background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Dr hab. inż.. Edward Kołodziński prof. UWM

Katedra Inżynierii Bezpieczeństwa 

www.uwm.edu.pl/kis

        

ekolodzinski@wp.pl

 

 

Wydziału Nauk Technicznych

UNIWERSYTET WARMIŃSKO – MAZURSKI 

w Olsztynie

Olsztyn 2009/2010

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Literatura 

1. Pihowicz W.: Inżynieria bezpieczeństwa 

technicznego-problematyka podstawowa, 
WNT, Warszawa 2008

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo 

w sensie pojęciowym

:

•  

stan  pewności,  spokoju,  braku 

zagrożenia, poczucie  zabezpieczenia 

ochrony 

przed 

niebezpieczeństwami,

•   zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi 

(społeczeństwa) 

jak: 

istnienie, 

przetrwanie, 

całość, 

tożsamość, 

niezależność, 

spokój 

pewność 

rozwoju. 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo

  oceniane  jest  poprzez  pryzmat 

ryzyka.

 

Ryzyko

 

– (w sensie opisowym, wg. Słownika języka polskiego) :

1.+możliwość, że coś się nie uda,      

+przedsięwzięcie, którego wynik jest 
niepewny;

2. odważenie się na  niebezpieczeństwo;

3. prawdopodobieństwo powstania szkody 

obciążającej osobę poszkodowaną 
niezależnie od jej winy, 

jeśli umowa lub przepis prawny nie zobowiązały innej 

osoby do wyrównania szkody.

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Ryzyko-

 

w sensie opisowym wg. WIKIPEDII

:

języku naturalnym

 oznacza jakąś 

miarę /ocenę 

zagrożenia 

czy niebezpieczeństwa wynikającego 

albo z prawdopodobnych zdarzeń od nas 
niezależnych, albo z możliwych konsekwencji 
podjęcia decyzji”.

„..

ryzyko

 jest wskaźnikiem (miarą) 

strat

 w wyniku 

potencjalnej możliwości  zajścia zdarzenia innego 
od oczekiwanego. 

Ryzyko

 jest  proporcjonalne do:

  

   prawdopodobieństwa wystąpienia niekorzystnego 

zdarzenia,

  i do wielkości strat które może ono spowodować. „ 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Ryzyko

-  dotyczy  sytuacji,  w  której 

określone zdarzenie może wystąpić z 
pewnym prawdopodobieństwem

i  spowodować  określone 
skutki

,

 

a rozkład tego prawdopodobieństwa 

możemy określić na podstawie 
retrospekcji- historii.

    

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Ryzyko

- dotyczy sytuacji, w której określone zdarzenie może wystąpić z pewnym 

prawdopodobieństwem

i spowodować określone skutki

 ,

 a rozkład tego prawdopodobieństwa możemy określić na podstawie retrospekcji- historii.

    

Uwaga- 

przy ocenie ryzyka związanego z danym 

zdarzeniem istotne jest nie tylko prawdopodobieństwo 
jego wystąpienia ale również potencjalne skutki 
(straty z nim związane) oraz

indywidualna jego percepcja –

 

Przykład : lot samolotem, czy pływanie na 

okrętach    podwodnych.

Co jest bardziej bezpieczne? – 
podróż do Rzymu – samolotem czy autobusem?

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Ryzyko

- dotyczy sytuacji, w której określone zdarzenie może wystąpić z pewnym 

prawdopodobieństwem

i spowodować określone skutki

 , a rozkład tego prawdopodobieństwa możemy określić na 

podstawie retrospekcji- historii.

    

Uwaga- 

przy ocenie ryzyka związanego z danym zdarzeniem istotne jest nie tylko 

prawdopodobieństwo jego wystąpienia ale również potencjalne skutki (straty z nim związane) 

oraz 

indywidualna jego percepcja –

 przykład lot samolotem, czy pływanie na okrętach podwodnych.

Ogólnie akceptowalna jest następująca 

klasyfikacja ryzyka:

 niskie prawdopodobieństwo i niskie straty

 

                 

niskie ryzyko ,

 wysokie prawdopodobieństwo i wysokie 

straty

         

wysokie ryzyko,

 wysokie  prawdopodobieństwo i niskie 

straty

          

niskie ryzyko. 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Zarządzanie ryzykiem

 

Zarządzanie ryzykiem polega na 

utrzymywaniu ryzyka w akceptowalnych 
granicach w sposób efektywny i racjonalny 
kosztowo.

Zarządzanie ryzykiem opiera się na 3 

zasadach:

• tolerancji  ryzyka (Risk Tolerance), 
• odpowiedzialności za ryzyko (Risk 

Responsibility), 

• własności (przynależność) ryzyka (Risk 

Ownership) 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo:

• cywilne;
• publiczne. 

Bezpieczeństwo  publiczne,  to  stan 

przejawiający  się  ochroną  porządku 
prawnego,  życia  i  zdrowia  obywateli  oraz 
majątku  narodowego  przed  bezprawnymi 
działaniami.

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo 

w sensie wartościującym

:

prawdopodobieństwo,  że  do  chwili  „t”  nie 

nastąpi  zdarzenie  uznane  przez  podmiot 

za 

zagrożenie 

bezpieczeństwa 

jego 

funkcjonowania:

P{ T < t } 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Antonim 

„bezpieczeństwa”

 

„zagrożenie”

 

stan psychiki lub 

świadomości wywołany postrzeganiem  
zjawisk ocenianych jako niekorzystne lub 
niebezpieczne. 

Istnienie 

bądź 

nie istnienie 

„zagrożenia”

 

jest zatem 

oceną subiektywną.

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Przyczyny 

generowania 

(nośniki) 

„zagrożeń” – 

niszczące działania:

 sił mechanicznych;
 strumieni cieplnych;
 prądów elektrycznych;
 promieniowania 

jądrowego;

 substancji toksycznych.

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Przyczyny generowania (nośniki) 

„zagrożeń” – 

niszczące działania:

sił mechanicznych;

strumieni cieplnych;

prądów elektrycznych;

promieniowania jądrowego;

 substancji toksycznych.

Źródła zagrożeń:
obiekty 

techniczne 

– 

zagrożenia 

niezamierzone 

       

                            - 

uboczne skutki cywilizacji;

zjawiska  naturalne 

– 

zagrożenia powodowane 

przez 

       siły natury;

destrukcyjne

 

działanie  człowieka 

(terroryzm, 

wandalizm, 

                chuligaństwo   

itp.),

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo:

•   stan  pewności,  spokoju,  braku  zagrożenia,  poczucie    zabezpieczenia  i 

ochrony przed niebezpieczeństwami,

•   zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie, 

przetrwanie, całość, tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju.

 

Inżynieria 

-  twórczość  techniczna  (głównie 

wynik  działalności  inżynierów),  której 

wynikiem  jest  obiekt  (prototyp),  metoda 

produkcji  (technologia)  lub  zmiana  stanu 

środowiska;

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo:

 stan pewności, spokoju, braku zagrożenia, poczucie  zabezpieczenia i ochrony przed 

niebezpieczeństwami,

  zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie,  przetrwanie, 

całość, tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju. 

Inżynieria 

-  twórczość  techniczna  (głównie  wynik  działalności 

inżynierów), której wynikiem jest obiekt (prototyp), metoda 

produkcji (technologia) lub zmiana stanu środowiska;

Inżynieria

 – działalność ludzka polegająca na 

projektowaniu,  konstrukcji,  modyfikacji  i 

utrzymaniu  systemów  nieistniejących  w 

przyrodzie  w  oparciu  o  wiedzę  naukową 

oraz  techniczną.  Działalność  ta  wymaga 

rozwiązywania  problemów  różnej  natury 

oraz skali. 

Ogólniej, 

inżynieria

 

zajmuje 

się 

też 

rozwojem technologii.

 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo:

  stan  pewności,  spokoju,  braku  zagrożenia,  poczucie    zabezpieczenia  i  ochrony  przed 

niebezpieczeństwami,

  zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie,  przetrwanie,  całość, 

tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju. 

Inżynieria 

- twórczość techniczna (głównie wynik działalności inżynierów), której wynikiem jest 

obiekt (prototyp), metoda produkcji (technologia) lub zmiana stanu środowiska.

Inżynieria  bezpieczeństwa  – 

racjonalna  działalność

 

techniczno-  organizacyjna  człowieka,  której  celem 

jest  zapewnienie  podmiotowi  bezpieczeństwa  jego 

funkcjonowania  :  ludziom,  organizacji,  obiektom  itp. 

poprzez:

• zapobieganie powstawaniu zagrożeń bezpieczeństwa,

• przygotowanie podmiotów na wypadek ich powstania,

•  

przeciwdziałanie 

(reagowanie) 

przypadku 

wyzwolenia się zagrożeń.

background image

INŻYNIERIA  BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo:

 stan pewności, spokoju, braku zagrożenia, poczucie  zabezpieczenia i ochrony przed 

niebezpieczeństwami,

  zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie,  przetrwanie, 

całość, tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju. 

Inżynieria 

-  twórczość  techniczna  (głównie  wynik  działalności  inżynierów),  której 

wynikiem  jest  obiekt  (prototyp),  metoda  produkcji  (technologia)  lub  zmiana  stanu 

środowiska.

Inżynieria bezpieczeństwa – 

racjonalna działalność

 

techniczno- organizacyjna człowieka, 

której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa podmiotu: ludzi, organizacji, obiektów 

itp. poprzez:

zapobieganie możliwości powstawania zagrożeń bezpieczeństwa

,

przygotowanie podmiotów na wypadek ich powstania,

 przeciwdziałanie (reagowanie) w przypadku wyzwolenia się zagrożeń.

Zapobieganie  możliwości  powstawania  zagrożeń 

bezpieczeństwa,  generowanych  przez  wytwory 

ludzkie 

tzw. 

artefakty

    – 

realizowane  jest  na  etapie  tworzenia, 

tj. projektowania, wykonawstwa i wdrażania do eksploatacji 
– 

jest  to  domena  dziedziny

  „Inżynierii 

bezpieczeństwa” 

nazywanej 

„Inżynierią 

bezpieczeństwa technicznego” . 

background image

INŻYNIERIA  BEZPIECZEŃSTWA

Bezpieczeństwo:

 stan pewności, spokoju, braku zagrożenia, poczucie  zabezpieczenia i ochrony przed niebezpieczeństwami,

  zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie,  przetrwanie,  całość,  tożsamość, 

niezależność, spokój i pewność rozwoju. 

Inżynieria 

-  twórczość  techniczna  (głównie  wynik  działalności  inżynierów),  której  wynikiem  jest  obiekt 

(prototyp), metoda produkcji (technologia) lub zmiana stanu środowiska.

Inżynieria  bezpieczeństwa  – 

racjonalna  działalność

 

techniczno-  organizacyjna  człowieka,  której  celem  jest 

zapewnienie bezpieczeństwa podmiotu: ludzi, organizacji, obiektów itp. poprzez:

zapobieganie możliwości powstawania zagrożeń bezpieczeństwa

,

przygotowanie podmiotów na wypadek ich powstania,

 przeciwdziałanie (reagowanie) w przypadku wyzwolenia się zagrożeń.

Zapobieganie  możliwości  powstawania  zagrożeń  bezpieczeństwa,  generowanych  przez  wytwory  ludzkie 

tzw. 

artefakty

    – 

realizowane  jest  na  etapie  tworzenia,  tj.  projektowania,  wykonawstwa  i  wdrażania  do 

eksploatacji –  jest to domena  dziedziny

  „Inżynierii  bezpieczeństwa” 

nazywanej 

„Inżynierią bezpieczeństwa 

technicznego” . 

Inżynieria 

bezpieczeństwa 

technicznego 

-

 

zajmuje 

się 

takim 

zaprojektowaniem, 

wytworzeniem, 

eksploatacją 

likwidacją 

artefaktów    (

np.  obiektów  technicznych)

by 

zminimalizować 

racjonalny 

sposób 

możliwości 

rozmiar 

negatywnego 

oddziaływania    na  otoczenie,  w  czasie  jego 

eksploatacji,  tj.  ludzi,  dobra  cywilizacji, 

środowisko naturalne.

background image

INŻYNIERIA  BEZPIECZEŃSTWA

Inżynieria  bezpieczeństwa  technicznego  -

 

zajmuje

  się 

takim zaprojektowaniem, wytworzeniem, eksploatacją i 

likwidacją 

artefaktów  (

np.  obiektów  technicznych)

by 

zminimalizować  w  racjonalny  sposób  możliwości  i 

rozmiar  negatywnego  oddziaływania    na  otoczenie,  w 

czasie  jego  eksploatacji,  tj.  ludzi,  dobra  cywilizacji, 

środowisko naturalne.

Inżynieria bezpieczeństwa technicznego - 

nie zajmuje 

się 

zapobieganiem  i  usuwaniem  negatywnych  skutków 

wywołanych 

przez: 

eksploatację 

artefaktów, 

niekorzystne  zjawiska  naturalne    oraz  umyślne 

destrukcyjne działanie ludzi, czyli niedopuszczaniem do 

powstawania  szkód  gdy  „wyzwoli  się”  zagrożenie 

pochodzące od artefaktów bądź/i zjawisk naturalnych. 

    Jest to obszar działalności 

Inżynierii bezpieczeństwa cywilnego” 

background image

INŻYNIERIA  BEZPIECZEŃSTWA

Inżynieria  bezpieczeństwa  technicznego  -

 

zajmuje

  się 

takim zaprojektowaniem, wytworzeniem, eksploatacją i 

likwidacją 

artefaktów  (

np.  obiektów  technicznych)

by 

zminimalizować  w  racjonalny  sposób  możliwości  i 

rozmiar  negatywnego  oddziaływania    na  otoczenie,  w 

czasie  jego  eksploatacji,  tj.  ludzi,  dobra  cywilizacji, 

środowisko naturalne.

Inżynieria bezpieczeństwa technicznego - 

nie zajmuje 

się 

zapobieganiem  i  usuwaniem  negatywnych  skutków 

wywołanych 

przez: 

eksploatację 

artefaktów, 

niekorzystne  zjawiska  naturalne    oraz  umyślne 

destrukcyjne działanie ludzi, czyli niedopuszczaniem do 

powstawania  szkód  gdy  „wyzwoli  się”  zagrożenie 

pochodzące od artefaktów bądź/i zjawisk naturalnych. 

    Jest to obszar działalności 

Inżynierii bezpieczeństwa cywilnego” 

background image

INŻYNIERIA  BEZPIECZEŃSTWA

Inżynieria bezpieczeństwa cywilnego

 -zajmuje 

się:

•  

zapobieganiem 

zagrożeniom

 

- organizacyjno- technicznym

,

•  przygotowaniem 

podmiotów  i systemów 

bezpieczeństwa na wypadek ich wystąpienia,

•   przeciwdziałaniem 

powstawaniu negatywnych skutków 

zagrożeń bezpieczeństwa podmiotów  wywoływanych przez: 

   

eksploatację artefaktów, 

  niekorzystne zjawiska naturalne,
   umyślne destrukcyjne działanie ludzi

,

 

czyli minimalizacją strat  gdy „wyzwoli się”

 zagrożenie pochodzące od eksploatowanych
 artefaktów, niekorzystnych  zjawisk naturalnych
 bądź/i destrukcyjnych działań ludzi.

 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZENSTWA CYWILNEGO

Bezpieczeństwo:

•   stan  pewności,  spokoju,  braku  zagrożenia,  poczucie    zabezpieczenia  i 

ochrony przed niebezpieczeństwami,

•   zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie, 

przetrwanie, całość, tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju. 

System  bezpieczeństwa

  to  zespół  sił  i 

środków  zapewniających  podmiotowi  stan 

bezpieczeństwa,   akceptowalny przez niego. 

Podmiotem  może  być:  zakład,  instytucja,   

miasto, gmina,powiat, region itp.

 

background image

 

PODSYSTEM ZARZĄDZANIA 

BEZPIECZENSTWEM

PODMIOT

 

- OBIEKTY ODDZIAŁYWANIA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA

PODSYSTEM WYKONAWCZY

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA

OTOCZENIE 
SYSTEMU 
BEZPIECZENSTW
A

 Model  systemu bezpieczeństwa

SYSTEM NADRZĘDNY

INŻYNIERIA     BEZPIECZEŃSTWA CYWILNEGO

INŻYNIERIA     BEZPIECZEŃSTWA CYWILNEGO

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZENSTWA CYWILNEGO

Bezpieczeństwo:

•   stan  pewności,  spokoju,  braku  zagrożenia,  poczucie    zabezpieczenia  i  ochrony 

przed niebezpieczeństwami,

•   zaspokojenie  takich  potrzeb  ludzi  (społeczeństwa)  jak:  istnienie,  przetrwanie, 

całość, tożsamość, niezależność, spokój i pewność rozwoju. 

System  bezpieczeństwa

  to  zespół  sił  i  środków  zapewniających 

podmiotowi stan bezpieczeństwa,  

akceptowalny przez niego. 

Podmiotem  może  być:  zakład,  instytucja,    miasto,  gmina,powiat,  region 

itp.

(Pod)System    wykonawczy

 

–  zespół  sił  i 

środków

 

realizujących 

zadania 

SYSTEMU 

BEZPIECZEŃSTWA

 

(

Pod)System 

zarządzania 

bezpieczeństwem

  element  składowy

 

systemu 

bezpieczeństwa

.  Jego  zadaniem  jest 

realizacja 

procesów informacyjno – decyzyjnych. 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA CYWILNEGO

Inżynieria systemów zarządzania 

bezpieczeństwem,

 to metody i środki techniczno – 

programowe do realizacji wszystkich 
etapów cyklu życia  
zautomatyzowanych systemów 
zarządzania bezpieczeństwem.
 

background image

INŻYNIERIA BEZPIECZEŃSTWA CYWILNEGO

Inżynieria systemów zarządzania bezpieczeństwem- 

to metody 

i środki techniczno – programowe do realizacji wszystkich 

etapów cyklu życia  zautomatyzowanych systemów 

zarządzania bezpieczeństwem. 

Fazy cyklu życia systemu:

f

aza strategiczna

aza strategiczna

- określenie wymagań

- określenie wymagań

- analiza -modelowanie

- analiza -modelowanie

- projektowanie

- projektowanie

- wytwarzanie elementów składowych

- wytwarzanie elementów składowych

- integracja i testowanie 

- integracja i testowanie 

    

    

- wdrożenie

- wdrożenie

- eksploatacja

- eksploatacja

    

    

- likwidacja

- likwidacja


Document Outline