Medycyna i jej instytucje

Medycyna i jej instytucje

Problem

Problem

dysfunkcjonalności

dysfunkcjonalności

System społeczny

System społeczny

Elementy systemu społecznego

Elementy systemu społecznego

/T. Parsons/

/T. Parsons/

cele

ludzie

środki

normy

pozycje i role społ.

Funkcjonalność systemu

Funkcjonalność systemu

System realizuje cele, do

System realizuje cele, do

których został powołany. Cele

których został powołany. Cele

te są określane przez

te są określane przez

wartości i potrzeby

wartości i potrzeby

nadsystemu.

nadsystemu.

Medycyna jest systemem

Medycyna jest systemem

społecznym

społecznym

Celem medycyny jest zapobieganie i

Celem medycyny jest zapobieganie i

leczenie chorób /ochrona i

leczenie chorób /ochrona i

utrzymanie zdrowia/.

utrzymanie zdrowia/.

System medyczny kształtował się i

System medyczny kształtował się i

kształtuje na bazie społecznych

kształtuje na bazie społecznych

potrzeb, zmieniających się w czasie.

potrzeb, zmieniających się w czasie.

Społeczeństwo wyznacza priorytety.

Społeczeństwo wyznacza priorytety.

Medycyna jako system

Medycyna jako system

dysfunkcjonalny

dysfunkcjonalny

Medycyna aż do wieku XIX nie

Medycyna aż do wieku XIX nie

mogła realizować zadań, jakie

mogła realizować zadań, jakie

przed nią stały, ponieważ środki i

przed nią stały, ponieważ środki i

metody lecznicze były

metody lecznicze były

przeważnie nieskuteczne, a

przeważnie nieskuteczne, a

czasami szkodliwe.

czasami szkodliwe.

Rozwój medycyny mimo

Rozwój medycyny mimo

dysfunkcjonalności

dysfunkcjonalności

Czynniki, które umożliwiały adaptację i

Czynniki, które umożliwiały adaptację i

rozwój systemu medycznego mimo jego

rozwój systemu medycznego mimo jego

pierwotnej dysfunkcjonalności:

pierwotnej dysfunkcjonalności:

1.

1.

Specyficzne psychospołeczne

Specyficzne psychospołeczne

mechanizmy obronne;

mechanizmy obronne;

2.

2.

Intensywna, wielostronna i sprawna

Intensywna, wielostronna i sprawna

działalność społeczna i polityczna

działalność społeczna i polityczna

przedstawicieli zawodów medycznych.

przedstawicieli zawodów medycznych.

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

Chronią system przed zagrożeniami

Chronią system przed zagrożeniami

wewnętrznymi i zewnętrznymi.

wewnętrznymi i zewnętrznymi.

Mechanizmy obronne pozwalają

Mechanizmy obronne pozwalają

zapobiegać wewnętrznej i

zapobiegać wewnętrznej i

zewnętrznej kontroli oraz

zewnętrznej kontroli oraz

niepożądanym skutkom takiej

niepożądanym skutkom takiej

kontroli- krytyce systemu

kontroli- krytyce systemu

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

Najbardziej sprawdzonym sposobem

Najbardziej sprawdzonym sposobem

ukrycia dysfunkcjonalności jest

ukrycia dysfunkcjonalności jest

uniemożliwienie lub utrudnienie

uniemożliwienie lub utrudnienie

nadsystemowi rozpoznanie

nadsystemowi rozpoznanie

problemu poprzez niedostarczanie

problemu poprzez niedostarczanie

lub zniekształcanie informacji o

lub zniekształcanie informacji o

systemie.

systemie.

Mechanizmy obronne

Mechanizmy obronne

Ukrywanie dysfunkcji systemu nie

Ukrywanie dysfunkcji systemu nie

sprzyja zadowalającej regulacji

sprzyja zadowalającej regulacji

jego stosunków z otoczeniem .

jego stosunków z otoczeniem .

Mechanizmy obronne mają zwykle

Mechanizmy obronne mają zwykle

charakter doraźny.

charakter doraźny.

Jeśli działają długo prowadzą do

Jeśli działają długo prowadzą do

nasilenia dotychczasowych

nasilenia dotychczasowych

dysfunkcji systemu lub powstania

dysfunkcji systemu lub powstania

nowych.

nowych.

Mechanizmy obronne-

Mechanizmy obronne-

przykłady

przykłady





Utożsamianie działań z celami- ponieważ

Utożsamianie działań z celami- ponieważ

to co robimy, robimy w celu leczenia,

to co robimy, robimy w celu leczenia,

wobec tego leczymy.

wobec tego leczymy.

/

/

np. nazywanie prostych czynności

np. nazywanie prostych czynności

terapią: muzykoterapia, choreoterapia,

terapią: muzykoterapia, choreoterapia,

terapia zajęciowa/;

terapia zajęciowa/;





Przeformułowanie celów działania albo

Przeformułowanie celów działania albo

ich przemieszczanie na coraz trudniejsze

ich przemieszczanie na coraz trudniejsze

do sprawdzenia obszary.

do sprawdzenia obszary.

/np. z leczenia na „podnoszenie

/np. z leczenia na „podnoszenie

zdrowotności populacji”/

zdrowotności populacji”/

Mechanizmy obronne-

Mechanizmy obronne-

przykłady

przykłady



Udramatycznienie rokowania w

Udramatycznienie rokowania w

momencie podejmowania kuracji, a

momencie podejmowania kuracji, a

następnie traktowanie braku sukcesu

następnie traktowanie braku sukcesu

jako częściowego sukcesu;

jako częściowego sukcesu;

/będzie żył jak roślina, ale robimy wszystko

/będzie żył jak roślina, ale robimy wszystko

co w naszej mocy/

co w naszej mocy/



Umiejscawianie źródeł, przyczyn

Umiejscawianie źródeł, przyczyn

chorób, których leczenie za pomocą

chorób, których leczenie za pomocą

aktualnych metod i środków okazuje

aktualnych metod i środków okazuje

się nieskuteczne poza obrębem

się nieskuteczne poza obrębem

organizmu lub w sferze leżącej poza

organizmu lub w sferze leżącej poza

zasięgiem medycyny.

zasięgiem medycyny.

/ np. koncepcja chorób

/ np. koncepcja chorób

cywilizacyjnych/

cywilizacyjnych/

Działalność społeczna i

Działalność społeczna i

polityczna

polityczna

Intensywna i wielokierunkowa

Intensywna i wielokierunkowa

działalność niemedyczna lekarzy na

działalność niemedyczna lekarzy na

arenie społecznej pozwalała zwiększać

arenie społecznej pozwalała zwiększać

wpływy i prestiż społeczny profesji,

wpływy i prestiż społeczny profesji,

zdobywać przywileje i stwarzać

zdobywać przywileje i stwarzać

dodatkowe zabezpieczenie przed

dodatkowe zabezpieczenie przed

skutkami medycznych niepowodzeń.

skutkami medycznych niepowodzeń.

/np. zabieganie o względy książąt,

/np. zabieganie o względy książąt,

Kościoła, praca dla ludu/

Kościoła, praca dla ludu/

Działalność społeczna i

Działalność społeczna i

polityczna

polityczna

Obiektywna dysfunkcjonalność systemu

Obiektywna dysfunkcjonalność systemu

medycznego została zrównoważona

medycznego została zrównoważona

działaniami opartymi na socjotechnice.

działaniami opartymi na socjotechnice.

Osiągnięty przez medyczną profesję

Osiągnięty przez medyczną profesję

wysoki status społeczny miał wpływ

wysoki status społeczny miał wpływ

na korzystną autopercepcję i wysoką

na korzystną autopercepcję i wysoką

samoocenę własnej roli w realizacji

samoocenę własnej roli w realizacji

zadań medycznych.

zadań medycznych.

Działania kształtujące postawy

Działania kształtujące postawy

społeczne wobec medycyny

społeczne wobec medycyny

1.

1.

Tworzenie i propagowanie pewnego

Tworzenie i propagowanie pewnego

stereotypu roli lekarza oraz jego cech

stereotypu roli lekarza oraz jego cech

osobowych, w których oba elementy-

osobowych, w których oba elementy-

rola zawodowa i wzór osobowy- są

rola zawodowa i wzór osobowy- są

powiązane w jedną nierozerwalną całość.

powiązane w jedną nierozerwalną całość.

Stereotyp idealizujący lekarza jest

Stereotyp idealizujący lekarza jest

obecny w środowisku profesji i poza nią.

obecny w środowisku profesji i poza nią.

Sprzyja nierealistycznym oczekiwaniom

Sprzyja nierealistycznym oczekiwaniom

pacjentów.

pacjentów.

Działania kształtujące postawy

Działania kształtujące postawy

społeczne wobec medycyny

społeczne wobec medycyny

2. Utwierdzanie w przekonaniu, że

2. Utwierdzanie w przekonaniu, że

medyczne działania przynoszą

medyczne działania przynoszą

korzyści a brak realizacji zaleceń

korzyści a brak realizacji zaleceń

lekarskich prowadzi do bardzo

lekarskich prowadzi do bardzo

poważnych następstw

poważnych następstw

/straszenie/;

/straszenie/;

Działania kształtujące postawy

Działania kształtujące postawy

społeczne wobec medycyny.

społeczne wobec medycyny.

3. Wywieranie silnego wpływu na emocje,

3. Wywieranie silnego wpływu na emocje,

wyobrażenia i postawy ludzi poprzez:

wyobrażenia i postawy ludzi poprzez:

samą obecność przedstawicieli

samą obecność przedstawicieli

medycyny w najbardziej podniosłych

medycyny w najbardziej podniosłych

bądź dramatycznych wydarzeniach w

bądź dramatycznych wydarzeniach w

życiu człowieka, spektakularne

życiu człowieka, spektakularne

akcesoria praktyki medycznej.

akcesoria praktyki medycznej.

4. Stymulowanie potrzeb medycznych,

4. Stymulowanie potrzeb medycznych,

nadawanie wartości zdrowia

nadawanie wartości zdrowia

szczególnego charakteru.

szczególnego charakteru.

System medyczny-

System medyczny-

nadsystem. Co się zmieniło?

nadsystem. Co się zmieniło?

Przełom wieku XIX i XX przynosi

Przełom wieku XIX i XX przynosi

pierwsze realnie znaczące sukcesy

pierwsze realnie znaczące sukcesy

medycyny.

medycyny.

Konsekwencje:

Konsekwencje:

1.

1.

Wzrost oczekiwań pod adresem

Wzrost oczekiwań pod adresem

medycyny;

medycyny;

2.

2.

Wzrost popytu na pomoc medyczną;

Wzrost popytu na pomoc medyczną;

3.

3.

Zdrowie pod wyłączną kontrolą

Zdrowie pod wyłączną kontrolą

medycznej profesji, zdrowie

medycznej profesji, zdrowie

wartością ogólnospołeczną;

wartością ogólnospołeczną;

4.

4.

Regulacje prawne zabezpieczające

Regulacje prawne zabezpieczające

swobodę działania systemu.

swobodę działania systemu.

Zmiany w nadsystemie

Zmiany w nadsystemie

Postęp technologiczny, naukowy,

Postęp technologiczny, naukowy,

ekonomiczny, społeczno-

ekonomiczny, społeczno-

organizacyjny, wzrost

organizacyjny, wzrost

demograficzny,

demograficzny,

uprzemysłowienie, urbanizacja,

uprzemysłowienie, urbanizacja,

upowszechnienie i wzrost

upowszechnienie i wzrost

oświaty, zmiany w społecznym

oświaty, zmiany w społecznym

systemie wartości itd.

systemie wartości itd.

Zmiany w systemie medycznym

Zmiany w systemie medycznym

pod wpływem zmian w

pod wpływem zmian w

nadsystemie

nadsystemie

Na wiele z tych zmian system

Na wiele z tych zmian system

medyczny zareagował funkcjonalnie,

medyczny zareagował funkcjonalnie,

tzn. „zbieżnie” -równoległymi

tzn. „zbieżnie” -równoległymi

zmianami: ogólnym wzrostem i

zmianami: ogólnym wzrostem i

różnicowaniem organizacyjnym,

różnicowaniem organizacyjnym,

rosnącą specjalizacją zawodową,

rosnącą specjalizacją zawodową,

wprowadzaniem i stosowaniem

wprowadzaniem i stosowaniem

nowych technologii, rozwojem badań

nowych technologii, rozwojem badań

naukowych, „uprodukcyjnieniem

naukowych, „uprodukcyjnieniem

usług” (masowość i rutynizacja),

usług” (masowość i rutynizacja),

koncentrowaniem swoich sił i

koncentrowaniem swoich sił i

środków w większych miastach.

środków w większych miastach.

Zmiany w systemie medycznym

Zmiany w systemie medycznym

pod wpływem zmian w

pod wpływem zmian w

nadsystemie

nadsystemie

Niektórych zmian system medyczny

Niektórych zmian system medyczny

nie zasymilował lub w ogóle nie

nie zasymilował lub w ogóle nie

rozpoznał. Dotyczy to bardzo

rozpoznał. Dotyczy to bardzo

istotnych zmian społecznych:

istotnych zmian społecznych:

demokratyzacja stosunków, wzrost

demokratyzacja stosunków, wzrost

siły nabywczej masowego

siły nabywczej masowego

konsumenta, zmniejszenie się

konsumenta, zmniejszenie się

dystansu intelektualnego między

dystansu intelektualnego między

lekarzem i pacjentem, wzrost żądań i

lekarzem i pacjentem, wzrost żądań i

krytycyzmu pacjenta.

krytycyzmu pacjenta.

Nowa forma

Nowa forma

dysfunkcjonalności

dysfunkcjonalności

Nowe formy dysfunkcjonalnością nie są

Nowe formy dysfunkcjonalnością nie są

już jak pierwotnie powiązane z

już jak pierwotnie powiązane z

brakiem skuteczności, ale z

brakiem skuteczności, ale z

niemożnością zaspokojenia potrzeb

niemożnością zaspokojenia potrzeb

zdrowotnych poważnej części

zdrowotnych poważnej części

populacji. Taką dysfunkcjonalność

populacji. Taką dysfunkcjonalność

możemy określić jako społeczną

możemy określić jako społeczną

niewydolność.

niewydolność.

Coraz częściej podkreśla się też

Coraz częściej podkreśla się też

problem jatrogenności medycyny.

problem jatrogenności medycyny.