozpoznawanie barw.

umożliwiają wyraźne widzenie i rozpoznawanie barw.

B – czopek
C - pręcik

siatkówka

Błona wewnętrzna

Błona wewnętrzna



Plamka żółta

Plamka żółta

jest to obszar siatkówki, którym

jest to obszar siatkówki, którym

widzimy najwyraźniej. Jest on umieszczony w

widzimy najwyraźniej. Jest on umieszczony w

prostej linii za częścią optyczną oka. W tym

prostej linii za częścią optyczną oka. W tym

rejonie znajduje się bardzo dużo czopków.

rejonie znajduje się bardzo dużo czopków.

Ponadto w obszarze tym przewody (nerwy) są

Ponadto w obszarze tym przewody (nerwy) są

rozgarnięte/rozsunięte, przez co światło pada

rozgarnięte/rozsunięte, przez co światło pada

na czopki bezpośrednio.

na czopki bezpośrednio.



Pręciki

Pręciki

są bardzo czułe na natężenie światła, a

są bardzo czułe na natężenie światła, a

nie rozpoznają kolorów.

nie rozpoznają kolorów.



Czopki

Czopki

z kolei rozróżniają barwy, ale mają małą

z kolei rozróżniają barwy, ale mają małą

czułość na natężenie padającej fali świetlnej.

czułość na natężenie padającej fali świetlnej.

Wnętrze gałki ocznej

Wnętrze gałki ocznej



Wnętrze gałki

Wnętrze gałki

ocznej

ocznej

wypełnione jest tworami

wypełnione jest tworami

stanowiącymi zasadniczy układ optyczny oka, dzięki

stanowiącymi zasadniczy układ optyczny oka, dzięki

któremu na powierzchni siatkówki tworzy się

któremu na powierzchni siatkówki tworzy się

rzeczywisty i pomniejszony obraz obserwowanych

rzeczywisty i pomniejszony obraz obserwowanych

przedmiotów, czyli obraz siatkówkowy. Są to:

przedmiotów, czyli obraz siatkówkowy. Są to:

komora

komora

przednia, komora tylna, soczewka i ciało szkliste.

przednia, komora tylna, soczewka i ciało szkliste.



Komora przednia

Komora przednia

gałki ocznej jest zamkniętą

gałki ocznej jest zamkniętą

przestrzenią znajdującą się między rogówką a

przestrzenią znajdującą się między rogówką a

tęczówką i przylegającą do źrenicy częścią

tęczówką i przylegającą do źrenicy częścią

soczewki. Wypełniona jest

soczewki. Wypełniona jest

cieczą wodnistą

cieczą wodnistą

,

,

bezbarwnym, przezroczystym płynem wytwarzanym

bezbarwnym, przezroczystym płynem wytwarzanym

przez ciało rzęskowe i tęczówkę.

przez ciało rzęskowe i tęczówkę.



Komora tylna

Komora tylna

gałki ocznej jest kolistą przestrzenią

gałki ocznej jest kolistą przestrzenią

między tęczówką a ciałem rzęskowym, ciałem szklistym

między tęczówką a ciałem rzęskowym, ciałem szklistym

i soczewką zawierającą również ciecz wodnistą.

i soczewką zawierającą również ciecz wodnistą.

Wnętrze gałki ocznej

Wnętrze gałki ocznej



Soczewka

Soczewka

jest ciałem dwuwypukłym

jest ciałem dwuwypukłym

zawieszonym w płaszczyźnie czołowej na tzw.

zawieszonym w płaszczyźnie czołowej na tzw.

wiązadełkach. Grubość jest zmienna, zależna od

wiązadełkach. Grubość jest zmienna, zależna od

napięcia mięśni powodujących

napięcia mięśni powodujących

akomodację

akomodację

dzięki czemu możemy uzyskać ostry obraz na

dzięki czemu możemy uzyskać ostry obraz na

siatkówce przy różnych odległościach

siatkówce przy różnych odległościach

przedmiotów obserwowanych.

przedmiotów obserwowanych.



Przy przedmiotach dalekich soczewka się

Przy przedmiotach dalekich soczewka się

spłaszcza, przy bliskich - staje się bardziej

spłaszcza, przy bliskich - staje się bardziej

wypukła.

wypukła.



Soczewka

Soczewka

jest elastyczna i przezroczysta dla

jest elastyczna i przezroczysta dla

światła jednak z wiekiem zmienia się jej kształt

światła jednak z wiekiem zmienia się jej kształt

oraz elastyczność.

oraz elastyczność.

Wnętrze gałki ocznej

Wnętrze gałki ocznej



Ciało szkliste

Ciało szkliste

jest przezroczystą masą o

jest przezroczystą masą o

galaretowatej konsystencji składającą się w 99% z

galaretowatej konsystencji składającą się w 99% z

wody oraz niewielkiej ilości białka i wypełnia większą

wody oraz niewielkiej ilości białka i wypełnia większą

część gałki ocznej między soczewką a siatkówką.

część gałki ocznej między soczewką a siatkówką.



Ciało szkliste

Ciało szkliste

nie zawiera naczyń ani nerwów a jego

nie zawiera naczyń ani nerwów a jego

rola polega na wypełnienie gałki ocznej i zapewnienie

rola polega na wypełnienie gałki ocznej i zapewnienie

właściwego

właściwego

ciśnienia śródgałkowego

ciśnienia śródgałkowego

, przez co

, przez co

stabilizuje się kształt gałki ocznej oraz zapewnione

stabilizuje się kształt gałki ocznej oraz zapewnione

jest właściwe przyleganie siatkówki do błony

jest właściwe przyleganie siatkówki do błony

naczyniowej.

naczyniowej.

 

                              

Schemat przebiegu i skrzyżowania dróg wzrokowych:

1-gałka oczna,
2-nerw wzrokowy,
3-osrodek wzgórzowy mózgu,
4-osrodki wzrokowe w korze.

Aparat ruchowy gałki ocznej

Aparat ruchowy gałki ocznej



mięsień prosty dolny

mięsień prosty dolny

- przywodzi i zwraca gałkę

- przywodzi i zwraca gałkę

oczną ku dołowi i ku stronie bocznej

oczną ku dołowi i ku stronie bocznej



mięsień prosty górny

mięsień prosty górny

- przywodzi i zwraca gałkę

- przywodzi i zwraca gałkę

oczną ku górze i ku stronie przyśrodkowej

oczną ku górze i ku stronie przyśrodkowej



mięsień prosty przyśrodkowy

mięsień prosty przyśrodkowy

- przywodzi gałkę oczną

- przywodzi gałkę oczną



mięsień prosty boczny

mięsień prosty boczny

- odwodzi gałkę oczną

- odwodzi gałkę oczną



mięsień skośny górny

mięsień skośny górny

- odwodzi, obniża gałkę oczną

- odwodzi, obniża gałkę oczną



mięsień skośny dolny

mięsień skośny dolny

- odwodzi, unosi gałkę oczną

- odwodzi, unosi gałkę oczną

i zwraca ją ku stronie bocznej

i zwraca ją ku stronie bocznej



mięsień dźwigacz powieki górnej

mięsień dźwigacz powieki górnej

- unosi powiekę ku

- unosi powiekę ku

górze

górze

Aparat ochronny gałki

Aparat ochronny gałki

ocznej

ocznej



Powieka: górna i dolna z brwiami i

Powieka: górna i dolna z brwiami i

rzęsami

rzęsami



Narząd łzowy

Narząd łzowy



Spojówka gałki ocznej i powiek

Spojówka gałki ocznej i powiek

Powieki

Powieki

Powieki

Powieki

górna i dolna są

górna i dolna są

utworzone są z elastycznych

utworzone są z elastycznych

fałdów skórnych, których zadaniem

fałdów skórnych, których zadaniem

jest ochrona oka przed zbyt silnymi

jest ochrona oka przed zbyt silnymi

bodźcami świetlnymi, jak również

bodźcami świetlnymi, jak również

przed uszkodzeniami

przed uszkodzeniami

mechanicznymi.

mechanicznymi.

Ich stały ruch otwierania i

Ich stały ruch otwierania i

zamykania chroni oko przed

zamykania chroni oko przed

wysychaniem, ciałami obcymi i

wysychaniem, ciałami obcymi i

bakteriami.

bakteriami.

Powieki

Powieki

, które podobnie jak oczodół i

, które podobnie jak oczodół i

jego ciało tłuszczowe zabezpieczają

jego ciało tłuszczowe zabezpieczają

gałkę przed urazami mechanicznymi

gałkę przed urazami mechanicznymi

oraz nadmiarem światła. Ruch powiek

oraz nadmiarem światła. Ruch powiek

rozprowadza

rozprowadza

płyn łzowy

płyn łzowy

po powierzchni

po powierzchni

rogówki i spojówki, zapewniając oku

rogówki i spojówki, zapewniając oku

stałe nawilżanie.

stałe nawilżanie.

Powieki

Powieki

zbudowane

zbudowane

są z tkanki łącznej, w której znajdują się

są z tkanki łącznej, w której znajdują się

gruczoły tarczkowe

gruczoły tarczkowe

.

.

Na

Na

brzegach powieki górnej i dolnej

brzegach powieki górnej i dolnej

znajduje się

znajduje się

rzęsy

rzęsy

a do ich mieszków

a do ich mieszków

uchodzą

uchodzą

gruczoły

gruczoły

łojowe

łojowe

.

.

Narząd łzowy

Narząd łzowy

Gruczoł łzowy

Gruczoł łzowy

znajduje się w górno - bocznej

znajduje się w górno - bocznej

części oczodołu. Wydziela nieprzerwanie

części oczodołu. Wydziela nieprzerwanie

płynną wydzielinę

płynną wydzielinę

- łzy

- łzy

mające za zadanie

mające za zadanie

oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i

oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i

nawilżać ją. Każde

nawilżać ją. Każde

oko ma jeden duży gruczoł łzowy oraz kilka

oko ma jeden duży gruczoł łzowy oraz kilka

mniejszych gruczołów, położonych wzdłuż

mniejszych gruczołów, położonych wzdłuż

tarczki powiekowej.

tarczki powiekowej.

Gruczoły łzowe

Gruczoły łzowe

wydzielają płyn

wydzielają płyn

łzowy, który powoduje zraszanie przednich

łzowy, który powoduje zraszanie przednich

warstw oka: rogówki i spojówki gałkowej.

warstw oka: rogówki i spojówki gałkowej.

Płyn

Płyn

łzowy

łzowy

składa się z 99% z wody oraz

składa się z 99% z wody oraz

niewielkich ilości chlorku sodu (NaCl), oraz

niewielkich ilości chlorku sodu (NaCl), oraz

substancji chemicznej zw.

substancji chemicznej zw.

lizozymem

lizozymem

, która

, która

ma właściwości bakteriobójcze.

ma właściwości bakteriobójcze.

 

                                

narząd łzowy:

1-gruczoł łzowy,
2-przewody wyprowadzające,
3-kanaliki łzowe,
4-woreczek łzowy
5-przewód nosowo-łzowy
6-przwód nosowy dolny

korytko łzowe [1]
jeziorko łzowe [2].

 

Spojówki

Spojówki

Spojówka

Spojówka

(worek spojówkowy) jest

(worek spojówkowy) jest

cienką, delikatną, przeźroczystą błoną

cienką, delikatną, przeźroczystą błoną

śluzową, która wyściela tylną

śluzową, która wyściela tylną

powierzchnię obu powiek. Przechodzi ona

powierzchnię obu powiek. Przechodzi ona

następnie na gałkę oczną aż do

następnie na gałkę oczną aż do

rogówki, tworząc przy przejściu fałdy,

rogówki, tworząc przy przejściu fałdy,

zwane załamkami górnym i dolnym.

zwane załamkami górnym i dolnym.

Spojówka

Spojówka

jest ściśle zrośnięta z podłożem

jest ściśle zrośnięta z podłożem

tylko w jej części tarczkowej, w załamkach

tylko w jej części tarczkowej, w załamkach

posiada fałdy, a na powierzchni gałkowej

posiada fałdy, a na powierzchni gałkowej

jest lekko przesuwalna. Daje to możliwość

jest lekko przesuwalna. Daje to możliwość

swobodnych ruchów gałki ocznej.

swobodnych ruchów gałki ocznej.

Pełni

Pełni

funkcję

funkcję

ochronną oka

ochronną oka

i

i

odżywczą rogówki

odżywczą rogówki

.

.

Powieka górna [1]

powieka dolna [2]

przyśrodkowy i boczny kącik oka [3] ,[4]

spoidła powiek: przyśrodkowe i boczne [5] ,[6]

krawędź przednia [7] i krawędź tylna [8]

szpara powiek [9]

błona śluzowa - spojówka [10]

mięsko łzowe [11]

fałd półksiężycowaty spojówki [12]

Brwi 13]

rzęsy [14].

Twardówka [1]

rogówka [2]

rąbek rogówki [3]

tęczówka [4]

Źrenica [5]

beleczki (6]

zatoki [7]

pierścień mniejszy tęczówki [8]

brzeg źreniczny tęczówki [9]

pierścień większy tęczówki [10]