Problemy związane

z uzależnieniami.

Uzależnienie- termin tez używany

jest w wielu różnych znaczeniach i

nie ma jednej uzgodnionej naukowej

definicji. Najczęściej stosowany jest

do opisu pewnych zachowań, które

mają ważne cechy wspólne;

w szczególności- ale nie

wyłącznie- odnosi się do używania

psychoaktywnych

( zmieniających nastrój,

odurzających) narkotyków, używek,

leków.

Kryterialne cechy wspólne wyróżniające
zachowania określane jako „ nałogowe”
są następujące:



Zachowanie szybko staje się nawykowe;



Jest częste, regularne i stereotypowe;



Ma charakter krańcowy i zabiera znaczną część
czasu;



Jest przyczyną problemów zdrowotnych,
finansowych, małżeńskich i innych;



Ma charakter kompulsywny;



Trudno go zaprzestać całkowicie i trwale;



Związane jest z nawracającym wewnętrznym
przymusem do niego;

Rodzaje uzależnień :



Uzależnienie fizjologiczne, zwane też czasem fizycznym,

to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś

substancji odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych

(np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni,

bezsenność). Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie)

prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się

jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W

leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie. Grupa

substancji, których nadużywanie prowadzi do uzależnienia

fizjologicznego jest niewielka. Najważniejsze z nich to:

- Nikotyna (Nikotynizm)
- Alkohol etylowy (Alkoholizm)
- Opioidy (heroina i morfina)
- Barbiturany (pochodne kwasu barbiturowego) stosowane jako

leki nasenne.

- niektóre steroidy (zwane niesłusznie sterydami)

Rodzaje uzależnień c.d.



Uzależnienie psychiczne, znane też jako psychologiczne, to nabyta

silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania

jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do

poważnych fizjologicznych następstw. Jego cechy to:

- wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego
- wzrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności,

który on dostarcza)

- kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz

otoczenia

- osłabienie woli
- obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające

nawet po wieloletniej abstynencji

- samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności

(związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)

- fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym

ze środkiem i jego zdobywaniem

- wypalenie emocjonalne prowadzące do samobójstwa

Uzależnienie psychiczne mogą wywoływać różne
przyjemnie czynności:
- samopodawanie związków chemicznych
wywołujących tzw. preferencje miejsca u
zwierząt doświadczalnych
- nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną
- masturbacja
- seks, uzależnienie seksualne
- praca
- kupowanie
- jedzenie
- słodycze
- telewizja
- internet
- hazard i gry komputerowe

Walka z uzależnieniem psychicznym
zależy w głównej mierze od woli osoby
uzależnionej. Jako, że wola uzależnionego
jest naruszona, osłabiona pojawia się
problem "błędnego koła". Dlatego
niezmiernie rzadko zdarzają się
"samowyleczenia" w przypadku
zaawansowanych faz uzależnienia.
Charakterystyczne jest podejmowanie
przez uzależnionego decyzji (np. o
rezygnacji z zażywania) i niemożność
realizacji tej decyzji. Towarzyszy temu
rozrastający się system psychologicznych
mechanizmów obronnych.

Rodzaje uzależnień c.d.



Uzależnienie społeczne (socjologiczne), wiąże się

z zażywaniem środków toksycznych pod wpływem

panującej mody lub w grupie ludzi podobnych do

siebie (np. hippisów), w kręgach młodzieży z tzw.

subkultur. Istotą zjawiska jest bardzo silne

uzależnienie od grupy, co pociąga za sobą

bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad

i obyczajów. Ponadto osoba uzależniona, w miarę

pogłębiania się choroby rezygnuje z ważnych dla

siebie wcześniej aktywności, wypada z ról

społecznych (utrata pracy, usunięcie ze szkoły,

konflikty w rodzinie, zanik zainteresowań, zawężenie

kontaktów do grupy narkomańskiej). Następuje coraz

większa marginalizacja i najczęściej również

kryminalizacja środowiska, w którym obraca się

uzależniony.

Alkoholizm.



Uzależnienie od alkoholu , czyli alkoholizm, jest chorobą, która zaczyna się i

rozwija podstępnie, bez świadomości zainteresowanej osoby. Polega na

niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych i może doprowadzić do

przedwczesnej śmierci. Objawy tej choroby to przede wszystkim takie

zjawiska, jak:



Zmiana tolerancji na alkohol;



Objawy abstynencyjne;



Subiektywne poczucie łaknienia alkoholu;



Koncentracja życia wokół picia;



Utrata kontroli nad piciem;



Zaburzenia pamięci i świadomości;



Nawroty picia po próbach utrzymania okresowej abstynecji



W walce z uzależnieniem od alkoholu powstała grupa Anonimowych

Alkoholików, której podstawę stanowi Dwanaście Kroków AA. Wiele innych

grup pomagających osobom uzależnionym wzorcuje się na tych właśnie

krokach.

Nikotynizm.



Palenie tytoniu jest uzależnieniem

równie silnym, jak uzależnienie od

narkotyków, a czasem nawet

ocenianym jako silniejsze; niektórzy

pacjenci, którzy odstawili alkohol,

heroinę czy kokainę twierdzą, że

rzucić palenie jest o wiele trudniej.

Uzależnienie od nikotyny powinno być

traktowane jako problem medyczny i

leczone tak, jak każda inna choroba:

właśnie ono jest główną przyczyną

uniemożliwiającą rzucenie palenia.

Narkomania.



Potoczne określenie odnoszące się do uzależnienia od

substancji chemicznych wpływających na czynność

mózgu.



Narkomania charakteryzuje się:



tzw. głodem narkotycznym



przymusem zażywania środków odurzających



chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę i wszystkimi

sposobami



W zależności od stosowanego środka uzależniającego

zastosowano podział na:



morfinizm - uzależnienie od zażywania morfiny



kokainizm - uzależnienie od zażywania kokainy



heroinizm - uzależnienie od zażywania heroiny



uzależnienie od wziewnych środków odurzających

Lekomania.



Jeśli ktoś używa leku (lub innej

substancji chemicznej) nie dla jego

zwykłego działania, ale dla działań

nieadekwatnych do potrzeby, wówczas

mówimy o nadużywaniu leków

(lekomanii). W zależności od rodzaju

leku działania te sięgają od senności

do podniecenia, od uczucia szczęścia

do złudzeń wielkich możliwości.



Lekomania może też przybrać

tragiczną postać narkomanii.

Uzależnienie od hazardu.



Hazard jest uzależnieniem niechemicznym,

uznawanym przez Światową Organizację

Zdrowia za chorobę. Nałogowy hazardzista

jest osobą, która straciła kontrolę nad grą:

nie umie jej przerwać w odpowiednim

momencie i zaczyna grać ponownie mimo

narastania dramatycznych konsekwencji.

Trudny do opanowania wewnętrzny

przymus gry doprowadza do ruiny

finansowej, rozpadu rodziny, konfliktów z

prawem, osamotnienia, a nawet kroków

mogących skończyć się samobójstwem.

Uzależnienie od zakupów

(kupnoholizm)



Stosunkowo niedawno, pojawiły się w Polsce

pierwsze ofiary uzależnienia od zakupów, tj. osoby

odczuwające przymus dokonywania zakupów.



Zakupy stają się szczególnie niebezpieczne dla

osób posługujących się kartami kredytowymi,

bowiem karty te skutecznie utrudniają

kontrolowanie wydatków i ułatwiają zadłużanie się

w banku.



Pomocne w poradzeniu sobie z tym problemem są,

istniejące od 1968 roku grupy Anonimowych

Dłużników .

Uzależnienia od internetu

(siecioholizm).



Amerykańska psycholog dr Kimberly Young jedna z

pierwszych osób prowadzących badania nad

uzależnieniem internetowym mówi, że uzależnienie

od Internetu może być definiowane jako zaburzenie

kontroli impulsów nie powodujące zatrucia.



W 1995 roku powstało w Nowym Jorku Centrum

Uzależnienia od Internetu założone przez dr

Kimberly Young, a Ivan K. Goldberg, psychiatra z

Uniwersytetu Columbia założył w tym samym roku

internetową Grupę Wsparcia dla Osób

Uzależnionych od Internetu. Dzięki inicjatywie

Richarda A. Scott'a, który na swojej stronie

internetowej opisał własną historię zmagania się z

internetem, powstała grupa Anonimowych

Internetoholików.

Uzależnienie od słodyczy.



Jeszcze do niedawna naukowcy śmiali się z

historii o osobach uzależnionych od cukru.

Dziś chorobliwe zamiłowanie do słodyczy

coraz częściej traktuje się podobnie jak

narkomanię i alkoholizm.



Jednak nadal nie wiadomo dlaczego niektórzy

z nas pochłaniają znaczne ilości słodkich

produktów spożywczych. Zdaniem ekspertów

w grę mogą wchodzić predyspozycje

genetyczne, zachowanie wyuczone i

prawdopodobnie podłoże psychiczne.

Trochę historii...



Starożytna myśl etyczna nie opracowała, choćby w

zarysie, normatywnej doktryny o używaniu alkoholu

i pijaństwie. Najczęstszym motywem moralistyki

starożytnej był postulat trzeźwości, a nawet

abstynencji. Głosili go pitagorejczycy, Platon,

przede wszystkim zaś stoicy. Epikurejczycy zgodnie

z hedonistycznymi założeniami swej etyki

aprobowali przyjemności stołu, ale zalecają

używanie alkoholu, przestrzegali przed nadmiernym

korzystaniem z jego rozweselającej mocy.



Na gruncie chrześcijańskim pierwotnie przeważało

moralistyczne i katechetyczne traktowanie

zagadnienia trzeźwości i pijaństwa. Zachęcano

wtedy ludzi do trzeźwości i ganiano pijaństwo. Tak

było w starożytności chrześcijańskiej, nie nastąpiły

też zmiany we wczesnym Średniowieczu.

Trochę historii... c.d.



Św. Tomasz wypowiedział się kilkakrotnie na temat

pijaństwa. Naukę o pijaństwie umieścił w ramach

obszerniejszego traktatu poświęconego cnocie

opanowania, w którym pijaństwo zostało omówione

jako zaprzeczenie cnoty trzeźwości. Nauka Św.

Tomasza stanowiła swego rodzaju podsumowanie

osiągnięć jego poprzedników, teologów i kanonistów,

ale równocześnie stała się punktem wyjścia do

dalszego dążenia problemu.



W wieku XIX i XX dokonano rozróżnienia między

aktem upicia się zupełnego i upicia niepełnego.

Równocześnie doszło do wielkiego zróżnicowania

poglądów na temat kryteriów rozeznania pijaństwa

całkowitego, istotnych elementów jego moralnego zła

i płynących stąd konsekwencji dla oceny sytuacji

konfliktowych.

Trochę historii... c.d.



Od zarania dziejów człowiek starał się poznawać

najbliższe otoczenie i świat. Nie poprzestawał

tylko na podróżach. Odkrywał, że przyroda oprócz

zaspokojenia głodu daje również przyjemności,

poprawiające nastrój choć na krótką chwilę,

czyniąc życie łatwiejszym i mniej bolesnym.



Na ścianach niektórych jaskiń ujawnione malunki

sprzed wielu tysięcy lat dowodzą, że już wtedy

człowiek próbował zmienić stan świadomości.

Przedstawione obrzędy, ceremonie związane z

płodnością, łowami – wskazują na fakt zażywania

różnych roślin pobudzających.

Trochę historii... c.d.



Odczytany zapisek z okresu panowania
chińskiego cesarza Shen-nunga, wspomina
np. o haszyszu, który już wtedy był znany
jako środek przeciwko kaszlowi, biegunce i
jako środek znieczulający przy
boleśniejszych zabiegach.



W swoich dziennikach podróżnik i
odkrywca Marko Polo odnotował, że
Persowie stosowali wyciąg z konopi
podczas walk religijnych.

Trochę historii... c.d.



W wieku XVIII i XIX w Wielkiej Brytanii i Ameryce

Północnej roślina ta była uznana jako lek ziołowy

wpływający psychoaktywnie na organizm – jak morfina

czy kokaina – które jako leki wydawały się całkowicie

bezpieczne. Dopiero w późniejszym czasie

uświadomiono sobie jakie maja negatywne skutki

oddziaływania na organizm i jakie powodują

spustoszenia. Nasz kontynent od niedawna zaczął

stosować w sposób „masowy” narkotyki, które głównie

sprowadzane z Egiptu i Indii w XIX wieku początkowo

trafiły do grup znudzonych intelektualistów i bogaczy.



W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w latach

60-tych XX wieku nasiliła się fala narkomani wśród

młodzieży, jako wyraz buntu przeciwko prowadzonym

wojnom w Indochinach. „Branie” narkotyków miało

stworzyć inny, lepszy świat, oderwać od rzeczywistości,

wejść w bezmiar cudownej iluzji.

Leczenie uzależnień.



Jest to proces terapeutyczny mający na celu reedukację i

resocjalizację jednostki uzależnionej. Ma w konsekwencji

prowadzić do zaprzestania lub zmniejszenie częstotliwości

przyjmowania substancji psychoaktywnych, redukcji szkód,

powrotu do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie tych

jednostek, które wykazywały na tym polu dysfunkcję. Stosowany

zazwyczaj wobec osób mających problem ze szkodliwym,

nałogowym nadużywaniem środków psychoaktywnych.



Przykładowe modele terapii w wobec narkomanów i alkoholików:

- reprogramming (podejście behawiorystyczne; jest to element

terapii a nie całościowy model)

- psychoterapia indywidualna
- psychoterapia grupowa (w ośrodkach stacjonarnych np. w

Monarze

funkcje tą pełni społeczność terapeutyczna)

- terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach, indywidualna, grupowa

(psychoedukacja, treningi umiejętności), sesje rodzinne.

Leczenie uzależnień c.d.



W Polsce powszechnie stosowany jest

model terapii przez reprogramming, gdzie

głównym elementem terapii jest wyuczenie

nowych, zdrowych modeli zachowań oraz

zbioru zasad, które mają ułatwić

uzależnionym trwanie w abstynencji oraz

walkę z nawrotami choroby (przy tym

podejściu twierdzi się, że uzależnienie jest

nieuleczalne). Powszechnym trybem jest

reedukacja przez pracę połączona z terapią

grupową gdzie głównym narzędziem pracy

z pacjentem jest informacja zwrotna.

Leczenie w ośrodku stacjonarnym

przeciętnie trwa od 6 do 24 miesięcy.

Regulacje prawne...



Prawna regulacja uzależnień obejmuje w Polsce uzależnienie od

alkoholu, uzależnienie od używania tytoniu oraz uzależnienie od

środków odurzających lub substancji psychotropowych.

Wszystkie ustawy dotyczące tej problematyki mają charakter

reglamentacyjny.



Ustawy wydane przed 1939 r. dotyczące alkoholizmu

koncentrowały się na unormowaniach ograniczających

dostępność alkoholu. Dopiero w powojennych ustawach z tego

zakresu znaleźć można coraz szerzej ujmowane postanowienia

dotyczące uzależnienia od alkoholu. Reglamentacyjny charakter

ma też prawna regulacja narkomanii. Szczególnie w obecnie

obowiązującej znaleźć można liczne postanowienia dotyczące

różnych form zapobiegania narkomanii oraz postępowania z

osobami uzależnionymi. Najpóźniej, bo dopiero ustawą z dnia 9

listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami

używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10,

poz. 55 z późn. zm.), uregulowano problematykę uzależnienia od

używania tytoniu. Reforma administracji lokalnej nie pociągnęła

jednak za sobą zmian w tej ustawie.

Regulacje prawne dotyczące

uzależnienia od alkoholu.



„Postępowanie w stosunku do osób

nadużywających  alkoholu. 



Art. 21. 1. Leczenie odwykowe osób

uzależnionych od alkoholu prowadzą stacjonarne i

niestacjonarne zakłady, lecznictwa odwykowego

oraz zakłady podstawowej opieki zdrowotnej.



2. Poddanie, się, leczeniu odwykowemu jest

dobrowolne. Wyjątki od tej zasady określa ustawa.



3. Świadczenia zakładów społecznych służby

zdrowia na rzecz osób uzależnionych od alkoholu

są w zakresie leczenia odwykowego

bezpłatne.”Dz.U. Nr. 35 poz. 230

Regulacje prawne

dotyczące

uzależnienia od alkoholu c.d.



„Art. 23. 1. Osobom poddanym

leczeniu odwykowemu udziela się w

miarę potrzeby odpowiedniej

pomocy w celu przeciwdziałania

przyczynom powodującym

konieczność takiego leczenia. Pomoc

polega w szczególności na

ułatwieniu zatrudnienia,

zapewnieniu czasowego

zakwaterowania i świadczeniach

materialnych.. „ DZ.U.Nr.35 poz. 230

Regulacje prawne

dotyczące

uzależnienia od narkotyków.



„Postępowanie z osobami uzależnionymi

Rozdział 3 Art. 13. Poddanie się leczeniu,

rehabilitacji lub readaptacji jest dobrowolne,

o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

Art. 14. 1. Leczenie i rehabilitację osoby

uzależnionej prowadzi zakład opieki

zdrowotnej lub lekarz wykonujący

indywidualną specjalistyczną praktykę

lekarską.2. Rehabilitację osoby uzależnionej

może prowadzić również podmiot nie

wymieniony w ust. 1, po uzyskaniu zezwolenia

wojewody.” Dz.U.97.Nr.75 poz.468

Regulacje prawne dotyczące

uzależnienia od narkotyków c.d.



„Rozdział 3 Art. 15. 1. Osoba uzależniona może

być leczona zgodnie z programem przewidującym

stosowanie leczenia substytucyjnego.2. Leczenie

substytucyjne może prowadzić wyłącznie publiczny

zakład opieki zdrowotnej po uzyskaniu zezwolenia

Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.3. Zezwolenie

na leczenie substytucyjne może otrzymać publiczny

zakład opieki zdrowotnej, który posiada

odpowiednie warunki lokalowe i kadrowe

zapewniające realizację programu leczenia

stacjonarnego albo prowadzenia leczenia systemem

ambulatoryjnym.4. Zezwolenie na leczenie

substytucyjne ulega cofnięciu, gdy zakład przestał

spełniać warunki stanowiące podstawę wydania

zezwolenia.” DZ.U.97 Nr.75 poz.468

Za:



Chęć bycia „ na topie”



Ma się wtedy więcej „przyjaciół”



Świat wydaje nam się lepszy



Stajemy się odważniejsi

Przeciw:



Wyniszczenie psychiczne i fizyczne czyniąc

człowieka niewolnika;



Utrata kontroli nad własnym zachowaniem;



Destabilizacja życia rodzinnego,

dysfunkcjonalność ról, zadań i funkcji

rodzinnych;



Źródło przestępstw i wykroczeń;



Straty pieniężne związane z utraconymi

zarobkami, roztrwonionymi

oszczędnościami;



Utrata zainteresowania wszelkimi formami

aktywności społecznej;



Zaniedbanie nauki, pracy.