IMMUNOLOGIA
ROZRODU
Jan Borysowski
Zakład Immunologii Klinicznej
Instytut Transplantologii WUM
• Tolerancja ciążowa
• Diagnostyka poronień nawykowych
• Leczenie poronień nawykowych
TOLERANCJA CIĄŻOWA
płód jest semialloprzeszczepem
(dziedziczy antygeny HLA od matki i ojca)
↓
antygeny płodu mogą być rozpoznawane przez
limfocyty T i B ciężarnej
↓
warunkiem prawidłowego przebiegu ciąży jest
rozwój tolerancji immunologicznej
GŁÓWNE ASPEKTY TOLERANCJI
CIĄŻOWEJ
- mechanizmy związane z trofoblastem
- cytokiny Th2 > Th1
- progesteron
- białko PIBF
- przeciwciała blokujące
- immunoregulacja na poziomie doczesnej
MECHANIZMY OCHRONNE
TROFOBLASTU
- ↓ ekspresja klasycznych antygenów HLA
- ↑ ekspresja HLA-G
• cząsteczka nieklasyczna układu HLA
• działa immunosupresyjnie (np. ↓ aktywacji komórek NK)
- HLA-C → ↓ aktywacji komórek NK
- FasL → apoptoza limfocytów
- CD 46, 55 i 59 → ↓ aktywacji układu dopełniacza
- zaburzenia prawidłowej ekspresji antygenów HLA na
trofoblaście mogą prowadzić do powikłań ciąży
CYTOKINY
- cytokiny Th1 – Il-2, Il-12, IFN-γ
- cytokiny Th2 – Il-4, Il-5
- w prawidłowej ciąży – cytokiny Th2 > Th1
- cytokiny Th2 → supresja mechanizmów
odpowiedzi komórkowej (są potencjalnie groźne
dla płodu)
- produkcji cytokin Th2 sprzyja progesteron
PROGESTERON
- zapewnia w ciąży immunosupresję miejscową
- działa immunosupresyjnie bezpośrednio i
pośrednio (przez białko PIBF)
- działania progesteronu związane z tolerancją
ciążową:
• ↑ produkcji cytokin Th2, ↓ produkcji cytokin Th1
• ↑ ekspresji HLA-G na trofoblaście
BIAŁKO PIBF
- produkowane przez limfocyty pod wpływem progesteronu
- PIBF jest b. ważny dla rozwoju tolerancji ciążowej
- ↓ prod. PIBF → ↑ ryzyko poronień nawykowych
(udowodniono to w badaniach klinicznych)
- działania immunomodulacyjne PIBF:
• ↑ produkcji cytokin Th2, ↓ produkcji cytokin Th1
• indukcja limfocytów Ts
• ↓ aktywacji komórek NK
PRZECIWCIAŁA BLOKUJĄCE
- cechą przeciwciał blokujących (PB) jest
asymetryczna glikozylacja cząsteczki
- ↓ prod. PB → ↑ ryzyko poronień nawykowych
- działania PB związane z tolerancją ciążową:
• wiązanie antygenów trofoblastu bez aktywacji
dopełniacza
• ↓aktywacji limfocytów
- PB hamują proliferację limfocytów w teście MLR
TEST MLR
limfocyty pacjentki + inaktywowane limfocyty jej partnera
↓
proliferacja limfocytów pacjentki
(wyzwalana przez antygeny HLA partnera)
↓
dodanie do limfocytów surowicy pacjentki
(surowica zawiera PB)
↓
proliferacja powinna zostać zahamowana
- niedostateczne hamowanie proliferacji limfocytów pacjentki
przez jej własną surowicę świadczy o obniżonym poziomie PB
IMMUNOREGULACJA NA POZIOMIE
DOCZESNEJ
- w obrębie doczesnej występują komórki układu
odpornościowego, których nadmierna aktywność
byłaby groźna dla płodu
- komórki doczesnej produkują związki o działaniu
immunosupresyjnym
- w doczesnej występują komórki LGL → ↓ aktywacji
komórek NK
DIAGNOSTYKA PORONIEŃ
NAWYKOWYCH
1. test MLR
• ocenia poziom PB we krwi
2. test oceny aktywności komórek NK
• ocenia aktywność cytotoksyczną kom. NK izolowanych z krwi
obwodowej
• wykonywany przy użyciu cytometrii przepływowej
3. ocena poziomu limfocytów T cytotoksycznych
• poziom limf. Tc ocenia się we krwi obwodowej przy użyciu
cytometrii przepływowej
LECZENIE PORONIEŃ NAWYKOWYCH
1. preparaty dożylne Ig
2. leukocyty partnera
• są podawane podskórnie
• stymulują prod. PB
3. sildenafil
• poprawa krążenia maciczno-łożyskowego
• ↓ aktywności komórek NK (? przez wpływ na cytokiny)
1. Które z poniższych zdań jest
fałszywe:
a) płód stanowi rodzaj semialloprzeszczepu
b) antygeny płodowe nigdy nie są rozpoznawane
przez limfocyty ciężarnej, gdyż w przeciwnym
razie mogłoby dojść do uszkodzenia płodu
c) dla zaistnienia tolerancji ciążowej ważna jest m.
in. apoptoza komórek ukł. odpornościowego
d) do uszkodzenia płodu szczególnie mogą
przyczynić się mechanizmy odpowiedzi
komórkowej
2. Przeciwciała blokujące (wybierz
prawidłową kombinację):
1) są jednym z kluczowych elementów
odpowiadających za prawidłowy przebieg ciąży
2) mogą wiązać zarówno komórki trofoblastu, jak i
limfocyty
3) stymulują proliferację limfocytów w teście MLR
4) w wielu przypadkach poronień nawykowych
występują w surowicy ciężarnej w zwiększonym
stężeniu
a)wszystkie prawidłowe
b) 1 i 2
c)1, 2, 3
d)1 i 3
3. Jednym z mechanizmów
zapewniających prawidłowy przebieg
ciąży NIE jest:
a) zmniejszenie ekspresji HLA-G na komórkach
trofoblastu
b) produkcja związków o działaniu
immunosupresyjnym przez nabłonek doczesnej
c) produkcja cytokin grupy Th2
d) produkcja białka PIBF
4. Progesteron (wybierz prawidłową
kombinację):
1) zapewnia w ciąży immunosupresję systemową
2) działa immunosupresyjnie jedynie bezpośrednio
3) stymuluje produkcję cytokin grupy Th2
4) stymuluje produkcję białka PIBF
a) 2, 4
b) 1, 3, 4
c) 3, 4
d) 2, 3, 4
5. Wybierz zdanie prawidłowe:
a) Płód dziedziczy antygeny HLA wyłącznie od
matki
b) Płód dziedziczy antygeny HLA wyłącznie od ojca
c) Warunkiem prawidłowego przebiegu ciąży jest
wysoka ekspresja klasycznych antygenów HLA
na komórkach trofoblastu
d) Wszystkie fałszywe
6. PIBF – wybierz zdanie prawidłowe:
1. Jego znaczenie dla rozwoju tolerancji ciążowej
jest drugorzędne
2) Jest produkowany przez komórki doczesnej
3) Zmniejsza produkcję cytokin grupy Th2
4) Jego zwiększone stężenie obserwuje się w wielu
przypadkach poronień
a) 1
b) 1, 2
c) 3, 4
d) wszystkie fałszywe
7. Które ze zdań na temat HLA-G jest
prawdziwe:
a) Jego zwiększoną ekspresję często obserwuje się
w powikłaniach ciąży
b) Najistotniejsze jest jego występowanie na
komórkach NK doczesnej
c) Podobną do HLA-G funkcję spełnia HLA-C
d) Jego główna rola w ciąży jest zbliżona do
klasycznych cząsteczek HLA
8. (A) Zwiększona produkcja cytokin grupy Th2 jest
jednym
z niezbędnych warunków prawidłowego przebiegu ciąży,
ponieważ (B) cytokiny tej grupy aktywują różne
mechanizmy odpowiedzi komórkowej, które są niezbędne
dla powstania tolerancji ciążowej.
a) A i B prawidłowe, pozostają w związku przyczynowym
b) A i B prawidłowe, brak związku przyczynowego
c) A prawdziwe, B fałszywe
d) A fałszywe, B prawdziwe
9. Test MLR:
a) Służy do oceny proliferacji komórek LGL
b) Ocenia aktywność komórek NK
c) Na intensywność proliferacji ocenianej tym
testem nie mają żadnego wpływu przeciwciała
blokujące
d) Wszystkie fałszywe
10. Wybierz zdanie prawidłowe:
a) Korzystne działanie sildenafilu w poronieniach
nawykowych wynika m.in. ze stymulacji
aktywności komórek NK
b) FasL blokuje apoptozę limfocytów
c) Do uszkodzenia płodu szczególnie mogą
przyczynić się mechanizmy odpowiedzi
komórkowej, dlatego muszą one być hamowane
przez cytokiny grupy Th1
d) Zmniejszone stężenie PIBF może prowadzić do
poronień nawykowych
11. Poziom klasycznych antygenów HLA
na trofoblaście jest:
a) obniżony
b) zwiększony
c) początkowo zwiększony, następnie ulega
obniżeniu
d) początkowo obniżony, następnie ulega
zwiększeniu
12. Komórki NK występujące w
doczesnej (wybierz zdanie prawidłowe):
a) Ich aktywność jest stymulowana m.in. przez Ig
blokujące
b) Utrzymanie ich wysokiej aktywności jest
niezbędnym warunkiem prawidłowego przebiegu
ciąży
c) Produkowane przez nie cytokiny mają za
zadanie zwiększenie ekspresji HLA-G na
komórkach trofoblastu
d) Ich aktywność jest hamowana przez sildenafil