Materiały pochodzą z Platformy 

Edukacyjnej Portalu 

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie  treści  i  zasoby  edukacyjne  publikowane  na  łamach  Portalu  www.szkolnictwo.pl    mogą  być  wykorzystywane  przez  jego 
Użytkowników 

wyłącznie 

w  zakresie  własnego  użytku  osobistego  oraz  do  użytku  w  szkołach  podczas  zajęć  dydaktycznych.  Kopiowanie,  wprowadzanie  zmian, 
przesyłanie, 

publiczne 

odtwarzanie 

i  wszelkie  wykorzystywanie  tych treści  do  celów  komercyjnych  jest  niedozwolone.  Plik  można  dowolnie  modernizować na  potrzeby 
własne 

oraz 

do 

wykorzystania 

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

                PODSTAWOWE TYPY 
                        KOMÓREK.

Agata Koprowska

Spis treści:

1.Pojecie komórki.
2.Podstawowe składniki komórki.
3.Kształt i wielkość komórek.
4.Komórka prokariotyczna i eukariotyczna.
5.Budowa komórki prokariotycznej.
6.Typy komórek eukariotycznych.
7.Porównanie budowy komórki roślinnej i 

zwierzęcej.

8.Porównanie budowy różnych komórek.
9. Bibliografia.

Komórka to podstawowa 
jednostka strukturalna i 
funkcjonalna każdego 
organizmu, zdolna do spełniania 
różnych funkcji życiowych, tj. 
oddychania, odżywiania, 
rozmnażania , wzrostu.

Podstawowymi składnikami 
każdej komórki są:
- cytoplazma
- materiał genetyczny
- błona plazmatyczna.

Kształt komórki może być bardzo różny. 
Pierwotnie kształt ten zbliżony jest do 
kuli, ale komórki wyspecjalizowane, 
wchodzące w skład tkanek mają bardzo 
różnorodne kształty, co wiąże się z 
pełniona przez  nie funkcja.

Kształt komórek:

najpierwotniejszy kulisty - u 
jednokomórkowców 

walcowaty - u form nitkowatych 

wielościenny - u organizmów bardziej 
złożonych 

KSZTAŁTY KOMÓREK

KSZTAŁTY KOMÓREK

Kształty komórek są zróżnicowane, w 
zależności od pełnionej funkcji.

Oto kilka przykładów:

Nabłonkowa

Pigmentowa 

Mięśniowa 
prążkowan
a

Jajowa 

Nerwowa 

Nabłonkow
a 

Sitowa wraz z 
komórkami 
przyrórkowym
i

Tłuszczo
wa 

Miękiszowa 

Jajowa 

Wielkość komórek waha się najczęściej 
w granicach od kilku do kilkudziesięciu 
μm. Najmniejsze komórki to komórki 
bakterii (0,2 μm), największe to u roślin 
włókna indyjskiej rośliny rami (do 50 
μm), a u zwierząt komórka strusiego 
jaja o średnicy 30 cm.
Komórki nerwowe u dużych zwierząt 
mogą osiągać długość do 1m. 

Komórki zasadniczo dzieli 
się na:
- 

prokariotyczne

 

(bezjądrzaste) 
- 

eukariotyczne

 (jądrzaste). 

Nieposiadająca jądra 

komórkowego. Zamiast 

jądra występuje nukleoid 

–obszar zawierający nić 

DNA, nieoddzielony od 

cytoplazmy żadną błoną. 

Komórka ta ma prosta 

budowę, spotykana jest 

u bakterii i sinic.

Posiadająca jądro 

komórkowe oraz liczne 

organella komórkowe. Ten 

typ komórki stanowi 

podstawę budowy 

wszystkich organizmów 

wielokomórkowych i 

większości 

jednokomórkowych 

(wyjątek bakterie i sinice).

KOMÓRKA

prokariotyczna

eukariotyczna

Budowa komórki 

prokariotycznej.

rzęska

cytoplazma

rybosomy

mezosomy

błona

komórkowa

ściana komórkowa

DNA (nukleoid)

otoczka

Wśród komórek eukariotycznych 
wyróżnia się dwa zasadnicze typy:

- komórkę roślinną

- komórkę zwierzęcą.

KOMÓRKA ZWIERZĘCA

• 1 – cytoplazma
• 2 – siateczka 

śródplazmatyczna 

szorstka

• 3 – rybosomy
• 4 – chromatyna
• 5 – jąderko
• 6 – aparat Golgiego
• 7 – lizosomy
• 8 – błona komórkowa
• 9 – mitochondrium
• 10 – jądro komórkowe

KOMÓRKA ROŚLINNA

• A – ściana komórkowa

• B- plasmodesma

• C – błona komórkowa

• D – chloroplast

• E –błona tylakoidu

• F - mitochondrium 

• G- lizosom

• H – aparat Golgiego

• I – wakuola

• J – siateczka śródplazmatyczna 

gładka

• K – siateczka śródplazmatyczna 

szorstka

• L – jądro

• M – błona jądrowa

• N – otwór w błonie jądrowej

• O - jąderko

         Porównanie komórki zwierzęcej z 
roślinną.

KOMÓRKI ZWIERZĘCE
Brak plastydów
Brak fotosyntezy 

(cudzożywne)
Brak ściany komórkowej

Wiele małych wodniczek 
(wakuol)
Centriole

Lizosomy zwierzęce
Obecne mikrokosmki
Obecne organelle ruchu 
(wyróżnia się ruch 

pełzakowaty, rzęskowaty, 
mięśniowy)

Obecne plastydy
Fotosynteza (samożywne)
Obecna ściana komórkowa a 
wraz z nią obecne jamki
Jedna lub kilka dużych 

wakuol
Centriole występują rzadziej, 
brak u roślin wyższych 
Lizosomy roślinne
Brak mikrokosmków
Raczej brak organelli ruchu 
(wyjątek gamety, zarodniki, 
niektóre glony)

KOMÓRKA ZWIERZĘCA KOMÓRKA ROŚLINNA

A – błona komórkowa                             B- cytoplazma
C –mitochondrium                                  D – aparat 
Golgiego
E – lizosomy                                           F – jądro 
G – rybosomy                                          H –siateczka 
śródplazmatyczna

I –centriole                                             J –chloroplast
K – peroksysomy                                    L – ściana 
komórkowa

Porównanie komórki zwierzęcej z 

roślinną.

komórka roślinna

komórka zwierzęca

A

H

G

B

C

F

E

D

I

J

L

K

         PORÓWNANIEBUDOWY RÓŻNYCH KOMÓREK.

zwierzęca         

roślinna

jądro komórkowe
cytoplazma
błona komórkowa
ściana komórkowa

chloroplasty
mitochondrium
siateczka 

wewnątrzplazmatycz

na
rybosomy
wodniczki/wakuole
rodzaj materiału 

zapasowego

jego rolę pełni 

nukleoid
                   +
                   +
zbudowana z innych 

związków (nie 

celulozy)
                 -
                 -
                 -

                +
                -
różne substancje 

(białka, tłuszcze)

              

     

+                         

+
       +                        

+
       +                        

+
        -             

celulozowa

        -                         

+
        +                        

+
        +                        

+

        +                         

+
liczne, małe     jedna, 

duża
glikogen               

skrobia

ELEMENT BUDOWY

KOMÓRKA 

PROKARIOTYCZNA

KOMÓRKA EUKARIOTYCZNA

BIBLIOGRAFIA I NETOGRAFIA

1. BIOLOGIA – podręcznik do biologii w 

gimnazjum 

2. Szkolny przewodnik BIOLOGIA B. Żarnowska 

Wydawnictwo: ParkEdukacja 2006

3. Biologia Kompendium Piotr Tadeusz Kąkol 

Wydawnictwo Świat Książki warszawa 2007.

4. Multimedialna encyklopedia PWN.
5. www.wikipedia.pl 
6. www.ebiolog.pl