Historia

Historia

Integracji

Integracji

Europejskiej

Europejskiej

Wykład I

Wykład I

POJĘCIE i ISTOTA INTEGRACJI MIĘDZYNARODOWEJ

2

POJĘCIE i ISTOTA INTEGRACJI

POJĘCIE i ISTOTA INTEGRACJI

MIĘDZYNARODOWEJ

MIĘDZYNARODOWEJ

Integracja

Integracja

to splot procesów

to splot procesów

ekonomicznych

ekonomicznych

i politycznych w stosunkach wzajemnych

i politycznych w stosunkach wzajemnych

państw, ich gospodarek i instytucji, które

państw, ich gospodarek i instytucji, które

prowadzą do powstawania nowych

prowadzą do powstawania nowych

struktur

struktur

i powodują zmiany w stosunkach

i powodują zmiany w stosunkach

międzynarodowych;

międzynarodowych;

Potocznie:

Potocznie:

scalanie, zespalanie, łączenie się

scalanie, zespalanie, łączenie się

kilku elementów w całość;

kilku elementów w całość;

3

Przyczyny i motywy

Przyczyny i motywy

skłaniające państwa do zawiązywania ugrupowań

skłaniające państwa do zawiązywania ugrupowań

integracyjnych:

integracyjnych:



Bardziej efektywne wykorzystywanie czynników produkcji,

Bardziej efektywne wykorzystywanie czynników produkcji,

korzyści większej skali rynku;

korzyści większej skali rynku;



Poprawa ekonomicznych i instytucjonalnych warunków

Poprawa ekonomicznych i instytucjonalnych warunków

gospodarowania;

gospodarowania;



Wspólne dążenie grupy państw do polepszenia własnej

Wspólne dążenie grupy państw do polepszenia własnej

pozycji konkurencyjnej oraz zdobycia większych korzyści w

pozycji konkurencyjnej oraz zdobycia większych korzyści w

międzynarodowej wymianie gospodarczej;

międzynarodowej wymianie gospodarczej;



Świadomość przynależności do tego samego kręgu tradycji

Świadomość przynależności do tego samego kręgu tradycji

gospodarczych, cywilizacyjnych, zachowań rynkowych;

gospodarczych, cywilizacyjnych, zachowań rynkowych;



Tworzenie struktur dla wspólnego rozwoju w warunkach

Tworzenie struktur dla wspólnego rozwoju w warunkach

pokoju i bezpieczeństwa;

pokoju i bezpieczeństwa;



Dążenie do wspólnej kontroli nad działaniami politycznymi

Dążenie do wspólnej kontroli nad działaniami politycznymi

i ekonomicznymi państw, które w przeszłości odegrały

i ekonomicznymi państw, które w przeszłości odegrały

negatywną rolę w historii.

negatywną rolę w historii.

4

Różnorodność ujęć:

Różnorodność ujęć:



integracja formalna

integracja formalna

(zinstytucjonalizowana forma, zmiany

(zinstytucjonalizowana forma, zmiany

prawne, administracyjna nadbudowa np. :

prawne, administracyjna nadbudowa np. :

struktury i funkcjonowanie UE);

struktury i funkcjonowanie UE);



integracja nieformalna

integracja nieformalna

(naturalne procesy

(naturalne procesy

konwergencji i zmian, najczęściej

konwergencji i zmian, najczęściej

gospodarczych: większość stref wolnego

gospodarczych: większość stref wolnego

handlu występujących na świecie.

handlu występujących na świecie.

5

Kryteria definiowania integracji:

Kryteria definiowania integracji:



kryterium horyzontu integracji

kryterium horyzontu integracji

– pytanie

– pytanie

czy integracja jest nie kończącym się

czy integracja jest nie kończącym się

procesem, czy też osiąga stan nasycenia;

procesem, czy też osiąga stan nasycenia;



kryterium mechanizmu funkcjonowania

kryterium mechanizmu funkcjonowania

integracji

integracji

– czy powinien to być mechanizm

– czy powinien to być mechanizm

wolnej konkurencji i wolnego handlu, czy też

wolnej konkurencji i wolnego handlu, czy też

efekt określonej polityki integrujących się

efekt określonej polityki integrujących się

państw;

państw;



kryterium korzyści z integracji

kryterium korzyści z integracji

– czy

– czy

korzyści integracyjne powinny być dzielone

korzyści integracyjne powinny być dzielone

po równo między integrujące się kraje, czy

po równo między integrujące się kraje, czy

też mogą im przypadać w nierównych

też mogą im przypadać w nierównych

częściach.

częściach.

6

W teorii integracji wyróżnia się

W teorii integracji wyróżnia się

integrację negatywną i pozytywną

integrację negatywną i pozytywną

:

:



integracja negatywna

integracja negatywna

to znoszenie

to znoszenie

barier, które ograniczają swobodny

barier, które ograniczają swobodny

przepływ dóbr, usług, kapitału i siły

przepływ dóbr, usług, kapitału i siły

roboczej;

roboczej;



integracja pozytywna

integracja pozytywna

to tworzenie

to tworzenie

wspólnych praw i realizacja wspólnej

wspólnych praw i realizacja wspólnej

polityki; tworzenie nowych struktur.

polityki; tworzenie nowych struktur.

7

Przesłanki integracji

Przesłanki integracji

:

:

Państwa, które chcą stworzyć organizację

Państwa, które chcą stworzyć organizację

integracyjną muszą spełniać określone warunki:

integracyjną muszą spełniać określone warunki:



W sferze politycznej

W sferze politycznej

: taki sam system

: taki sam system

polityczny i zbieżność celów w polityce

polityczny i zbieżność celów w polityce

wewnętrznej i zagranicznej;

wewnętrznej i zagranicznej;



W sferze ekonomicznej

W sferze ekonomicznej

: potencjalna lub

: potencjalna lub

istniejąca komplementarność struktur

istniejąca komplementarność struktur

gospodarczych; różnice międzygałęziowe

gospodarczych; różnice międzygałęziowe

(zasoby naturalne, odmienność struktur

(zasoby naturalne, odmienność struktur

przemysłowych), współcześnie - różnice

przemysłowych), współcześnie - różnice

wewnątrzgałęziowe (wydajność czynników

wewnątrzgałęziowe (wydajność czynników

produkcji, specjalizacja).

produkcji, specjalizacja).

8

Mechanizmy integracji:

Mechanizmy integracji:

Można wskazać na dwa główne mechanizmy

Można wskazać na dwa główne mechanizmy

pełniące rolę sprawczą w procesie integracji:

pełniące rolę sprawczą w procesie integracji:



mechanizm rynkowy

mechanizm rynkowy

- reakcja podmiotów

- reakcja podmiotów

gospodarczych na sygnały mechanizmu

gospodarczych na sygnały mechanizmu

rynkowego i dostosowywanie się

rynkowego i dostosowywanie się

ex post

ex post

procesu integracyjnego na poziomie

procesu integracyjnego na poziomie

makroekonomicznym;

makroekonomicznym;



mechanizm administracyjny –

mechanizm administracyjny –

ustalanie

ustalanie

ex

ex

ante

ante

przez

przez

organy centralne, narodowe bądź

organy centralne, narodowe bądź

międzynarodowe

międzynarodowe

charakteru i przebiegu

charakteru i przebiegu

procesu integracyjnego.

procesu integracyjnego.

9

MIĘDZYNARODOWE REGIONALNE

MIĘDZYNARODOWE REGIONALNE

INTEGRACJE GOSPODARCZE

INTEGRACJE GOSPODARCZE

Regionalna integracja gospodarcza

Regionalna integracja gospodarcza

(regionalizacja) to proces obejmujący

(regionalizacja) to proces obejmujący

odpowiednio kształtowane zmiany w

odpowiednio kształtowane zmiany w

strukturach gospodarczych poszczególnych

strukturach gospodarczych poszczególnych

krajów, zachodzące w wyniku ich

krajów, zachodzące w wyniku ich

wzajemnych świadomie tworzonych

wzajemnych świadomie tworzonych

powiązań w kierunku

powiązań w kierunku

tworzenia się

tworzenia się

jednolitej struktury ekonomicznej

jednolitej struktury ekonomicznej

i w

i w

oparciu o nią

oparciu o nią

jednolitego organizmu

jednolitego organizmu

gospodarczego

gospodarczego

(definicja

(definicja

B. Balassa

B. Balassa

).

).

10

Formy integracji gospodarczej:

Formy integracji gospodarczej:



Strefa wolnego handlu

Strefa wolnego handlu

(obniżanie ceł i barier

(obniżanie ceł i barier

ilościowych w handlu między państwami strefy, aż do

ilościowych w handlu między państwami strefy, aż do

ich całkowitego zniesienia, niski poziom integracji

ich całkowitego zniesienia, niski poziom integracji

ekonomicznej i politycznej);

ekonomicznej i politycznej);



Unia celna

Unia celna

(wspólna zewnętrzna taryfa celna w

(wspólna zewnętrzna taryfa celna w

handlu z krajami trzecimi, wspólna polityka

handlu z krajami trzecimi, wspólna polityka

handlowa, unifikacja instrumentów

handlowa, unifikacja instrumentów

wykorzystywanych w polityce handlowej);

wykorzystywanych w polityce handlowej);



Wspólny rynek

Wspólny rynek

(swobodny przepływ między krajami

(swobodny przepływ między krajami

członkowskimi towarów, usług, ludzi i kapitału;

członkowskimi towarów, usług, ludzi i kapitału;

swoboda prowadzenia działalności gospodarczej i

swoboda prowadzenia działalności gospodarczej i

osiedlania się ludzi; harmonizacja ustawodawstwa

osiedlania się ludzi; harmonizacja ustawodawstwa

dla wdrażania czterech swobód);

dla wdrażania czterech swobód);

11



Unia gospodarcza i walutowa

Unia gospodarcza i walutowa

(koordynacja

(koordynacja

narodowych polityk gospodarczych, wypełnianie

narodowych polityk gospodarczych, wypełnianie

kryteriów makroekonomicznych; wspólna

kryteriów makroekonomicznych; wspólna

polityka monetarna, wspólna waluta; wyskoki

polityka monetarna, wspólna waluta; wyskoki

poziom integracji w dziedzinie: fiskalnej,

poziom integracji w dziedzinie: fiskalnej,

walutowej, produkcyjnej i społecznej; wysoki

walutowej, produkcyjnej i społecznej; wysoki

poziom integracji ekonomicznej i politycznej;

poziom integracji ekonomicznej i politycznej;



Pełna integracja gospodarcza i polityczna

Pełna integracja gospodarcza i polityczna

(wspólna polityka gospodarcza scalonego

(wspólna polityka gospodarcza scalonego

(całkowicie zintegrowanego) obszaru;

(całkowicie zintegrowanego) obszaru;

ponadnarodowe instytucje ekonomiczne i

ponadnarodowe instytucje ekonomiczne i

polityczne, działające także w sferze polityki

polityczne, działające także w sferze polityki

zagranicznej i obronnej; rodzaj jednolitego

zagranicznej i obronnej; rodzaj jednolitego

państwa federalnego ).

państwa federalnego ).

12

Przykłady realnie istniejących regionalnych ugrupowań

Przykłady realnie istniejących regionalnych ugrupowań

integracyjnych na różnych poziomach:

integracyjnych na różnych poziomach:



Strefa wolnego handlu:

Strefa wolnego handlu:

Europejskie Stowarzyszenie

Europejskie Stowarzyszenie

Wolnego Handlu (EFTA), Północno-Atlantyckie

Wolnego Handlu (EFTA), Północno-Atlantyckie

Stowarzyszenie Wolnego Handlu (NAFTA);

Stowarzyszenie Wolnego Handlu (NAFTA);



Unia celna:

Unia celna:

MERCOSUR ugrupowanie gospodarcze

MERCOSUR ugrupowanie gospodarcze

zrzeszające większość państw Południowej Ameryki;

zrzeszające większość państw Południowej Ameryki;



Wspólny Rynek:

Wspólny Rynek:

Europejski Rynek Wewnętrzny

Europejski Rynek Wewnętrzny

(

(

European Internal Market)

European Internal Market)

zrzeszający 27 państw UE;

zrzeszający 27 państw UE;



Unia gospodarczo-walutowa:

Unia gospodarczo-walutowa:

European Monetary

European Monetary

Union

Union

(EMU), do której należą państwa strefy euro

(EMU), do której należą państwa strefy euro

UE.

UE.

13

Ustrój polityczny ugrupowań

Ustrój polityczny ugrupowań

integracyjnych:

integracyjnych:



Konfederacja

Konfederacja

– związek państw:

– związek państw:

-

współpraca międzynarodowa a nie

współpraca międzynarodowa a nie

ponadnarodowa niezależnych państw;

ponadnarodowa niezależnych państw;

-

zachowanie pełnej suwerenności

zachowanie pełnej suwerenności

państw;

państw;

-

decyzje gremiów ponadnarodowych

decyzje gremiów ponadnarodowych

bez istotnego znaczenia;

bez istotnego znaczenia;

-

Europa „Ojczyzn;”

Europa „Ojczyzn;”

14



Federacja

Federacja

– państwo związkowe:

– państwo związkowe:

- państwo składające się z mniejszych,

- państwo składające się z mniejszych,

posiadających autonomię państw

posiadających autonomię państw

związkowych (np. stanów, landów,

związkowych (np. stanów, landów,

krajów, prowincji);

krajów, prowincji);

-

wspólny rząd federalny;

wspólny rząd federalny;

-

wspólna waluta;

wspólna waluta;

- szeroka autonomia państw związkowych,

- szeroka autonomia państw związkowych,

łącznie (często) ze stanowieniem prawa;

łącznie (często) ze stanowieniem prawa;

-

najczęściej wspólna (federacyjna )

najczęściej wspólna (federacyjna )

polityka zagraniczna i obronna;

polityka zagraniczna i obronna;

-

„

„

Stany Zjednoczone Europy”;

Stany Zjednoczone Europy”;