MODEL AD-AS ORAZ IS-

LM

• Popyt i podaż zagregowane,
• Równowaga ogólna,
• Pieniądz i jego funkcje,
• Podaż pieniądza i popyt na pieniądz,
• Wyprowadzenie modelu IS-LM,
• Pułapka płynności i efekt wypychania,
• Wnioski z analizy za pomocą modelu IS-

LM dla polityki gospodarczej.

POPYT ZAGREGOWANY

(AD)

Określa wielkość popytu na wszystkie
dobra lub ich określone grupy ze strony
wszystkich nabywców (gospodarstwa
domowe, przedsiębiorstwa, rząd).

AD

Dochód narodowy
(Y)

Ogólny poziom

cen (P)

DETERMINANTY POPYTU

ZAGREGOWANEGO

• Zmiany dochodów realnych,
• Zmiany realnych stóp procentowych ,
• Oczekiwania dotyczące przyszłej

sytuacji ekonomicznej (w tym

dochodów, inflacji, stóp procentowych,

zatrudnienia),

• Zmiany w kursach wymiany walut i w

eksporcie netto,

• Polityka budżetowa i monetarna.

WZROST POPYTU

AD

0

Dochód narodowy (Y)

Ogólny poziom cen (P)

AD

1

SPADEK POPYTU

AD

1

Dochód narodowy (Y)

Ogólny poziom cen (P)

AD

0

PODAŻ ZAGREGOWANA

(AS)

Obejmuje ogólną ilość produktów i
usług wytworzonych w gospodarce
przy różnym poziomie cen.

AS

Dochód narodowy
(Y)

Ogólny poziom

cen (P)

• Zmiana podaży zasobów,
• Zmiany technologii, wydajności

pracy itp.,

• Oczekiwania dotyczące przyszłej

sytuacji ekonomicznej (w tym
zysków, popytu, inflacji),

• Polityka budżetowa i monetarna.

DETERMINANTY

PODAŻY

ZAGREGOWANEJ

WZROST PODAŻY

AS

0

Dochód narodowy (Y)

Ogólny poziom cen (P)

AS

1

SPADEK PODAŻY

AS

1

Dochód narodowy (Y)

Ogólny poziom cen (P)

AS

0

RÓWNOWAGA W

MODELU AD-AS

AS

Dochód narodowy (Y)

Ogólny poziom cen (P)

AD

E

FUNKCJE PIENIĄDZA

• Miernik wartości (umożliwia

dokonywania porównań, ustalania cen)

• Środek cyrkulacji/wymiany (ułatwia

dokonywanie transakcji kupna-

sprzedaży)

• Środek płatniczy (umożliwia regulacje

zobowiązań)

• Środek tezauryzacji (umożliwia

gromadzenie bogactwa)

PODAŻ PIENIĄDZA

Zasoby pieniądza, które znajdują
się w posiadaniu społeczeństwa
danego kraju w danym czasie.
Ze względu na zróżnicowaną
płynność i dochodowość różnych
form pieniądza, wyróżnia się cztery
podstawowe agregaty pozwalające
zmierzyć podaż pieniądza.

MIERNIKI PODAŻY

PIENIĄDZA

•

M0 – tzw. baza monetarna; gotówka (bilon i

banknoty) w obiegu pozabankowym + gotówka

zgromadzona w bankach (rezerwy gotówkowe)

•

M1 – M0 + środki na bieżących rachunkach

bankowych, depozyty czekowe, czeki podróżne;

podaż pieniądza

•

M2 – M1 + depozyty na rachunkach

oszczędnościowych, certyfikaty depozytowe o

niewielkich nominałach, fundusze powiernicze

•

M3 – M2 + depozyty terminowe o dużych

nominałach

MNOŻNIK KREACJI

PIENIĄDZA

Informuje, jakie zmiany w podaży pieniądza
wywołuje zmiana bazy monetarnej o jednostkę.

0

1

M

M

m

Mnożnik kreacji pieniądza pokazuje,
ile maksymalnie pieniądza może
wykreować system bankowy z rezerw
nadwyżkowych.

POPYT NA PIENIĄDZ

Zapotrzebowanie na pieniądz, które
znajduje uzasadnienie w posiadanym
majątku i uzyskiwanym dochodzie.

Wyróżnia się trzy rodzaje popytu na
pieniądz:

• Transakcyjny,
• Przezornościowy,
• Spekulacyjny/portfelowy.

• Popyt transakcyjny: utrzymywanie

pieniądza w celu finansowania

transakcji.

• Popyt przezornościowy:

utrzymywanie pieniądza dla pokrycia

nieprzewidzianych wydatków.

• Popyt spekulacyjny/portfelowy:

utrzymywanie pieniądza w celu

dokonywania zakupów spekulacyjnych

na giełdzie; utrzymywanie pieniądza w

celu powiększania posiadanego

dochodu i majątku.

STOPA PROCENTOWA

• Ceną na rynku pieniężnym jest stopa

procentowa dotycząca depozytów i
kredytów.

• Stopa procentowa i popyt na pieniądz są

ujemnie skorelowane, tj. wzrost stóp
procentowych zmniejsza popyt na pieniądz,
ponieważ rośnie koszt alternatywny
trzymania pieniądza.

• Wzrost podaży pieniądza powoduje

obniżenie poziomu stopy procentowej.

KRZYWA IS

To zbiór punktów odpowiadających
równowadze na rynku dóbr.
Pokazuje różne kombinacje stopy
procentowej i poziomu realnego
produktu, które odpowiadają
równości inwestycji (popyt na
oszczędności) i oszczędności
(podaż dóbr inwestycyjnych).

IS

Y

ST.%

(r)

NACHYLENIE KRZYWEJ

IS

Nachylenie krzywej IS zależy przede
wszystkim od dwóch czynników:

• Siła reakcji wydatków inwestycyjnych

na zmianę stopy procentowej
(elastyczność wydatków inwestycyjnych
względem stopy procentowej),

• Krańcowa skłonność do oszczędzania.

KRZYWA LM

To zbiór punków odpowiadających
równowadze na rynku pieniądza.
Pokazuje takie kombinacje
poziomu realnego produktu i stopy
procentowej, które odpowiadają
równości popytu na pieniądz (L) i
podaży pieniądza (M).

LM

Y

ST.%

(r)

NACHYLENIE KRZYWEJ

LM

Nachylenie krzywej LM zależy przede
wszystkim od dwóch czynników:

• Siła reakcji popytu spekulacyjnego na

pieniądz na zmianę stopy procentowej
(elastyczność p.s. na pieniądz względem
stopy procentowej),

• Siła reakcji popytu transakcyjnego na

pieniądz na zmianę produktu (elastyczność
p.t. na pieniądz względem produktu)

RÓWNOWAGA W

MODELU IS-LM

Zestawienie krzywych IS i LM
pozwala wyznaczyć punkt
równowagi makroekonomicznej,
czyli taki stan, w którym rynek
dóbr oraz rynek pieniądza są w
równowadze.

IS

Y

ST.%

(r)

LM

E

POLITYKA MONETARNA

Kontroli podaży pieniądza dotyczy
polityka monetarna, prowadzona
przez banki centralne poprzez
następujące instrumenty:

• Stopę rezerw depozytowych,
• Stopę dyskontową,
• Operacje otwartego rynku.

• Stopa rezerw obowiązkowych to

minimalna relacja rezerw gotówkowych do
wkładów, jaką muszą utrzymywać banki
komercyjne na mocy decyzji banku
centralnego.

• Stopa dyskontowa to stopa procentowa

stosowana przez bank centralny przy
udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym.

• Operacje otwartego rynku polegają na

kupnie lub sprzedaży papierów
wartościowych przez bank centralny, co
powoduje zmianę wielkości bazy monetarnej.

POLITYKA BUDŻETOWA

Budżet państwa spełnia następujące

funkcje:

• Regulacyjną (łagodzenie wahań

koniunktury),

• Redystrybucyjną (zmiana podziału

dochodu),

• Kontrolno-informacyjną (wahania

wpływów jako informacja o stanie

gospodarki)

INSTRUMENTY POLITYKI

BUDŻETOWEJ

Regulacja wysokości oraz
proporcji dochodów i wydatków
budżetowych.

Polityka budżetowa obejmuje
politykę podatkową oraz politykę
wydatków budżetowych.

POLITYKA

GOSPODARCZA

• Polityka gospodarcza ekspansywna –

pobudzenie popytu globalnego poprzez
zwiększenie wydatków państwa lub
obniżenie podatków; zwiększanie podaży
pieniądza,

• Polityka restrykcyjna – ograniczanie

nadmiernego popytu globalnego przez
zmniejszenie wydatków budżetowych lub
podwyższenie podatków; zmniejszanie
podaży pieniądza.

EFEKT WYPYCHANIA

Efekt wypychania (wypierania): zjawisko

polegające na zmniejszeniu wielkości inwestycji

sektora prywatnego spowodowanym

zwiększonym finansowaniem wydatków

publicznych deficytem budżetowym. Pojawia

się, gdy powodem początkowej zmiany

wielkości produkcji jest wzrost wydatków

państwa. Dochodzi wtedy do wzrostu popytu na

pieniądz oraz wzrostu stopy procentowej, a tym

samym do ograniczenia popytu inwestycyjnego

i konsumpcyjnego sektora prywatnego.

Wypieranie to inaczej zastąpienie inwestycji

prywatnych wydatkami państwa.

PUŁAPKA PŁYNNOŚCI

Pułapka płynności pojawia się przy bardzo niskiej

stopie procentowej. Wówczas podmioty dążą do

posiadania gotówki i nie inwestują w papiery

wartościowe. Ponieważ ludzie przewidują wzrost stóp

procentowych, oczekują tym samym spadku

rynkowych cen obligacji. To z kolei sprzyja

utrzymywaniu zasobów pieniądza na jak najwyższym

poziomie. W rezultacie następuje zanik wpływu banku

centralnego na poziom popytu inwestycyjnego i

konsumpcyjnego, ponieważ zwiększanie podaży

pieniądza przez bank centralny nie powoduje obniżki

stopy procentowej, a jedynie tezauryzację nadwyżki

pieniądza. Wówczas sposobem na wzrost inwestycji i

produkcji sektora prywatnego jest zwiększenie

wydatków budżetowych.

POLITYKA

GOSPODARCZA W

MODELU IS-LM

Skutki ekspansywnej polityki

gospodarczej

IS

Y

ST.%

(r)

LM

E

LM’

IS’

E’

• Wzrost podaży pieniądza prowadzi do

spadku stopy procentowej przy każdym
poziomie produktu, a zatem powoduje
przesunięcie krzywej LM w prawo.

• W

warunkach

niepełnego wykorzystania

czynników wytwórczych zwiększanie
wydatków państwa oraz obniżenie
podatków powoduje przesunięcie IS w
prawo (ponieważ wzrost zakupów
dokonywanych przez państwo powoduje
lub zmniejszenie podatków powodują
wzrost AD przy każdym poziomie rynkowej
stopy procentowej).

Skutki restrykcyjna polityki

gospodarczej

IS’

Y

ST.%

(r)

LM’

E’

LM

IS

E

Rzeczywista skuteczność polityki
gospodarczej zależy od czynników
kształtujących nachylenie
krzywych IS i LM. Istnieją tu dwa
przeciwstawne podejścia:

• Neoklasyczne,
• Keynesowskie.

Skuteczność polityki

gospodarczej wg podejścia

neoklasycznego

Wg klasyków popyt na pieniądz jest słabo

elastyczny względem stopy procentowej,

zatem LM jest strome. Silnie elastyczne

względem stopy procentowej są natomiast

inwestycje, co przekłada się na płaskie IS. W

tej sytuacji neoklasycy uznają za bardziej

skuteczną politykę monetarną, za mało

skuteczną zaś politykę budżetową

(występuje efekt wypychania).

IS

Y

ST.%

(r)

LM

E

LM’

IS’

E’

E’’

Skuteczność polityki

gospodarczej wg podejścia

keynesowskiego

Odwrotne założenia przyjmują

zwolennicy keynesizmu (niska

elastyczność inwestycji względem stopy

procentowej, czyli stromy przebieg IS;

wysoka elastyczność popytu na

pieniądz względem stopy procentowej,

czyli łagodne nachylenie LM). Dlatego

uznają mniejszą skuteczność polityki

monetarnej w stosunku do budżetowej

(występuje efekt pułapki płynności).

IS

Y

ST.%

(r)

LM

E

LM’

IS’

E’

E’’