Rachunek dochodu

narodowego

Produkt Krajowy Brutto

- zagadnienia wstępne

• Pomiar aktywności gospodarczej na

szczeblu makroekonomicznym

• PKB – metoda produktu finalnego
• Wielkość PKB w Polsce i na świecie
• PKB per capita
• Mierzenie dynamiki PKB – indeksy

produkcji

• PKB nominalny i realny

Po co mierzymy makroekonomiczny

efekt działalności gospodarczej?

• Pomiary efektów cząstkowych nie dają

klarownego obrazu sytuacji makroekonomicznej
- stąd dążenie do poszukiwania miar
syntetycznych.

• Zastosowania - próby odpowiedzi na pytania:
- jaki jest poziom rozwoju gospodarczego?
- jaka jest i jak zmienia się koniunktura? (czy

gospodarka „idzie w górę, czy w dół”?)

- czy polityka gospodarcza jest skuteczna?

Zmienne ekonomiczne

Strumienie (flows), zasoby (stocks), zmienne

parametryczne

Strumienie

– zmienne (wielkości) dające się

wyrazić tylko dla jakiegoś okresu (odcinka
czasu).

Zasoby

– zmienne (wielkości) dające się wyrazić

tylko na jakiś moment („punkt” czasu).

Zmienne parametryczne

– są stosunkiem:

1. strumienia do strumienia –

nie mają wymiaru

czasowego

2. zasobu do zasobu –

nie mają wymiaru

czasowego

3. strumienia do zasobu –

mają wymiar czasowy

4. zasobu do strumienia –

mają wymiar czasowy

Zmienne ekonomiczne

Strumienie –
przykłady:

koszty

dochody

produkcja

popyt

podaż

Zasoby –
przykłady:

majątek

oszczędności

pasywa

aktywa

Zmienne
parametryczne –
przykłady:

ceny
stawki płac
stopy procentowe
kursy walut
indeksy (np. cen)
stopy zmian
zmiennych
produktywność

Uwaga! Trzeba uważać stosując obliczenia przy
użyciu zmiennych o różnym wymiarze czasowym!

Zmienne ekonomiczne

dochod

y

zasoby

finansow

e

wydatki

Państwo i ruch okrężny

• C - konsumpcja
• S - oszczędności
• I - inwestycje
• T

e

- podatki pośrednie

• Y - dochody z czynników produkcji
• B - transfery socjalne
• T

d

- podatki bezpośrednie

• G – wydatki rządowe na dobra i usługi

Ile wytwarza gospodarka?

Kopalnia rudy

Huta

Stocznia

Ruda

Stal

Statki

Produkcja łączna = ruda + stal + statki ?

NIE!

Ruda

Ruda

Stal

Sta
l

Stat

ki

Produkcja łączna = statki  bo to jedyne dobro finalne

Ruda i stal to dobra pośrednie.

Stąd – błąd wielokrotnego liczenia!

Warto

ść

dodan

a

Warto

ść

dodan

a

Warto

ść

dodan

a

Dobra finalne i pośrednie

Dobra finalne – nabywane przez ostatecznego

użytkownika; w procesie produkcji uczestniczyć

mogą w wielu cyklach produkcyjnych (dobra

konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa

domowe i dobra inwestycyjne nabywane przez

przedsiębiorstwa).

Dobra pośrednie – zużywane przez

przedsiębiorstwa do wytwarzania innych

produktów; w procesie produkcji zużywane

jednorazowo w jednym cyklu produkcyjnym.

Ile wytwarza gospodarka?

• Produkcja łączna =  produktów

finalnych =  wartości dodanych= 

dochodów z czynników produkcji

• Produkt Krajowy Brutto (PKB)=

C+I+G

Gross Domestic Product (GDP)

Produkcję łączną ( a więc i PKB) można

obliczać tylko wartościowo!

PKB – ile wynosi?

Kraj

PKB (VA)

waluta

(mln)

Polska

657 844

zł

RFN

1 958 890

Euro

Francja

1 401 770

Euro

W.Brytania

960 963

funt

szterl.

USA

9 477 300* $

Szwajcaria

393 311*

frank

szw.

Japonia

527 029
800*

Yen

OECD

Problemy porównań PKB

• Porównania międzynarodowe:
• Metody obliczeń – SNA (System of

National Accounts) – problem szacunków
skali szarej strefy (prod. nielegalna i
ukryta)

• Wybór waluty
• Kurs waluty

• PPP – Purchasing Power Parity

Parytet siły nabywczej –

wyrażony w dolarach oznacza
wartość dolara odpowiadającą
jednostce waluty danego kraju na
rynku krajowym obejmującym
całość

towarów

i

usług

rynkowych i nierynkowych przy
uwzględnieniu

stosunku

cen

danego

kraju

do

cen

we

wszystkich

innych

krajach

biorących udział w porównaniach
siły nabywczej walut.

Problemy porównań PKB

Porównywanie (badanie zmian) PKB w
czasie:

O ile zmienił się PKB w roku t

1

w stosunku

do roku t

0

?

Załóżmy, że PKB składa się z 2 produktów:
komputerów i chleba.
Oblicz o ile zmieniła się łączna produkcja
komputerów i chleba w okresie t

1

w stosunku do

okresu t

0

.

Produkt

q

0

ilość w t

0

p

0

cena w

t

0

q

1

ilość w t

1

p

1

cena w

t

1

Komputer
y

50

10

80

20

Chleb

100

15

60

8

Wartość w okresie t

0

:













2000

15

100

10

50

0

0

p

q

Wartość w
okresie t

1:













2080

8

60

20

80

1

1

p

q

Zmiana
wartości:

04

,

1

0

0

1

1







p

q

p

q

Zmiana wartości to nie zmiana łącznej produkcji
(wolumenu) w sensie rzeczowym – zmieniły się
bowiem ilości dóbr i ich ceny.

Indeksy produkcji:

Indeks typu Laspeyresa:

85

,

0

2000

1700

15

100

10

50

15

60

10

80

0

0

0

1























p

q

p

q

Indeks typu
Paaschego:

16

,

1

1800

2080

8

100

20

50

8

60

20

80

1

0

1

1























p

q

p

q

P

L

F

I

I

I





Indeks „idealny”
Fishera – średnia
geometryczna w/w
indeksów

Agregatowy indeks ilości – wskazuje na wpływ
zmian ilości na dynamikę wartości, ceny
stabilizujemy na poziomie wybranego okresu

PKB w Polsce – GUS (ceny bieżące)

PKB nominalny i realny

• Deflowanie

• Deflator - indeks wzrostu cen

deflator PKB = nominalny PKB/ realny PKB

- Wskazuje w jakim stopniu zmiana cen
produktów finalnych wpłynęła nazmianę
wartości PKB nominalnego.

inny popularny deflator:
- indeks zmian cen dóbr i usług
konsumpcyjnych (ICK) (CPI – Consumer
Price Index)

Inne mierniki

makroekonomiczne

• PNB - miara łącznych dochodów

osiąganych przez obywateli danego kraju,
niezależnie od miejsca świadczenia usług
przez czynniki produkcji;

PNB = PKB + dochody netto z własności za

granicą

• PNN = PNB -A

• DN = PNN

w cenach czynników produkcji

Przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1

osobę

w gospodarstwach domowych w zł (lewa oś) i PKB

w mld zł (prawa oś) w latach

1996 – 1999.

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

2003

EU –25*

1,7

2,6

2,9

2,9

3,6

1,7

1,1

0,9

EU -15

1,6

2,5

2,9

2,9

3,6

1,7

1,0

0,8

Polska

6,0

6,8

4,8

4,1

4,0

1,0

1,4

3,8

Niemcy

0,8

1,4

2,0

2,0

2,9

0,8

0,1

-0,1

Francja

1,1

1,9

3,4

3,2

3,8

2,1

1,2

0,5

Irlandia

8,1 10,8 8,9 11,1 9,9

6,0

6,1

3,7

Hiszpania 2,4

4,0

4,3

4,2

4,4

2,8

2,2

2,5

Grecja

2,4

3,6

3,4

3,4

4,5

4,3

3,8

4,7

Węgry

1,3

4,6

4,9

4,2

5,2

3,8

3,5

3,0

Czechy

4,2

-0,7 -1,1

1,2

3,9

2,6

1,5

3,7

Litwa

4,7

7,0

7,3

-1,7

3,9

6,4

6,8

9,7

Realny produkt krajowy brutto w cenach stałych

z 1995 roku w Polsce na tle wybranych krajów

UE w latach 1995 –2003

1995

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

2003

EU –25

100,0 100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

100,

0

EU -15

110,7 110,

4

110,

1

110 109,

9

109,

8

109,

6

109,

4

109,

2

Polska

40,8

42,5 44,3 45,1 45,7 45,9 45,9 45,6 46,0

Niemcy

119,5 118,

4

116,

0

114,

6

113,

6

112,

3

110,

1

108,

7

108,

1

Francja

115,3 114,

3

114,

8

114,

8

114,

5

114,

3

114,

8

112,

9

111,

0

Irlandia

99,3

103,

3

112,

7

117,

3

122,

4

126,

9

129,

5

132,

6

132,

5

Hiszpania

87,6

87,9 88,0 89,3 92,0 91,9 92,3 94,6 97,8

Grecja

72,2

71,6 72,3 71,9 71,9 72,7 73,8 77,7 80,9

Węgry

49,6

49,5 50,6 51,8 52,6 53,6 56,4 58,6 60,5

Czechy

70,1

72,0 69,8 67,2 65,8 65,0 66,1 67,6 68,8

Litwa

34,2

35,4 37,3 39,2 37,8 38,6 40,8 42,4 45,8

PKB per capita w PPS w wybranych krajach

UE

w latach 1995 –2003

Słabości rachunków narodowych:

• położenie nacisku na ilość dóbr (często
zbędnych) , co prowadzi do rabunkowej
eksploatacji ziemi

• do PKB nie wliczamy: czasu wolnego,
prac domowych, kosztów zanieczyszczenia
środowiska

• szacunkowy wymiar szarej strefy

Udział sektorów w wartości dodanej

brutto

w %