Struktura i geneza postaw

 

 

Postawa = stałe ustosunkowanie 
(pozytywne lub negatywne) do 
jakiegoś obiektu (człowieka, 
przedmiotu, idei, czynności)

Potocznie:
Attitude (od włoskiego attitudine ok. 900r ne)- 
A complex mental state involving beliefs and 
feelings and values and dispositions to act in 
certain ways; "he had the attitude that work was 
fun".
(w języku angielskim od 1380 roku)

 

 

Familiar Quotations: 
Attitude

Oscar

 Wilde

Morality is the attitude 

we adopt toward people whom we 
personally dislike.

W. Clement Stone

Sales are contingent 

upon the attitude of the salesman -- not 
the attitude of the prospect.

Walter Dill Scott

Success or failure in 

business is caused more by the mental 
attitude than by mental capacities

.

 

 

Operacjonalizacja postaw - pomiar postaw

SKALE LIKERTA
Państwo powinno zadbać o to żeby różnice w 
dochodach między najbogatszymi i najbiedniejszymi 
były małe:

•zdecydowanie nie zgadzam się

•nie zgadzam się

•jest mi to obojętne

•zgadzam się

•zdecydowanie zgadzam się
DYFERENCJAŁ SEMANTYCZNY
Bogaci w Polsce są:

źli __:__:__:__:__:__:__:__:__ dobrzy

wartościowi __:__:__:__:__:__:__:__:__ bezwartościowi

sympatyczni __:__:__:__:__:__:__:__:__ niesympatyczni

 

 

SKALE THURSTONA

Czy zgadzasz się z tymi stwierdzeniami:

Robię się chory, gdy myślę politykach. T/N

Nudzi mnie polityka. T/N

Polityka jest fascynująca. T/N

 

 

postawa

przekonania

emocje

zachowania

reakcje 

emocjonalne

sądy, opinie, 

decyzje

działania

Soczewkowy model wyznaczników i konsekwencji postaw

WYZNACZNIKI

KONSEKWENCJE

 

 

Postawa = stałe ustosunkowanie 
(pozytywne lub negatywne) do jakiegoś 
obiektu (człowieka, przedmiotu, idei, 
czynności)

Tradycyjny model postaw ABC

Postawy mają trójdzielną budowę, na 
każdą postawę składają się:
A - Affect: reakcje emocjonalne na obiekt

B - Behavior: zachowania w stosunku do 
obiektu

C - Cognition: przede wszystkim opinie o 
obiekcie i 

   jego oceny 

 

 

Postawa = stałe ustosunkowanie 
(pozytywne lub negatywne) do jakiegoś 
obiektu (człowieka, przedmiotu, idei, 
czynności)

Tradycyjny model postaw ABC

Postawy mają trójdzielną budowę, na 
każdą postawę składają się:

A - Affect: reakcje emocjonalne na obiekt

 

 

Reakcje 
afektywne na 
obiekt mogą być 
zarówno 
pozytywne jak i 
negatywne.

 

 

Drobne zmiany 
w napięciu 
mięśni twarzy 
zdradzają rodzaj 
rekacji 
afektywnej na 
obiekt.

 

 

Tak więc posiadanie przez podmiot postawy w 
stosunku do obiektu wyraża się skłonnością do: 

przeżywania pozytywnych lub 
negatywnych uczuć w stosunku do obiektu

działania na rzecz obiektu lub przeciw 
niemu

wydawania dodatnich lub ujemnych ocen 
obiektu

 

 

postawa

przekonania

emocje

zachowania

reakcje 

emocjonalne

sądy, opinie, 

decyzje

działania

Soczewkowy model wyznaczników i konsekwencji postaw

WYZNACZNIKI

KONSEKWENCJE

 

 

Mechanizmy powstawania postaw

1. Postawa wynika z przekonań na temat 
właściwości jej obiektu

2. Postawa wynika z emocji przeżywanych w 
stosunku do jej obiektu

3. Postawa wynika z własnych zachowań 
kierowanych na jej obiekt

4. Postawy są przejmowane od innych ludzi

 

 

1. Postawa jako rezultat przekonań

•model postawy doskonale racjonalnej

Indukcyjne modele tworzenia oceny 

globalnej lub postawy

Algebra poznawcza Normana Andersona:

model sumowania:

 n

   R =     s

i

            i=1
model ważonego sumowania:

n

  R =     w

i

 s

i

            i=1

model ważonego uśredniania:

 n              n

R =     w

i

 s

i  /  

 w

i 

         i=1             i=1

 

 

 Ocena (postawa) jako użyteczność 
oczekiwana:
model Martina Fishbeina

 

          

 n

   Postawa

x

 =    p

i

 o

i

          

  i=1

Postawa

x   =postawa wobec obiektu x

p

i     = i-te przekonanie człowieka na temat obiektu x

o

i     =ocena cząstkowa wynikająca z przypisania obiektowi x i-

tej cechy

 

 

student Adam

student Ben

cechy studiów:

p

i

o

i

p

i

o

i

p

i

o

i

p

i

o

i

podnoszą prestiż

0,90 +2 +1,80

0,90 +2 +1,80

nieopłacalne

0,80

-1

-  0,80

0,70

-1

-0,70

przedłużają beztroskę

0,70 +1 +0,70

0,70 +2 +1,40

przedłużają zależność

0,60

-3

-1,80

0,50

-1

-0,50

nudne

0,40

-3

-1,20

0,40

-2

-0,80

postawa globalna

p

i

o

i

 = -1,30

p

i

o

i

 = +2,10

 

 

1. Postawa jako rezultat przekonań

•model postawy doskonale racjonalnej

•odchylenia od postawy racjonalnej

asymetrie w ocenianiu

motywowany charakter postaw (np. 
uzasadnianie wysiłku)

niektóre postawy są implikacją innych, 
ważniejszych postaw (a nie przekonań o 
ich obiekcie)

 

 

2. Postawa jest rezultatem emocji 
– szczególnie gdy mamy niewiele wiedzy o 
obiekcie postawy

warunkowanie klasyczne

Obojętny obiekt nabiera pozytywnego 
(negatywnego) znaczenia jeżeli wielokrotnie 
współwystępuje z obiektem wzbudzającym 
emocje pozytywne (negatywne).

przeniesienie ustosunkowania

Jednorazowe pojawienie się obojętnego obiektu z 
czymś wzbudzającym emocje powoduje przelanie 
ustosunkowania na obiekt obojętny (np. reklama 
z rozszerzonymi źrenicami). Szczególnie gdy nie 
jesteśmy świadomi co wzbudza emocje.

 

 

warunkowanie instrumentalne

Nagradzanie pozytywnych 
wypowiedzi/zachowań dotyczących 
pierwotnie obojętnego obiektu prowadzi do 
pozytywnej wobec niego postawy. Karanie – 
postawa negatywna.

zjawisko samej ekspozycji

- Im częściej jest spotykany jakiś pierwotnie 
obojętny obiekt, tym bardziej jest lubiany; 
szczególnie jeżeli nie jesteśmy świadomi 
częstości ekspozycji.

- Im częściej spotykamy się z jakąś opinią, 
tym bardziej wierzymy w jej prawdziwość.

 

 

Wpływ częstości spotykania nieznajomej 

kobiety na postawę do niej (Moreland, 

Beach; 1992)

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

0

5

10

15

liczba wykładów

postawa

podobieństwo

znaność

 

 

Ograniczenia efektywności efektu samej 
ekspozycji:

nie ma ważniejszych przesłanek 
ustosunkowania

obiekt nie może być na wstępie awersyjny

ekspozycja nie może być stała

dla obiektów mało złożonych szybciej 
następuje znudzenie 

 

 

3. Postawa wynika z własnych zachowań 
kierowanych na jej obiekt

Teoria autopercepcji (Daryl Bem)

1) Człowiek uczy się wnioskować o swoich 
stanach/cechach na podstawie obserwacji 
własnego zachowania i warunków, w jakich 
ono przebiega.

2) Im słabsze, mniej wyraźne są wskaźniki 
wewnętrzne (potencjalne przyczyny 
zachowań tkwiące w osobowości, np. 
postawy), tym większą rolę we 
wnioskowaniu o sobie odgrywają wskaźniki 
zewnętrzne, dotyczące własnego 
zachowania i sytuacji.

 

 

3) Jeżeli jakieś własne zachowanie jest 
widziane jako uzależnione od sytuacyjnych 
warunków (które je wywołują i kontrolują), to 
nie staje się ono przesłanką do wnioskowania 
przez człowieka o własnych cechach 
(postawach), a jego przyczyna jest 
upatrywana w sytuacji.

 

 

Paradoksalne skutki silnych nagród za 

ekspresję pochlebnej oceny akcji policji  

(Cohen, 1962)

0

1

2

3

4

5

0,5

1

5

10

kontrolne

wielkość zapłaty w $

p

o

st

aw

a 

w

o

b

ec

 a

kc

ji 

p

o

lic

ji

 

 

Konkluzja: ludzie wnioskują o własnych postawach 
w oparciu o obserwację własnych zachowań pod 
warunkiem że:

•Własna postawa sprzed zachowania jest 
słabo skrystalizowana lub mało dostępna 
pamięciowo.

•Samo zachowanie jest spostrzegane jako 
niewymuszone naciskami zewnętrznymi.

 

 

Funkcje postaw

1) Funkcja orientacyjna – postawa wobec 
obiektu pomaga zorientować się, jaki on jest, jakie 
są inne powiązane z nim obiekty = świat staje się 
uporządkowany i zrozumiały.

2) Funkcja instrumentalna – postawa wobec 
danego obiektu pozwala osiągać pożądane stany 
rzeczy, unikać niepożądanych.

3) Funkcja ekspresji wartości (symboliczna) – 
postawa pozwala ujawnić wiarę w wartości, 
wyrazić kim jesteśmy.

 

 

 Funkcje postaw

4) Funkcja społeczno-adaptacyjna – postawa i 
jej wyrażanie pomaga przedstawić się innym 
ludziom w pozytywnym świetle, podtrzymać więzi 
społeczne.

5) Funkcja obrony ego – postawa wobec danego 
obiektu pomaga w utrzymaniu dobrego 
mniemania o sobie lub pomaga rozwiązać 
wewnętrzne konflikty.