Miłość

Dynamika bliskich związków

uczuciowych

Wszystko zaczyna się od przywiązania dziecka

do matki czy innego opiekuna stałego.

Sekwencja reakcji na oddzielenie z matką

obserwowana u dzieci:

1 faza – protest – płacz, aktywne poszukiwanie

matki, opór przeciwko próbom ukojenia

przez inne osoby

2 faza – rozpacz – bierna rezygnacja połączona

z głuchym, nieutulonym smutkiem

3 faza – negacji przywiązania – paradoksalne

ignorowanie matki i jej unikanie gdy się na

powrót pojawi, czemu towarzyszą różne

poważne zaburzenia, jak zanik łaknienia i

wycofanie z kontaktów społecznych (ten stan

zwany był kiedyś chorobą sierocą).

Według Ainsworth istnieją trzy style przywiązania:
BEZPIECZNY – charakterystyczny dla 66% dzieci,

cechujący się zaufaniem dziecka do matki i wiarą

w jej stałą dostępność, wrażliwość i gotowość do

wsparcia i opieki.

NERWOWO – AMBIWALENTNY – jest

charakterystyczny dla 19% dzieci, cechuje się

zachowaniami typowymi dla fazy protestu; dzieci

takie nie mają poczucia bezpieczeństwa, stale

upewniają się czy matka jest obecna, więcej

płaczą i mniej interesują się otoczeniem.

UNIKAJĄCY – charakterystyczny dla 19% dzieci,

cechuje się zachowaniami przypominającymi

fazę negacji oraz unikaniem kontaktów z

rówieśnikami i dorosłymi; dzieci takie są częściej

odrzucane przez matkę, strofowane za próby

nawiązania z nią bliskiego kontaktu fizycznego.

Badania sugerują, że w dorosłych

związkach romantycznych ludzie
powtarzają wzorzec przywiązania z
wczesnego dzieciństwa - tabela.

Największa zdolność i skłonność do

budowania trwałych bliskich związków
mają osoby o bezpiecznym stylu
przywiązania. Najmniej
satysfakcjonujące związki budują osoby
o stylu unikającym, głównie z powodu
zaprzeczania własnej potrzebie więzi i
nieufności w stosunku do ludzi.

Trójskładnikowa teoria

miłości

Według Sternberga miłość to zjawisko, na które

składają się trzy składniki o zasadniczo

odmiennej naturze i dynamice - kwestionariusz.

Intymność – łagodne, pozytywne uczucia i

towarzyszące im działania wyrażają

przywiązanie, bliskość i wzajemną zależność

partnerów od siebie. Uczucia te wynikają z

umiejętności komunikowania się, wzajemnego

zrozumienia i wspierania. Powstają one w

trakcie wzajemnego poznawania się partnerów,

stąd też intymność powolnie rośnie w miarę

trwanie związku i wykształcanie się

scenariuszy wzajemnych kontaktów (ciągów

działań obojga partnerów w najczęściej

powtarzających się sytuacjach), spada powoli.

Namiętność – jest konstelacją silnych emocji

zarówno pozytywnych (zachwyt, tkliwość,

pożądanie, radość), jak i negatywnych (ból,

niepokój, zazdrość, tęsknota), często z mocno

uwydatnionym pobudzeniem fizjologicznym.

Emocjom tym towarzyszy silna motywacja do

maksymalnego połączenia się z partnerem.

Namiętność intensywnie rośnie, szybko

osiągając swoje szczytowe natężenie i niemal

równie szybko gaśnie (po okresie ocenianym na

4 do 10 lat).

Zobowiązanie – oznacza decyzje i działania

ukierunkowane na przekształcenie relacji

miłosnej w trwały związek oraz na jego

utrzymanie pomimo przeszkód. Po początkowym

wzroście krzywa zobowiązania osiąga

maksymalny poziom nie ulegający już większym

zmianom na końcu trwanie związku.

Dynamika bliskiego

związku

Wojciszke postuluje istnienie sześciofazowej

koncepcji dynamiki całego bliskiego

związku dwojga ludzi. Przyjmuje ona

istnienie pewnego progowego, krytycznego

natężenia każdego ze składników.

Faza pierwsza – zakochanie – wszystkie trzy

składniki miłości zaczynają rozwijać się,

jednakże namiętność jako składnik

najszybciej przybierający na sile pojawi się

początkowo jako dominująca i jedyna cecha

całego uczucia (miłość od pierwszego

wejrzenia – 50% młodych ludzi twierdzi, że

przeżyło ją chociaż raz).

Faza druga – romantyczne początki – rozwija

się jeśli zakochanie spotka się z
wzajemnością, czego konsekwencją jest
rozwój intymności oraz dążenie do coraz
częstszych kontaktów. Istotne w tej fazie jest
budowanie zaufania, które jest uogólnionym
oczekiwaniem, że partner będzie się o nas
troszczył i zaspakajał nasze potrzeby,
zarówno teraz jak i w przyszłości. Parter musi
być uważany za człowieka odpowiedzialnego,
nieegoistycznego, ogólnie dobrego, ale także
musi być skłonny do dbania o związek. Wiara
w przywiązanie partnera jest zwieńczeniem
procesu budowy zaufania.

Faza trzecia – miłość kompletna –

związek wchodzi w tą fazę, gdy pojawia

się decyzja partnerów o zaangażowaniu

w utrwalenie związku. Jego podstawową

właściwością jest współzależność

partnerów: to co czuje, myśli, robi i

uzyskuje w wyniku swoich działań jedno

z nich zależy od tego, co czuje, myśli i

robi drugie (w trakcie długotrwałego

pożycia twarze partnerów upodobniają

się do siebie i to tym bardziej, im

bardziej udane jest ich pożycie). Faza ta

jest fazą nietrwałą, ponieważ kończy się

wraz z zanikiem namiętności.

Faza czwarta – miłość przyjacielska – pojawia się, gdy zostają

intymność i zaangażowanie. Jest to najdłuższa faza, spośród

jeszcze zadowalających faz udanego związku. Może ona być

przedłużona, gdy oboje z partnerów są tym zainteresowani i
wykazują ku temu odpowiednie chęci i umiejętności.

Cztery strategie reagowania na niezadowolenie w związku:

-

wyjście ze związku (reakcja aktywna i destruktywna)

oznacza jego aktywne niszczenie – wycofanie się z

kontaktów, izolowanie się lub atakowanie partnera, rozwód;

-

dialog (reakcja aktywna i konstruktywna), to podejmowanie

prób usunięcia problemu i utrzymania związku w dobrym

stanie – dyskusje nad problemem, proponowanie jego
rozwiązań,

poszukiwanie kompromisu, poszukiwanie

pomocy na zewnątrz;

-

lojalność (reakcja bierna i konstruktywna), to cierpliwe

przeczekiwanie problemu w nadziei, że „samo się jakoś

ułoży”, trwanie przy partnerze, ignorowanie jego wad;

-

zaniedbanie (reakcja bierna i destruktywna) oznacza

ignorowanie partnera, ograniczenie czasu spędzanego z

nim, odmowę dyskusji, chłodne bądź nieprzyjemne

traktowanie.

Faza piąta – związek pusty – gdy zanika

intymność, pojawia się związek pusty,

którego jedynym znaczącym elementem jest

zobowiązanie. Cechuje się bardzo niskim

poziomem satysfakcji, choć związki często

nadal trwają z różnych względów

(samopodtrzymujący się charakter

zaangażowania w działanie i pułapka

utopionych kosztów, brak atrakcyjniejszych

alternatyw oraz przeszkody utrudniające

opuszczenie związku – wyznawane normy,

poczucie odpowiedzialności za dzieci,

bariery prawne).

Faza szósta – rozpad związku – związek

wstępuje w tą fazę, gdy nawet

zobowiązanie zostaje wycofane.

Rodzaje miłości

John Lee wyodrębnił sześć typów miłości.

Jednostkę może charakteryzować bądź jeden z

typów miłości, bądź też może reprezentować ich

kombinację. Lee wyróżnił trzy typy podstawowe

(pierwotne) i trzy pochodne (wtórne).

Do podstawowych zaliczamy:
• storge
Miłość zrównoważona, czuła, przyjacielska w której

partnerów silnie łączy intymność i założenie, że bez

względu na wszystko zostaną przyjaciółmi. Intymność

fizyczna pojawia się później i rzadko, jeśli wystąpi, staje

się źródłem radości. Miłość tego typu porównać można

do miłości między rodzeństwem. Najważniejsze jest by

być z partnerem duchowo i jako jego najlepszy

przyjaciel. Dla tego typu miłości drobne przeszkody są

do pokonania. Nawet czasowe rozłąki nie stanowią dla

niej problemu.

•

eros

Miłość eros jest odpowiednikiem miłości romantycznej.

Charakterystyczne dla tego typu miłości jest

zafascynowanie kochaną osobą. Osoby prezentujące ten

typ wierzą w miłość od pierwszego wejrzenia i jest to

wręcz pożądane by w taki właśnie sposób zakochać się i

stworzyć związek doskonały, w którym miłość będzie

wieczna. Partnerzy pragną być do siebie podobni, jak

najwięcej czynności wykonywać wspólnie.

Charakterystyczny też jest silny pociąg fizyczny, dlatego

też dość wcześnie uwzględniany jest element seksualności.

•

ludus

Ludus traktuje miłość jako zabawę. W grze tej polega

głównie na tym by zwyciężyć, a więc wykazać się

większymi zdolnościami, dowieść swej wyższości nad

partnerem. Seks w takim związku, to forma zaspokojenia

jedynie własnych przyjemności. Jeśli w sferze seksualnej

wystąpią jakieś problemy, to zamiast starać się je
rozwiązać, przedstawiciele tego typu miłości poszukają

raczej nowego partnera. W wyrażaniu ludus nierzadko
obserwuje się koncentrację na własnej osobie

.

Typy te łączą się z sobą i tworzą:

•

manię (jako kombinację eros i ludus),

Miłość maniakalna jest intensywna i obsesyjna, często myśl o

partnerze jest przyczyną ciągłego lęku przed jego utratą.
Polega na stałej potrzebie podtrzymywania uczuć i

uwagi

przez partnerów, a także nieustannego rozpraszania

wątpliwości co do wierności i zaangażowania.

•

pragmę (ludus i storge),

Pragma to miłość praktyczna. Przedstawiciele tego typu

inwestują w miłość. Jest to dla nich kalkulacja zysków i

strat jakie mogą osiągnąć angażując się w dany związek.

Związek jest możliwy tylko z partnerem, który odpowiada

tak kochającym osobom ze względu na pochodzenie i

warunki życiowe.

•

agape (eros i storge).

Miłość agape jest miłością ofiarną, pełną poświęcenia i troski

o drugą osobę. W miłości tej łatwo zapomina się o sobie

myśląc o szczęściu partnera. Jest to moralny ideał miłości

w etyce chrześcijańskiej jak i innych religii. Oznacza troskę

o osobę kochaną bez oczekiwania czegokolwiek w zamian.