Rodzina z problemem 

alkoholowym

UZALEŻNIENIE

:

Uzależnionym od alkoholu jest człowiek, który 
swoje sprawy, napięcia i kłopoty próbuje 
rozwiązywać (rozładowywać) pijąc alkohol (lub 
zażywając inną substancję PSYCHOAKTYWNĄ). 
Robi to w sposób, który ma dla niego szkodliwe 
konsekwencje. Otrzymuje na ten temat 
informacje od otoczenia a mimo to robi to dalej

WSPÓŁUZALEŻNIENIE

:

UZALEŻNIENIE I WSPÓŁUZALEŻNIENIE

To choroba związana z życiem w otoczeniu 
osoby uzależnionej, wynikająca ze skupienia 
wszystkich sił życiowych na ograniczaniu 
skutków uzależnienia partnera i próbach 
ukrywania, zaprzeczania i ochraniania 
uzależnionego przed tymi skutkami.

System iluzji i 

zaprzeczeń

To swoisty, specyficzny dla 
każdego uzależnionego zespół 
przekonań i zachowań 
przystosowawczych pozwalający 
uzależnionemu odrzucać 
informacje o skutkach swojej 
choroby i trwać w uzależnieniu 
mimo ponoszonych strat

RODZINA

RODZINA ZDROWA

RODZINA ALKOHOLOWA
      (DYSFUNKCYJNA)

jest systemem, który ma określoną strukturę, w którym panują 
reguły 
i który dąży do homeostazy. można ją porównać do mechanizmu  
zegara: 

•         każda osoba to element systemu (kółko zębate 
zegara)

•         między członkami rodziny zachodzą interakcje 
(ruch jednego kółka pociąga za sobą ruch innych) są 
oni zależni od siebie w zaspokajaniu swoich potrzeb 
uczuciowych, społecznych i duchowych

 

RODZINA ZDROWA

RODZINA ALKOHOLOWA

Zdrowa rodzina jest 
systemem funkcjonalnym, 
który cechują :

 

Rodzina alkoholowa jest 
systemem dysfunkcyjnym: 

Pozytywna tożsamość i 
autonomia poszczególnych 
członków

 

Oznacza to, że każdy 
członek rodziny jest 
akceptowany jako 
osoba i ma prawo do 
realizowania    
swojego życiowego 
potencjału. 

Brak  tożsamości i utrata 
autonomii poszczególnych 
członków

 

każdy członek 

rodziny może paść 

ofiarą pretensji i 

oskarżeń; musi 

ograniczyć swój 

rozwój, 

podporządkowując 

się sztywnym 

regułom panującym 

w rodzinie - odgrywa 

rolę, tracąc własną 

tożsamość (rola 

alkoholika, żony 

alkoholika, role 

dzieci: bohater 

rodziny, kozioł 

ofiarny, maskotka, 

zagubione dziecko)

NIE CZUJ !!! 

Otwarta komunikacja

Zablokowana komunikacja

Oznacza to, że w 
rodzinie wszystkie 
uczucia (pozytywne 
i negatywne) i 
potrzeby mogą być 
wyrażane. 

komunikacja jest 

podporządkowana 

zaprzeczaniu 

problemowi 

alkoholowemu 

(system iluzji i 

zaprzeczeń);

 nie można wyrażać 

uczuć, ani potrzeb

NIE MÓW !!! 

Wzajemne zaufanie i 
wsparcie

Oznacza to, że 
wszyscy członkowie 
rodziny obdarzają 
się nawzajem 
zaufaniem i 
wsparciem. 

Brak zaufania

członkowie 

rodziny nie mogą 

wzajemnie na 

sobie polegać, 

ani liczyć na 

wsparcie - 

umowy są 

łamane, NIE 

UFAJ !!!

Wzajemna otwartość

Rodzina stanowi 
grupę 
wyodrębnioną i 
ograniczoną od 
świata 
zewnętrznego, ale 
równocześnie 
otwartą na jego 
wpływy. Zachodzi 
wymiana 
informacji, idei, 
poglądów i 
możliwość 
czerpania wsparcia 
od siebie 
wzajemnie i z 
otoczenia. 

Zamknięty system

brak połączenia ze 

światem 

zewnętrznym 

utrwalają się 

wewnętrzne 

mechanizmy 

adaptacyjne: 

„świat 

wewnętrzny”

Ustalona struktura

Zdrowa rodzina ma 
ustaloną strukturę i 
jasne 
wyodrębnione role 
rodziców i dzieci. 
Świat dorosłych 
jest oddzielony od 
świata dzieci. 
Dorośli zaspokajają 
swoje potrzeby w 
relacji małżeńskiej, 
rodzice zaspokajają 
potrzeby dzieci i 
dają im wsparcie. 

Zaburzona struktura

Zacierają się 

granice pomiędzy 

światem dorosłych i 

dzieci; następuje 

zamiana ról - dzieci 

zaspokajają 

potrzeby swoich 

rodziców. 

NIE MÓW !!!

NIE UFAJ !!!

NIE CZUJ !!!

ROZMAWIAJ !!!

ROZMAWIAJ !!!

UFAJ !!!

UFAJ !!!

ODCZUWAJ !!!

ODCZUWAJ !!!

RÓŻNICE MIEDZY ZDROWA I DYSFUNKCYJNA

ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ

(z problemem alkoholowym)

ROLE W RODZINIE

BOHATER RODZINNY

KOZIOŁ OFIARNY

NIEWIDZIALNY

OSOBA UZALEŻNIONA

Osoba 
współuzależniona

BŁAZEN

MASKOTKA

Osoba 
współuzależniona

Bierze na siebie odpowiedzialność za picie partnera

Przejmuje jego obowiązki „wewnętrzne”

Reprezentuje uzależnionego „na zewnątrz”

Chroni uzależnionego ukrywając chorobę

Próbuje kontrolować picie uzależnionego

Zaniedbuje jednocześnie obowiązki domowe z powodu ich nadmiaru

Nie radzi sobie z kontrolowaniem wewnętrznego układu

Jest przepojona brakiem wiary i nadziei

Zaniedbuje swoje potrzeby, rezygnuje „z siebie”

Żyje w poczuciu bezsilności popadając w swoista apatię

Nie wierzy w możliwość zmian 

BOHATER

 

RODZINNY

Zwykle (ale nie zawsze) najstarsze dziecko w rodzinie

Bardzo odpowiedzialny

Dobrze się uczy

Gorliwy pomocnik w domowych pracach i obowiązkach

Opiekun swoich rodziców

Rodzic dla młodszego rodzeństwa

Wyczuwa potrzeby innych

Poświęca się dla rodziny

Potrafi dawać, ale nie umie 

przyjmować

Cały czas w pełnej gotowości

Pracoholik

Trudno nawiązuje bliższe znajomości

Z trudem rozpoznaje i wyraża 

uczucia

Żyje w stałym napięciu

Nieustępliwy

Wpada w panikę w sytuacjach 

spontanicznych

Nad wyraz ambitny i 

nadgorliwy

Chętnie przejmuje kontrole nad 

innymi

Klasowa niańka

D 

z i

 e 

c k

 o

D 

o r

 o 

s ł

 y

KOZIOŁ OFIARNY

Skupiają się na nim frustracje i problemy 
rodzinne

Odreagowuje je w konfliktach w świecie 
„zewnętrznym”

To on jest w szkole tym najbardziej dającym się we znaki 
uczniem

Popada w konflikty z 
prawem

W ciągłym konflikcie z rodzeństwem i reszta 
rodziny

Jedyny który dostrzega prawdziwe przyczyny problemów w 
rodzinie

Kozioł ofiarny obarczany przez innych odpowiedzialnością za kłopoty 
rodzinne

Broni się okazując złość
Stara się być „mocny”

Szybko się uzależnia (alkohol itp..)

Zastąpi „bohatera”, gdy go zabraknie

Pierwszy odchodzi z domu i staje się 

niezależny

W pracy ciągle ma niepowodzenia

Samotny, okaleczony outsider

D z 

i e c

 k o

D o 

r o s

 ł y

Pełen złości i lęku „Syzyf”

Nieprzystosowany

NIEWIDZIALNY

Żyje w wymyślonym świecie fantazji

Odsuwa się od rodziny

Typowy „Kevin” niedostrzegany i 
samotny

Nie radzi sobie w grupie

Czuje się inny niż pozostali

Zawsze sam organizuje swój czas

Nikt nie wie gdzie jest, co robi, co myśli i 
czuje

D z

 i e

 c 

k o

D o

 r o

 s ł

 y

Nie umie pracować w zespole

W szkole niezauważalny i 
zapomniany

Pomijany przy podwyżkach i 

nagrodach

Nie zauważany przez kolegów i 

zwierzchników

Małomówny i 

samotny

Nie umie pozostawać w długotrwałym 

związku

Najłatwiej przez uzależnionego 
akceptowany

Często najmłodsze dziecko

Okłamywany „dla jego dobra”

Przez rodzinę wysyłany w razie konfliktów do „uzależnionego” jako „rozjemca”

Bywa błaznem klasowym podobnie jak 
kozioł

Lubiany przez wszystkich wokół
Roześmiany i kpiarski wewnątrz płacze

MASKOTKA

 BŁAZEN

Często staje się ofiarą molestowania seksualnego ze strony uzależnionego

Dusza towarzystwa

Nikt w otoczeniu nie traktuje ich 

poważnie

Oni także nie potrafią być 

poważni

Mają kłopoty ze swoja 

seksualnością

Ich relacje z ludźmi są 

powierzchowne

W pracy nie są uważani za 

rzetelnych

D z i 

e c k

 o

D o r

 o s ł 

y

ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ

(z problemem alkoholowym)

ROLE PEŁNIONE W RODZINIE DYSFUNKCYJNEJ

(z problemem alkoholowym)

ROLE W RODZINIE

BOHATER RODZINNY

KOZIOŁ OFIARNY

NIEWIDZIALNY

OSOBA UZALEŻNIONA

Osoba 
współuzależniona

BŁAZEN

MASKOTKA