definicje stresu - stanu organizmu:

Podmiotowe ujęcie

stresu

Stres jako stan podmiotu

Natura stresu

•

Charakter, status procesów
składających się na stres

•

Proces, stan czy reakcja?

•

Psychiczny, biologiczny czy jedno i
drugie?

•

Relacja stres – emocje (szczególnie
negatywne)

Podmiotowe ujęcia stresu

(1/2):

•

reakcja jednostki na sytuację trudną
(Mechanic, 1962)

•

stan wzmożonego napięcia
emocjonalnego (Lewicki, 1974)

•

stan pośredniczący pomiędzy
ograniczeniami i naciskami zewnętrznymi
a wysiłkami zmierzającymi do ich
przezwyciężenia (Dohrenwend, 1977)

Model stresu (Dohrenwend, 1977)

stresor

czynniki

pośredniczące

(pozycja społeczna,

wsparcie)

STRES

(syndrom adaptacyjny)

reakcja adaptacyjna

reakcja nieprzystosowawcza

Podmiotowe ujęcia stresu (2/2):

•

somatyczne lub psychiczne napięcie,

wynikające z działania czynników,

które zmieniają istniejącą równowagę

(Lovallo 1997)

•

reakcja adaptacyjna (Auerbach, 1996)

•

systemowa reakcja umysłu i ciała

(Quick, Quick, Gavin, 2000)

•

stan angażujący emocjonalne i

fizjologiczne reakcje (Fehr, 1996)

Stres psychospołeczny

•

uwarunkowane społecznie i
sytuacyjnie procesy psychologiczne,
które stymulują którąkolwiek lub
wszystkie z wielu manifestacji
negatywnych uczuć określanych
mianem subiektywnego dystresu
(Kaplan, 1983)

•

doświadczenie uczuć odrzucenia
samego siebie (Kaplan, 1996)

model stresu (Kaplan, 1983)

percepcja negatywnie ocenianych

właściwości, zachowań

i ich skutków

właściwości

i zachowania jednostki

konsekwencje

zachowania innych

osobisty system

potrzeb i wartości

STRES

1
3

cz.

społ.

cz.

społ.

cz.

społ.

Cechy stresu (Cofer, Apley,

1964)

•

jest stanem organizmu

•

wiąże się z interakcją organizmu i jego
otoczenia

•

jest stanem bardziej skrajnym niż zwykłe
stany motywowane, może być tym samym, co
silna frustracja czy konflikt

•

wymaga obecności zagrożenia

•

zagrożenie to musi być jakoś spostrzegane

•

wiąże się z integracyjnymi funkcjami
organizmu

mechanizm stresu (Cofer, Apley, 1964)

•

wrodzone lub nawykowe sposoby radzenia sobie z
niezaspokojeniem motywów

•

nieskuteczne

próg wzbudzenia

•

nowe (albo wcześniej stosowane) sposoby radzenia
sobie, skierowane na cel, rozwiązanie problemu

•

nieskuteczne

próg frustracji

•

intensyfikacja dotychczasowych form, pojawienie
się form obronnych

•

nieskuteczne

próg stresu

•

ustanie form zadaniowych, intensyfikacja obronnych

•

nieskuteczne

próg wyczerpania

•

spadek aktywności, bezradność, zmęczenie, brak
nadziei

Definicja stresu

(Cofer, Apley, 1964)

•

stan organizmu, w którym organizm
spostrzega, że jego dobrostan (lub
integralność) jest zagrożony i musi
skierować wszystkie swe siły na
samoobronę

Definicja stresu

(Hinton, Burton, 1997)

•

wewnętrzny i subiektywny stan
psychiczny, którego treścią jest
świadomość nie radzenia sobie

Mechanizm stresu (Hinton, Burton,

1997)

Właściwości i potrzeby podmiotu, wymogi sytuacji

Spostrzegana niewydolność

radzenia sobie

Spostrzegane niezaspokojenie

potrzeb

Stres psychologiczny

Reakcje psychologiczne i fizjologiczne

Strukturalno-

fenomenologiczna teoria

stresu (Apter, 1991)

•

oparta na motywacyjnej teorii odwracalności

•

sposób ujmowania doświadczenia motywacyjnego
jest interpretacją w kategoriach par przeciwności,
analogicznie do figur odwracalnych

•

rozbieżność między preferowanym i faktycznym
charakterem doświadczenia powoduje

napięcie

•

napięcie uruchamia

wysiłek

, zmierzający do redukcji

napięcia

•

stres jest bezpośrednim efektem napięcia albo
wysiłku

•

są więc dwa rodzaje stresu:

stres napięcia i stres

wysiłku

Stres jako przewlekła emocja –

Scherer (89)

•

stres - forma reakcji emocjonalnej, w której
równowaga systemu jest zakłócona przez
dłuższy okres czasu, a jednocześnie nie udaje
się uzyskać tej równowagi na innym poziomie

•

są więc emocje, takie jak lęk czy gniew,
będące względnie krótkotrwałymi
mechanizmami adaptacyjnymi oraz stres-lęk
czy stres-gniew

•

reakcje stresowe są więc wariantami
„normalnych” reakcji emocjonalnych

Definicja stresu (Strelau,

1996)

•

Stan, który charakteryzowany jest
przez silne emocje negatywne, takie
jak strach, lęk, złość, wrogość, a
także inne stany emocjonalne
wywołujące dystres oraz sprzężone z
nimi zmiany fizjologiczne i
biochemiczne, ewidentnie
przekraczające bazalny poziom
aktywacji.

Poznawczo – aktywacyjna

teoria stresu (Ursin, Eriksen,

2004)

•

Rozróżnienie:

•

stresorów

•

subiektywnego
doświadczenia stresu
(działania stresora)

•

reakcji stresowej

•

subiektywnego
doświadczenia reakcji
stresowej

•

Reakcja stresowa:

niespecyficzna reakcja
alarmowa, zwiększająca
czuwanie i pobudzenie
w mózgu oraz
wzbudzająca
specyficzne reakcje
mające poradzić sobie z
przyczyną alarmu

•

Zwiększone pobudzenie
to aktywacja

Ewolucyjna koncepcja stresu

(Łosiak, 2007)

•

Stres jest to zespół fizjologicznych
procesów adaptacyjnych, które są
uruchamiane w odpowiedzi na
działanie wszelkich czynników
niekorzystnych dla organizmu,
stanowiąc jednocześnie biologiczne
podłoże negatywnych emocji.

Ewolucyjna koncepcja stresu

(Łosiak, 2007)

STRES

STRACH

SMUTEK

GNIEW

poziom
stresu

poziom
emocji

Ewolucyjna koncepcja stresu

(Łosiak, 2007)

•

Procesy biologiczne stresu – napięcie i
ukrwienie mięśni, glukoza i kwasy
tłuszczowe we krwi (siła fizyczna),
zwiększone ciśnienie krwi, przyspieszony
oddech – mobilizacja do wysiłku fizycznego,
walki lub ucieczki

•

Procesy biologiczne stresu a czynniki
wywołujące stres u współczesnego
człowieka

•

Anachroniczność stresu

Document Outline