Rachunek dochodu 

narodowego

 

 

Produkt Krajowy Brutto 

- zagadnienia wstępne

• Pomiar aktywności gospodarczej na 

szczeblu makroekonomicznym

• PKB – metoda produktu finalnego
• Wielkość PKB w Polsce i na świecie
• PKB per capita
• Mierzenie dynamiki PKB – indeksy 

produkcji

• PKB nominalny i realny

 

 

Po co mierzymy makroekonomiczny 

efekt działalności gospodarczej?

• Pomiary efektów cząstkowych nie dają 

klarownego obrazu sytuacji makroekonomicznej 
- stąd dążenie do poszukiwania miar 
syntetycznych.

• Zastosowania -  próby odpowiedzi na pytania:
- jaki jest poziom rozwoju gospodarczego?
- jaka jest i jak zmienia się koniunktura? (czy 

gospodarka „idzie w górę, czy w dół”?)

- czy polityka gospodarcza jest skuteczna?

 

 

Zmienne ekonomiczne

Strumienie (flows), zasoby (stocks), zmienne 

parametryczne

Strumienie 

– zmienne (wielkości) dające się 

wyrazić tylko dla jakiegoś okresu (odcinka 
czasu).

Zasoby

 – zmienne (wielkości) dające się wyrazić 

tylko na jakiś moment („punkt” czasu).

Zmienne parametryczne

 – są stosunkiem:

1. strumienia do strumienia – 

nie mają wymiaru 

czasowego

2. zasobu do zasobu – 

nie mają wymiaru 

czasowego

3. strumienia do zasobu – 

mają wymiar czasowy

4. zasobu do strumienia – 

mają wymiar czasowy

 

 

Zmienne ekonomiczne

Strumienie – 
przykłady:

koszty

dochody

produkcja

popyt

podaż

Zasoby – 
przykłady:

majątek

oszczędności

pasywa

aktywa

Zmienne 
parametryczne – 
przykłady:

ceny
stawki płac
stopy procentowe
kursy walut
indeksy (np. cen)
stopy zmian 
zmiennych
produktywność

Uwaga!  Trzeba uważać stosując obliczenia przy 
użyciu zmiennych o różnym wymiarze czasowym!

 

 

Zmienne ekonomiczne

dochod

y

zasoby 

finansow

e

wydatki

 

 

Państwo i ruch okrężny

• C - konsumpcja
• S - oszczędności
• I - inwestycje
• T

e

 - podatki pośrednie

• Y - dochody z czynników produkcji
• B - transfery socjalne
• T

d

 - podatki bezpośrednie

• G – wydatki rządowe na dobra i usługi

 

 

Ile wytwarza gospodarka?

Kopalnia rudy

Huta

Stocznia

Ruda

Stal

Statki

Produkcja łączna = ruda + stal + statki ?

NIE!

Ruda

Ruda

Stal

Sta
l

Stat

ki

Produkcja łączna = statki  bo to jedyne dobro finalne

Ruda i stal to dobra pośrednie.

Stąd – błąd wielokrotnego liczenia!

Warto

ść

dodan

a

Warto

ść

dodan

a

Warto

ść

dodan

a

 

 

Dobra finalne i pośrednie

Dobra finalne – nabywane przez ostatecznego 

użytkownika; w procesie produkcji uczestniczyć 

mogą w wielu cyklach produkcyjnych (dobra 

konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa 

domowe i dobra inwestycyjne nabywane przez 

przedsiębiorstwa).

Dobra pośrednie – zużywane przez 

przedsiębiorstwa do wytwarzania innych 

produktów; w procesie produkcji zużywane 

jednorazowo w jednym cyklu produkcyjnym. 

 

 

Ile wytwarza gospodarka?

• Produkcja łączna =   produktów 

finalnych =  wartości dodanych=  

dochodów z czynników produkcji

• Produkt Krajowy Brutto (PKB)= 

C+I+G

Gross Domestic Product (GDP)

Produkcję łączną ( a więc i PKB) można 

obliczać tylko wartościowo!

 

 

PKB – ile wynosi?

Kraj

PKB (VA)

waluta 

(mln)

Polska

657 844

zł

RFN

1 958 890

Euro

Francja

1 401 770

Euro

W.Brytania

960 963

funt 

szterl.

USA

9 477 300* $

Szwajcaria

393 311*

frank 

szw.

Japonia

527 029 
800*

Yen

OECD

 

 

Problemy porównań PKB

• Porównania międzynarodowe:
• Metody obliczeń – SNA (System of 

National Accounts) – problem szacunków 
skali szarej strefy (prod. nielegalna i 
ukryta)

• Wybór waluty
• Kurs waluty

• PPP – Purchasing Power Parity

 

 

Parytet siły nabywczej –

wyrażony  w  dolarach  oznacza 
wartość  dolara  odpowiadającą 
jednostce waluty danego kraju na 
rynku  krajowym  obejmującym 
całość 

towarów 

i 

usług 

rynkowych  i  nierynkowych  przy 
uwzględnieniu 

stosunku 

cen 

danego 

kraju 

do 

cen 

we 

wszystkich 

innych 

krajach 

biorących udział w porównaniach 
siły nabywczej walut.

 

 

 

 

Problemy porównań PKB

Porównywanie (badanie zmian) PKB w 
czasie:

O ile zmienił się PKB w roku t

1

 w stosunku 

do roku t

0

?

Załóżmy, że PKB składa się z 2 produktów: 
komputerów i chleba. 
Oblicz o ile zmieniła się łączna produkcja 
komputerów i chleba w okresie t

1

 w stosunku do 

okresu t

0

.

Produkt

q

0

ilość w t

0

p

0

cena w 

t

0

q

1

ilość w t

1

p

1

cena w 

t

1

Komputer
y

50

10

80

20

Chleb

100

15

60

8

 

 

Wartość w okresie t

0

:













2000

15

100

10

50

0

0

p

q

Wartość w 
okresie t

1:













2080

8

60

20

80

1

1

p

q

Zmiana 
wartości:

04

,

1

0

0

1

1







p

q

p

q

Zmiana wartości to nie zmiana łącznej produkcji 
(wolumenu) w sensie rzeczowym – zmieniły się 
bowiem ilości dóbr i ich ceny.

 

 

Indeksy produkcji:

Indeks typu Laspeyresa:

85

,

0

2000

1700

15

100

10

50

15

60

10

80

0

0

0

1























p

q

p

q

Indeks typu 
Paaschego:

16

,

1

1800

2080

8

100

20

50

8

60

20

80

1

0

1

1























p

q

p

q

P

L

F

I

I

I





Indeks „idealny” 
Fishera – średnia 
geometryczna w/w 
indeksów

Agregatowy indeks ilości – wskazuje na wpływ 
zmian ilości na dynamikę wartości, ceny 
stabilizujemy na poziomie wybranego okresu

 

 

PKB w Polsce – GUS (ceny bieżące)

 

 

PKB nominalny i realny

• Deflowanie

• Deflator - indeks wzrostu cen

deflator PKB = nominalny PKB/ realny PKB

- Wskazuje w jakim stopniu zmiana cen 
produktów finalnych wpłynęła nazmianę  
wartości PKB nominalnego.

inny popularny deflator:
- indeks zmian cen dóbr i usług 
konsumpcyjnych (ICK) (CPI – Consumer 
Price Index)

 

 

Inne mierniki 

makroekonomiczne

• PNB - miara łącznych dochodów 

osiąganych przez obywateli danego kraju, 
niezależnie od miejsca świadczenia usług 
przez czynniki produkcji;

PNB = PKB + dochody netto z własności za 

granicą

• PNN = PNB -A

• DN = PNN 

w cenach czynników produkcji

 

 

Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 

osobę 

w gospodarstwach domowych w zł (lewa oś) i PKB 

w mld zł (prawa oś) w latach 

1996 – 1999.

 

 

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

2003

EU –25*

1,7

2,6

2,9

2,9

3,6

1,7

1,1

0,9

EU -15

1,6

2,5

2,9

2,9

3,6

1,7

1,0

0,8

Polska

6,0

6,8

4,8

4,1

4,0

1,0

1,4

3,8

Niemcy

0,8

1,4

2,0

2,0

2,9

0,8

0,1

-0,1

Francja

1,1

1,9

3,4

3,2

3,8

2,1

1,2

0,5

Irlandia

8,1 10,8 8,9 11,1 9,9

6,0

6,1

3,7

Hiszpania 2,4

4,0

4,3

4,2

4,4

2,8

2,2

2,5

Grecja

2,4

3,6

3,4

3,4

4,5

4,3

3,8

4,7

Węgry

1,3

4,6

4,9

4,2

5,2

3,8

3,5

3,0

Czechy

4,2

-0,7 -1,1

1,2

3,9

2,6

1,5

3,7

Litwa

4,7

7,0

7,3

-1,7

3,9

6,4

6,8

9,7

Realny produkt krajowy brutto w cenach stałych 

z 1995 roku  w Polsce na tle wybranych krajów 

UE w latach 1995 –2003

 

 

1995

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

2003

EU –25

100,0 100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

EU -15

110,7 110,

4

110,

1

110 109,

9

109,

8

109,

6

109,

4

109,

2

Polska

40,8

42,5 44,3 45,1 45,7 45,9 45,9 45,6 46,0

Niemcy

119,5 118,

4

116,

0

114,

6

113,

6

112,

3

110,

1

108,

7

108,

1

Francja

115,3 114,

3

114,

8

114,

8

114,

5

114,

3

114,

8

112,

9

111,

0

Irlandia

99,3

103,

3

112,

7

117,

3

122,

4

126,

9

129,

5

132,

6

132,

5

Hiszpania

87,6

87,9 88,0 89,3 92,0 91,9 92,3 94,6 97,8

Grecja

72,2

71,6 72,3 71,9 71,9 72,7 73,8 77,7 80,9

Węgry

49,6

49,5 50,6 51,8 52,6 53,6 56,4 58,6 60,5

Czechy

70,1

72,0 69,8 67,2 65,8 65,0 66,1 67,6 68,8

Litwa

34,2

35,4 37,3 39,2 37,8 38,6 40,8 42,4 45,8

PKB per capita  w PPS w  wybranych krajach 

UE 

w latach 1995 –2003

 

 

Słabości rachunków narodowych:

• położenie nacisku na ilość dóbr (często 
zbędnych) , co prowadzi do rabunkowej 
eksploatacji ziemi

• do PKB nie wliczamy: czasu wolnego, 
prac domowych, kosztów zanieczyszczenia 
środowiska

• szacunkowy wymiar szarej strefy

 

 

Udział sektorów w wartości dodanej 

brutto 

w %