Dysfunkcje narządu 

Dysfunkcje narządu 

ruchu w czasie 

ruchu w czasie 

aktywności fizycznej 

aktywności fizycznej 

Prof. dr hab. Anna Jegier

Zakład Medycyny Sportowej

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

• URAZ – jest to każde działanie 

czynników zewnętrznych na 
organizm wywołujące uszkodzenie 
ciała (m. in. urazy mechaniczne)

• OBRAŻENIE – jest to uszkodzenie 

tkanek i narządów spowodowane 
urazem

• Uszkodzenie narządu ruchu może 

mieć

– postać ostrą, gdy występuje nagle 
– postać przewlekłą, przebiegającą 

początkowo bezobjawowo, jako 
następstwo powtarzanych czynności

Uszkodzenia narządu 

ruchu:

• OSTRE:



Występują nagle na skutek urazu 
mechanicznego



Można określić moment urazu

Uszkodzenia narządu 

ruchu:

• PRZEWLEKŁE:



Rozwijają się powoli w wyniku sumowania się 
drobnych urazów



Stopniowo powodują uszkodzenie struktur 
anatomicznych



Towarzyszy im różnie nasilony ból i 
miejscowe objawy zapalenia



Mogą trwać miesiącami,  okres podostry 4-6 
tyg.



Często określane są  jako uszkodzenia 
przeciążeniowe

Uszkodzenia 

przeciążeniowe:

• Neuropatie
• Miopatie
• Tendopatie
• Meniskopatie
• Dyskopatie
• inne….

Przyczyny urazów w 

czasie aktywności 

fizycznej 

• Zbyt duże obciążenia treningowe
• Nieprawidłowa technika ćwiczeń
• Nieodpowiedni sprzęt sportowy
• Nieszczęśliwe wypadki
• Stosowanie dopingu
• Nieodpowiednia kwalifikacja 

lekarska do uprawiania wybranej 

dyscypliny sportowej

• Choroby współistniejące

Dyscypliny sportowe

 o niskim ryzyku urazów

• Dyscypliny lekkoatletyczne i 

podnoszenie ciężarów

• Boccia
• Pływanie
• Łucznictwo
• Strzelanie
• Curling
• Tenis stołowy i ziemny
• Kręgle itp…..

Dyscypliny sportowe

 o wysokim ryzyku urazów

• Rugby
• Koszykówka
• Judo
• Piłka nożna
• Kolarstwo
• Jazda konna
• Sporty ekstremalne (cross, downhill, 

paralotnia, wspinaczka itp.)

• Najczęściej spotykanymi urazami 

są uszkodzenia tkanek miękkich:



Otarcia



Stłuczenia



Skaleczenia



Skręcenie



Przeciążenie aparatu więzadłowego 
stawów

• Urazy poważne zdarzają się dużo 

rzadziej



Złamania



Zwichnięcia



Urazy czaszkowo—mózgowe

Urazy tkanki mięśniowej

• Naderwanie, stłuczenie, całkowite przerwanie 

ciągłości mięśnia

• Powikłania:



wczesne

– krwiak
– warstwy płynów



późne

– zwłóknienie
– cysty krwotoczne
– myositis ossificans i zwapnienia

Ogólne zasady leczenia 

uszkodzeń tkanek miękkich: 

stłuczeń, skręceń i rozciągnięć

• Unieruchomienie
• Oziębienie
• Ucisk
• Uniesienie chorej kończyny nad 

poziom serca

Główne typy uszkodzeń 

sportowych

 u młodych osób

• Typ I złamania zmęczeniowe- następstwa błędów 

treningowych, złamania te są często przez 6-8 
tygodni niewykrywalne radiologicznie

• Typ II uszkodzenia typu tendinitis i entezitis  na tle 

naderwań ścięgien

• Typ III uszkodzenia torebek stawowych 

spowodowane zmianami zapalno-
przeciążeniowymi

• Typ IV patologia stawów
• Typ V uszkodzenia umiejscowione u dolnym 

odcinku kręgosłupa lędźwiowego

Zespół bolesnego kolana 

i jego niestabilności

UMIEJSCOWIENIE

PRZYCZYNA

SKUTEK

Obwodowy odcinek m. 
czworogłowego rzepki

Naderwanie, przerwanie

Dysfunkcja lub brak funkcji 
mięśnia

Więzadło rzepki

Entezopatia, choroba 
Osgood-Schlattera

Ból, dysfunkcja

rzepka

Niestabilność, 
chondromalacja

Nadwichnięcia, bóle 
zwichnięcia, dysfunkcje

Wiązadła i torebka stawowa

Uszkodzenia

niestabilność

Łąkotki

uszkodzenia

Bóle, dysfunkcje, 
blokowanie stawu

Chrząstka stawowa

Jałowa martwica

Bóle, dysfunkcje, bloki 
stawu

Ciało tłuszczowe Hoffy

Błona maziowa

Przerost, bliznowacenie

Zapalenie, odczyny 
alergiczne

Bóle, dysfunkcje

Bóle, dysfunkcje, 
balotowanie rzepki

Zespól kolana biegacza

• Przez „zespól kolana biegacza” 

rozumie się triadę chorób obejmującą 

- rozmiękanie chrząstki
- zapalenie ścięgien
- przeciążenie więzadeł

Zespół „drzazgi goleniowej”

• Zespół przeciążenia mięśnia 

piszczelowego przedniego

• Następstwa:

- nieprawidłowo prowadzony 

trening        sportowy

- bezpośredni uraz mechaniczny
-  po zabiegach operacyjnych
- etiologia niewyjaśniona

Zapalenie pochewek 

ścięgien

• Zapalenie pochewek ścięgien 

powstaje po długotrwałej wysiłkowej 
pracy jednej grupy mięśniowej.

Choroby ścięgna Achillesa

• Zapalenie ścięgna Achillesa
• Pęknięcie ścięgna Achillesa

Złamania zmęczeniowe

Nadgarstek wioślarza

• Istotą choroby jest zapalenie 

pochewek ścięgnistych ścięgien 
prostowników promieniowych 
nadgarstka.

• Choroba najczęściej występuje u 

wioślarzy, kajakarzy i osób 
podnoszących ciężary, ale nie omija 
też innych sportowców

Nadgarstek wioślarza

• OBJAWY

* ból, 
* obrzęk, 
* uczucie trzeszczenie
* tkliwość dotykowa nad 

odpromieniową powierzchnią 
nadgarstka

Nadgarstek wioślarza

• POSTĘPOWANIE

* leczenie polega na ograniczeniu 
aktywności fizycznej chorej kończyny 
* unieruchomieniu
* zastosowaniu leków 
przeciwzapalnych

Uszkodzenie oraz dysfunkcje 

łokcia przedramienia tenisisty

• OBJAWY

* ból w rzucie głowy kości 
promieniowej, stawu ramienno-
promieniowego, nakłucia bocznego 
czy w miejscu wejścia gałązki 
głębokiej nerwu promieniowego pod 
mięśniem odwracacza przedramienia

Uszkodzenie oraz dysfunkcje 

łokcia  przedramienia tenisisty

• Entezopatia rozcięgna mięśni prostowników
• Zapalenie kaletki w okolicy stawu ramienno- 

promieniowego

• Zespół bolesności więzadła obrączkowatego
• Pourazowe zapalenie błony maziowej stawu 

łokciowego

• Przerost maziówkowego zachyłka między 

głową kości promieniowej a głową kości 

ramiennej

• Złogi wapniowe w obrębie rozcięgna mięsni 

prostowników nadgarstka i palców

Uszkodzenie oraz dysfunkcje 

łokcia  przedramienia tenisisty

• POSTĘPOWANIE:

Leczenie zachowawcze tak w łokciu 
tenisisty, jak i w łokciu golfisty u 
sportowców rzadko przynosi 
spodziewana poprawę. Zazwyczaj 
potrzebne jest leczenie operacyjne. 

Łokieć zawodnika 

wykonującego rzuty

• OBJAWY

* ból przedziału przyśrodkowego 

stawu łokciowego lub okolicy 
nadkłykcia przyśrodkowego kości 
ramiennej

* wzmożone i bolesne napięcie 

mięśni przyczepiających się do 
nadkłykcia przyśrodkowego

Łokieć zawodnika 

wykonującego rzuty

• POSTĘPOWANIE

* w postaci ostrej konieczne jest 

unieruchomienie kończyny w łusce 

ramiennej
* w postaci przewlekłej choroby 

należy ograniczyć aktywność 

fizyczną chorej kończyny
* pomocne jest tez leczenie 

farmakologiczne

Rany twarzy

• Urazy nosa
• Złamania szczęki
• Złamania nosowo-szczękowe
• Złamania kości jarzmowej
• Złamania żuchwy
• Uszkodzenia zębów

Kolano skoczka

• OBJAWY
   Kłujący ból zlokalizowany w okolicy 

podrzepkowej, występujący po 
wysiłku i ustępujący po 
kilkugodzinnym odpoczynku. Bólowi 
towarzyszy uczucie „pełności” i 
ucisku w okolicy dolnego brzegu 
rzepki oraz wrażenie niepewności i 
„ uciekania” kolana. 

Kolano skoczka

• POSTĘPOWANIE

* krioterapia
* krioterapia plus stosowanie ciepła 
przed treningiem
* zaprzestanie uprawiania sportu
* leczenie operacyjne

Zasady profilaktyki bólów 

krzyża 

• Wyjaśnienie i nauczenie zasad biomechaniki ciała
• Kształtowanie prawidłowych wzorców ruchu
• Realizowanie treningu ogólnorozwojowego
• Odpowiednia adaptacja przy zmianach cykli 

treningowych

• Ograniczenie ćwiczeń grawitacyjnych na rzecz 

ćwiczeń o charakterze dynamicznym

• Stosowanie ćwiczeń kompensacyjnych 
• Ochrona przed sumowaniem się mikrourazów
• Korygowanie dysfunkcji i nabytych wad postawy
• W związku ze zmianami uwolnienia jądra 

miażdżystego