Oględziny zwłok w

Oględziny zwłok w

miejscu ich ujawnienia

miejscu ich ujawnienia

Dorota Pieśniak, Zakład Medycyny Sądowej AM

Dorota Pieśniak, Zakład Medycyny Sądowej AM

w Gdańsku

w Gdańsku

Lekarz może być wezwany w celu

Lekarz może być wezwany w celu

dokonania oględzin zwłok jako:

dokonania oględzin zwłok jako:



osoba upoważniona do urzędowego

osoba upoważniona do urzędowego

stwierdzenia zgonu

stwierdzenia zgonu

•

karta zgonu

karta zgonu

•

karta informacyjna

karta informacyjna



biegły powołany przez prokuratora

biegły powołany przez prokuratora

Kpk Rozdział 23

Kpk Rozdział 23

Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment

Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment

procesowy

procesowy

Art. 209. 

Art. 209. 

§ 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego

§ 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego

spowodowania śmierci, przeprowadza się

spowodowania śmierci, przeprowadza się

oględziny i otwarcie zwłok.

oględziny i otwarcie zwłok.

§ 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w

§ 2. Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w

postępowaniu sądowym sąd, z udziałem biegłego

postępowaniu sądowym sąd, z udziałem biegłego

lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny

lekarza, w miarę możności z zakresu medycyny

sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki

sądowej. W wypadkach nie cierpiących zwłoki

oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem

oględzin dokonuje Policja z obowiązkiem

niezwłocznego powiadomienia prokuratora.

niezwłocznego powiadomienia prokuratora.

§ 3. Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich

§ 3. Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich

znalezienia. Do czasu przybycia biegłego oraz

znalezienia. Do czasu przybycia biegłego oraz

prokuratora lub sądu przemieszczać lub poruszać

prokuratora lub sądu przemieszczać lub poruszać

zwłoki można tylko w razie konieczności.

zwłoki można tylko w razie konieczności.

Art. 209.cd 

Art. 209.cd 

§ 4. Otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności

§ 4. Otwarcia zwłok dokonuje biegły w obecności

prokuratora albo sądu. W postępowaniu przed

prokuratora albo sądu. W postępowaniu przed

sądem przepisy art. 396 § 1 i 4 stosuje się

sądem przepisy art. 396 § 1 i 4 stosuje się

odpowiednio.

odpowiednio.

§ 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok

§ 5. Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok

można, w razie potrzeby, oprócz biegłego,

można, w razie potrzeby, oprócz biegłego,

wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy

wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy

zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły

zmarłemu. Z oględzin i otwarcia zwłok biegły

sporządza opinię z zachowaniem wymagań art.

sporządza opinię z zachowaniem wymagań art.

200 § 2.

200 § 2.

Cele oględzin zwłok dokonywanych

Cele oględzin zwłok dokonywanych

przez lekarza

przez lekarza

1.

1.

stwierdzenie zgonu

stwierdzenie zgonu

2.

2.

określenie przypuszczalnego czasu

określenie przypuszczalnego czasu

zgonu !!

zgonu !!

3.

3.

ustalenie prawdopodobnej (przypuszczalnej)

ustalenie prawdopodobnej (przypuszczalnej)

przyczyny zgonu – nie możliwe w przypadku

przyczyny zgonu – nie możliwe w przypadku

śmierci gwałtownej ,co ustalane jest w trakcie

śmierci gwałtownej ,co ustalane jest w trakcie

sekcji

sekcji

4.

4.

pomoc przy ustalaniu tożsamości

pomoc przy ustalaniu tożsamości

5.

5.

pomoc przy poszukiwaniu i zabezpieczaniu

pomoc przy poszukiwaniu i zabezpieczaniu

śladów biologicznych i/lub fizycznych

śladów biologicznych i/lub fizycznych

Protokół oględzin zwłok w miejscu

Protokół oględzin zwłok w miejscu

ujawnienia

ujawnienia



ułożenie – opis, zdjęcia i in.

ułożenie – opis, zdjęcia i in.



odzież – opis rodzaju i wyglądu poszczególnych

odzież – opis rodzaju i wyglądu poszczególnych

części ubrania

części ubrania

W czasie oględzin zwłok nie rozbiera się –

W czasie oględzin zwłok nie rozbiera się –

należy w miarę możliwości szeroko odchylić

należy w miarę możliwości szeroko odchylić

ubranie, aby ocenić wszystkie okolice ciała

ubranie, aby ocenić wszystkie okolice ciała

(ocena znamion śmierci, obrażeń i in.)

(ocena znamion śmierci, obrażeń i in.)



ocena znamion śmierci: wczesnych (plamy

ocena znamion śmierci: wczesnych (plamy

opadowe, stężenie pośmiertne, ochłodzenie) i

opadowe, stężenie pośmiertne, ochłodzenie) i

późnych (gnicie, zeszkieletowanie, strupieszenie,

późnych (gnicie, zeszkieletowanie, strupieszenie,

przemiana tłuszczowo-woskowa, przemiana w

przemiana tłuszczowo-woskowa, przemiana w

torfowiskach)

torfowiskach)

Protokół oględzin zwłok w miejscu

Protokół oględzin zwłok w miejscu

ujawnienia cd.

ujawnienia cd.



opis ogólny: płeć, wiek z wyglądu, wzrost (długość),

opis ogólny: płeć, wiek z wyglądu, wzrost (długość),

stan odżywienia

stan odżywienia



znaki szczególne (tatuaże, blizny, znamiona, ubytki,

znaki szczególne (tatuaże, blizny, znamiona, ubytki,

zniekształcenia itd.)

zniekształcenia itd.)



opis głowy; opis uzębienia; stan otworów naturalnych

opis głowy; opis uzębienia; stan otworów naturalnych

głowy (ciała obce, wydzieliny itd.).

głowy (ciała obce, wydzieliny itd.).



opis pozostałych części ciała: szyja, tułów, kończyny

opis pozostałych części ciała: szyja, tułów, kończyny

górne i dolne, okolice krocza, odbytu i narządów

górne i dolne, okolice krocza, odbytu i narządów

płciowych

płciowych



obrażenia (ogólnie)

obrażenia (ogólnie)

Protokół oględzin zwłok w miejscu

Protokół oględzin zwłok w miejscu

ujawnienia cd.

ujawnienia cd.

o

przypuszczalny czas zgonu

przypuszczalny czas zgonu

o

przypuszczalna przyczyna zgonu

przypuszczalna przyczyna zgonu

(ocena tylko w niektórych przypadkach, pewne określenie

(ocena tylko w niektórych przypadkach, pewne określenie

jedynie w czasie sekcji zwłok) .

jedynie w czasie sekcji zwłok) .

Określenie czasu, jaki upłynął od

Określenie czasu, jaki upłynął od

zgonu do chwili oględzin jest możliwe

zgonu do chwili oględzin jest możliwe

tylko z pewnym

tylko z pewnym

prawdopodobieństwem

prawdopodobieństwem

Stopień dokładności oceny jest

Stopień dokładności oceny jest

największy w ciągu pierwszych

największy w ciągu pierwszych

kilku godzin po śmierci i w miarę

kilku godzin po śmierci i w miarę

upływu czasu zmniejsza się

upływu czasu zmniejsza się

Opóźnienie w przeprowadzeniu

Opóźnienie w przeprowadzeniu

oględzin zmniejsza dokładność w

oględzin zmniejsza dokładność w

określeniu czasu śmierci :

określeniu czasu śmierci :

o

zmiany temperatury w otoczeniu zwłok (zwłaszcza

zmiany temperatury w otoczeniu zwłok (zwłaszcza

w pomieszczeniach) i temperatury zwłok

w pomieszczeniach) i temperatury zwłok

o

procesy autolizy i gnicia – wpływ na rozwój

procesy autolizy i gnicia – wpływ na rozwój

wczesnych i późnych znamion śmierci

wczesnych i późnych znamion śmierci

o

działanie owadów, zwierząt

działanie owadów, zwierząt

Ustalanie czasu śmierci

Ustalanie czasu śmierci

- oględziny zwłok-

- oględziny zwłok-



ocena nasilenia i rozmieszczenia wczesnych

ocena nasilenia i rozmieszczenia wczesnych

(lub późnych) znamion śmierci;

(lub późnych) znamion śmierci;



reakcje interletalne

reakcje interletalne



obecność owadów (w różnych fazach rozwoju)

obecność owadów (w różnych fazach rozwoju)

Ocena znamion śmierci

Ocena znamion śmierci

Plamy opadowe

Plamy opadowe



sinowiśniowe zabarwienie powłok ciała,

sinowiśniowe zabarwienie powłok ciała,

pojawiające się po ustaniu krążenia krwi w

pojawiające się po ustaniu krążenia krwi w

następstwie jej przemieszczania się do naczyń

następstwie jej przemieszczania się do naczyń

krwionośnych najniżej położonych części ciała

krwionośnych najniżej położonych części ciała



rozległość i intensywność

rozległość i intensywność



pojawianie się 20-30 min, w pełni rozwinięte 6-9 h pm

pojawianie się 20-30 min, w pełni rozwinięte 6-9 h pm



przemieszczalność: do 6 h całkowita, do 12 h częściowa,

przemieszczalność: do 6 h całkowita, do 12 h częściowa,

powyżej 12 h brak

powyżej 12 h brak



wyciskalność – blednięcie przy ucisku palcem około 20-

wyciskalność – blednięcie przy ucisku palcem około 20-

36 h

36 h

Stężenie pośmiertne

Stężenie pośmiertne



skrócenie i usztywnienie mięśni w wyniku

skrócenie i usztywnienie mięśni w wyniku

ustania metabolizmu po śmierci

ustania metabolizmu po śmierci



lokalizacja, nasilenie

lokalizacja, nasilenie



początek 30-60 min, dostępne badaniem- żuchwa,

początek 30-60 min, dostępne badaniem- żuchwa,

palce rąk 2-3 h pm

palce rąk 2-3 h pm



rozwinięte w pełni 6-8 h pm

rozwinięte w pełni 6-8 h pm



powracanie po „przełamaniu” do 6 h pm

powracanie po „przełamaniu” do 6 h pm



ustąpienie 3-4 dni pm

ustąpienie 3-4 dni pm

Ocena znamion śmierci

Ocena znamion śmierci

Ocena znamion śmierci

Ocena znamion śmierci

Ochłodzenie

Ochłodzenie



spadek temperatury ciała – w ciągu pierwszych 6

spadek temperatury ciała – w ciągu pierwszych 6

h pm średnio o 1

h pm średnio o 1

°

°

/h

/h



badanie zwłok dotykiem – zimne czy ciepłe części ciała

badanie zwłok dotykiem – zimne czy ciepłe części ciała

(kończyny, twarz, tułów)- zakryte czy odkryte

(kończyny, twarz, tułów)- zakryte czy odkryte



pomiar temperatury otoczenia i temperatury zwłok w

pomiar temperatury otoczenia i temperatury zwłok w

odbytnicy

odbytnicy



wykorzystanie do obliczenia czasu śmierci nomogramu

wykorzystanie do obliczenia czasu śmierci nomogramu

Henssge’go – metoda matematyczna

Henssge’go – metoda matematyczna

Nomogram do

Nomogram do

oznaczania czasu

oznaczania czasu

śmierci

śmierci

(wg. Henssge’go)

(wg. Henssge’go)

Ocena znamion śmierci

Ocena znamion śmierci

Rozkład zwłok i zmiany utrwalające

Rozkład zwłok i zmiany utrwalające



zielonkawe zabarwienie powłok brzucha

zielonkawe zabarwienie powłok brzucha



2 dni pm

2 dni pm



przemiana tłuszczowo-woskowa

przemiana tłuszczowo-woskowa



w powłokach

w powłokach

1-2 mies. pm

1-2 mies. pm



całe ciało co najmniej kilkanaście miesięcy pm

całe ciało co najmniej kilkanaście miesięcy pm



strupieszenie

strupieszenie



najwcześniej 3 tyg. pm

najwcześniej 3 tyg. pm

Przykład

Przykład

ustalenia czasu zgonu w oparciu o obserwacje

ustalenia czasu zgonu w oparciu o obserwacje

znamion śmierci i ochłodzenia ciała

znamion śmierci i ochłodzenia ciała



plamy opadowe ulegające częściowemu

plamy opadowe ulegające częściowemu

przemieszczeniu, znikające pod wpływem

przemieszczeniu, znikające pod wpływem

miernego ucisku palcem

miernego ucisku palcem



zwłoki ochłodzone

zwłoki ochłodzone



stężenie pośmiertne nie powracające po

stężenie pośmiertne nie powracające po

przełamaniu

przełamaniu

zgon nastąpił w czasie 7-12 godzin

zgon nastąpił w czasie 7-12 godzin

przed oględzinami

przed oględzinami

Reakcje interletalne

Reakcje interletalne

(międzyśmiertne)

(międzyśmiertne)



reakcja mięśni szkieletowych na bodźce

reakcja mięśni szkieletowych na bodźce

mechaniczne

mechaniczne

•

m. dwugłowy ramienia do 2-3 h pm

m. dwugłowy ramienia do 2-3 h pm

•

m. czworogłowy uda do 6 h pm

m. czworogłowy uda do 6 h pm



reakcja mięśni szkieletowych na bodźce elektryczne

reakcja mięśni szkieletowych na bodźce elektryczne

(mięśnie okrężne oczu, mięsień okrężny ust,

(mięśnie okrężne oczu, mięsień okrężny ust,

mięśnie przedramienia)

mięśnie przedramienia)

•

do kilkudziesięciu h pm

do kilkudziesięciu h pm



reakcja źrenic na środki farmakologiczne

reakcja źrenic na środki farmakologiczne

rozszerzające i zwężające źrenicę

rozszerzające i zwężające źrenicę

•

do 21 h pm

do 21 h pm

•

odwracalność reakcji do 11 h pm

odwracalność reakcji do 11 h pm

Metody entomologiczne

Metody entomologiczne

określanie czasu, jaki upłynął od śmierci na

określanie czasu, jaki upłynął od śmierci na

podstawie różnorodności gatunków owadów

podstawie różnorodności gatunków owadów

przybywających na zwłoki oraz kolejnych faz ich

przybywających na zwłoki oraz kolejnych faz ich

rozwoju

rozwoju



zwłoki w różnym stopniu rozkładu

zwłoki w różnym stopniu rozkładu



konieczne zabezpieczenie materiału do badania

konieczne zabezpieczenie materiału do badania

(owady, larwy, poczwarki) ze zwłok i ich otoczenia

(owady, larwy, poczwarki) ze zwłok i ich otoczenia

•

osiem ogniw sukcesji w zależności od czasu

osiem ogniw sukcesji w zależności od czasu

śmierci i związanymi z tym przemianami

śmierci i związanymi z tym przemianami

pośmiertnymi zwłok

pośmiertnymi zwłok

•

zależność od wilgotności i temperatury

zależność od wilgotności i temperatury



współpraca z entomologiem

współpraca z entomologiem