Bank Centralny
w gospodarce rynkowej
Wykład
Wykład
Bank Centralny
w gospodarce rynkowej
Wykład
Wykład
2
Funkcje Banku
Centralnego
Funkcja banku państwa:
Funkcja banku państwa:
1.
1.
Obsługa i organizacja systemu płatności
Obsługa i organizacja systemu płatności
zagranicznych,
zagranicznych,
2.
2.
Udzielanie kredytów dla rządu,
Udzielanie kredytów dla rządu,
3.
3.
Realizacja polityki państwa w
Realizacja polityki państwa w
odniesieniu do kursu walutowego
odniesieniu do kursu walutowego
(dbałość o siłę i stabilność waluty
(dbałość o siłę i stabilność waluty
krajowej),
krajowej),
4.
4.
Utrzymywanie rezerw
Utrzymywanie rezerw
międzynarodowych środków pieniężnych,
międzynarodowych środków pieniężnych,
3
5.
5.
Oddziaływanie na rozwój gospodarczy w
Oddziaływanie na rozwój gospodarczy w
państwie:
państwie:
Stabilny rozwój gospodarczy w państwie,
Stabilny rozwój gospodarczy w państwie,
Spadek bezrobocia,
Spadek bezrobocia,
Spadek inflacji,
Spadek inflacji,
Wzrost dochodu narodowego w państwie
Wzrost dochodu narodowego w państwie
(dynamiczny wzrost PKB),
(dynamiczny wzrost PKB),
Utrzymywanie korzystnego bilansu
Utrzymywanie korzystnego bilansu
handlowego i płatniczego.
handlowego i płatniczego.
4
6.
6.
Kształtowanie polityki pieniężno-kredytowej w
Kształtowanie polityki pieniężno-kredytowej w
gospodarce rynkowej.
gospodarce rynkowej.
Polityka restrykcyjna
Polityka restrykcyjna
– polityka twardego,
– polityka twardego,
silnego pieniądza; wysokie stopy procentowe
silnego pieniądza; wysokie stopy procentowe
ograniczają dostępność do kredytów; wpływa
ograniczają dostępność do kredytów; wpływa
korzystnie na wielkość wskaźników
korzystnie na wielkość wskaźników
makroekonomicznych.
makroekonomicznych.
Polityka ekspansywna
Polityka ekspansywna
– pieniądz tani i dostępny;
– pieniądz tani i dostępny;
niskie oprocentowanie kredytów, które sprzyja
niskie oprocentowanie kredytów, które sprzyja
rozwojowi inwestycji i pobudza rozwój
rozwojowi inwestycji i pobudza rozwój
gospodarczy; zwiększa się masa pieniądza na
gospodarczy; zwiększa się masa pieniądza na
rynku wywołując zjawiska ubocze (inflacja).
rynku wywołując zjawiska ubocze (inflacja).
5
Funkcja emisyjna:
Funkcja emisyjna:
1.
1.
Emitowanie znaków pieniężnych
Emitowanie znaków pieniężnych
i organizowanie obiegu
i organizowanie obiegu
pieniężnego.
pieniężnego.
6
Funkcja banku banków (bank centralny jako
Funkcja banku banków (bank centralny jako
bank rezerwowy dla banku komercyjnego):
bank rezerwowy dla banku komercyjnego):
1.
1.
Regulacja wielkości pieniądza bankowego
Regulacja wielkości pieniądza bankowego
tworzonego przez banki komercyjne,
tworzonego przez banki komercyjne,
2.
2.
Regulacja cyrkulacji emitowanego już
Regulacja cyrkulacji emitowanego już
pieniądza (gotówkowego i rezerwowego),
pieniądza (gotówkowego i rezerwowego),
3.
3.
Kształtowanie płynności całego systemu
Kształtowanie płynności całego systemu
bankowego,
bankowego,
4.
4.
Określanie potencjału kredytowego banków
Określanie potencjału kredytowego banków
komercyjnych poprzez odpowiednie
komercyjnych poprzez odpowiednie
instrumenty finansowe.
instrumenty finansowe.
7
Podaż pieniądza
Postawienie
przez
instytucję
pieniężną
do
Postawienie
przez
instytucję
pieniężną
do
dyspozycji
innej
jednostce
gospodarującej
dyspozycji
innej
jednostce
gospodarującej
(niebankowej) określonych zasobów pieniężnych,
(niebankowej) określonych zasobów pieniężnych,
Źródłem podaży pieniądza jest jego kreacja
Źródłem podaży pieniądza jest jego kreacja
(emisja) przez banki komercyjne realizowana przez
(emisja) przez banki komercyjne realizowana przez
operacje kredytowe,
operacje kredytowe,
Akcja kredytowa banków komercyjnych jest
Akcja kredytowa banków komercyjnych jest
ograniczona - obowiązkowe rezerwy płynności,
ograniczona - obowiązkowe rezerwy płynności,
które banki muszą utrzymywać w postaci
które banki muszą utrzymywać w postaci
depozytów na ich rachunkach w banku centralnym
depozytów na ich rachunkach w banku centralnym
- stopa rezerw obowiązkowych.
- stopa rezerw obowiązkowych.
8
Wielkość podaży
pieniądza
RE = rD
RE = rD
RE
RE
- rezerwy obowiązkowe,
- rezerwy obowiązkowe,
D
D
– suma depozytów złożonych w
– suma depozytów złożonych w
bankach komercyjnych przez
bankach komercyjnych przez
jednostki niebankowe,
jednostki niebankowe,
r
r
– stopa obowiązkowych rezerw
– stopa obowiązkowych rezerw
płynności ustalona przez bank
płynności ustalona przez bank
centralny.
centralny.
9
Wielkość podaży
pieniądza
CU = cD
CU = cD
CU
CU
– zapotrzebowanie na gotówkę,
– zapotrzebowanie na gotówkę,
c
c
– współczynnik wyrażający wielkość
– współczynnik wyrażający wielkość
zapotrzebowania na gotówkę
zapotrzebowania na gotówkę
niebankowych jednostek
niebankowych jednostek
gospodarujących,
gospodarujących,
D
D
- suma depozytów złożonych w
- suma depozytów złożonych w
bankach komercyjnych przez jednostki
bankach komercyjnych przez jednostki
niebankowe.
niebankowe.
10
Wielkość podaży
pieniądza
M
M
B
B
= RE + CU = rD + cD =
= RE + CU = rD + cD =
(r+c)D
(r+c)D
M
M
B
B
–zasoby pieniądza banku
–zasoby pieniądza banku
centralnego M
centralnego M
0
0
czyli baza
czyli baza
monetarna (gotówka + depozyty
monetarna (gotówka + depozyty
banków komercyjnych na
banków komercyjnych na
rachunkach w banku centralnym.
rachunkach w banku centralnym.
11
Wielkość podaży
pieniądza
M
M
= CU + D = cD + D =
= CU + D = cD + D =
(1 + c)D
(1 + c)D
M
M
– cała ilość (masa) zasobów
– cała ilość (masa) zasobów
pieniądza w gospodarce rynkowej
pieniądza w gospodarce rynkowej
(pieniądz banku centralnego i
(pieniądz banku centralnego i
pieniądz skrypturalny banków
pieniądz skrypturalny banków
komercyjnych).
komercyjnych).
12
Mnożnik bazy monetarnej
M (1 + c) D
M (1 + c) D
=
=
M
M
B
B
(r + c) D
(r + c) D
13
Mnożnik bazy monetarnej
1 + c
1 + c
r + c
r + c
14
Mnożnik bazy monetarnej
Mnożnik bazy monetarnej
Mnożnik bazy monetarnej
wskazuje
wskazuje
ilość pieniądza jaką mogą kreować
ilość pieniądza jaką mogą kreować
banki
komercyjne
przy
danej
banki
komercyjne
przy
danej
wielkości
wskaźnika
rezerw
wielkości
wskaźnika
rezerw
obowiązkowych i danej wielkości
obowiązkowych i danej wielkości
współczynnika zapotrzebowania na
współczynnika zapotrzebowania na
gotówkę
w
obszarze
sektora
gotówkę
w
obszarze
sektora
podmiotów
gospodarczych
podmiotów
gospodarczych
niebankowych.
niebankowych.
15
Popyt na pieniądz
Popyt transakcyjny,
Popyt transakcyjny,
Popyt spekulacyjny,
Popyt spekulacyjny,
Popyt ostrożnościowy.
Popyt ostrożnościowy.