Problemy związane
z uzależnieniami.
Problemy związane
z uzależnieniami.
Uzależnienie- termin tez używany
jest w wielu różnych znaczeniach i
nie ma jednej uzgodnionej naukowej
definicji. Najczęściej stosowany jest
do opisu pewnych zachowań, które
mają ważne cechy wspólne;
w szczególności- ale nie
wyłącznie- odnosi się do używania
psychoaktywnych
( zmieniających nastrój,
odurzających) narkotyków, używek,
leków.
Kryterialne cechy wspólne wyróżniające
zachowania określane jako „ nałogowe”
są następujące:
Zachowanie szybko staje się nawykowe;
Jest częste, regularne i stereotypowe;
Ma charakter krańcowy i zabiera znaczną część
czasu;
Jest przyczyną problemów zdrowotnych,
finansowych, małżeńskich i innych;
Ma charakter kompulsywny;
Trudno go zaprzestać całkowicie i trwale;
Związane jest z nawracającym wewnętrznym
przymusem do niego;
Rodzaje uzależnień :
Uzależnienie fizjologiczne, zwane też czasem fizycznym,
to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś
substancji odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych
(np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni,
bezsenność). Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie)
prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się
jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W
leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie. Grupa
substancji, których nadużywanie prowadzi do uzależnienia
fizjologicznego jest niewielka. Najważniejsze z nich to:
- Nikotyna (Nikotynizm)
- Alkohol etylowy (Alkoholizm)
- Opioidy (heroina i morfina)
- Barbiturany (pochodne kwasu barbiturowego) stosowane jako
leki nasenne.
- niektóre steroidy (zwane niesłusznie sterydami)
Rodzaje uzależnień c.d.
Uzależnienie psychiczne, znane też jako psychologiczne, to nabyta
silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania
jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do
poważnych fizjologicznych następstw. Jego cechy to:
- wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego
- wzrost tolerancji na działanie środka (obniżenie efektu przyjemności,
który on dostarcza)
- kompulsywna konsumpcja środka kosztem swojego zdrowia oraz
otoczenia
- osłabienie woli
- obsesja brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające
nawet po wieloletniej abstynencji
- samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności
(związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)
- fizyczne wyniszczenie, brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym
ze środkiem i jego zdobywaniem
- wypalenie emocjonalne prowadzące do samobójstwa
Uzależnienie psychiczne mogą wywoływać różne
przyjemnie czynności:
- samopodawanie związków chemicznych
wywołujących tzw. preferencje miejsca u
zwierząt doświadczalnych
- nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną
- masturbacja
- seks, uzależnienie seksualne
- praca
- kupowanie
- jedzenie
- słodycze
- telewizja
- internet
- hazard i gry komputerowe
Walka z uzależnieniem psychicznym
zależy w głównej mierze od woli osoby
uzależnionej. Jako, że wola uzależnionego
jest naruszona, osłabiona pojawia się
problem "błędnego koła". Dlatego
niezmiernie rzadko zdarzają się
"samowyleczenia" w przypadku
zaawansowanych faz uzależnienia.
Charakterystyczne jest podejmowanie
przez uzależnionego decyzji (np. o
rezygnacji z zażywania) i niemożność
realizacji tej decyzji. Towarzyszy temu
rozrastający się system psychologicznych
mechanizmów obronnych.
Rodzaje uzależnień c.d.
Uzależnienie społeczne (socjologiczne), wiąże się
z zażywaniem środków toksycznych pod wpływem
panującej mody lub w grupie ludzi podobnych do
siebie (np. hippisów), w kręgach młodzieży z tzw.
subkultur. Istotą zjawiska jest bardzo silne
uzależnienie od grupy, co pociąga za sobą
bezwzględne respektowanie panujących w niej zasad
i obyczajów. Ponadto osoba uzależniona, w miarę
pogłębiania się choroby rezygnuje z ważnych dla
siebie wcześniej aktywności, wypada z ról
społecznych (utrata pracy, usunięcie ze szkoły,
konflikty w rodzinie, zanik zainteresowań, zawężenie
kontaktów do grupy narkomańskiej). Następuje coraz
większa marginalizacja i najczęściej również
kryminalizacja środowiska, w którym obraca się
uzależniony.
Alkoholizm.
Uzależnienie od alkoholu , czyli alkoholizm, jest chorobą, która zaczyna się i
rozwija podstępnie, bez świadomości zainteresowanej osoby. Polega na
niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych i może doprowadzić do
przedwczesnej śmierci. Objawy tej choroby to przede wszystkim takie
zjawiska, jak:
Zmiana tolerancji na alkohol;
Objawy abstynencyjne;
Subiektywne poczucie łaknienia alkoholu;
Koncentracja życia wokół picia;
Utrata kontroli nad piciem;
Zaburzenia pamięci i świadomości;
Nawroty picia po próbach utrzymania okresowej abstynecji
W walce z uzależnieniem od alkoholu powstała grupa Anonimowych
Alkoholików, której podstawę stanowi Dwanaście Kroków AA. Wiele innych
grup pomagających osobom uzależnionym wzorcuje się na tych właśnie
krokach.
Nikotynizm.
Palenie tytoniu jest uzależnieniem
równie silnym, jak uzależnienie od
narkotyków, a czasem nawet
ocenianym jako silniejsze; niektórzy
pacjenci, którzy odstawili alkohol,
heroinę czy kokainę twierdzą, że
rzucić palenie jest o wiele trudniej.
Uzależnienie od nikotyny powinno być
traktowane jako problem medyczny i
leczone tak, jak każda inna choroba:
właśnie ono jest główną przyczyną
uniemożliwiającą rzucenie palenia.
Narkomania.
Potoczne określenie odnoszące się do uzależnienia od
substancji chemicznych wpływających na czynność
mózgu.
Narkomania charakteryzuje się:
tzw. głodem narkotycznym
przymusem zażywania środków odurzających
chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę i wszystkimi
sposobami
W zależności od stosowanego środka uzależniającego
zastosowano podział na:
morfinizm - uzależnienie od zażywania morfiny
kokainizm - uzależnienie od zażywania kokainy
heroinizm - uzależnienie od zażywania heroiny
uzależnienie od wziewnych środków odurzających
Lekomania.
Jeśli ktoś używa leku (lub innej
substancji chemicznej) nie dla jego
zwykłego działania, ale dla działań
nieadekwatnych do potrzeby, wówczas
mówimy o nadużywaniu leków
(lekomanii). W zależności od rodzaju
leku działania te sięgają od senności
do podniecenia, od uczucia szczęścia
do złudzeń wielkich możliwości.
Lekomania może też przybrać
tragiczną postać narkomanii.
Uzależnienie od hazardu.
Hazard jest uzależnieniem niechemicznym,
uznawanym przez Światową Organizację
Zdrowia za chorobę. Nałogowy hazardzista
jest osobą, która straciła kontrolę nad grą:
nie umie jej przerwać w odpowiednim
momencie i zaczyna grać ponownie mimo
narastania dramatycznych konsekwencji.
Trudny do opanowania wewnętrzny
przymus gry doprowadza do ruiny
finansowej, rozpadu rodziny, konfliktów z
prawem, osamotnienia, a nawet kroków
mogących skończyć się samobójstwem.
Uzależnienie od zakupów
(kupnoholizm)
Stosunkowo niedawno, pojawiły się w Polsce
pierwsze ofiary uzależnienia od zakupów, tj. osoby
odczuwające przymus dokonywania zakupów.
Zakupy stają się szczególnie niebezpieczne dla
osób posługujących się kartami kredytowymi,
bowiem karty te skutecznie utrudniają
kontrolowanie wydatków i ułatwiają zadłużanie się
w banku.
Pomocne w poradzeniu sobie z tym problemem są,
istniejące od 1968 roku grupy Anonimowych
Dłużników .
Uzależnienia od internetu
(siecioholizm).
Amerykańska psycholog dr Kimberly Young jedna z
pierwszych osób prowadzących badania nad
uzależnieniem internetowym mówi, że uzależnienie
od Internetu może być definiowane jako zaburzenie
kontroli impulsów nie powodujące zatrucia.
W 1995 roku powstało w Nowym Jorku Centrum
Uzależnienia od Internetu założone przez dr
Kimberly Young, a Ivan K. Goldberg, psychiatra z
Uniwersytetu Columbia założył w tym samym roku
internetową Grupę Wsparcia dla Osób
Uzależnionych od Internetu. Dzięki inicjatywie
Richarda A. Scott'a, który na swojej stronie
internetowej opisał własną historię zmagania się z
internetem, powstała grupa Anonimowych
Internetoholików.
Uzależnienie od słodyczy.
Jeszcze do niedawna naukowcy śmiali się z
historii o osobach uzależnionych od cukru.
Dziś chorobliwe zamiłowanie do słodyczy
coraz częściej traktuje się podobnie jak
narkomanię i alkoholizm.
Jednak nadal nie wiadomo dlaczego niektórzy
z nas pochłaniają znaczne ilości słodkich
produktów spożywczych. Zdaniem ekspertów
w grę mogą wchodzić predyspozycje
genetyczne, zachowanie wyuczone i
prawdopodobnie podłoże psychiczne.
Trochę historii...
Starożytna myśl etyczna nie opracowała, choćby w
zarysie, normatywnej doktryny o używaniu alkoholu
i pijaństwie. Najczęstszym motywem moralistyki
starożytnej był postulat trzeźwości, a nawet
abstynencji. Głosili go pitagorejczycy, Platon,
przede wszystkim zaś stoicy. Epikurejczycy zgodnie
z hedonistycznymi założeniami swej etyki
aprobowali przyjemności stołu, ale zalecają
używanie alkoholu, przestrzegali przed nadmiernym
korzystaniem z jego rozweselającej mocy.
Na gruncie chrześcijańskim pierwotnie przeważało
moralistyczne i katechetyczne traktowanie
zagadnienia trzeźwości i pijaństwa. Zachęcano
wtedy ludzi do trzeźwości i ganiano pijaństwo. Tak
było w starożytności chrześcijańskiej, nie nastąpiły
też zmiany we wczesnym Średniowieczu.
Trochę historii... c.d.
Św. Tomasz wypowiedział się kilkakrotnie na temat
pijaństwa. Naukę o pijaństwie umieścił w ramach
obszerniejszego traktatu poświęconego cnocie
opanowania, w którym pijaństwo zostało omówione
jako zaprzeczenie cnoty trzeźwości. Nauka Św.
Tomasza stanowiła swego rodzaju podsumowanie
osiągnięć jego poprzedników, teologów i kanonistów,
ale równocześnie stała się punktem wyjścia do
dalszego dążenia problemu.
W wieku XIX i XX dokonano rozróżnienia między
aktem upicia się zupełnego i upicia niepełnego.
Równocześnie doszło do wielkiego zróżnicowania
poglądów na temat kryteriów rozeznania pijaństwa
całkowitego, istotnych elementów jego moralnego zła
i płynących stąd konsekwencji dla oceny sytuacji
konfliktowych.
Trochę historii... c.d.
Od zarania dziejów człowiek starał się poznawać
najbliższe otoczenie i świat. Nie poprzestawał
tylko na podróżach. Odkrywał, że przyroda oprócz
zaspokojenia głodu daje również przyjemności,
poprawiające nastrój choć na krótką chwilę,
czyniąc życie łatwiejszym i mniej bolesnym.
Na ścianach niektórych jaskiń ujawnione malunki
sprzed wielu tysięcy lat dowodzą, że już wtedy
człowiek próbował zmienić stan świadomości.
Przedstawione obrzędy, ceremonie związane z
płodnością, łowami – wskazują na fakt zażywania
różnych roślin pobudzających.
Trochę historii... c.d.
Odczytany zapisek z okresu panowania
chińskiego cesarza Shen-nunga, wspomina
np. o haszyszu, który już wtedy był znany
jako środek przeciwko kaszlowi, biegunce i
jako środek znieczulający przy
boleśniejszych zabiegach.
W swoich dziennikach podróżnik i
odkrywca Marko Polo odnotował, że
Persowie stosowali wyciąg z konopi
podczas walk religijnych.
Trochę historii... c.d.
W wieku XVIII i XIX w Wielkiej Brytanii i Ameryce
Północnej roślina ta była uznana jako lek ziołowy
wpływający psychoaktywnie na organizm – jak morfina
czy kokaina – które jako leki wydawały się całkowicie
bezpieczne. Dopiero w późniejszym czasie
uświadomiono sobie jakie maja negatywne skutki
oddziaływania na organizm i jakie powodują
spustoszenia. Nasz kontynent od niedawna zaczął
stosować w sposób „masowy” narkotyki, które głównie
sprowadzane z Egiptu i Indii w XIX wieku początkowo
trafiły do grup znudzonych intelektualistów i bogaczy.
W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, w latach
60-tych XX wieku nasiliła się fala narkomani wśród
młodzieży, jako wyraz buntu przeciwko prowadzonym
wojnom w Indochinach. „Branie” narkotyków miało
stworzyć inny, lepszy świat, oderwać od rzeczywistości,
wejść w bezmiar cudownej iluzji.
Leczenie uzależnień.
Jest to proces terapeutyczny mający na celu reedukację i
resocjalizację jednostki uzależnionej. Ma w konsekwencji
prowadzić do zaprzestania lub zmniejszenie częstotliwości
przyjmowania substancji psychoaktywnych, redukcji szkód,
powrotu do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie tych
jednostek, które wykazywały na tym polu dysfunkcję. Stosowany
zazwyczaj wobec osób mających problem ze szkodliwym,
nałogowym nadużywaniem środków psychoaktywnych.
Przykładowe modele terapii w wobec narkomanów i alkoholików:
- reprogramming (podejście behawiorystyczne; jest to element
terapii a nie całościowy model)
- psychoterapia indywidualna
- psychoterapia grupowa (w ośrodkach stacjonarnych np. w
Monarze
funkcje tą pełni społeczność terapeutyczna)
- terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach, indywidualna, grupowa
(psychoedukacja, treningi umiejętności), sesje rodzinne.
Leczenie uzależnień c.d.
W Polsce powszechnie stosowany jest
model terapii przez reprogramming, gdzie
głównym elementem terapii jest wyuczenie
nowych, zdrowych modeli zachowań oraz
zbioru zasad, które mają ułatwić
uzależnionym trwanie w abstynencji oraz
walkę z nawrotami choroby (przy tym
podejściu twierdzi się, że uzależnienie jest
nieuleczalne). Powszechnym trybem jest
reedukacja przez pracę połączona z terapią
grupową gdzie głównym narzędziem pracy
z pacjentem jest informacja zwrotna.
Leczenie w ośrodku stacjonarnym
przeciętnie trwa od 6 do 24 miesięcy.
Regulacje prawne...
Prawna regulacja uzależnień obejmuje w Polsce uzależnienie od
alkoholu, uzależnienie od używania tytoniu oraz uzależnienie od
środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Wszystkie ustawy dotyczące tej problematyki mają charakter
reglamentacyjny.
Ustawy wydane przed 1939 r. dotyczące alkoholizmu
koncentrowały się na unormowaniach ograniczających
dostępność alkoholu. Dopiero w powojennych ustawach z tego
zakresu znaleźć można coraz szerzej ujmowane postanowienia
dotyczące uzależnienia od alkoholu. Reglamentacyjny charakter
ma też prawna regulacja narkomanii. Szczególnie w obecnie
obowiązującej znaleźć można liczne postanowienia dotyczące
różnych form zapobiegania narkomanii oraz postępowania z
osobami uzależnionymi. Najpóźniej, bo dopiero ustawą z dnia 9
listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami
używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10,
poz. 55 z późn. zm.), uregulowano problematykę uzależnienia od
używania tytoniu. Reforma administracji lokalnej nie pociągnęła
jednak za sobą zmian w tej ustawie.
Regulacje prawne dotyczące
uzależnienia od alkoholu.
„Postępowanie w stosunku do osób
nadużywających alkoholu.
Art. 21. 1. Leczenie odwykowe osób
uzależnionych od alkoholu prowadzą stacjonarne i
niestacjonarne zakłady, lecznictwa odwykowego
oraz zakłady podstawowej opieki zdrowotnej.
2. Poddanie, się, leczeniu odwykowemu jest
dobrowolne. Wyjątki od tej zasady określa ustawa.
3. Świadczenia zakładów społecznych służby
zdrowia na rzecz osób uzależnionych od alkoholu
są w zakresie leczenia odwykowego
bezpłatne.”Dz.U. Nr. 35 poz. 230
Regulacje prawne
dotyczące
uzależnienia od alkoholu c.d.
„Art. 23. 1. Osobom poddanym
leczeniu odwykowemu udziela się w
miarę potrzeby odpowiedniej
pomocy w celu przeciwdziałania
przyczynom powodującym
konieczność takiego leczenia. Pomoc
polega w szczególności na
ułatwieniu zatrudnienia,
zapewnieniu czasowego
zakwaterowania i świadczeniach
materialnych.. „ DZ.U.Nr.35 poz. 230
Regulacje prawne
dotyczące
uzależnienia od narkotyków.
„Postępowanie z osobami uzależnionymi
Rozdział 3 Art. 13. Poddanie się leczeniu,
rehabilitacji lub readaptacji jest dobrowolne,
o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej.
Art. 14. 1. Leczenie i rehabilitację osoby
uzależnionej prowadzi zakład opieki
zdrowotnej lub lekarz wykonujący
indywidualną specjalistyczną praktykę
lekarską.2. Rehabilitację osoby uzależnionej
może prowadzić również podmiot nie
wymieniony w ust. 1, po uzyskaniu zezwolenia
wojewody.” Dz.U.97.Nr.75 poz.468
Regulacje prawne dotyczące
uzależnienia od narkotyków c.d.
„Rozdział 3 Art. 15. 1. Osoba uzależniona może
być leczona zgodnie z programem przewidującym
stosowanie leczenia substytucyjnego.2. Leczenie
substytucyjne może prowadzić wyłącznie publiczny
zakład opieki zdrowotnej po uzyskaniu zezwolenia
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.3. Zezwolenie
na leczenie substytucyjne może otrzymać publiczny
zakład opieki zdrowotnej, który posiada
odpowiednie warunki lokalowe i kadrowe
zapewniające realizację programu leczenia
stacjonarnego albo prowadzenia leczenia systemem
ambulatoryjnym.4. Zezwolenie na leczenie
substytucyjne ulega cofnięciu, gdy zakład przestał
spełniać warunki stanowiące podstawę wydania
zezwolenia.” DZ.U.97 Nr.75 poz.468
Za:
Chęć bycia „ na topie”
Ma się wtedy więcej „przyjaciół”
Świat wydaje nam się lepszy
Stajemy się odważniejsi
Przeciw:
Wyniszczenie psychiczne i fizyczne czyniąc
człowieka niewolnika;
Utrata kontroli nad własnym zachowaniem;
Destabilizacja życia rodzinnego,
dysfunkcjonalność ról, zadań i funkcji
rodzinnych;
Źródło przestępstw i wykroczeń;
Straty pieniężne związane z utraconymi
zarobkami, roztrwonionymi
oszczędnościami;
Utrata zainteresowania wszelkimi formami
aktywności społecznej;
Zaniedbanie nauki, pracy.