DZIAŁANIE PROMIENI SŁONECZNYCH NA

SKÓRĘ

MECHANIZMY DZIAŁANIA ŚWIATŁA
SŁONECZNEGO NA SKÓRĘ

UDZIAŁ CYTOKIN

*

SKÓRA JAKO NARZĄD IMMUNOLOGICZNY

(SKIN ASSOCIATED LYMPHOID TISSUE

– SALT) REAGUJE NA

DZIAŁANIE ROZMAITYCH CZYNNIKÓW WZMOŻONYM WYTWARZANIEM
I UWALNIANIEM LICZNYCH
CYTOKIN

- IL -1
- TNF alfa
- IL -6
- IL -8
- IL -10
- IL -15
- TGF beta

*

ODCZYNY ZAPALNE WYWOŁANE PROMIENIAMI SŁONECZNYMI ZALEŻĄ

GŁÓWNIE OD

- IL -1
- TNF alfa
- MOGĄ BYĆ HAMOWANE PRZEZ PRZECIWCIAŁA PRZECIW

TNF alfa

- WYZWALANIE TNF alfa I JEGO EFEKTY SĄ ODMIENNE U

RÓŻNYCH OSÓB, CO

PRAWDOPODOBNIE ZALEŻY

OD CZYNNIKÓW GENETYCZNYCH (POLIMORFIZM

GENETYCZNY TNF alfa)

- Z TYM PRAWDOPODOBNIE WIĄŻĄ SIĘ OSOBNICZE

RÓŻNICE W

ODPOWIEDZI NA DZIAŁANIE

PROMIENI SŁONECZNYCH, ZARÓWNO

IMMUNOSUPRESJA, JAK I SKŁONNOŚĆ DO NOWOTWORÓW SKÓRY

- ICAM – 1

(INTERCELLULAR ADHESIN MOLECULE)

- WZMOŻONA EKSPRESJA ODPOWIADA ZA ODCZYN ZAPALNY

DZIAŁANIE PROMIENI SŁONECZNYCH NA

SKÓRĘ

MECHANIZMY DZIAŁANIA ŚWIATŁA SŁONECZNEGO
NA SKÓRĘ

(C.D.)

KWAS UROKAINOWY

*

KOLEJNYM CZYNNIKIEM O SILNYM DZIAŁANIU

SUPRESOROWYM JEST IZOFORMA

CIS KWASU UROKAINOWEGO

- POWSTAJE W WARSTWIE ROGOWEJ NASKÓRKA POD

WPŁYWEM

PROMIENIOWANIA SŁONECZNEGO

- WSPÓŁDZIAŁA W ROZWOJU RAKÓW SKÓRY

U OSÓB

NARAŻONYCH NA

PRZEWLEKŁE DZIAŁANIE TEGO

PROMIENIOWANIA
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------

PRZEWLEKŁE USZKODZENIE SKÓRY PROMIENIOWANIEM
SŁONECZNYM STWARZA WIĘC
NIEBEZPIECZEŃSTWO POWSTAWANIA STANÓW PRZEDRAKOWYCH I
NOWOTWORÓW SKÓRY

DZIAŁANIE PROMIENI SŁONECZNYCH NA

SKÓRĘ

ODCZYNY POSŁONECZNE U OSÓB
ZDROWYCH

¤

PROMIENIOWANIE SŁONECZNE DZIAŁA NA SKÓRĘ DWOJAKO

*

NIEKORZYSTNIE

- MOŻLIWOŚĆ ROZWOJU STANÓW PRZEDRAKOWYCH I
NOWOTWORÓW SKÓRY

*

KORZYSTNIE

- FUNKCJA OCHRONNA WYTWARZANEJ W NASKÓRKU MELANINY
- SPEŁNIENIE WAŻNYCH FUNKCJI W USTROJU PRZEZ
SYNTETYZOWANĄ W TKANCE PODSKÓRNEJ WITAMINĘ D 3

¤

WPŁYW PROMIENI NADFIOLETOWYCH NA SKÓRĘ ZALEŻY OD

DŁUGOŚCI FAL

*

PROMIENIE UVB (DŁUGOŚĆ FALI 280-315 NM) MAJĄ NAISILNIEJSZE

DZIAŁANIE RUMIENIOTWÓRCZE

*

PROMIENIE UVA (DŁUGOŚĆ FALI 320-400 NM) MAJĄ ZNACZNIE

MNIEJSZE DZIAŁANIE
RUMIENIOTWÓRCZE (ZWŁASZCZA UVA POWYŻEJ 340 NM),
NATOMIAST POWODUJĄ BARDZIEJ
INTENSYWNE I DŁUGOTRWAŁE PRZEBARWIENIA SKÓRY (NASILENIE
MELANOGENEZY)

¤

OPALENIZNA JEST NASTĘPSTWEM UCZYNNIENIA MELANOCYTÓW

PRODUKUJĄCYCH
MELANINĘ - BARWNIK ODKŁADAJĄCY SIĘ GŁÓWNIE W WARSTWIE
PODSTAWNEJ
NASKÓRKA

Odczyn rumieniowy
posłoneczny
(erythema
solare)

DZIAŁANIE PROMIENI SŁONECZNYCH NA

SKÓRĘ

OPARZENIA SŁONECZNE

¤

SĄ WYWOŁYWANE INTENSYWNYM NAŚWIETLANIEM

PROMIENIAMI WIDMA RUMIENIOTWÓRCZEGO
(PASMO 290 – 400 NM)

*

ZMIANY RUMIENIOWO-ZAPALNE WYSTĘPUJĄ

PO KILKU GODZINACH OD EKSPOZYCJI

- SĄ NAJBARDZIEJ NASILONE PO
14 – 20 GODZINACH

- MAJĄ CECHY OPARZENIA
I LUB IIo

¤

ZJAWISKO FOTONASILENIA

(PHOTOAUGMENTATION)

- WZMACNIANIE REAKCJI NA PROMIENIOWANIE

NADFIOLETOWE UVA I UVB,

JEŻELI NAŚWIETLANIE UVB

STOSUJE SIĘ PRZED LUB PO NAŚWIETLANIU UVA

- WAŻNE DLA WYKAZANIA NADWRAŻLIWOŚCI NA ŚWIATŁO SŁONECZNE

W PRZYPADKU

PRAWIDŁOWEJ MINIMALNEJ DAWKI RUMIENIOWEJ

(MED)

DZIAŁANIE PROMIENI SŁONECZNYCH NA

SKÓRĘ

STARZENIE SIĘ
SŁONECZNE SKÓRY

¤

CECHAMI SKÓRY STARCZEJ, ZWIĄZANEJ Z WIEKIEM, SĄ :

ZWIOTCZENIE, SUCHOŚĆ, ŚCIEŃCZENIE, PRZEBARWIENIA I
ODBARWIENIA, ZMARSZCZKI ORAZ WZMOŻONA URAŻALNOŚĆ

¤

STARZENIE SIĘ SŁONECZNE

(PHOTOAGING)

WYKAZUJE RÓŻNICE -

SĄ TO

*

GRUBSZE ZMARSZCZKI I POBRUZDOWANIA ORAZ

NIEWYSTĘPOWANIE ŚCIEŃCZENIA SKÓRY, KTÓRA

MOŻE BYĆ NAWET POGRUBIAŁA, Z ROZMAICIE
NASILONĄ HIPERKERATOZĄ ORAZ
NIERÓWNOMIERNYMI PRZEBARWIENIAMI

*

CZĘSTO WYSTĘPUJĄ TELEANGIEKTAZJE ORAZ ŁATWO

TWORZĄ SIĘ WYNACZYNIENIA

(PURPURA SENILIS)

*

DOCHODZI DO POWSTAWANIA STANÓW

PRZEDNOWOTWOROWYCH TYPU

KERATOSIS ACTINICA

FOTODERMATOZY

DEFINICJA

¤

GRUPA SCHORZEŃ, W KTÓRYCH WYSTĘPUJE

NADWRAŻLIWOŚĆ NA

PROMIENIOWANIE

NADFIOLETOWE (UV) ŚWIATŁA SŁONECZNEGO

FOTODERMATOZY

KLASYFIKACJA

¤

NABYTE IDIOPATYCZNE FOTODERMATOZY

*

WIELOPOSTACIOWE OSUTKI ŚWIETLE

-

ŚWIERZBIĄCZKA ŚWIETLNA

-

OPRYSZCZKA LETNIA

*

POKRZYWKA ŚWIETLNA

*

PRZEWLEKŁE ZMIANY POSŁONECZNE

- PRZETRWAŁE ODCZYNY ŚWIETLNE

- WYPRYSK SŁONECZNY

- ACTINIC RETICULOID

¤

ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE I FOTOALERGICZNE ZALEŻNE OD

CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH

*

ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE

*

ODCZYNY FOTOALERGICZNE

*

ŚWIETLNE ZAPALENIE CZERWIENI WARG

¤ FOTODERMATOZY UWARUNKOWANE GENETYCZNIE

* XERODERMA PIGMENTOSUM
* GENETYCZNIE UWARUNKOWANE ZABURZENIA METABOLICZNE

- PORFIRIE

¤ DERMATOZY, W KTÓRYCH ŚWIATŁO SŁONECZNE JEST CZYNNIKIEM
ZAOSTRZAJĄCYM LUB
WYZWALAJĄCYM

- TOCZEŃ RUMIENIOWATY

(OMÓWIONE W INNYCH ROZDZIAŁACH)

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

WIELOPOSTACIOWE OSUTKI
ŚWIETLNE

(POLYMORPHIC LIGHT ERUPTION)

¤

DEFINICJA

*

ZMIANY MAJĄ CHARAKTER

- RUMIENIOWY
- GRUDKOWY
- PĘCHERZYKOWY

- WYSTĘPUJĄ GŁÓWNIE W OKOLICACH

ODSŁONIĘTYCH

- CZYNNIKIEM WYWOŁUJĄCYM SĄ

PROMIENIE SŁONECZNE

- SCHORZENIE JEST STOSUNKOWO

CZĘSTE

¤

ETIOPATOGENEZA

*

CZYNNIKAMI WYWOŁUJĄCYMI SĄ

- UVA

(U OKOŁO POŁOWY CHORYCH)

- UVB LUB UVA/UVB

(U CZĘŚCI CHORYCH)

*

MECHANIZM POWSTAWANIA ZMIAN

- NADWRAŻLIWOŚĆ TYPU OPÓŹNIONEGO NA BLEŻEJ NIE

POZNANE ANTYGENY

SKÓRY POWSTAŁE POD

WPŁYWEM PROMIENIOWANIA

*

ODSTĘP CZASU MIĘDZY EKSPOZYCJĄ NA ŚWIATŁO A

POWSTANIEM ODCZYNU -

18 GODZIN DO 5 DNI

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

WIELOPOSTACIOWE OSUTKI
ŚWIETLNE

(POLYMORPHIC LIGHT ERUPTION)

(C.D.)

¤

OBJAWY KLINICZNE

*

ZMIANY SKÓRNE SĄ WIELOPOSTACIOWE

*

MOGĄ PRZYPOMINAĆ

- ŚWIERZBIĄCZKĘ

-

ŚWIERZBIĄCZKA ŚWIETLNA

(PRURIGO ACTINICA)

- OPRYSZCZKĘ

-

OPRYSZCZKA LETNIA

(HYDROA AESTIVALE)

¤

UMIEJSCOWIENIE

*

ZMIANY SĄ NA OGÓŁ OGRANICZONE DO

MIEJSC
ODSŁONIĘTYCH

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

WIELOPOSTACIOWE OSUTKI
ŚWIETLNE

(POLYMORPHIC LIGHT ERUPTION)

(C.D.)

¤

PRZEBIEG

*

OSUTKI

- POJAWIAJĄ SIĘ W DZIECIŃSTWIE

- NAWRACAJĄ STALE W OKRESIE WIOSENNYM

- CZĘŚĆ CHORYCH, W OKRESIE LETNIM, KIEDY

WYSTĘPUJE OPALENIZNA,

MOŻE PRZEBYWAĆ NA

SŁOŃCU

*

PRZY NADWRAŻLIWOŚCI NA UVA, SZKODLIWIE DZIAŁAJĄ

PROMIENIE SŁONECZNE

PRZECHODZĄCE PRZEZ SZYBĘ

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

POKRZYWKA ŚWIETLNA

(URTICARIA SOLARIS. PHOTOURTICARIA

¤

DEFINICJA

*

RZADKA ODMIANA POKRZYWKI POWSTAJĄCA POD WPŁYWEM

PROMIENI SŁONECZNYCH O

RÓŻNEJ DŁUGOŚCI FAL

¤

ETIOPATOGENEZA

*

CZYNNIKIEM WYWOŁUJĄCYM JEST PROMIENIOWANIE O ROZMAITEJ

DŁUGOŚCI FAL, OD 290 NM DO WIDMA WIDZIALNEGO

*

MECHANIZM POWSTAWANIA ZMIAN JEST IMMUNOLOGICZNY

- FOTOALERGEN, W ZALEŻNOŚCI OD SPEKTRUM

PROMIENIOWANIA, MA MASĘ

CZĄSTECZKOWĄ OD 25

DO 1000 kD

¤

OBJAWY I PRZEBIEG

*

WYKWITAMI PODSTAWOWYMI SĄ BĘBLE

- POJAWIAJĄ SIĘ W KILKA MINUT PO NAŚWIETLANIU
- ZAJMUJĄ RÓWNIEŻ SKÓRĘ OSŁONIĘTĄ
- MAJĄ WSZYSTKIE CECHY POKRZYWKI NA INNYM TLE
- UTRZYMUJĄ SIĘ KILKA GODZIN

* SCHORZENIE JEST NIECO CZĘSTSZE U KOBIET

*

ROZPOCZYNA SIĘ W WIEKU 10 – 50 LAT

*

PRZEBIEG JEST PRZEWLEKŁY

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

PRZEWLEKŁE ZMIANY
POSŁONECZNE

(CHRONIC ACTINIC DERMATITIS)

¤

PRZEWLEKŁE ZMIANY POSŁONECZNE WYSTĘPUJĄ W TRZECH

ODMIANACH

RÓŻNIĄCYCH SIĘ NASILENIEM I

PRZEBIEGIEM, SĄ TO

*

PRZETRWAŁE ODCZYNY ŚWIETLNE

*

WYPRYSK SŁONECZNY

*

ACTINIC RETICULOID

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

PRZEWLEKŁE ZMIANY
POSŁONECZNE

(CHRONIC ACTINIC DERMATITIS)

(C.D.)

PRZETRWAŁE ODCZYNY

ŚWIETLNE

(PERSISTENT LIGHT REACTIVITY)

¤

PRZEWLEKŁE ZMIANY WYPRYSKOWE

OGRANICZONE DO
OKOLIC DZIAŁANIA PROMIENI
SŁONECZNYCH

- NIEKIEDY DOTYCZĄ RÓWNIEŻ OKOLIC

OSŁONIĘTYCH, CO

ZALEŻY OD

PRZECHODZENIA DŁUGICH PROMIENI PRZEZ

UBRANIE

¤

CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE

- UVB
- UVA

¤

PRZEBIEG WYBITNIE PRZEWLEKŁY

- PRAWDOPODOBNIE JEST WYNIKIEM

WYTWARZANIA SIĘ

KOMÓREK PAMIĘCI

IMMUNOLOGICZNEJ

- MOŻE DOCHODZIĆ DO

ERYTRODERMII

¤

SCHORZENIE CZĘSTO POWODUJE

OGRANICZENIE
NORMALNEGO ŻYCIA

¤

W CZĘŚCI PRZYPADKÓW WSPÓŁISTNIEJE

ALERGIA
KONTAKTOWA, GŁÓWNIE NA CHROM I
NIEKTÓRE ROŚLINY

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

PRZEWLEKŁE ZMIANY
POSŁONECZNE

(CHRONIC ACTINIC DERMATITIS)

(C.D.)

WYPRYSK SŁONECZNY

(ECZEMA

ACTINICUM)

¤

JEST TO OSTRY LUB PODOSTRY WYPRYSK OGRANICZONY

DO SKÓRY

EKSPONOWANEJ NA ŚWIATŁO

*

CZYNNIK WYWOŁUJĄCY

- PROMIENIE UVB

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

NABYTE IDIOPATYCZNE
FOTODERMATOZY

PRZEWLEKŁE ZMIANY
POSŁONECZNE

(CHRONIC ACTINIC DERMATITIS)

(C.D.)

ACTINIC RETICULOID

¤

SCHORZENIE DOTYCZY OSÓB Z BARDZO PRZEWLEKŁYMI

ZMIANAMI POSŁONECZNYMI

- GŁÓWNIE OSÓB STARSZYCH

- SZCZEGÓLNIE MĘŻCZYZN

¤

DOCHODZI DO POWSTAWANIA ZMIAN

- GŁĘBOKICH
- NACIEKOWYCH
- PRZYPOMINAJĄCYCH KLINICZNIE I HISTOLOGICZNIE ZESPÓŁ

Sezary’ego

- W RZADKICH PRZYPADKACH ROZWIJAJĄ SIĘ

CHŁONIAKI

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE I FOTOALERGICZNE ZALEŻNE OD
CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH

ODCZYNY
FOTOTOKSYCZNE

¤

ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE WYSTĘPUJĄ U

WIĘKSZOŚCI LUDZI POD WPŁYWEM SUBSTANCJI
ZWIĘKSZAJĄCYCH REAKCJĘ SKÓRY NA DZIAŁANIE
PROMIENI NADFIOLETOWYCH

- GŁÓWNIE O WIĘKSZEJ DŁUGOŚCI FALI

- UVA : 320-40 NM

¤

CZYNNIKAMI WYWOŁUJĄCYMI MOGĄ BYĆ

- ROŚLINY

- LEKI

- PSORALENY
- SULFONAMIDY
- TETRACYKLINY
- GRIZEOFULWINA
- LEKI HIPOTENSYJNE I PRZECIWMALARYCZNE

odczyn

fototoksyczny po stosowaniu

- LEKI STOSOWANE ZEWNĘTRZNIE

leku przeciwmalarycznego

- FUROKUMARYNY
- DZIEGCIE
- BARWNIKI

*

BERLOQUE DERMATITIS

- SMUGOWATE PRZEBARWIENIA POJAWIAJĄCE SIĘ PO ZADZIAŁANIU PROMIENI UV

W MIEJSCU ZETKNIĘCIA SIĘ Z ROŚLINNYMI CZYNNIKAMI FOTOTOKSYCZNYMI, NP. W
WODZIE KOLOŃSKIEJ LUB INNYCH KOSMETYKACH

¤

JEŻELI CZYNNIK FOTOTOKSYCZNY JEST STOSOWANY ZEWNĘTRZNIE, ZMIANY

RUMIENIOWE OGRANICZAJĄ
SIĘ DO MIEJSCA KONTAKTU

-

WYSTĘPUJĄ JUŻ PO PIERWSZYM KONTAKCIE, COFAJĄ SIĘ PO JEGO

USUNIĘCIU

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE I FOTOALERGICZNE ZALEŻNE OD
CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH

ODCZYNY
FOTOALERGICZNE

¤

SĄ TO ODCZYNY IMMUNOLOGICZNE

ZWIĄZANE Z

*

PRZECIWCIAŁAMI KRĄŻĄCYMI

- ALERGIA NATYCHMIASTOWA

*

NADWRAŻLIWOŚCIĄ OPÓŹNIONĄ

- MOGĄ BYĆ WYWOŁYWANE PRZEZ

- LEKI PODAWANE DOUSTNIE

- SULFONAMIDY
- SULFONAMIDOWE ŚRODKI

zmiany

rumieniowo- obrzękowe po

PRZECIWCUKRZYCOWE

po ekspozycji

na światło słoneczne

- CHLOROTIAZYD

i

leczeniu sulfonamidami

- TRANKWILIZERY
- INNE

- LEKI LUB KOSMETYKI STOSOWANE ZEWNĘTRZNIE

- SALICYLANILIDY (ŚRODKI PRZECIWBAKTERYJNE DODAWANE DO

MYDEŁ)

- HEKSACHLOROFEN (DODAWANY DO PREPARATÓW

PRZECIWSŁONECZNYCH)

- KWAS PARAAMINOBENZOESOWY
- INNE

¤

ODCZYNY FOTOALERGICZNE SĄ RZADSZE OD FOTOTOKSYCZNYCH

- MOGĄ BYĆ WYWOŁANE MNIEJSZYMI DAWKAMI UVA

- MAJĄ ROZMAITY OBRAZ KLINICZNY

FOTODERMATOZY - POSTACI KLINICZNE

ODCZYNY FOTOTOKSYCZNE I FOTOALERGICZNE ZALEŻNE OD
CZYNNIKÓW ZEWNĘTRZNYCH

ŚWIETLNE ZAPALENIE
CZERWIENI WARG

(CHEILITIS ACTINICA)

¤

STAN ZAPALNY CZERWIENI WARG

TOWARZYSZY POSŁONECZNYM ZMIANOM
SKÓRNYM

- WYJĄTKOWO JEST JEDYNYM
OBJAWEM NADWRAŻLIWOŚCI
NA ŚWIATŁO