Bank Centralny

w gospodarce rynkowej

Wykład

Wykład

2

Funkcje Banku
Centralnego



Funkcja banku państwa:

Funkcja banku państwa:

1.

1.

Obsługa i organizacja systemu płatności

Obsługa i organizacja systemu płatności

zagranicznych,

zagranicznych,

2.

2.

Udzielanie kredytów dla rządu,

Udzielanie kredytów dla rządu,

3.

3.

Realizacja polityki państwa w

Realizacja polityki państwa w

odniesieniu do kursu walutowego

odniesieniu do kursu walutowego

(dbałość o siłę i stabilność waluty

(dbałość o siłę i stabilność waluty

krajowej),

krajowej),

4.

4.

Utrzymywanie rezerw

Utrzymywanie rezerw

międzynarodowych środków pieniężnych,

międzynarodowych środków pieniężnych,

3

5.

5.

Oddziaływanie na rozwój gospodarczy w

Oddziaływanie na rozwój gospodarczy w

państwie:

państwie:



Stabilny rozwój gospodarczy w państwie,

Stabilny rozwój gospodarczy w państwie,



Spadek bezrobocia,

Spadek bezrobocia,



Spadek inflacji,

Spadek inflacji,



Wzrost dochodu narodowego w państwie

Wzrost dochodu narodowego w państwie

(dynamiczny wzrost PKB),

(dynamiczny wzrost PKB),



Utrzymywanie korzystnego bilansu

Utrzymywanie korzystnego bilansu

handlowego i płatniczego.

handlowego i płatniczego.

4

6.

6.

Kształtowanie polityki pieniężno-kredytowej w

Kształtowanie polityki pieniężno-kredytowej w

gospodarce rynkowej.

gospodarce rynkowej.

Polityka restrykcyjna

Polityka restrykcyjna

– polityka twardego,

– polityka twardego,

silnego pieniądza; wysokie stopy procentowe

silnego pieniądza; wysokie stopy procentowe

ograniczają dostępność do kredytów; wpływa

ograniczają dostępność do kredytów; wpływa

korzystnie na wielkość wskaźników

korzystnie na wielkość wskaźników

makroekonomicznych.

makroekonomicznych.

Polityka ekspansywna

Polityka ekspansywna

– pieniądz tani i dostępny;

– pieniądz tani i dostępny;

niskie oprocentowanie kredytów, które sprzyja

niskie oprocentowanie kredytów, które sprzyja

rozwojowi inwestycji i pobudza rozwój

rozwojowi inwestycji i pobudza rozwój

gospodarczy; zwiększa się masa pieniądza na

gospodarczy; zwiększa się masa pieniądza na

rynku wywołując zjawiska ubocze (inflacja).

rynku wywołując zjawiska ubocze (inflacja).

5



Funkcja emisyjna:

Funkcja emisyjna:

1.

1.

Emitowanie znaków pieniężnych

Emitowanie znaków pieniężnych

i organizowanie obiegu

i organizowanie obiegu

pieniężnego.

pieniężnego.

6



Funkcja banku banków (bank centralny jako

Funkcja banku banków (bank centralny jako

bank rezerwowy dla banku komercyjnego):

bank rezerwowy dla banku komercyjnego):

1.

1.

Regulacja wielkości pieniądza bankowego

Regulacja wielkości pieniądza bankowego

tworzonego przez banki komercyjne,

tworzonego przez banki komercyjne,

2.

2.

Regulacja cyrkulacji emitowanego już

Regulacja cyrkulacji emitowanego już

pieniądza (gotówkowego i rezerwowego),

pieniądza (gotówkowego i rezerwowego),

3.

3.

Kształtowanie płynności całego systemu

Kształtowanie płynności całego systemu

bankowego,

bankowego,

4.

4.

Określanie potencjału kredytowego banków

Określanie potencjału kredytowego banków

komercyjnych poprzez odpowiednie

komercyjnych poprzez odpowiednie

instrumenty finansowe.

instrumenty finansowe.

7

Podaż pieniądza



Postawienie

przez

instytucję

pieniężną

do

Postawienie

przez

instytucję

pieniężną

do

dyspozycji

innej

jednostce

gospodarującej

dyspozycji

innej

jednostce

gospodarującej

(niebankowej) określonych zasobów pieniężnych,

(niebankowej) określonych zasobów pieniężnych,



Źródłem podaży pieniądza jest jego kreacja

Źródłem podaży pieniądza jest jego kreacja

(emisja) przez banki komercyjne realizowana przez

(emisja) przez banki komercyjne realizowana przez

operacje kredytowe,

operacje kredytowe,



Akcja kredytowa banków komercyjnych jest

Akcja kredytowa banków komercyjnych jest

ograniczona - obowiązkowe rezerwy płynności,

ograniczona - obowiązkowe rezerwy płynności,

które banki muszą utrzymywać w postaci

które banki muszą utrzymywać w postaci

depozytów na ich rachunkach w banku centralnym

depozytów na ich rachunkach w banku centralnym

- stopa rezerw obowiązkowych.

- stopa rezerw obowiązkowych.

8

Wielkość podaży
pieniądza

RE = rD

RE = rD



RE

RE

- rezerwy obowiązkowe,

- rezerwy obowiązkowe,



D

D

– suma depozytów złożonych w

– suma depozytów złożonych w

bankach komercyjnych przez

bankach komercyjnych przez

jednostki niebankowe,

jednostki niebankowe,



r

r

– stopa obowiązkowych rezerw

– stopa obowiązkowych rezerw

płynności ustalona przez bank

płynności ustalona przez bank

centralny.

centralny.

9

Wielkość podaży
pieniądza

CU = cD

CU = cD



CU

CU

– zapotrzebowanie na gotówkę,

– zapotrzebowanie na gotówkę,



c

c

– współczynnik wyrażający wielkość

– współczynnik wyrażający wielkość

zapotrzebowania na gotówkę

zapotrzebowania na gotówkę

niebankowych jednostek

niebankowych jednostek

gospodarujących,

gospodarujących,



D

D

- suma depozytów złożonych w

- suma depozytów złożonych w

bankach komercyjnych przez jednostki

bankach komercyjnych przez jednostki

niebankowe.

niebankowe.

10

Wielkość podaży
pieniądza

M

M

B

B

= RE + CU = rD + cD =

= RE + CU = rD + cD =

(r+c)D

(r+c)D



M

M

B

B

–zasoby pieniądza banku

–zasoby pieniądza banku

centralnego M

centralnego M

0

0

czyli baza

czyli baza

monetarna (gotówka + depozyty

monetarna (gotówka + depozyty

banków komercyjnych na

banków komercyjnych na

rachunkach w banku centralnym.

rachunkach w banku centralnym.

11

Wielkość podaży
pieniądza

M

M

= CU + D = cD + D =

= CU + D = cD + D =

(1 + c)D

(1 + c)D



M

M

– cała ilość (masa) zasobów

– cała ilość (masa) zasobów

pieniądza w gospodarce rynkowej

pieniądza w gospodarce rynkowej

(pieniądz banku centralnego i

(pieniądz banku centralnego i

pieniądz skrypturalny banków

pieniądz skrypturalny banków

komercyjnych).

komercyjnych).

12

Mnożnik bazy monetarnej

M (1 + c) D

M (1 + c) D

=

=

M

M

B

B

(r + c) D

(r + c) D

13

Mnożnik bazy monetarnej

1 + c

1 + c

r + c

r + c

14

Mnożnik bazy monetarnej



Mnożnik bazy monetarnej

Mnożnik bazy monetarnej

wskazuje

wskazuje

ilość pieniądza jaką mogą kreować

ilość pieniądza jaką mogą kreować

banki

komercyjne

przy

danej

banki

komercyjne

przy

danej

wielkości

wskaźnika

rezerw

wielkości

wskaźnika

rezerw

obowiązkowych i danej wielkości

obowiązkowych i danej wielkości

współczynnika zapotrzebowania na

współczynnika zapotrzebowania na

gotówkę

w

obszarze

sektora

gotówkę

w

obszarze

sektora

podmiotów

gospodarczych

podmiotów

gospodarczych

niebankowych.

niebankowych.

15

Popyt na pieniądz



Popyt transakcyjny,

Popyt transakcyjny,



Popyt spekulacyjny,

Popyt spekulacyjny,



Popyt ostrożnościowy.

Popyt ostrożnościowy.