Materiały pochodzą z Platformy

Edukacyjnej Portalu

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego
Użytkowników

wyłącznie

w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian,
przesyłanie,

publiczne

odtwarzanie

i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby
własne

oraz

do

wykorzystania

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

PODSTAWOWE TYPY
KOMÓREK.

Agata Koprowska

Spis treści:

1.Pojecie komórki.
2.Podstawowe składniki komórki.
3.Kształt i wielkość komórek.
4.Komórka prokariotyczna i eukariotyczna.
5.Budowa komórki prokariotycznej.
6.Typy komórek eukariotycznych.
7.Porównanie budowy komórki roślinnej i

zwierzęcej.

8.Porównanie budowy różnych komórek.
9. Bibliografia.

Komórka to podstawowa
jednostka strukturalna i
funkcjonalna każdego
organizmu, zdolna do spełniania
różnych funkcji życiowych, tj.
oddychania, odżywiania,
rozmnażania , wzrostu.

Podstawowymi składnikami
każdej komórki są:
- cytoplazma
- materiał genetyczny
- błona plazmatyczna.

Kształt komórki może być bardzo różny.
Pierwotnie kształt ten zbliżony jest do
kuli, ale komórki wyspecjalizowane,
wchodzące w skład tkanek mają bardzo
różnorodne kształty, co wiąże się z
pełniona przez nie funkcja.

Kształt komórek:

najpierwotniejszy kulisty - u
jednokomórkowców

walcowaty - u form nitkowatych

wielościenny - u organizmów bardziej
złożonych

KSZTAŁTY KOMÓREK

KSZTAŁTY KOMÓREK

Kształty komórek są zróżnicowane, w
zależności od pełnionej funkcji.

Oto kilka przykładów:

Nabłonkowa

Pigmentowa

Mięśniowa
prążkowan
a

Jajowa

Nerwowa

Nabłonkow
a

Sitowa wraz z
komórkami
przyrórkowym
i

Tłuszczo
wa

Miękiszowa

Jajowa

Wielkość komórek waha się najczęściej
w granicach od kilku do kilkudziesięciu
μm. Najmniejsze komórki to komórki
bakterii (0,2 μm), największe to u roślin
włókna indyjskiej rośliny rami (do 50
μm), a u zwierząt komórka strusiego
jaja o średnicy 30 cm.
Komórki nerwowe u dużych zwierząt
mogą osiągać długość do 1m.

Komórki zasadniczo dzieli
się na:
-

prokariotyczne

(bezjądrzaste)
-

eukariotyczne

(jądrzaste).

Nieposiadająca jądra

komórkowego. Zamiast

jądra występuje nukleoid

–obszar zawierający nić

DNA, nieoddzielony od

cytoplazmy żadną błoną.

Komórka ta ma prosta

budowę, spotykana jest

u bakterii i sinic.

Posiadająca jądro

komórkowe oraz liczne

organella komórkowe. Ten

typ komórki stanowi

podstawę budowy

wszystkich organizmów

wielokomórkowych i

większości

jednokomórkowych

(wyjątek bakterie i sinice).

KOMÓRKA

prokariotyczna

eukariotyczna

Budowa komórki

prokariotycznej.

rzęska

cytoplazma

rybosomy

mezosomy

błona

komórkowa

ściana komórkowa

DNA (nukleoid)

otoczka

Wśród komórek eukariotycznych
wyróżnia się dwa zasadnicze typy:

- komórkę roślinną

- komórkę zwierzęcą.

KOMÓRKA ZWIERZĘCA

• 1 – cytoplazma
• 2 – siateczka

śródplazmatyczna

szorstka

• 3 – rybosomy
• 4 – chromatyna
• 5 – jąderko
• 6 – aparat Golgiego
• 7 – lizosomy
• 8 – błona komórkowa
• 9 – mitochondrium
• 10 – jądro komórkowe

KOMÓRKA ROŚLINNA

• A – ściana komórkowa

• B- plasmodesma

• C – błona komórkowa

• D – chloroplast

• E –błona tylakoidu

• F - mitochondrium

• G- lizosom

• H – aparat Golgiego

• I – wakuola

• J – siateczka śródplazmatyczna

gładka

• K – siateczka śródplazmatyczna

szorstka

• L – jądro

• M – błona jądrowa

• N – otwór w błonie jądrowej

• O - jąderko

Porównanie komórki zwierzęcej z
roślinną.

KOMÓRKI ZWIERZĘCE
Brak plastydów
Brak fotosyntezy

(cudzożywne)
Brak ściany komórkowej

Wiele małych wodniczek
(wakuol)
Centriole

Lizosomy zwierzęce
Obecne mikrokosmki
Obecne organelle ruchu
(wyróżnia się ruch

pełzakowaty, rzęskowaty,
mięśniowy)

Obecne plastydy
Fotosynteza (samożywne)
Obecna ściana komórkowa a
wraz z nią obecne jamki
Jedna lub kilka dużych

wakuol
Centriole występują rzadziej,
brak u roślin wyższych
Lizosomy roślinne
Brak mikrokosmków
Raczej brak organelli ruchu
(wyjątek gamety, zarodniki,
niektóre glony)

KOMÓRKA ZWIERZĘCA KOMÓRKA ROŚLINNA

A – błona komórkowa B- cytoplazma
C –mitochondrium D – aparat
Golgiego
E – lizosomy F – jądro
G – rybosomy H –siateczka
śródplazmatyczna

I –centriole J –chloroplast
K – peroksysomy L – ściana
komórkowa

Porównanie komórki zwierzęcej z

roślinną.

komórka roślinna

komórka zwierzęca

A

H

G

B

C

F

E

D

I

J

L

K

PORÓWNANIEBUDOWY RÓŻNYCH KOMÓREK.

zwierzęca

roślinna

jądro komórkowe
cytoplazma
błona komórkowa
ściana komórkowa

chloroplasty
mitochondrium
siateczka

wewnątrzplazmatycz

na
rybosomy
wodniczki/wakuole
rodzaj materiału

zapasowego

jego rolę pełni

nukleoid
+
+
zbudowana z innych

związków (nie

celulozy)
-
-
-

+
-
różne substancje

(białka, tłuszcze)

+

+
+

+
+

+
-

celulozowa

-

+
+

+
+

+

+

+
liczne, małe jedna,

duża
glikogen

skrobia

ELEMENT BUDOWY

KOMÓRKA

PROKARIOTYCZNA

KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA

BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA

1. BIOLOGIA – podręcznik do biologii w

gimnazjum

2. Szkolny przewodnik BIOLOGIA B. Żarnowska

Wydawnictwo: ParkEdukacja 2006

3. Biologia Kompendium Piotr Tadeusz Kąkol

Wydawnictwo Świat Książki warszawa 2007.

4. Multimedialna encyklopedia PWN.
5. www.wikipedia.pl
6. www.ebiolog.pl