Badania dodatkowe w
neurologii
Badania dodatkowe w
neurologii
Badanie płynu mózgowo-
rdzeniowego
•
Płyn do badania pobieramy drogą
nakłucia lędźwiowego z przestrzeni
L3-4 i niższych
Powikłania nakłucia
lędźwiowego
•
Bóle głowy (zespół popunkcyjny) – dotyczą
około 80% chorych, nasilają się po pionizacji,
ustępują przy leżeniu, czasami towarzyszą im
nudności, wymioty, światłowstręt. Leczenie –
leżenie w łóżku, leki przeciwbólowe, płyny
dożylnie i doustnie.
•
Wklinowanie – nie wolno wykonywać nakłucia
lędźwiowego przy najmniejszym podejrzeniu
wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego
a zwłaszcza przy procesach tylnojamowych
Prawidłowy płyn
mózgowo-rdzeniowy
•
Wodojasny
•
Przejrzysty
•
Bezbarwny
•
C. Wł. 1007 – 1009
•
Ciśnienie w pozycji leżącej 20(25) cm
słupa wody
•
Pleocytoza do 5/ml głównie limfocyty
•
Białko do 40 mg%
•
Glukoza do 50% wartości we krwi
Próba Queckenstedta
•
Fizjologiczna – przy ucisku żył szyjnych przez
10 sekund dochodzi do 2-3 krotnego wzrostu
ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, po
zwolnieniu żył ciśnienie po 10 sekundach
powraca do normy
•
Patologiczna – przy zablokowaniu przestrzeni
podpajęczynówkowej (np. przez guz kanału
kręgowego) nie ma wzrostu ciśnienia płynu
mózgowo-rdzeniowego przy ucisku żył
szyjnych
Badanie rtg czaszki
•
Złamanie kości czaszki
•
Ocena wielkości, kształtu czaszki, ocena
wielkości siodła tureckiego
•
Guzy kości czaszki
•
Zmiany zapalne kości czaszki
•
Zwapnienia w guzach
wewnątrzczaszkowych (oponiaki,
czaszkogardlaki, skąpodrzewiaki,
potworniaki, torbiele skórzaste i
naskórzaste)
EEG
•
Elektroencefalogram jest to zapis
czynności elektrycznej znad
powierzchni czaszki
•
Badanie to zostało wprowadzone
do diagnostyki klinicznej w latach
30-tych XX wieku
EEG
•
Obecnie zastosowanie coraz
mniejsze
•
Pomocne w diagnostyce i
monitorowaniu skuteczności
leczenia padaczki oraz w
diagnostyce stanów śpiączkowych i
psychogennych zaburzeń
świadomości
EEG
•
Fale alfa - częstotliwość 8-13 Hz, amplituda 10-
150 uV
•
Fale beta – częstotliwość 14-30 Hz, amplituda
5-25 uV
•
Fale theta – częstotliwość 4-7 Hz, amplituda do
35 uV
•
Fale delta – częstotliwość 0d 0,5 do 3 Hz
•
Fale gamma – częstotliwość powyżej 30 Hz,
amplituda powyżej 25 uV
•
Iglice – częstotliwość poniżej 1/12 Hz
•
Fale ostre – częstotliwość od 1/12 do 1/5 Hz
EEG zdrowego człowieka
•
W stanie czuwania i odprężenia
charakterystyczny jest rytm alfa, rytm
beta z okolic ruchowych
•
W czasie zasypiania fale alfa zanikają,
zapis EEG staje się płaski i nieznacznie
nieregularny
•
W czasie płytkiego snu pojawiają się
wrzecionowate okresy fal beta i gamma
•
W bardzo głębokim śnie pojawiają się
fale delta i gamma
EEG
•
Za patologiczne uważa się fale ostre, iglice,
połączenia fali wolnej z ostrą, występowanie
nagłych zmian rytmu, zwykle w postaci
napadowych fal wolnych
•
Nie ma charakterystycznych cech
morfologicznych zapisu EEG dla różnych
procesów patologicznych w mózgu
•
Ujawnienie patologii w EEG stanowi ważne
wskazanie do wykonywania dalszych badań
diagnostycznych
Potencjały wywołane
•
Jest to uśredniony sygnał EEG
rejestrowany po zadziałaniu
bodźców zewnętrznych –
wzrokowych, słuchowych lub
czuciowych
Potencjały wywołane
•
Nieprawidłowości w badaniu
potencjałów wywołanych świadczą
jedynie o uszkodzeniu drogi
przewodzącej bodźce, nie
informują o charakterze zmian
Zastosowanie potencjałów
wywołanych
•
Diagnostyka zajęcia drogi
wzrokowej w SM
•
Uszkodzenia splotu barkowego
•
Uszkodzenie czynnościowe dróg
czuciowych
•
Monitorowanie funkcji w czasie
operacji neurochirurgicznych
Badanie przewodzenia w
nerwach obwodowych i
elektromiografia (EMG)
•
Metody te mają zastosowanie w diagnostyce
schorzeń nerwów obwodowych i mięśni
•
na podstawie EMG można wyodrębnić dwa
główne procesy : odnerwienie mięśni (będące
najczęściej następstwem uszkodzenia neuronu
ruchowego) oraz procesu miogennego
(pierwotne uszkodzenie mięśniowe)
•
Interpretacja EMG jest subiektywna i zależy od
doświadczenia badającego
Tomografia komputerowa
•
Została wprowadzona do diagnostyki w 1973
roku przez Hounsfielda
•
Tomografia komputerowa opiera się na
zróżnicowanym stopniu pochłaniania promieni
rentgenowskich przez tkanki o odmiennej
budowie, podobnie jak w tradycyjnych
zdjęciach rtg. W badaniach tomografii
komputerowej stopień osłabienia cienkiej
wiązki promieniowania rentgenowskiego jest
mierzony elektronicznie i zapisywany w
pamięci komputera wraz z informacją o
położeniu wiązki w przestrzeni
Tomografia komputerowa
•
Współczynnik osłabienia promieniowania rentgenowskiego
mierzony jest w jednostkach Hounsfielda (j.H.). Skala rozciąga
się od +1000 j.H. dla zbitej dobrze uwapnionej kości, 0 j.H dla
wody, -1000 j.H. dla powietrza
•
Przedziałom współczynników osłabienia promieniowania
rentgenowskiego przypisywane są kolejne stopnie szarości
•
Miejsca o współczynniku osłabienia promieniowania zbliżonym
do otaczających tkanek nazywamy obszarami izodensyjnymi,
o współczynniku wyższym – hiperdensyjnymi, o współczynniku
niższym hipodensyjnymi
•
Dawka promieniowania w czasie badania KT głowy odpowiada
dawce pochłoniętej w czasie wykonywania 2-5 zdjęć
przeglądowych czaszki
Tomografia komputerowa
• Jest to czuła powszechnie dostępna metoda obrazowania
radiologicznego pozwalająca uwidocznić mózgowie i struktury
kanału kręgowego. Ocenia się, że KT wykazuje
nieprawidłowości w 98% przypadków guzów mózgu
• Pozwala uwidocznić procesy rozrostowe mózgu i kanału
kręgowego, wodogłowie, krwawienia wewnątrzczaszkowe
(samoistne i pourazowe), ogniska niedokrwienne mózgu,
zmiany zapalne (ropień, ropniaki podtwardówkowe). W wersji
angio-KT uwidaczniają się malformacje naczyniowe – tętniaki i
naczyniaki mózgu
• W przypadku różnicowania zmian a szczególnie przy
podejrzeniu nowotworu mózgu konieczne jest wykonanie
badania dwufazowego bez i z środkiem kontrastowym.
Podawane jodowe środki cieniujące mogą wywoływać reakcje
uczuleniowe
• Badanie w znieczuleniu ogólnym u osób pobudzonych i dzieci
Jądrowy rezonans
magnetyczny
•
Zjawisko jądrowego rezonansu
magnetycznego znane jest od lat
40-tych ubiegłego stulecia, do
diagnostyki medycznej zostało
wprowadzone w latach 80-tych
Jądrowy rezonans
magnetyczny
•
Badanie to nie może być wykonywane u osób, które
mają implanty o właściwościach ferromagnetycznych
(protezy stawów, zastawki mózgowe, klipsy
naczyniowe). Badanie MRJ nie może być wykonywane u
osób z rozrusznikami serca
•
MRJ jest szczególnie przydatny w obrazowaniu procesów
chorobowych tylnej jamy czaszki, otworu potylicznego
wielkiego, stwardnienia rozsianego, jamistości rdzenia,
procesów rozrostowych kanału kręgowego. W wersji
angio-MRI uwidoczniają się malformacje naczyniowe.
Magnetyczny rezonans
jądrowy (MRJ)
•
Jest badaniem bardzo nowoczesnym,
kosztownym i znacznie trudniej dostępnym niż
tomografia komputerowa
•
Badanie trwa znacznie dłużej niż tomografia
komputerowa i jest trudne a czasami
niemożliwe do przeprowadzenia u osób z
objawami klaustrofobii
•
MRJ dostarcza bardzo dokładnych informacji o
procesach chorobowych toczących się w mózgu
i kanale kręgowym
•
Nie ma niebezpieczeństwa napromieniowania
pacjenta, MRJ może być wykonywany u kobiet w
ciąży
Scyntygrafia izotopowa
•
Badanie polega na wprowadzeniu do krwi
izotopu emitującego promieniowanie gamma i
przezczaszkowym pomiarze jego aktywności
nad półkulami mózgu i móżdżku
•
Pozytywny obraz scyntygraficzny nie jest
charakterystyczny dla różnych patologii.
Podobne obrazy uzyskuje się w nowotworach,
ropniach, krwiakach, stłuczeniach mózgu,
niedokrwieniu.
•
Scyntygrafia mózgu obecnie jest rzadko
wykonywana
Pozytronowa emisyjna
tomografia (PET)
•
Metoda opiera się na zewnątrzczaszkowym pomiarze
miejscowego stężenia związków znakowanych izotopami
promieniującymi pozytrony, wprowadzonymi do organizmu.
Pozytrony ulegając anihilacji w zderzeniu z elektronami
wysyłają parę przeciwnie skierowanych fotonów o jednakowej
energii. Wykrycie pary przeciwbieżnych fotonów przez system
dekoderów pozwala na umiejscowienie w przestrzeni położenia
ich źródła i na tej podstawie stworzenie przestrzennego obrazu
rozkładu izotopu promieniotwórczego.
•
PET ma zastosowanie w wykrywaniu guzów mózgu
wywołujących objawy kliniczne a nie ujawniających się jeszcze
w innych badaniach obrazowych
•
Jest to badanie bardzo kosztowne, jedyny w Polsce aparat
znajduje się w Bydgoszczy
Mielografia
•
Badanie przydatne w obrazowaniu rdzenia kręgowego i
korzeni nerwowych
•
Badanie polega na podaniu jodowego środka
cieniującego do płynu mózgowo-rdzeniowego drogą
nakłucia lędźwiowego rzadko podpotylicznego
•
następnie pacjentowi umieszczonemu na stole
pionizacyjnym w różnej pozycji pozwalającej na
przemieszczanie kontrastu w górę lub w dół wykonuje
się zdjęcia radiologiczne.
•
Dodatkowo na poziomach wymagających szczególnej
oceny wykonuje się badanie tomografii komputerowej -
tomomielografia
•
Przed podaniem kontrastu należy pobrać do badania
płyn mózgowo-rdzeniowy
angiografia
•
Została wprowadzona do diagnostyki
neurologicznej w 1927 roku przez
Moniza
•
Jest inwazyjnym badaniem
radiologicznym
•
Badanie wykonuje się w znieczuleniu
miejscowym, rzadziej ogólnym (osoby
pobudzone, dzieci)
angiografia naczyń
mózgowych
•
Polega na podaniu do tętnic domózgowych drogą
cewnikowania tętnicy udowej środka cieniującego i wykonaniu
serii zdjęć rtg uwidoczniających jego przepływ przez tętnice,
włośniczki, żyły i zatoki żylne opony twardej mózgu.
•
Obecnie jest wykonywana angiografia subtrakcyjna, która
eliminuje cienie kostne, pozwala użyć znacznie mniejszych
objętości kontrastu i jest szczególnie użyteczna w radiologii
interwencyjnej.
•
W celu uwidocznienia wszystkich naczyń mózgowych
konieczne jest wykonanie angiografii obu tętnic szyjnych
wewnętrznych i obu tętnic kręgowych, jest to szczególnie
ważne w diagnostyce tętniaków mózgu.
Angiografia
•
Jest podstawowym badaniem w
diagnostyce wad naczyniowych mózgu
•
Jest przydatna w diagnostyce
nowotworów mózgu – na jej podstawie
można ocenić unaczynienie guza oraz
jego stosunek do dużych i ważnych
naczyń mózgu
angiografia
•
Powikłania angiografii – uczulenie na kontrast,
uszkodzenie ściany naczynia (rozwarstwienie ściany
naczynia przez cewnik z wtórnym wytworzeniem się
zmian zatorowo-zakrzepowych, oderwanie blaszki
miażdżycowej), skurcz naczyniowy. Po angiografii tętnic
kręgowych może wystąpić przejściowa ślepota korowa,
uszkodzenie cewnikowanej tętnicy udowej może
doprowadzić do niedokrwienia kończyny dolnej
•
przejściowe deficyty neurologiczne po wykonaniu
angiografii dotyczą około 1-3% chorych, trwałe
obserwuje się u 0,1- 0,2% chorych, śmiertelność nie
przekracza 0,01%.
ultrasonografia
•
W ultrasonografii wykorzystywane jest
zjawisko zróżnicowanego odbijania i
załamania fal ultradźwiękowych w
obszarach zmiany gęstości i elastyczności
ośrodka
•
Obrazy echoencefalografii mogą być
uzyskiwane przez ciemiączko lub otwartą
czaszkę. Metoda ta jest wykorzystywana w
czasie operacji neurochirurgicznych –
ułatwia odnalezienie guzów mózgu
położonych głęboko.
Ultrasonografia z
wykorzystaniem efektu
Dopplera
•
Efekt Dopplera polega na zmianie
częstotliwości fali odbitej od
poruszającego się obiektu,
proporcjonalnej do jego prędkości
•
Przy pomocy odpowiednich
ultrasonografów mierzy się prędkość i
kierunek przepływu krwi w dużych
naczyniach krwionośnych