Wsparcie społeczne a inne
Wsparcie społeczne a inne
czynniki prowadzące do
czynniki prowadzące do
zmiany
zmiany
Wsparcie społeczne a inne
Wsparcie społeczne a inne
czynniki prowadzące do
czynniki prowadzące do
zmiany
zmiany
Status pojęć:
Status pojęć:
Czynniki leczące, prowadzące do zmiany
– oddziaływania skierowane na
strukturę psychiczną lub jej przejawy w
postaci zachowania, uaktywniające
pożądane z perspektywy
salutogenetycznej zmiany
Warunki konieczne
– najczęściej chodzi
o specyficzny rodzaj relacji z pacjentem,
na tle której działania terapeutyczne
oddziałują najefektywniej
Koncepcja Yaloma
Wyodrębnił 12 czynników
leczących
Część z nich występuje głównie w
terapii indywidualnej, niektóre
tylko w terapii grupowej
Niektóre czynniki w każdej szkole
terapeutycznej określane są innym
terminem
pacjent
terapeuta
Kontekst
Warunki konieczne
Czynniki leczące
strategie
rodzaj
zmiany
Czynniki leczące i
prowadzące do zmiany:
Nadzieja na osiągnięcie zmiany – występuje
już w momencie zgłoszenia się na terapię,
modyfikując jej przebieg i efekty.
Poszerzanie świadomości zwane też
wglądem – to nabywanie nowych informacji o
doświadczanych pragnieniach, uczuciach i
motywach postępowania.
Monitorowanie zachowań – kontrolowanie i
śledzenie własnych wyborów i zachowań
poprzez manipulowanie karami i nagrodami.
katharsis, odreagowanie (wzbudzanie
pobudzenia emocjonalnego) – powtórne
przeżycie i wyrażenie traumatycznych
przeżyć i doświadczeń.
Naśladowanie funkcji terapeuty -
posługiwanie się takimi narzędziami
badania rzeczywistości jak terapeuta.
Uświadomienie egzystencjalne –
uświadomienie sobie takich aspektów
siebie, które są związane z poczuciem sensu
własnego istnienia, cierpienia, samotności.
Czynniki w terapii
grupowej
Poczucie podobieństwa (uniwersalizacja) –
spotkanie osób o podobnych problemach
zmniejsza poczucie wyjątkowości na rzecz
poczucia podobieństwa.
Altruizm – przeżycie doświadczeń bycia
pomocnym innej osobie poprzez dzielenie się
własnym doświadczeniem.
Korektywne doświadczanie rodziny
pierwotnej – doświadczenie takiej pozycji czy
roli w grupie, która jest odmienna od tej
doświadczonej w rodzinie.
Czynniki w terapii
grupowej
Interpersonalne uczenie się – odbiór -
informacji zwrotnych udzielanych przez innych
członków grupy
Interpersonalne uczenie się – przekaz -
udzielanie informacji zwrotnych.
Spójność grupy – poczucie atrakcyjności
grupy dla wszystkich jej członków. Wymiary
spójności to: atrakcyjność i wzajemne
powiązania, wsparcie, empatia, ujawnianie Ja,
osiąganie wspólnych celów.
Pojęcie zmiany w
psychoterapii i pomocy
psychologicznej
Zmiana i jej wskaźniki w
psychoterapii są określane na
poziomie subiektywnym i
obiektywnym
Zmiana jest badana jako efekt
końcowy lub cząstkowy terapii
Dynamika przebiegu zmiany różna w
zależności od jej definicji
Trójczynnikowy model
zdrowia i efektów terapii -
Strupp i Hadley
Założenie ogólne:
Założenie ogólne:
definiowanie zdrowia
definiowanie zdrowia
i efektów terapii odbywa się inaczej
i efektów terapii odbywa się inaczej
w zależności od tego KTO – dokonuje
w zależności od tego KTO – dokonuje
oceny efektów
oceny efektów
SPOŁECZEŃSTWO
SPOŁECZEŃSTWO
PACJENT
PACJENT
PROFESJONALISTA
PROFESJONALISTA
Społeczeństwo
Społeczeństwo
(instytucje
(instytucje
zajmujące się
zajmujące się
ubezpieczeniami, leczeniem)
ubezpieczeniami, leczeniem)
:
:
Stabilnością zachowań w obszarze
Stabilnością zachowań w obszarze
pełnionych ról społecznych
pełnionych ról społecznych
Przewidywalnością, czyli
Przewidywalnością, czyli
powtarzalnością zachowań
powtarzalnością zachowań
adaptacyjnych
adaptacyjnych
Podporządkowaniem się normom
Podporządkowaniem się normom
moralnym, społecznym i prawnym
moralnym, społecznym i prawnym
Pacjenci stosują kryteria:
Pacjenci stosują kryteria:
Poczucia dobrostanu, szczęścia i
zadowolenia (badania Seligmana
Consumer Reports)
Adaptacja społeczna w obszarze
funkcjonowania rodzinnego i
zawodowego
Kryterium drugie jest zgodne z
kryterium społecznym
Profesjonaliści:
Profesjonaliści:
W zależności od szkoły
W zależności od szkoły
psychoterapii stosują wskaźniki
psychoterapii stosują wskaźniki
subiektywne i obiektywne zmiany
subiektywne i obiektywne zmiany
Systemy terapeutyczne często
Systemy terapeutyczne często
stosują kryterium zmiany
stosują kryterium zmiany
intrapsychicznej, zdefiniowanej w
intrapsychicznej, zdefiniowanej w
kategoriach zmiany cech lub
kategoriach zmiany cech lub
struktury osobowości
struktury osobowości
Spełnienie wszystkich
Spełnienie wszystkich
kryteriów okazuje się
kryteriów okazuje się
bardzo trudne:
bardzo trudne:
Najczęściej obserwowane
rozbieżności występują między
pacjentem a społeczeństwem i
terapeutą
Rozbieżności są bardziej
obserwowalne w trakcie terapii
niż po jej zakończeniu (poza
nielicznymi wyjątkami)
Warianty niezgodności oceny
efektywności
S
P
T
Typ zab.
Problem
u
-
X
X
Bunt
rozwojow
y
X
-
X
?
X
X
-
Osobowo
ść
zależna
Przebieg zmiany w
oddziaływaniach
Zmiana ciągła – płynny przyrost
Zmiana ciągła – płynny przyrost
pewnych umiejętności, wiedzy czy
pewnych umiejętności, wiedzy czy
sprawności
sprawności
Stadialna – najpierw progres,
Stadialna – najpierw progres,
potem plateau
potem plateau
Zmiana o charakterze cyklicznym –
Zmiana o charakterze cyklicznym –
progres, plateau, regres lub
progres, plateau, regres lub
odwrotnie
odwrotnie
Typ zmiany - przykłady
sesje
zmiana
sesje
Przymierze terapeutyczne
Przymierze terapeutyczne
Pojęcie zapożyczone z psychoanalizy,
które w innych systemach nosiło
nazwę relacji terapeutycznej
Uznana obecnie za jeden z
podstawowych, niespecyficznych
czynników leczących
Niespecyficzne czynniki leczące
generalnie sprowadzane są do poziomu
akceptacji, empatii i zrozumienia
Przymierze konstytuowane jest
Przymierze konstytuowane jest
przez:
przez:
Realną więź powstającą między
pacjentem i terapeutą w trakcie wspólnej
pracy nad zgłaszanymi problemami
Więź przeniesieniową tworzącą się na
bazie regresji i projekcji z różnych
okresów tworzenia się aparatu
psychicznego
Poziom uzgodnionych
(wynegocjowanych) celów i zadań terapii
Fluktuacja przymierza w pracy
nad zmianą
wysoki
niski
Przerwanie
relacji
Przymierze w pracy nad
Przymierze w pracy nad
zmianą charakteryzuje się
zmianą charakteryzuje się
Dynamiką przebiegu – oscyluje od
Dynamiką przebiegu – oscyluje od
silniejszego do ryzyka przerwania
silniejszego do ryzyka przerwania
więzi
więzi
Znaczniejszy poziom przymierza
Znaczniejszy poziom przymierza
umożliwia stosowanie interwencji
umożliwia stosowanie interwencji
frustrujących
frustrujących
Zagrożenie przerwania przymierza jest
Zagrożenie przerwania przymierza jest
zawsze priorytetowym tematem sesji
zawsze priorytetowym tematem sesji
Warunki konieczne określone
są zasadą:
Abstynencji – wstrzemięźliwości
Abstynencji – wstrzemięźliwości
–
–
1)
1)
wskazuje na to, jaki poziom
wskazuje na to, jaki poziom
zaspokajających interwencji
zaspokajających interwencji
może być stosowany w ramach
może być stosowany w ramach
danego systemu
danego systemu
terapeutycznego;
terapeutycznego;
2)
2)
określa jaki rodzaj gratyfikacji
określa jaki rodzaj gratyfikacji
jest możliwy dla terapeuty
jest możliwy dla terapeuty
Neutralności
Neutralności
– określa, że 1) terapeuta
– określa, że 1) terapeuta
nie przekazuje pacjentowi informacji o
nie przekazuje pacjentowi informacji o
własnym światopoglądzie i nie nakłania
własnym światopoglądzie i nie nakłania
go do respektowania zasad wybranego
go do respektowania zasad wybranego
przez siebie światopoglądu 2) jeśli
przez siebie światopoglądu 2) jeśli
terapeuta pracuje w obszarze jakiegoś
terapeuta pracuje w obszarze jakiegoś
systemu religijnego i
systemu religijnego i
światopoglądowego, świadomie
światopoglądowego, świadomie
wpływając i modyfikując cele terapii, to
wpływając i modyfikując cele terapii, to
powinien o tym informować pacjenta
powinien o tym informować pacjenta