copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Podmiotowe ujęcie
Podmiotowe ujęcie
stresu
stresu
Stres jako stan podmiotu
Stres jako stan podmiotu
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Natura stresu
Natura stresu
•
Charakter, status procesów
składających się na stres
•
Proces, stan czy reakcja?
•
Psychiczny, biologiczny czy jedno i
drugie?
•
Relacja stres – emocje (szczególnie
negatywne)
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Podmiotowe ujęcia stresu
Podmiotowe ujęcia stresu
(1/2):
(1/2):
•
reakcja jednostki na sytuację trudną
(Mechanic, 1962)
•
stan wzmożonego napięcia
emocjonalnego (Lewicki, 1974)
•
stan pośredniczący pomiędzy
ograniczeniami i naciskami zewnętrznymi
a wysiłkami zmierzającymi do ich
przezwyciężenia (Dohrenwend, 1977)
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Model stresu (Dohrenwend, 1977)
Model stresu (Dohrenwend, 1977)
stresor
czynniki
pośredniczące
(pozycja społeczna,
wsparcie)
STRES
(syndrom adaptacyjny)
reakcja adaptacyjna
reakcja nieprzystosowawcza
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Podmiotowe ujęcia stresu (2/2):
Podmiotowe ujęcia stresu (2/2):
•
somatyczne lub psychiczne napięcie,
wynikające z działania czynników,
które zmieniają istniejącą równowagę
(Lovallo 1997)
•
reakcja adaptacyjna (Auerbach, 1996)
•
systemowa reakcja umysłu i ciała
(Quick, Quick, Gavin, 2000)
•
stan angażujący emocjonalne i
fizjologiczne reakcje (Fehr, 1996)
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Stres psychospołeczny
Stres psychospołeczny
•
uwarunkowane społecznie i
sytuacyjnie procesy psychologiczne,
które stymulują którąkolwiek lub
wszystkie z wielu manifestacji
negatywnych uczuć określanych
mianem subiektywnego dystresu
(Kaplan, 1983)
•
doświadczenie uczuć odrzucenia
samego siebie (Kaplan, 1996)
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
model stresu (Kaplan, 1983)
model stresu (Kaplan, 1983)
percepcja negatywnie ocenianych
właściwości, zachowań
i ich skutków
właściwości
i zachowania jednostki
konsekwencje
zachowania innych
osobisty system
potrzeb i wartości
STRES
1
3
2
1
3
3
cz.
społ.
cz.
społ.
cz.
społ.
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Cechy stresu (Cofer, Apley,
Cechy stresu (Cofer, Apley,
1964)
1964)
•
jest stanem organizmu
•
wiąże się z interakcją organizmu i jego
otoczenia
•
jest stanem bardziej skrajnym niż zwykłe
stany motywowane, może być tym samym, co
silna frustracja czy konflikt
•
wymaga obecności zagrożenia
•
zagrożenie to musi być jakoś spostrzegane
•
wiąże się z integracyjnymi funkcjami
organizmu
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
mechanizm stresu (Cofer, Apley, 1964)
mechanizm stresu (Cofer, Apley, 1964)
•
wrodzone lub nawykowe sposoby radzenia sobie z
niezaspokojeniem motywów
•
nieskuteczne
próg wzbudzenia
•
nowe (albo wcześniej stosowane) sposoby radzenia
sobie, skierowane na cel, rozwiązanie problemu
•
nieskuteczne
próg frustracji
•
intensyfikacja dotychczasowych form, pojawienie
się form obronnych
•
nieskuteczne
próg stresu
•
ustanie form zadaniowych, intensyfikacja obronnych
•
nieskuteczne
próg wyczerpania
•
spadek aktywności, bezradność, zmęczenie, brak
nadziei
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Definicja stresu
Definicja stresu
(Cofer, Apley, 1964)
(Cofer, Apley, 1964)
•
stan organizmu, w którym organizm
spostrzega, że jego dobrostan (lub
integralność) jest zagrożony i musi
skierować wszystkie swe siły na
samoobronę
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Definicja stresu
Definicja stresu
(Hinton, Burton, 1997)
(Hinton, Burton, 1997)
•
wewnętrzny i subiektywny stan
psychiczny, którego treścią jest
świadomość nie radzenia sobie
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Mechanizm stresu (Hinton, Burton,
Mechanizm stresu (Hinton, Burton,
1997)
1997)
Właściwości i potrzeby podmiotu, wymogi sytuacji
Spostrzegana niewydolność
radzenia sobie
Spostrzegane niezaspokojenie
potrzeb
Stres psychologiczny
Reakcje psychologiczne i fizjologiczne
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Strukturalno-
Strukturalno-
fenomenologiczna teoria
fenomenologiczna teoria
stresu (Apter, 1991)
stresu (Apter, 1991)
•
oparta na motywacyjnej teorii odwracalności
•
sposób ujmowania doświadczenia motywacyjnego
jest interpretacją w kategoriach par przeciwności,
analogicznie do figur odwracalnych
•
rozbieżność między preferowanym i faktycznym
charakterem doświadczenia powoduje
napięcie
•
napięcie uruchamia
wysiłek
, zmierzający do redukcji
napięcia
•
stres jest bezpośrednim efektem napięcia albo
wysiłku
•
są więc dwa rodzaje stresu:
stres napięcia i stres
wysiłku
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Stres jako przewlekła emocja –
Stres jako przewlekła emocja –
Scherer (89)
Scherer (89)
•
stres - forma reakcji emocjonalnej, w której
równowaga systemu jest zakłócona przez
dłuższy okres czasu, a jednocześnie nie udaje
się uzyskać tej równowagi na innym poziomie
•
są więc emocje, takie jak lęk czy gniew,
będące względnie krótkotrwałymi
mechanizmami adaptacyjnymi oraz stres-lęk
czy stres-gniew
•
reakcje stresowe są więc wariantami
„normalnych” reakcji emocjonalnych
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Definicja stresu (Strelau,
Definicja stresu (Strelau,
1996)
1996)
•
Stan, który charakteryzowany jest
przez silne emocje negatywne, takie
jak strach, lęk, złość, wrogość, a
także inne stany emocjonalne
wywołujące dystres oraz sprzężone z
nimi zmiany fizjologiczne i
biochemiczne, ewidentnie
przekraczające bazalny poziom
aktywacji.
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Poznawczo – aktywacyjna
Poznawczo – aktywacyjna
teoria stresu (Ursin, Eriksen,
teoria stresu (Ursin, Eriksen,
2004)
2004)
•
Rozróżnienie:
•
stresorów
•
subiektywnego
doświadczenia stresu
(działania stresora)
•
reakcji stresowej
•
subiektywnego
doświadczenia reakcji
stresowej
•
Reakcja stresowa:
niespecyficzna reakcja
alarmowa, zwiększająca
czuwanie i pobudzenie
w mózgu oraz
wzbudzająca
specyficzne reakcje
mające poradzić sobie z
przyczyną alarmu
•
Zwiększone pobudzenie
to aktywacja
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Ewolucyjna koncepcja stresu
Ewolucyjna koncepcja stresu
(Łosiak, 2007)
(Łosiak, 2007)
•
Stres jest to zespół fizjologicznych
procesów adaptacyjnych, które są
uruchamiane w odpowiedzi na
działanie wszelkich czynników
niekorzystnych dla organizmu,
stanowiąc jednocześnie biologiczne
podłoże negatywnych emocji.
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Ewolucyjna koncepcja stresu
Ewolucyjna koncepcja stresu
(Łosiak, 2007)
(Łosiak, 2007)
STRES
STRACH
SMUTEK
GNIEW
poziom
stresu
poziom
emocji
copyright wladyslaw losiak
copyright wladyslaw losiak
Ewolucyjna koncepcja stresu
Ewolucyjna koncepcja stresu
(Łosiak, 2007)
(Łosiak, 2007)
•
Procesy biologiczne stresu – napięcie i
ukrwienie mięśni, glukoza i kwasy
tłuszczowe we krwi (siła fizyczna),
zwiększone ciśnienie krwi, przyspieszony
oddech – mobilizacja do wysiłku fizycznego,
walki lub ucieczki
•
Procesy biologiczne stresu a czynniki
wywołujące stres u współczesnego
człowieka
•
Anachroniczność stresu