SEN I CZUWANIE

NEUROFIZJOLOGIA

Sen i Czuwanie

U ludzi dorosłych

występują cyklicznie
w ciągu doby dwa
podstawowe stany
fizjologiczne :

SEN i CZUWANIE

SEN I CZUWANIE

•Około 2/3 doby przypada

na czuwanie.

•Około 1/3 doby przypada

na sen.

SEN I CZUWANIE

• CZUWANIE

( wakefulness)

jest

to stan aktywności układu
somatycznego.

• SEN

(sleep)

jest to stan

spoczynku dla układu
somatycznego.

SEN I CZUWANIE

W czasie snu dochodzi do

zmian w
czynności układu
sercowo-
naczyniowego,
oddechowego, trawiennego i
gruczołów dokrewnych.

SEN I CZUWANIE

W procesie snu i czuwania

uczestniczą substancje
chemiczne tzw. CZYNNIKI SNU i
CZUWANIA.
Do czynników snu i czuwania
zalicza się substancje chemiczne
powstające zarówno w mózgowiu,
jak i na obwodzie i wraz z krwią
dopływające do mózgowia.

SEN I CZUWANIE

Czynników snu (sleep factors) jest

ponad dwadzieścia.
Czynniki snu to min.:
melatonina-
wydzielana w ciemności z szyszynki
do krwi, GABA czyli kwas gamma -
aminomasłowy, transmiter
interneuronów hamujących,
interleukina wytwarzana przez
komórki glejowe w mózgowiu.

SEN I CZUWANIE

W procesie zasypiania

oddziaływanie czynników snu
przeważa nad czynnikami
czuwania, następuje tłumienie
aferentnej impulsacji
przewodzonej przez układ
siatkowaty wstępujący
pobudzający-RAS i człowek
zasypia.

SEN I CZUWANIE

W czasie 7-8 –

godzinnego snu nocnego
zostaje zmetabolizowany
nadmiar czynników snu w
mózgowiu i poza nim –
człowiek budzi się.

SEN I CZUWANIE

Istnieje zależność pomiędzy

regulacją temperatury ciała i
snem. We śnie
temperatura ciała stopniowo
obniża się o około 0,6°C, aby
przed przebudzeniem wzrosnąć.

SEN I CZUWANIE

Czynność bioelektryczna mózgu

charakterystyczna dla stanu
czuwania zmienia się po
zaśnięciu oraz w czasie trwania
snu nocnego.
Podczas snu nocnego czynność
bioelektryczna mózgu zmienia
się w sposób typowy co pozwala
podzielić sen na fazy i stadia.

CZUWANIE

CZUWANIE (wakefulness)-

charakteryzuje się
występowaniem w EKG fal
alpha i beta u ludzi
pozostających w spoczynku i
z zamkniętymi powiekami.

SEN

SEN dzieli się na dwie fazy:

1. sen o wolnych

ruchach gałek ocznych
(NREM)
2.sen o szybkich
ruchach gałek ocznych (REM)

FAZA NREM

• W pierwszym stadium NREM, w

czasie zasypiania zanikają fale
alpha, pojawiają się fale o małej
amplitudzie i częstotliwości od 6
do 7 Hz.

• Stadium 1-NREM nie przekracza

5% całego czasu przypadającego
na sen nocny.

FAZA NREM

• W drugim stadium NREM amplituda fal

nieco się podwyższa i od czasu do czasu
pojawiają się skupienia ostrych fal o
częstotliwości od 12 do 14 Hz i
amplitudzie do 50 µV tworzące tzw.
wrzeciona senne , zwane również FALAMI
SIGMA, oraz zespoły fali ostrej z falą
wolną tzw. zespoły K.

• Stadium 2-NREM zajmuje łącznie ok.50-

55%, czasu przypadającego na sen nocny.

FAZA NREM

• W stadium 3-NREM

występują fale o wyższej
amplitudzie niż 75µV i o
częstotliwości poniżej 2Hz.

• Fale te zajmują do 50% snu

nocnego.

FAZA NREM

• W stadium 4-NREM fale o wyższej

amplitudzie niż 75µV i o
częstotliwości poniżej 2Hz zajmują
ponad 50% analizowanego
elektroencefalogramu .

• Stadium 3 i stadium 4 NREM są

nazywane snem DELTA – dominują
w pierwszych godzinach snu.

FAZA NREM

• Na sen o wolnych ruchach gałek ocznych

przypada od 70 do 80% całkowitego czasu
snu nocnego TSN.

• W czasie tej fazy snu znacznie zmniejsza

się aktywność bioelektryczna neuronów
adrenergicznych, serotoninoergicznych i
histaminoergicznych w obrębie pnia
mózgu.

• Umożliwia to krążenie impulsów

nerwowych pomiędzy wzgórzem a korą
mózgu.

FAZA NREM

• Sen ten wiąże się z

występowaniem jednego z
czynników snu w płynie
mózgowo- rdzeniowym
wypełniającym komory
mózgu tj. peptydu
wywołującego sen delta.

FAZA REM

• W czasie 8- godzinnego snu

występuje kilka razy,
zazwyczaj od 4-6, faza snu o
szybkich ruchach gałek
ocznych (REM).

• Każdorazowo faza REM trwa

kilkanaście do kilkudziesięciu
minut.

FAZA REM

• Szybkim ruchom gałek ocznych

towarzyszy zmniejszone napięcie
mięśni szkieletowych , ruchy
żuchwy oraz desynchronizacja
czynności bioelektrycznej kory
mózgu.

• Faza snu REM zajmuje łącznie 20-

30% całkowitego czasu snu
nocnego .

FAZA REM

• REM związana jest z aktywnością

neuronów mostu.

• W czasie REM stwierdzono największy

przepływ krwi przez tętnice środkowe

mózgu, przyśpieszenie częstości

skurczów serca i inne objawy wyzwalane

za pośrednictwem autonomicznego

układu nerwowego.

• Aktywność neuronów adrenergicznych,

serotoninoergicznych i

histaminoergicznych jest całkowicie

stłumiona.

ELEKTROENCEFALOGRAM

opisuje aktywność

bioelektryczność mózgu.

ELEKTROENCEFALOGRAM

•EEG może być zapisywane

za pomocą:

• Elektrod umieszczanych na

skórze głowy

• Elektrod umieszczonych na

powierzchni mózgowia (opona
miękka).

ELEKTROENCEFALOGRAM

• Zapisy EEG mogą być jednobiegunowe

lub dwubiegunowe.

• Zapis jednobiegunowy pokazuje różnicę

potencjału występującego pomiędzy

elektrodą korową i elektrodą

teoretycznie obojętną przystawioną do

części ciała odległej od kory mózgu

.

• Zapis dwubiegunowy pokazuje wahania

potencjału elektrycznego pomiędzy

dwiema elektrodami korowymi.

EKEKTROENCEFALOGRAM

• Kliniczne zastosowanie EEG:

• Pomoc w lokalizacji procesu

patologicznego.

• Zdiagnozowanie i zlokalizowanie

krwiaków podtwardówkowych.

• Zlokalizowanie ogniska

padaczkowego.

ZABURZENIA SNU

BEZSENNOŚĆ to

subiektywny stan występowania
niewystarczającego lub
nieregenerującego snu pomimo
obiektywnych warunków
sprzyjających dla snu.

ZABURZENIA SNU

• LUNATYZM (somnambulizm) i

MOCZENE NOCNE występują w czasie
NREM lub w czasie budzenia się .

• Nie są związane z REM.
• Częściej występuje u dzieci, najczęściej

u chłopców.

• Lunatyzm może trwać kilka minut.

Lunatyk chodzi z otwartymi oczami w
czasie snu a po obudzeniu nic nie
pamięta.

ZABURZENIA SNU

• NARKOLEPSJA jest chorobą o

nieznanej przyczynie w której
istnieje nieodparte
pragnienie snu w ciągu
codziennej aktywności.

SEN I CZUWANIE

SEN I CZUWANIE