Struktura i geneza postaw

Postawa = stałe ustosunkowanie
(pozytywne lub negatywne) do
jakiegoś obiektu (człowieka,
przedmiotu, idei, czynności)

Potocznie:
Attitude (od włoskiego attitudine ok. 900r ne)-
A complex mental state involving beliefs and
feelings and values and dispositions to act in
certain ways; "he had the attitude that work was
fun".
(w języku angielskim od 1380 roku)

Familiar Quotations:
Attitude

Oscar

Wilde

Morality is the attitude

we adopt toward people whom we
personally dislike.

W. Clement Stone

Sales are contingent

upon the attitude of the salesman -- not
the attitude of the prospect.

Walter Dill Scott

Success or failure in

business is caused more by the mental
attitude than by mental capacities

.

Operacjonalizacja postaw - pomiar postaw

SKALE LIKERTA
Państwo powinno zadbać o to żeby różnice w
dochodach między najbogatszymi i najbiedniejszymi
były małe:

•zdecydowanie nie zgadzam się

•nie zgadzam się

•jest mi to obojętne

•zgadzam się

•zdecydowanie zgadzam się
DYFERENCJAŁ SEMANTYCZNY
Bogaci w Polsce są:

źli __:__:__:__:__:__:__:__:__ dobrzy

wartościowi __:__:__:__:__:__:__:__:__ bezwartościowi

sympatyczni __:__:__:__:__:__:__:__:__ niesympatyczni

SKALE THURSTONA

Czy zgadzasz się z tymi stwierdzeniami:

Robię się chory, gdy myślę politykach. T/N

Nudzi mnie polityka. T/N

Polityka jest fascynująca. T/N

postawa

przekonania

emocje

zachowania

reakcje

emocjonalne

sądy, opinie,

decyzje

działania

Soczewkowy model wyznaczników i konsekwencji postaw

WYZNACZNIKI

KONSEKWENCJE

Postawa = stałe ustosunkowanie
(pozytywne lub negatywne) do jakiegoś
obiektu (człowieka, przedmiotu, idei,
czynności)

Tradycyjny model postaw ABC

Postawy mają trójdzielną budowę, na
każdą postawę składają się:
A - Affect: reakcje emocjonalne na obiekt

B - Behavior: zachowania w stosunku do
obiektu

C - Cognition: przede wszystkim opinie o
obiekcie i

jego oceny

Postawa = stałe ustosunkowanie
(pozytywne lub negatywne) do jakiegoś
obiektu (człowieka, przedmiotu, idei,
czynności)

Tradycyjny model postaw ABC

Postawy mają trójdzielną budowę, na
każdą postawę składają się:

A - Affect: reakcje emocjonalne na obiekt

Reakcje
afektywne na
obiekt mogą być
zarówno
pozytywne jak i
negatywne.

Drobne zmiany
w napięciu
mięśni twarzy
zdradzają rodzaj
rekacji
afektywnej na
obiekt.

Tak więc posiadanie przez podmiot postawy w
stosunku do obiektu wyraża się skłonnością do:

przeżywania pozytywnych lub
negatywnych uczuć w stosunku do obiektu

działania na rzecz obiektu lub przeciw
niemu

wydawania dodatnich lub ujemnych ocen
obiektu

postawa

przekonania

emocje

zachowania

reakcje

emocjonalne

sądy, opinie,

decyzje

działania

Soczewkowy model wyznaczników i konsekwencji postaw

WYZNACZNIKI

KONSEKWENCJE

Mechanizmy powstawania postaw

1. Postawa wynika z przekonań na temat
właściwości jej obiektu

2. Postawa wynika z emocji przeżywanych w
stosunku do jej obiektu

3. Postawa wynika z własnych zachowań
kierowanych na jej obiekt

4. Postawy są przejmowane od innych ludzi

1. Postawa jako rezultat przekonań

•model postawy doskonale racjonalnej

Indukcyjne modele tworzenia oceny

globalnej lub postawy

Algebra poznawcza Normana Andersona:

model sumowania:

n

R =  s

i

i=1
model ważonego sumowania:

n

R =  w

i

s

i

i=1

model ważonego uśredniania:

n n

R =  w

i

s

i /

 w

i

i=1 i=1

Ocena (postawa) jako użyteczność
oczekiwana:
model Martina Fishbeina

n

Postawa

x

=  p

i

o

i

i=1

Postawa

x =postawa wobec obiektu x

p

i = i-te przekonanie człowieka na temat obiektu x

o

i =ocena cząstkowa wynikająca z przypisania obiektowi x i-

tej cechy

student Adam

student Ben

cechy studiów:

p

i

o

i

p

i

o

i

p

i

o

i

p

i

o

i

podnoszą prestiż

0,90 +2 +1,80

0,90 +2 +1,80

nieopłacalne

0,80

-1

- 0,80

0,70

-1

-0,70

przedłużają beztroskę

0,70 +1 +0,70

0,70 +2 +1,40

przedłużają zależność

0,60

-3

-1,80

0,50

-1

-0,50

nudne

0,40

-3

-1,20

0,40

-2

-0,80

postawa globalna

p

i

o

i

= -1,30

p

i

o

i

= +2,10

1. Postawa jako rezultat przekonań

•model postawy doskonale racjonalnej

•odchylenia od postawy racjonalnej

asymetrie w ocenianiu

motywowany charakter postaw (np.
uzasadnianie wysiłku)

niektóre postawy są implikacją innych,
ważniejszych postaw (a nie przekonań o
ich obiekcie)

2. Postawa jest rezultatem emocji
– szczególnie gdy mamy niewiele wiedzy o
obiekcie postawy

warunkowanie klasyczne

Obojętny obiekt nabiera pozytywnego
(negatywnego) znaczenia jeżeli wielokrotnie
współwystępuje z obiektem wzbudzającym
emocje pozytywne (negatywne).

przeniesienie ustosunkowania

Jednorazowe pojawienie się obojętnego obiektu z
czymś wzbudzającym emocje powoduje przelanie
ustosunkowania na obiekt obojętny (np. reklama
z rozszerzonymi źrenicami). Szczególnie gdy nie
jesteśmy świadomi co wzbudza emocje.

warunkowanie instrumentalne

Nagradzanie pozytywnych
wypowiedzi/zachowań dotyczących
pierwotnie obojętnego obiektu prowadzi do
pozytywnej wobec niego postawy. Karanie –
postawa negatywna.

zjawisko samej ekspozycji

- Im częściej jest spotykany jakiś pierwotnie
obojętny obiekt, tym bardziej jest lubiany;
szczególnie jeżeli nie jesteśmy świadomi
częstości ekspozycji.

- Im częściej spotykamy się z jakąś opinią,
tym bardziej wierzymy w jej prawdziwość.

Wpływ częstości spotykania nieznajomej

kobiety na postawę do niej (Moreland,

Beach; 1992)

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

0

5

10

15

liczba wykładów

postawa

podobieństwo

znaność

Ograniczenia efektywności efektu samej
ekspozycji:

nie ma ważniejszych przesłanek
ustosunkowania

obiekt nie może być na wstępie awersyjny

ekspozycja nie może być stała

dla obiektów mało złożonych szybciej
następuje znudzenie

3. Postawa wynika z własnych zachowań
kierowanych na jej obiekt

Teoria autopercepcji (Daryl Bem)

1) Człowiek uczy się wnioskować o swoich
stanach/cechach na podstawie obserwacji
własnego zachowania i warunków, w jakich
ono przebiega.

2) Im słabsze, mniej wyraźne są wskaźniki
wewnętrzne (potencjalne przyczyny
zachowań tkwiące w osobowości, np.
postawy), tym większą rolę we
wnioskowaniu o sobie odgrywają wskaźniki
zewnętrzne, dotyczące własnego
zachowania i sytuacji.

3) Jeżeli jakieś własne zachowanie jest
widziane jako uzależnione od sytuacyjnych
warunków (które je wywołują i kontrolują), to
nie staje się ono przesłanką do wnioskowania
przez człowieka o własnych cechach
(postawach), a jego przyczyna jest
upatrywana w sytuacji.

Paradoksalne skutki silnych nagród za

ekspresję pochlebnej oceny akcji policji

(Cohen, 1962)

0

1

2

3

4

5

0,5

1

5

10

kontrolne

wielkość zapłaty w $

p

o

st

aw

a

w

o

b

ec

a

kc

ji

p

o

lic

ji

Konkluzja: ludzie wnioskują o własnych postawach
w oparciu o obserwację własnych zachowań pod
warunkiem że:

•Własna postawa sprzed zachowania jest
słabo skrystalizowana lub mało dostępna
pamięciowo.

•Samo zachowanie jest spostrzegane jako
niewymuszone naciskami zewnętrznymi.

Funkcje postaw

1) Funkcja orientacyjna – postawa wobec
obiektu pomaga zorientować się, jaki on jest, jakie
są inne powiązane z nim obiekty = świat staje się
uporządkowany i zrozumiały.

2) Funkcja instrumentalna – postawa wobec
danego obiektu pozwala osiągać pożądane stany
rzeczy, unikać niepożądanych.

3) Funkcja ekspresji wartości (symboliczna) –
postawa pozwala ujawnić wiarę w wartości,
wyrazić kim jesteśmy.

Funkcje postaw

4) Funkcja społeczno-adaptacyjna – postawa i
jej wyrażanie pomaga przedstawić się innym
ludziom w pozytywnym świetle, podtrzymać więzi
społeczne.

5) Funkcja obrony ego – postawa wobec danego
obiektu pomaga w utrzymaniu dobrego
mniemania o sobie lub pomaga rozwiązać
wewnętrzne konflikty.